Ovidie: «Η σεξουαλική ελευθερία που βιώνουμε τώρα είναι ψεύτικη»

 

Ovidie (Φωτογραφία: Γιάννης Κοντός)

Φεμινίστρια σκηνοθέτρια, συγγραφέας, διδάσκουσα στο πανεπιστήμιο και πρώην ηθοποιός σε πορνογραφικές ταινίες, η Γαλλίδα Ovidie παρουσίασε στο 24^ο ΦΝΘ το ντοκιμαντέρ της Σπάντον εναντίον Γαλλικής Αστυνομίας σε παγκόσμια πρεμιέρα.

Η ταινία διερευνά την πολύκροτη υπόθεση βιασμού της Καναδής τουρίστριας Έμιλι Σ. από δύο αστυνομικούς, που σε πρώτο βαθμό καταδικάστηκαν σε επταετή φυλάκιση. Συναντώντας την Ovidie στη Θεσσαλονίκη.

Xρησιμοποιείς το όνομα Ovidie σε όλη τη διάρκεια της καριέρας σου, από την εποχή που έπαιζες σε πορνογραφικές ταινίες μέχρι και σήμερα που σκηνοθετείς ντοκιμαντέρ, συγγράφεις και διδάσκεις. Tι σηματοδοτεί η επιλογή του;

Είμαι η Ovidie από το 1999.

Δεν ήθελα να το αλλάξω γιατί πολύ σύντομα, το 2001, εκδόθηκε το πρώτο μου βιβλίο με αυτό το όνομα, οπότε αυτό ήταν και το συγγραφικό μου όνομα.

Άρχισα να σκηνοθετώ το 2000. Στη Γαλλία ήμουν γνωστή έτσι και ως φεμινίστρια ακτιβίστρια. Το Ovidie ήταν πιο πολύ μια καλλιτεχνική και ακτιβιστική ιδέα. Όταν το επέλεξα, επιθυμούσα να κάνω ακτιβιστικού τύπου περφόρμανς.

Έχει καμία σχέση με τον φημισμένο Ρωμαίο ποιητή Οβίδιο;

Καθόλου! (Γέλιο).

Λόγω του ερωτικού στοιχείου, φαντάστηκα.

Στην πραγματικότητα, η Ovidie είναι ο χαρακτήρας μιας ποντικίνας σε βιβλίο κόμικ. Είναι επαναστάτρια στην κοινότητα των ποντικών.

Ένιωθες ανέκαθεν την ανάγκη να επαναστατείς ενάντια σε κάτι;

Είμαι ακτιβίστρια από το 1994. Αρχικά εμπλεκόμουν πολύ στο αναρχικό κίνημα, μέχρι το 1999, καθώς και σε αντισεξιστικές ομάδες. Κατόπιν, έγινα η Ovidie.

Εξακολουθείς να βιώνεις την εαυτή σου ως ακτιβίστρια κυρίως- είτε σκηνοθετείς ντοκιμαντέρ, είτε συγγράφεις βιβλία, είτε κάνοντας άλλα πράγματα;

Αυτός είναι ο τρόπος μου να είμαι ακτιβίστρια, αν και γνωρίζω ότι δεν κάνεις επανάσταση φτιάχνοντας ταινίες.

Είναι πολύ μικροαστικό να πιστεύεις ότι θα κάνεις επανάσταση ως σκηνοθέτης. Δε θα το πετύχεις. Δημιουργείς απλώς ένα πολιτιστικό αντικείμενο. Αλλά δε θα αλλάξεις τον κόσμο κάνοντας φιλμ. Αυτό είναι βλακεία.

Προσπαθώ, ωστόσο, να κάνω ό,τι καλύτερο μπορώ- και το μόνο πράγμα που ξέρω. Σκηνοθέτρια είμαι.

Συνεπώς, σ’ αυτό το στάδιο της ζωής σου αυτοπροσδιορίζεσαι πιο πολύ ως σκηνοθέτρια.

Ως φεμινίστρια σκηνοθέτρια. Αλλά και ως συγγραφέας: κάθε χρόνο εκδίδεται ένα καινούριο βιβλίο μου, επιπλέον διδάσκω στο πανεπιστήμιο.

Έχω πολλές νεαρές φοιτήτριες και νεαρούς φοιτητές- κορίτσια τα περισσότερα.

Πώς το εξηγείς αυτό; Συμπτωματικό;

Δε νομίζω. Κάνω πολλά podcasts, και στη Γαλλία υπάρχουν πολλές φεμινίστριες που ασχολούνται μ’ αυτό. Μιλάω σ’ αυτή τη γενιά, στην πραγματικότητα, τεράστιο μέρος του κοινού μου προέρχεται από αυτή.

«Περνάει» το «μήνυμά» σου; Υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ σας;

Η κόρη μου είναι σχεδόν δεκαεφτά, οπότε συχνά μιλάω σε έφηβες και έφηβους και δουλεύω μαζί τους. Στ’ αλήθεια μου αρέσει αυτή η γενιά, γιατί είναι γεμάτη ελπίδα.

Πολλοί λένε ότι η νεολαία αφιερώνει πολύ χρόνο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κάτι που ισχύει, αλλά πολλά θετικά, ακτιβιστικά πράγματα ξεκίνησαν από αυτά. Όπως το #MeToo, για παράδειγμα. Ξέρουν, λοιπόν, πολύ καλά τι σημαίνει συναίνεση.

Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στη Γαλλία μπορείς να βρεις gender fluid ή μη δυαδικές/δυαδικούς μαθήτριες/μαθητές σε κάθε τάξη.

Υπάρχει διαφορά ανάμεσα σ’ αυτή τη γενιά και τη δική μου. Είναι λιγότερο ομοφοβική και ρατσιστική, και με οικολογική ευαισθητοποίηση.

Τα κύρια μελήματα της δουλειάς σου είναι το γυναικείο/φεμινιστικό βλέμμα, οι γυναικείες επιθυμίες, το γυναικείο σώμα.

Όχι οι επιθυμίες, αλλά το σώμα και οι προσωπικές σχέσεις από μια φεμινιστική σκοπιά. Και δεν αναφέρομαι πάντα στο σεξ, αλλά και στη διαδικασία της κυοφορίας και της γέννας.

Επί σχεδόν 25 χρόνια το βασικό μου μέλημα είναι το σώμα μέσα από μια φεμινιστική ματιά.

Tο εξερεύνησες μέσα από όλες τις κατά καιρούς ενασχολήσεις σου.

Ως ηθοποιός εννοείς;

Kαι μέσω της υποκριτικής.

Δε νομίζω πως το εξερεύνησα περισσότερο από την οποιαδήποτε γυναίκα. Γέννησα, βίωσα την ετεροσεξουαλικότητα όπως η μεγάλη πλειονότητα των γυναικών στον πλανήτη- δεν είμαι κάτι περισσότερο ή λιγότερο.

Πού συναντιούνται ο φεμινισμός και η πορνογραφία, κατά τη γνώμη σου;

Δεν είμαι ηθοποιός πλέον. Από εκείνη την περίοδο και εξής έχω γράψει πολλά βιβλία και σκηνοθετήσει πολλά ντοκιμαντέρ και ταινίες μυθοπλασίας, οπότε η δουλειά μου δε συνδέεται με την πορνογραφία.

Δε δημιούργησα το φεμινιστικό κίνημα sex-positive που θεωρούσε ανόητη την κατάργηση της πορνογραφίας. «Κάντε καλύτερη πορνογραφία, μην την καταργήσετε», ήταν η προτροπή του. Σ’ αυτό το κίνημα αποφάσισα να ενταχθώ στα τέλη του 1990.

Εξακολουθώ να πιστεύω πως πρέπει να παλεύουμε για τα δικαιώματα των σεξεργατριών, αλλά δεν ασχολούμαι πια με τις διαδικασίες αυτού του κινήματος, γιατί έχω προχωρήσει- όπως έχουν προχωρήσει το κίνημα και η κοινωνία.

Ο τρόπος που παρακολουθούμε πορνογραφικές ταινίες έχει επίσης αλλάξει, ο τρόπος που μιλάμε για το σεξ στα μίντια έχει αλλάξει.

Αυτό είναι ανακουφιστικό, στον βαθμό που συμβαίνει.

Το ότι σεξ είναι παντού δημιουργεί νέες σεξουαλικές νόρμες και υποχρεώσεις. Η σεξουαλική ελευθερία που βιώνουμε τώρα είναι ψεύτικη, γιατί είναι ένα σεξ γεμάτο περιορισμούς και υποχρεώσεις, κυρίως για τις γυναίκες.

Πάντως, το κίνημα #MeToo, όσο μεσοαστικό, μιντιακά διαμεοσολαβημένο ή αφομοιώσιμο/εργαλειοποιήσιμο από τον κυρίαρχο λόγο μπορεί να είναι, έφερε το έμφυλο στο προσκήνιο.

Αρκεί να μην καταλήξει μια καρικατούρα αυτού που θα μπορούσε να γίνει, αρκεί να πολιτικοποιηθεί.

Σύμφωνα με τον Ντεμπόρ, κάθε πολιτικό κίνημα είναι αφομοιώσιμο από το θέαμα, γι’ αυτό και δεν πιστεύω ότι ως σκηνοθέτες μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο. Αν κάνω πολιτικά φιλμ, κάποια μέρα ασφαλώς θα αφομοιωθούν.

To πιο πρόσφατο ντοκμαντέρ σου, Σπάντον εναντίον Γαλλικής Αστυνομίας, που παρουσιάστηκε σε παγκόσμια πρεμιέρα στο 24^ο ΦΝΘ, είναι επίσης πολιτικό και εξαιρετικά ισορροπημένο, αν και με σαφή άποψη.

Οφείλεται αυτή η προσέγγιση στη δημοσιογραφική σου εμπειρία;

Δεν ξέρω! Απλώς προσπαθώ να μοιραστώ την οπτική μου γωνία. Ξέρω πως έχω μία, κάποτε ξεχωριστή ή μοναδική. Αν δεν είχα κι εγώ βιώσει τον στιγματισμό, δε θα μπορούσα να έχω κάνει αυτή την ταινία.

Είναι συνδυασμός προσωπικής εμπειρίας και έρευνας. Δε θεωρώ την εαυτή μου δημοσιογράφο, αλλά ντοκιμαντερίστρια. Δε θέλω να είμαι αντικειμενική, δεν είμαι ουδέτερη -είναι ψέμα-, δεν υποκρίνομαι ότι είμαι δημοσιογράφος.

Ήταν δύσκολο να κινητοποιήσεις όσες και όσους συμμετέχουν στο ντοκιμαντέρ σου -και κυρίως την Έμιλι- να μοιραστούν αυτά που είχαν να μοιραστούν;

Είναι πάντα δύσκολο, τρέφουν δυσπιστία. Όταν επικοινωνώ μαζί τους, οι περισσότερες αντιμετωπίζουν ήδη προβλήματα με τους δημοσιογράφους. Ιδίως η Έμιλι, στο τελευταίο μου ντοκιμαντέρ.

Αυτό που τελικά τις πείθει -κι εδώ έχεις δίκιο- είναι πως κι εγώ ζήσει παράξενες καταστάσεις. Η Έμιλι ήξερε ότι είμαστε της ίδιας γενιάς και πως έχω δεχτεί σεξουαλική επίθεση.

Όταν έκανα το Η νέα βιομηχανία του πορνό (2017), οι ηθοποιοί με εμπιστεύτηκαν, γιατί ήξεραν πως δε θα τις έκρινα. Περνάω πολύ καιρό μαζί τους. Αν αισθάνονται κουρασμένες, απλώς καθόμαστε ή πίνουμε καφέ.

Πώς μπορεί να αποδοθεί δικαιοσύνη σε δικαστικό επίπεδο, ιδίως σε υποθέσεις βιασμού, όταν το κυρίαρχο εκμεταλλευτικό/πατριαρχικό σύστημα εξακολουθεί να υπάρχει; Δεν είναι αντιφατικό αυτό;

Δεν εμπιστεύονται τον θεσμό της δικαιοσύνης. Πρέπει ν’ αλλάξουμε όλο το σύστημα., να ξανασκεφτούμε τα πάντα- ακόμα και τον όρο «ετεροσεξουαλικότητα».

Μέχρι τότε -κι εδώ θα υποδυθώ τον «δικηγόρο του διαβόλου»- είναι οι όποιες μικρές νίκες κάτι που πρέπει να γιορτάσουμε και να το δουλέψουμε περαιτέρω;

Υπάρχουν μικρές νίκες, αλλά ποτέ δεν έχουν διάρκεια.

Το ζήτημα της έκτρωσης, για παράδειγμα. Στο παρελθόν είχε νικηφόρο έκβαση, αλλά στις μέρες ακόμα και στη Γαλλία υπάρχουν κίνημα ενάντια στις εκτρώσεις και αντιδράσεις απέναντι στο #MeToo. Γι’ αυτό και πρέπει ν’ αλλάξουμε τα πάντα.

Να συλλογικοποιούμε τους αγώνες.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι δηλητήριο, αλλά και αντίδοτο. Άλλαξαν τον τρόπο που μαχόμαστε.

Ευχαριστώ θερμά τον Γιώργο Παπαδημητρίου από το Γραφείο Τύπου του 24^ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης για την πολύτιμη συνδρομή του στην πραγματοποίηση της συνέντευξης.

Το ντοκιμαντέρ της Ovidie Σπάντον εναντίον Γαλλικής Αστυνομίας παρουσιάστηκε σε παγκόσμια πρεμιέρα, παρουσία της σκηνοθέτριας, στο πλαίσιο του Διεθνούς Διαγωνιστικού του 24^ου ΦΝΘ.

Παραμένει διαδικτυακά διαθέσιμο μέχρι τη λήξη του Φεστιβάλ.