Tabor LTD: «Η αντιπολεμική τέχνη στην Ουκρανία δεν είναι αντιστρατιωτική»

 

Από αριστερά: Γελιζαβέτα Σμιθ, Σίμον Μοζγκόβι, Αλίνα Γκόρλοβα

Χωρίς συνεντεύξεις η σχολιασμό, το ντοκιμαντέρ της ουκρανικής κινηματογραφικής ομάδας Tabor, Μιλιτάνθρωπος, εμβαθύνει στον μιλιταρισμό ως υπαρξιακή συνθήκη εν μέσω του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας.

Μια σε βάθος συνομιλία με τα μέλη της ομάδας ενόψει της προβολής του φιλμ στο πλαίσιο του 14^ου Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας την Παρασκευή 12 Δεκεμβρίου.

Αν και η κινηματογραφική δημιουργία είναι μια συλλογική εμπειρία, τι σας ένωσε ως Tabor LTD, ποιες είναι οι φιλοδοξίες/στόχοι σας, τι έχετε πετύχει μέχρι στιγμής, τι μένει να διερευνηθεί και ποιες είναι οι προκλήσεις που σας περιμένουν;

Σίμον Μοζγκόβι: Μόλις ξεκίνησε η ρωσική εισβολή, αναγνωρίσαμε ότι η πράξη της κινηματογράφησης ήταν ο εγγενής μηχανισμός ύπαρξής μας, ένα μέσο για να μη χάσουμε τον εαυτό μας και τις βασικές ιδέες οι οποίες αρχικά μας τράβηξαν στον κινηματογράφο.

Το αρχικό υλικό αποτύπωσε τον πρώτο μας συναισθηματικό στοχασμό. Λίγο αργότερα, επικοινωνήσαμε και ομόφωνα καταλήξαμε στο συμπέρασμα πως μια συλλογική δημιουργία ήταν απαραίτητη.

Κατανοήσαμε βαθιά ότι το να βασιστούμε αποκλειστικά σε μια ατομική εμπειρία δε θα ήταν αρκετά ισχυρό ή βαθύ για να διερευνήσουμε τη θεμελιώδη φύση του πολέμου. Κατά συνέπεια, δεσμευτήκαμε σε ένα κοινό έργο.

Λειτουργήσαμε ως περισσότεροι/περισσότερες του ενός/της μιας σκηνοθέτη/σκηνοθέτριας και διευθυντή/διευθύντριας φωτογραφίας, εναλλάσσοντας συνεχώς ρόλους και ομάδες, διασφαλίζοντας παράλληλα μια ενιαία κοινή κατεύθυνση.

Αφού αφιερώσαμε περίπου έξι μήνες σε εντατικά γυρίσματα, εξετάσαμε σχολαστικά το συσσωρευμένο υλικό και ξεκινήσαμε την περίπλοκη διαδικασία ανάπτυξης της τελικής ιδέας του ντοκιμαντέρ.

Δεν υπάρχει λόγος να ακολουθούμε αυτό το μονοπάτι μόνοι μας. Μια ταινία όπως το Μιλιτάνθρωπος υπερβαίνει τα απλά επιτεύγματα στην καριέρα μας.

Αντιπροσωπεύει ουσιαστικά τη βαθιά μας αντίδραση στα τρέχοντα γεγονότα και αντικατοπτρίζει τον τρόπο με τον οποίο σχετιζόμαστε με τη χώρα μας, τις οικογένειές μας και τις ρίζες μας. Διατηρούμε μια βαθιά σύνδεση με τα μέρη όπου μεγαλώσαμε.

Υπό αυτές τις εξαιρετικές συνθήκες, οι απώλειες της βιομηχανίας είναι δευτερεύουσες. Δε μας απασχολούν οι επαγγελματικές μας ανησυχίες.

Κύριο μέλημά μας είναι η επίτευξη της δημιουργικής ουσίας της δημιουργίας ντοκιμαντέρ - η διατήρηση της αυστηρότητας και η εμβάθυνση.

Ο στόχος δεν είναι απλώς να δημιουργήσουμε ένα χρονικό ή να παράγουμε υλικό αποκλειστικά για μαρτυρία, αλλά μάλλον να δημιουργήσουμε κάτι μεγαλύτερο, που είναι ο σκοπός ο οποίος μας επιτρέπει να συνδεθούμε μαζί σας.

Αλίνα Γκόρλοβα: Δεν είναι η πρώτη μας ταινία με θέμα τον πόλεμο. Όλοι/όλες μας έχουμε σκηνοθετήσει φιλμ για τον πόλεμο και τις συνέπειές του από το 2014, όταν η Ρωσία κατέλαβε την Κριμαία και ξεκίνησε τον πόλεμο στην περιοχή του Ντονμπάς.

Έχουμε εργαστεί πάνω σε διαφορετικές πτυχές του θέματος του πολέμου:

Διαταραχή μετατραυματικού στρες, ιστορίες ενηλικίωσης κοντά στην πρώτη γραμμή, επιστροφή από αιχμαλωσία, ακόμη και ένα φιλμ επιστημονικής φαντασίας για τον πυρηνικό πόλεμο.

Έχουμε επίσης εργαστεί ο ένας στις ταινίες της άλλης σε διαφορετικούς ρόλους: παραγωγή, μοντάζ κ.λπ. Με την πάροδο του χρόνου, συνειδητοποιήσαμε πως ερευνούσαμε τη φύση του πολέμου και θέλαμε να εμβαθύνουμε.

Στη συνέχεια, όταν ξεκίνησε η ολομέτωπη εισβολή, αποφασίσαμε να ενώσουμε τις δυνάμεις και το μυαλό μας για να κάνουμε μια συλλογική δήλωση: μια τριλογία, επειδή πιστεύουμε ότι μια ταινία δεν είναι αρκετή για να προβεί σε μια τέτοια δήλωση.

Το Mιλιτάνθρωπος είναι το πρώτο μέρος του τρίπτυχου.

Το δεύτερο, πάνω στο οποίο εργαζόμαστε αυτήν τη στιγμή, αφορά στον θάνατο και την αλλαγή των στάσεων απέναντί ​​του. Είναι ίσως το πιο δύσκολο μέρος, ακριβώς λόγω του θέματος. Με λίγα λόγια, είναι βαρύ.

Η αντιμετώπιση της θλίψης που δεν αφορά μακρινούς ανθρώπους από μια μακρινή χώρα, αλλά αυτούς οι οποίοι είναι κοντά μας, είναι επώδυνη.

Ωστόσο, είναι σημαντικό για εμάς να καταγράψουμε τη διαδικασία. Ένα από τα δυνατά μας σημεία είναι η ικανότητά μας να αναλογιζόμαστε αυτήν την εμπειρία σε αρκετά υψηλό επίπεδο, ακόμη και εν μέσω τραυματικών γεγονότων.

Όλα αυτά είναι δυνατά επειδή εργαζόμαστε ως συλλογικότητα και προσπαθούμε να στηρίζουμε ο ένας τον άλλη ψυχολογικά.

Το Μιλιτάνθρωπος, μεγάλου μήκους ντεμπούτο σας ως ομάδα, έκανε την πρεμιέρα του στις Κάννες και προβάλλεται στο Διεθνές Διαγωνιστικό του 14^ου Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας την Παρασκευή 12 Δεκεμβρίου.

Θα μπορούσατε να μου αναλύσετε τη συλλογική διαδικασία/συζήτηση που οδήγησε από την αρχική σύλληψη του φιλμ στην τελική εκδοχή του;

Α.Γ.: Αυτή η ταινία δε σχεδιάστηκε ως ένα συλλογικό κινηματογραφικό πρότζεκτ εξαρχής. Αλλά η διαδικασία της ανάδυσής της αφορούσε στην ανακάλυψη του τι είναι και γιατί είναι συλλογική.

Στην αρχή της εισβολής, ένα μέρος της ομάδας μας έμεινε στο Κίεβο, ενώ ένα άλλο έφυγε. Γυρίζαμε χαοτικά, όποιος μπορούσε και ήθελε, χωρίς κανένα σχέδιο να κάνουμε ταινία. Καθένας και καθεμιά από εμάς γύριζε ανεξάρτητα.

Δύο εβδομάδες αργότερα, λάβαμε ένα τηλεφώνημα και μάθαμε ότι η ομάδα που είχε φύγει από το Κίεβο έκανε επίσης γυρίσματα. Σε μια ημι-συνειδητή στιγμή, προέκυψε η ιδέα να γυρίσουμε ένα συλλογικό φιλμ.

Αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον, επειδή γυρίζαμε μια ταινία για τη συλλογική εμπειρία.

Καθένας και καθεμιά από μας είχε τη δική του/της προσωπική εμπειρία, αλλά μοιραζόμασταν πολλά κοινά. Η διαδικασία εύρεσής τους βρίσκεται στην καρδιά αυτής της δημιουργίας.

Είχαμε ένα τεράστιο όγκο υλικού και μέσα από μακρά διαδικασία μοντάζ τα εξετάσαμε όλα και αναζητήσαμε το επίκεντρο.

Αποφασίσαμε ότι ήταν η μεταμόρφωση ενός ανθρώπου. Κατόπιν, ξεκίνησαν επιπλέον γυρίσματα και από τότε και στο εξής, εργαστήκαμε με μεγάλη ακρίβεια.

Το πιο σημαντικό κομμάτι της διαδικασίας ήταν αναμφίβολα η επικοινωνία εντός της ομάδας: το να μοιραστούμε ό,τι είχαμε βιώσει, πώς νιώσαμε και πώς να το μεταφέρουμε μέσα από την ταινία μας.

Υιοθετώντας μια κατακερματισμένη, αλλά οργανωμένη δομή και έναν ήσυχο, ενδοσκοπικό ρυθμό, διερευνά την εσωτερίκευση του μιλιταρισμού από τους απλούς Ουκρανούς και από την κοινωνία στο πλαίσιο του πολέμου με τη Ρωσία.

Καθώς το ντοκιμαντέρ σας αποφεύγει να γίνει επικριτικό, πώς αξιολογείτε τον μακροπρόθεσμο αντίκτυπο αυτής της στρατιωτικοποίησης; Πότε τελειώνει στην πραγματικότητα ένας πόλεμος - και αυτός, συγκεκριμένα;

Σ.Μ.: Φυσικά, η ταινία μας είναι αντιπολεμική. Ωστόσο, σήμερα είναι σημαντικό να διασαφηνίσουμε ότι η αντιπολεμική τέχνη στην Ουκρανια δεν είναι αντιστρατιωτική.

Όχι μόνο εμείς, αλλά ολόκληρος ο δημοκρατικός κόσμος χρειάζεται τέχνη που δε μειώνει την ικανότητα υπεράσπισης των αξιών οι οποίες είναι απαραίτητες για την ύπαρξή μας.

Η τέχνη θα πρέπει να διαχωρίζει τον επιτιθέμενο από εκείνους που αμύνονται με όπλα στα χέρια τους. Αυτό είναι ζήτημα ασφάλειας και επιβίωσής μας και δεν μπορεί να αγνοηθεί.

Γελιζαβέτα Σμιθ: Στην περίπτωση της ουκρανικής κοινωνίας, η καταφυγή στα όπλα ήταν και παραμένει ο μόνος τρόπος επιβίωσης για τους απλούς ανθρώπους.

Ένα άτομο με στρατιωτική στολή δεν παύει να είναι άνθρωπος, πατέρας για τα παιδιά του, μητέρα ή αδερφή.

Εμείς, ως δημιουργοί, έχουμε αντιμετωπίσει την πρόκληση να εξετάσουμε προσεκτικά τον εαυτό μας και τους ανθρώπους γύρω μας, προκειμένου να κατανοήσουμε τις μεταμορφώσεις που συμβαίνουν.

Η προσπάθεια κατανόησης του πολέμου και των μεταμορφώσεων τις οποίες επιφέρει είναι ιδιαίτερα δύσκολη όταν ζεις εν μέσω πολέμου. Αυτό απαιτεί απόσταση χρόνου και αντίληψη.

Στην περίπτωσή μας, η προηγούμενη εμπειρία από τον πόλεμο και οι ταινίες σχετικά με αυτόν από το 2014 βοήθησαν. Αυτό μάς επέτρεψε να έχουμε μια ευρύτερη εικόνα των συντελούμενων διαδικασιών.

Δεν έχει νόημα να μιλάμε για το τέλος του πολέμου αυτή τη στιγμή. Άλλωστε, ο ρωσοουκρανικός πόλεμος δεν αφορά εδάφη, αλλά την επιθυμία της Ρωσίας να καταστρέψει τον ουκρανικό πολιτισμό και την ταυτότητα.

Γι’ αυτό η ουκρανική κοινωνία δεν έχει άλλη επιλογή από το να πολεμήσει μέχρι τέλους.

Α.Γ.: Ο αντίποδας του μιλιταρισμού είναι ο πασιφισμός. Δεν μπορούμε να βασιστούμε σοβαρά στον πασιφισμό σήμερα.

Ουσιαστικά, τι είναι ο μιλιταρισμός; Είναι η συσσώρευση όπλων. Μπορείς να τον χρησιμοποιήσεις για να επιλύσεις είτε εσωτερικά πολιτικά προβλήματα είτε προβλήματα εξωτερικής πολιτικής.

Η Ρωσία τον χρησιμοποιεί για να λύσει τα προβλήματα της εξωτερικής πολιτικής της, τα οποία, για την ίδια, έγκεινται στο ότι η αυτοκρατορία τους δεν μπορεί να υπάρξει και να επεκταθεί όσο η Ουκρανία παραμένει ανεξάρτητο κράτος και οι Ουκρανοί παραμένουν ζωντανό έθνος.

Δε χρησιμοποιούμε τον στρατό για να λύσουμε εσωτερικά πολιτικά προβλήματα. Δε χτίζουμε μια δικτατορία μέσω της ενίσχυσης της στρατιωτικής ισχύος. Και δεν επιτιθέμεθα σε άλλες χώρες.

Χρησιμοποιούμε τον μιλιταρισμό για να αμυνθούμε, για να πολεμήσουμε ώστε να μην εξαφανιστούμε από τη γη. Αυτή τη στιγμή, καμία χώρα στον κόσμο δε διεξάγει αυτόν τον πόλεμο για εμάς εκτός από εμάς τους ίδιους.

Επομένως, ας αφήσουμε, παρακαλώ, την κριτική του μιλιταρισμού στους φοιτητές πανεπιστημίων της Κεντρικής και Δυτικής Ευρώπης και ας δούμε την κατάσταση ρεαλιστικά.

Αν κάποιος πιστεύει ότι προσφέροντας λουλούδια προς τον ρωσικό στρατό θα τον σταματήσει, δεν μπορώ παρά να τον συμπονέσω και να ευχηθώ να μην έχει ποτέ την ευκαιρία να προσπαθήσει να εφαρμόσει ένα τέτοιο σχέδιο.

Αυτός ο πόλεμος θα τελειώσει μόνο όταν η Ρωσία καταστεί ανίκανη να τον συνεχίσει - οικονομικά, δημογραφικά ή στρατιωτικά. Αυτό είναι όλο. Μέχρι τότε, θα συνεχιστεί.

Η ίδια η πρόγνωση περιέχει την απάντηση στο ερώτημα αν θα πρέπει καν να σκεφτόμαστε αυτή τη στιγμή τον μακροπρόθεσμο αντίκτυπο του μιλιταρισμού στη χώρα. Αυτή η χώρα πρέπει να επιβιώσει.

Με ποιους -συνειδητούς ή ακόμη και ασυνείδητους- τρόπους αναδιαμορφώνονται και εξελίσσονται συνεχώς η κινηματογραφική σας δημιουργία και η άποψή σας για τον εαυτό σας, την κοινωνία, τον κόσμο και τη ζωή στο προαναφερθέν πλαίσιο;

Σ.Μ.: Ένας πόλεμος τόσο μαζικής κλίμακας συνεπάγεται αναπόφευκτα την απώλεια του κοινού κόσμου που κάποτε υπήρχε, ωστόσο αυτή η καταστροφή δεν πρέπει να εξισώνεται με απώλεια της ταυτότητας.

Θα ήθελα να αναφέρω τις ιδέες του Βίκτορ Φρανκλ, του Αυστριακού ψυχοθεραπευτή που επέζησε από στρατόπεδο συγκέντρωσης κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Η βασική του ιδέα υποστηρίζει ότι ένα άτομο μπορεί να υπομείνει οποιαδήποτε ταλαιπωρία, αρκεί να διατηρεί την κατανόηση τού γιατί την προκαλεί.

Η ουσία της φιλοσοφίας του συνίσταται στο ότι πρέπει να έχουμε τη γνώση του γιατί κάνουμε συγκεκριμένες επιλογές.

Είμαστε ικανοί να χάσουμε καθετί εξωτερικό, εκτός από τον θεμελιώδη άνθρωπο που υπάρχει μέσα μας. Προσωπικά, βλέπω αυτή την εμπειρία όχι ως απώλεια ταυτότητας, αλλά μάλλον ως την τελική της αποκρυστάλλωση.

Όταν ξεκίνησε η γενικευμένη εισβολή, διατηρήσαμε σκόπιμα μια απόσταση στην κινηματογραφική μας προσέγγιση. Ωστόσο, όσο περισσότερο υλικό τραβούσαμε, τόσο ισχυρότερη γινόταν η παρόρμησή μας να πλησιάσουμε τα υποκείμενα.

Αυτή η μετατόπιση παρουσίασε σημαντικές προκλήσεις, κυρίως λόγω του έντονου επιπέδου συναισθημάτων που έπρεπε να διαχειριστούμε. Η εστίασή μας επικεντρώθηκε στα πορτρέτα και τα ακατέργαστα συναισθήματα.

Ενώ τα τυπικά ντοκιμαντέρ παρατήρησης συχνά βασίζονται σε ευρυγώνια πλάνα για να κατασκευάσουν μια συλλογική αφήγηση, εμείς επιδιώξαμε σκόπιμα να χτίσουμε το συλλογικό μας πορτρέτο μέσα από κοντινά πλάνα των πρωταγωνιστών μας.

Τηρούμε αυστηρά έναν κανόνα: αν ένα άτομο δεν φαίνεται ιδιαίτερα δεκτικό, αποφεύγουμε τη βιντεοσκόπηση.

Συνειδητοποιήσαμε ότι ήταν σημαντικό να αποδεχτούμε πως ζούμε καθημερινά τον πόλεμο, ότι δεν είμαστε ξένοι που ήρθαμε για να γυρίσουμε ταινίες.

Επιπλέον, ολόκληρη η ομάδα ήταν συνεχώς στο πεδίο. Οι στιγμές που οι διευθυντές φωτογραφίας εργάζονταν χωρίς τους σκηνοθέτες ήταν εξαιρετικά σπάνιες.

Διασφαλίσαμε πως παρέμεναν στο επίκεντρο του δημιουργικού ταξιδιού ακόμη και κατά τη διάρκεια του post-production. Διατηρήσαμε επαφή, μοιραστήκαμε εκδοχές και συζητήσαμε το μοντάζ μαζί τους.

Αυτή η δέσμευση εγγυόταν ότι όταν ζητήσαμε επιπλέον γυρίσματα, είχαν πλήρη γνώση και το πλαίσιο του υπάρχοντος υλικού.

Πώς καταφέρνετε να διατηρείτε μια κριτική στάση τόσο απέναντι στις πολιτικές αποφάσεις της ουκρανικής κυβέρνησης όσο και απέναντι στις ευρύτερες γεωπολιτικές επιπτώσεις του πολέμου σε ένα τόσο περιοριστικό περιβάλλον;

Γ.Σ.: Προσωπικά, εγώ και οι άνθρωποι γύρω μου ήμασταν πάντα επικριτικοί απέναντι στην ουκρανική κυβέρνηση. Η κριτική στην κυβέρνηση είναι ένα από τα πιο σημαντικά θεμέλια της ουκρανικής κοινωνίας.

Κατά τη διάρκεια του πολέμου, η κριτική προς τις αρχές δεν έχει εξαφανιστεί, αλλά οι εσωτερικές και εξωτερικές συγκρούσεις έχουν γίνει παράλληλες.

Όταν οι ουκρανικές αρχές εκπροσωπούν την ουκρανική κοινωνία στην εξωτερική πολιτική σκηνή, η μόνη δυνατή λύση είναι η εδραίωση μιας κοινωνίας που προσπαθεί να επιβιώσει απέναντι σε έναν εξωτερικό εχθρό.

Ακόμη και κατά τη διάρκεια του πολέμου, η ουκρανική κοινωνία των πολιτών συμμετέχει ενεργά στις εσωτερικές πολιτικές διαδικασίες της χώρας, υπερασπιζόμενη τα δικαιώματα και τα συμφέροντά της ενώπιον των αρχών.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού είναι οι διαμαρτυρίες που πραγματοποιήθηκαν το καλοκαίρι του 2025 σε πολλές πόλεις σε όλη την Ουκρανία.

Αυτές οι διαμαρτυρίες στόχευαν στην προστασία των φορέων κατά της διαφθοράς και οι άνθρωποι στους δρόμους εισακούστηκαν. Οι αρχές άλλαξαν τις αποφάσεις τους.

Αυτές οι διαδικασίες είναι πολύ σημαντικές για την κατανόηση της κοινωνίας μας. Πάντα αγωνιζόμασταν για τα δημοκρατικά μας δικαιώματα και αυτό είναι που μας καθιστά υποτελείς.

Αυτό είναι κάτι που οι ηγέτες άλλων χωρών εξακολουθούν να μην καταλαβαίνουν για τους Ουκρανούς.

A.Γ.: Είναι δύσκολο να παρακολουθείς τι συμβαίνει στη διεθνή πολιτική σκηνή.

Δυστυχώς, οι άνθρωποι δε διαθέτουν το πλαίσιο και τη γνώση της Ιστορίας που είναι απαραίτητες για να δώσουν συμβουλές σχετικά με τις ίδιες ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία.

Το να βλέπεις, εκ των έσω, πώς οι άνθρωποι προσπαθούν να μας καθησυχάσουν ότι είναι δυνατό να καταλήξουμε σε συμφωνίες με τη Ρωσία (τις οποίες θα τηρήσει πραγματικά) αν εμείς παραδώσουμε τα εδάφη μας είναι απογοητευτικό.

Τελικά, κουράζεσαι να εξηγείς τα προφανή.

Και είναι πολύ εξαντλητικό να παρακολουθείς τον κόσμο να προσπαθεί να λύσει αυτό το πρόβλημα εις βάρος μιας μικρότερης χώρας - δηλαδή της Ουκρανίας - από φόβο για τις συνέπειες από τη Ρωσία.

Οπότε ναι, το να βλέπεις τον κόσμο να αποκαλύπτει το πραγματικό του πρόσωπο είναι πραγματικά αηδιαστικό.

Επί του παρόντος, αυτό είναι άλλοτε το αηδιαστικό πρόσωπο του φόβου, άλλοτε το πρόσωπο του ιδιοτελούς συμφέροντος, όπου, με τρεμάμενα χέρια, προσπαθούν να σε ωθήσουν προς μια απόφαση καταστροφική για εσένα αλλά και για όλους τους άλλους.

Και τους λες ότι αυτή η απόφαση είναι λανθασμένη και τους παρέχεις αμέτρητα αποδεικτικά στοιχεία, αλλά δε σε ακούνε και συνεχίζουν να σε ωθούν προς αυτήν.

Οι περισσότεροι άνθρωποι απλά δε θέλουν να πιστέψουν ότι τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι τόσο άσχημα, επειδή κανείς δε θέλει να πιστεύει στο χειρότερο, σωστά;

Στην Ευρώπη, υπάρχουν έξυπνοι δημοσιογράφοι, ιστορικοί και πολιτικοί που λένε τα πράγματα με το όνομά τους και στους ψηφοφόρους τους άβολες αλήθειες. Και οι ψηφοφόροι συχνά δε θέλουν να τους ψηφίσουν, επειδή η αλήθεια είναι δυσάρεστη.

«Ο Μιλιτάνθρωπος αντιμετωπίζει τον θάνατο ως μια πραγματικότητα της δικής τους ανυπαρξίας. Ο Μιλιτάνθρωπος ανακτά την αίσθηση του εαυτού του αναδιαμορφώνοντας την ίδια την τάξη της ύπαρξης», διαβάζω σε ένα από τα καρέ.

Πώς συνδέεστε με την πανταχού παρούσα πραγματικότητα του θανάτου;

Γ.Σ.: Η στάση σου απέναντι στον θάνατο αλλάζει δραματικά όταν ζεις με τη συνεχή πιθανότητα του δικού σου θανάτου και τον φόβο για τα αγαπημένα σου πρόσωπα.

Ο θάνατος γίνεται μια καθημερινή στατιστική και, ταυτόχρονα, ένας ζωώδης φόβος που ζει στο σώμα σου.

Είναι πολύ δύσκολο να το κατανοήσεις, αλλά τόσο το σώμα όσο και το μυαλό σου αλλάζουν ευρισκόμενα σε συνεχή αναμονή.

Είναι πολύ οδυνηρό όταν ο θάνατος και η καταστροφή επηρεάζουν νέους και παιδιά, επειδή αποτελούν το μέλλον και αξίζουν μια ειρηνική και πλήρη ζωή.

Η δεύτερη ταινία του τρίπτυχου πάνω στο οποίο εργαζόμαστε αυτή τη στιγμή εξερευνά το θέμα του θανάτου.

«Αυτή η ταινία είναι μέρος ενός τρίπτυχου ντοκιμαντέρ ‘Οι μέρες που θα ήθελα να ξεχάσω’», διαβάζω στους τίτλους τέλους.

Είναι η δημιουργία φιλμ ένα είδος «εξορκισμού», κατά τη γνώμη σας, ένας τρόπος να ονοματίσετε/καταγράψετε/δείξετε τους «δαίμονες» που σας στοιχειώνουν και έτσι -ίσως- να τους αντιμετωπίσετε;

Γ.Σ.: Δε νομίζω πως το σινεμά μπορεί να καταπολεμήσει τους δαίμονες, αλλά μάλλον να τους φωτίσει, να στρέψει την κάμερα σ’ αυτούς και να εστιάσει εκεί.

Ίσως υπάρχει για τη διατήρηση του νοήματος με την πάροδο του χρόνου, για τις μελλοντικές γενιές.

A.Γ.: Νομίζω ότι οι κινηματογραφιστές κάνουν τις ταινίες τους για όσα τους συγκινούν, όπως συγκεκριμένα φαινόμενα, την Ιστορία ή ακόμα και μια ατμόσφαιρα. Ίσως αυτά είναι ερωτήματα που τους κρατούν ξύπνιους τη νύχτα.

Και ναι, ο κινηματογράφος μάς βοηθάει πραγματικά να απελευθερωθούμε από αυτά. Η ταινία είναι μια προσπάθεια να μοιραστούμε όσα νιώσαμε με ένα ξένο κοινό και με το ουκρανικό κοινό με το οποίο μπορούμε να βρούμε μια σύνδεση.

Σ.Μ.: Φυσικά, είναι μια εμπειρία που δε θα ευχόμασταν σε κανέναν, ούτε καν στον εαυτό μας ή στα αγαπημένα μας πρόσωπα.

Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν σπουδαία πράγματα τα οποία έχουμε δει και βιώσει - για παράδειγμα, οι απλοί άνθρωποι κάνουν ηρωικά πράξεις. Αυτό είναι κάτι απίστευτο και μας δίνει τη δύναμη να συνεχίσουμε να ζούμε.

Έχουμε την ευθύνη να μιλάμε για τέτοια πράγματα με τη γλώσσα του κινηματογράφου.

Αλλά είναι αρκετά αυτά που κάνουμε; Αξίζει να συνεχίσουμε να φιλμάρουμε; Μπορεί να φαίνεται άσκοπο και μερικές φορές αναρωτιόμαστε αν θα ήταν προτιμότερο να καταταγούμε στον στρατό για να προστατεύσουμε τη χώρα μας και τις αξίες μας.

Από την άλλη, τα αυταρχικά συστήματα θέλουν να μας κάνουν να νιώθουμε ότι ο πολιτισμός δεν έχει πλέον κανένα νόημα. Αυτή είναι μια μάχη που δεν μπορούμε να χάσουμε.

Οπότε ναι, για μένα εξακολουθεί να είναι επίκαιρο να κάνω ταινίες και να λέω μια μέρα: «Ναι, έκανα το σωστό».

Ευχαριστώ θερμά την Ντάρια Παντένκο για την πολύτιμη συμβολή της στην πραγματοποίηση της συνέντευξης και για την παραχώρηση του φωτογραφικού υλικού.

Το ντοκιμαντέρ της Tabor LTD (Αλίνα Γκόρλοβα, Γελιζαβέτα Σμιθ και Σίμον Μοζγκόβι) Μιλιτάνθρωπος προβάλλεται, σε πανελλήνια πρεμιέρα, στο πλαίσιο του Διεθνούς Διαγωνιστικού του 14^ου Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας.

Η προβολή θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 12 Δεκεμβρίου στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος (αίθουσα Α, 19:00), παρουσία του Σίμον Μοζγκόβι.