Μαχμούντ Ατάσι: «Παρά την καταστροφή, οι άνθρωποι θέλουν να παραμείνουν στη Γάζα»

 

Σκηνοθετημένο από τον συριακής καταγωγής ντοκιμαντερίστα Μαχμούντ Ατάσι, το Μάτια της Γάζας παρακολουθεί τρεις δημοσιογράφους στη βόρεια Γάζα να ρισκάρουν τη ζωή τους καθώς προσπαθούν να κάνουν τη δουλειά τους.

Συνομιλώντας με τον σκηνοθέτη ενόψει της ελληνικής πρεμιέρας του φιλμ του στο 27^ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.

Ως αφετηρία, θα ήθελες να μου πεις περισσότερα για τον εαυτό σου, την καταγωγή σου, τη γενέτειρά σου, τη σύνδεσή σου με τους Παλαιστίνιους και την αφοσίωσή σου στην παραγωγή ταινιών τεκμηρίωσης και έρευνας;

Είμαι δημιουργός ντοκιμαντέρ, αφοσιώθηκα στο θέμα των ανθρώπων που υποφέρουν από πολέμους. Όλες οι ταινίες μου σχετίζονται με τους πολέμους και τις συνέπειες των πολέμων.

Γεννήθηκα στη Σαουδική Αραβία και μεγάλωσα εκεί, μετά έζησα για 3 χρόνια στη Συρία για να σπουδάσω πολιτικός μηχανικός,

Μετά την έναρξη της επανάστασης στη Συρία, όμως, αποφάσισα να αλλάξω ειδικότητα και να σπουδάσω κινηματογράφο και τηλεόραση.

Ήθελα να πω τις ανείπωτες ιστορίες και αντιλήφθηκα έναν τεράστιο κενό χώρο σε εκείνο το πεδίο, οπότε έπρεπε να το κάνω αυτό.

Δεν έχω συναντήσει ακόμη τον Abdulqader, τον Mahmoud και τον Abo Adnan από κοντά, αλλά γνωριζόμαστε πολύ καλά, από τον καιρό που μιλάμε και συζητάμε στα στάδια των γυρισμάτων της ταινίας.

Είδα σ’ αυτούς μεγάλη αφοσίωση στην τεκμηρίωση των εγκλημάτων πολέμου τα οποία συντελούνται στη Γάζα καθώς αρνήθηκαν να εγκαταλείψουν το βόρειο τμήμα της από όπου ο ισραηλινός στρατός επεδίωκε να τους απομακρύνει.

Ήθελαν να μείνουν στον Βορρά για να είναι τα μάτια του κόσμου και να συνεχίσουν να τεκμηριώνουν, ακόμη κι όταν ο ισραηλινός στρατός τους απειλούσε και αμαύρωνε την εικόνα τους.

Με συγκίνησαν γι’ αυτούς τους λόγους.

Πότε γυρίστηκε το ντοκιμαντέρ σου Μάτια της Γάζας και σε ποιον βαθμό ρίσκαρες κι εσύ τη ζωή σου καταγράφοντας αυτούς τους δημοσιογράφους στην προσπάθειά τους να κάνουν τη δουλειά τους όπως κρίνουν καλύτερα;

Ξεκινήσαμε δύο μήνες μετά τις 7 Οκτωβρίου 2023 και συνεχίσαμε τα γυρίσματα μέχρι τον Ιούλιο του 2024.

Πριν ξεκινήσουμε, ωστόσο, το ψάξαμε να μπούμε στη Γάζα και να πάμε στο πεδίο για να γυρίσουμε το ντοκιμαντέρ, αλλά δυστυχώς, δεν υπήρχε τρόπος να το κάνουμε.

Η Γάζα ήταν σαν μια τεράστια απαγορευμένη περιοχή, κανένας δεν έμπαινε, κανένας δεν έβγαινε.

Σκηνοθέτησα, λοιπόν, το φιλμ από το εξωτερικό. Η διαδικασία υπήρξε μακρά και πολύπλοκη λόγω των πολλών προκλήσεων, όπως της απουσίας εμού του ίδιου από το πεδίο, της έλλειψης Ίντερνετ την περισσότερη ώρα και επαγγελματικού εξοπλισμού.

Το ανέβασμα των βίντεο απαιτούσε υπερβολικά πολύ χρόνο κι ήταν πραγματικά επικίνδυνο, το να τα σώζουμε σε τρία διαφορετικά λάπτοπ και σε σκληρούς δίσκους σε περίπτωση που κάποιος από τους τρεις τραυματιζόταν.

Σε μια τέτοια περίπτωση, το μήνυμά τους και πάλι θα μπορούσε να φτάσει στον κόσμο. Βασικά, οι προκλήσεις ήταν πολλές και δεν μπορώ να τις θυμηθώ όλες, αλλά τελικά τα καταφέραμε.

Όντας Σύρος, κι έχοντας βιώσει πόλεμο, μπορούσα να φανταστώ τι συμβαίνει στη Γάζα.  

Προσπάθησα, λοιπόν, να φανταστώ κάθε κατάσταση που θα μπορούσαν να βιώνουν οι δημοσιογράφοι και να δημιουργήσω μερικά αρχεία στα οποία εξηγούσα πώς να γυρίσουν και να καλύψουν τέτοιες στιγμές.

Αυτό βοήθησε στη διαδικασία δημιουργίας του ντοκιμαντέρ.

Και το να «παρακολουθείς» μονάχα την κλίμακα της καταστροφής ως θεατής είναι συνταρακτικό. Ωστόσο, μέχρι και σήμερα, όσοι υιοθετούν τη σιωνιστική προπαγάνδα εξακολουθούν να την αμφισβητούν.

Υποθέτω ότι η απονομιμοποίηση/απαξίωση αυτού του αφηγήματος ήταν απαραίτητη για σένα.

Η καταστροφή στη Γάζα είναι τεράστια, είναι σαν να έχει σβηστεί από τον χάρτη της Γης. Η καταστροφή των κτιρίων δεν ήταν, ωστόσο, το μήνυμα αυτής της ταινίας.

Παρά την τεράστια καταστροφή, οι άνθρωποι θέλουν να παραμείνουν στη Γάζα. Δεν την εγκαταλείπουν, κι ας παραπονιούνται για τη δύσκολη ζωή τους.

Το κτίρια μπορούν να ξαναχτιστούν, αλλά τα αγαπημένα πρόσωπα δεν μπορούν να επιστρέψουν στη ζωή. Οι Παλαιστίνιοι, επομένως, έχουν χάσει πολλά περισσότερα από κτίρια.

Σύμφωνα με την Επιτροπή Προστασίας Δημοσιογράφων, στη διάρκεια ενός χρόνου πολέμου μεταξύ Ισραήλ-Γάζας έχουν σκοτωθεί περισσότεροι δημοσιογράφοι απ’ ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη σύγκρουση από το 1992 και εξής.

Τι φοβούνται κυρίως οι ισραηλινές αρχές όταν πρόκειται για την κάλυψη από Παλαιστίνιους/Άραβες δημοσιογράφους των καθημερινών σφαγών που πραγματοποιούνται από τον ισραηλινό στρατό καθώς και από τους εποίκους;

Η ισραηλινή κυβέρνηση παράγει εικόνες για τη Δύση και τον κόσμο εδώ και πολλά χρόνια λέγοντας:

«Eίμαστε η μόνη δημοκρατία στη Μέση Ανατολή, είμαστε ωραίοι άνθρωποι, απλά θέλουμε να ζήσουμε καθώς οι Άραβες θέλουν να μας σκοτώσουν, μας αρέσει να ζούμε τη ζωή, είμαστε χαριτωμένοι και δεν πληγώνουμε τους άλλους, θέλουμε ειρήνη».

Όταν, όμως, η πραγματική εικόνα της ισραηλινής κυβέρνησης του απαρτχάιντ αρχίζει να διαδίδεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αισθάνονται ότι απειλούνται και εκτίθενται, επομένως δε θέλουν να γίνουν πιστευτοί οι Παλαιστίνιοι δημοσιογράφοι.

Τους σκοτώνουν με πολλούς τρόπους. Ένας από αυτούς είναι οι απειλές και η αμαύρωση της εικόνας τους.

Για παράδειγμα, ένας από τους δημοσιογράφους που εμφανίζεται στο φιλμ δούλευε στο παρελθόν για το BBC, το CNN και το Al Arabiya και οι ανταποκρίσεις του ήταν ευρείες στη διάρκεια του πολέμου.

Οπότε, η ισραηλινή κυβέρνηση ισχυρίστηκε πως είναι τρομοκράτης, μαχητής και εργάζεται για τη Χαμάς, κάτι το οποίο είναι ψευδές.

Αλλά ο κόσμος πίστεψε τα ψέματα και τα κανάλια τερμάτισαν τη συνεργασία τους μαζί του για κάποιο διάστημα. Αυτό το παράδειγμα βρίσκει εφαρμογή σε όλες τις περιπτώσεις δημοσιογράφων από τη Γάζα.

Η θεωρία μου είναι η εξής:

Aν σου πω ότι κάποιος είναι επικίνδυνος, θα τον αγνοήσεις χωρίς να το ερευνήσεις επειδή με εμπιστεύεσαι λόγω του φύλου μου, του χρώματος ή του γεγονότος ότι είμαι Δυτικός.

Η ισραηλινή κυβέρνηση έχει, άρα, το πάνω χέρι στους τομείς των μίντια και της δημοσιότητας, γι’ αυτό και χρειαζόμαστε τέτοιες ταινίες, οι οποίες δείχνουν πραγματικούς δημοσιογράφους στο πεδίο.

Οι ισραηλινές κατοχικές αρχές έφτασαν μέχρι του σημείου να εισβάλουν στα γραφεία του Al Jazeera στην Ιερουσαλήμ, να τα εκκενώσουν και να τα σφραγίσουν, ενέργεια που διατηρείται σε ισχύ με πρόσφατη δικαστική απόφαση.

Κατά τη διάρκεια της σφαγής, το Al Jazeera ήταν ένα από τα πιο ενεργά κανάλια με την κάλυψή τους, υποστήριξε πολλά πρότζεκτ και παρήγαγε πολλές ταινίες, όπως το Μάτια της Γάζας.

Επομένως, είναι μια τεράστια απειλή για την κυβέρνηση του απαρτχάιντ καθώς αρχίζει να αποκαλύπτεται η πραγματική τους εικόνα.

Οπότε, το κλείσιμο των γραφείων τερματίζει τον επίσημο τρόπο εργασίας και κάλυψης των σφαγών. Οι δημοσιογράφοι συνέχισαν, ωστόσο, να δουλεύουν και να αποκαλύπτουν το αληθινό πρόσωπο των εγκλημάτων του Ισραήλ.

Το Ισραήλ επιχειρεί να δείξει ότι έχει ελευθερία λόγου, αλλά στην πραγματικότητα δεν έχει: επιτηρούν την ειδησεογραφία, τα φιλμ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Οι ισραηλινές αρχές συλλαμβάνουν κάθε Παλαιστίνιο/Παλαιστίνια στη Δυτική Όχθη ο οποίος/η οποία έκανε «like», σχολίασε ή ακολούθησε νέα σχετικά με τη Γάζα.

Είναι σαν η κυβέρνηση του απαρτχάιντ να θέλει να διαγράψει τη Γάζα χωρίς οι άνθρωποι να το γνωρίζουν ή να δρουν εναντίον αυτού.

Η κατάφωρη περιφρόνηση της ανθρώπινης ζωής των Παλαιστινίων στη Δύση, είτε είναι άμαχοι είτε ένοπλοι μαχητές, με εξοργίζει. Γιατί, κατά τη γνώμη σου, η «ηθική πυξίδα» της Δύσης είναι τόσο στρεβλή;

Η ισραηλινή κυβέρνηση εργάστηκε για χρόνια για να απανθρωποποιήσει τους Παλαιστινίους, για να φιλοτεχνήσει την εικόνα τους ως τρομοκρατών και αμόρφωτων. Κι αυτό στοχεύοντας όχι μόνο στη Δύση, αλλά ακόμη και στην Ανατολή.

Έτσι, οι ισραηλινές δυνάμεις έχουν τη δυνατότητα να σκοτώνουν χωρίς να υπάρχουν πραγματικές αντιδράσεις από τον κόσμο.

Η αντίσταση είναι κάτι διαφορετικό: η Χαμάς και οι υπόλοιπες οργανώσεις ιδρύθηκαν για να προστατέψουν τη γη και τα σπίτια των Παλαιστίνιων, καθώς όλος ο κόσμος τους απογοήτευσε. Αυτό πιστεύω.

Η εικόνα, όμως, της αντίστασης, όπως διαμορφώνεται από την ισραηλινή κυβέρνηση, την εμφανίζει ότι θέλει να σκοτώσει όλους τους Εβραίους. Όλους τους Εβραίους, λένε, όχι τους Ισραηλινούς, για να καταστήσουν την απειλή ακόμα μεγαλύτερη.

Κι αυτό σημαίνει πως οι Χριστιανοί ή άνθρωποι άλλων θρησκευμάτων μπορεί να ακολουθήσουν.

Τώρα βλέπουμε τις εικόνες των απελευθερωμένων κρατουμένων και από τις δύο πλευρές:

Από τη μία, τους Ισραηλινούς κρατούμενους οι οποίοι αντιμετωπίστηκαν με σεβασμό και χωρίς να υποστούν βασανιστήρια. Από την άλλη, οι Παλαιστίνιοι βιάζονται και βασανίζονται με απάνθρωπους τρόπους.

Αν απλώς συγκρίνεις τις εικόνες, είναι στ’ αλήθεια ξεκάθαρο ποιος αποτελεί την πραγματικη απειλή για την ανθρωπότητα.

Μια εύθραυστη «εκεχειρία» εφαρμόζεται αυτήν τη στιγμή στη Γάζα, ενώ στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη κλιμακώνονται οι γενοκτονικές επιθέσεις. Ποια είναι η προϋπόθεση για την ειρήνη στην περιοχή, σύμφωνα με σένα;

Αυτή είναι μια πραγματικά δύσκολη ερώτηση,

Πιστεύω, όμως, ότι το Ισραήλ δε θέλει την ειρήνη.

Κλιμάκωσε τις επιθέσεις του στη Δυτική Όχθη και άρχισε να επιτίθεται σε πόλεις της Συρίας, ισχυριζόμενο πως προστατεύει τους Δρούζους και μερικές φορές το ίδιο το Ισραήλ από τις ισλαμιστικές απειλές.

Αναρωτιέμαι: Όλες οι χώρες γύρω από το Ισραήλ δεν είναι μουσουλμανικές; Συνιστούν, άρα, όλες απειλή;

Oπότε, μετά τη Γάζα θα στοχοποιήσει τη Δυτική Όχθη, στη συνέχεια μαζικά τη Συρία, και κατόπιν τον Λίβανο και την Τουρκία;  

Δεν έχουν όριο στον τρόπο που εργάζονται για την κατάληψη και την κλοπή εδαφών.

Δεν είμαι σε θέση να προτείνω λύσεις, ούτε μπορώ να πω στους ανθρώπους που υπέφεραν από τις ισραηλινές επιθέσεις να συγχωρήσουν και να αποδεχτούν την απώλεια των αγαπημένων τους.

Αυτό το οποίο μπορώ να κάνω είναι να καταγράψω αυτά τα εγκλήματα, ώστε ο κόσμος να δει και να μην ξεχάσει τις σφαγές.

Ευχαριστώ τον σκηνοθέτη για την παραχώρηση της φωτογραφίας του.

Το ντοκιμαντέρ του Μαχμούντ Ατάσι Μάτια της Γάζας προβάλλεται, σε ελληνική πρεμιέρα, στο πλαίσιο της ενότητας Open Horizons του 27^ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (6-16 Μαρτίου), παρουσία του σκηνοθέτη.

Προβολές στις αίθουσες: Κυριακή 9 Μαρτίου (αίθουσα Σταύρος Τορνές, 22:30) και Κυριακή 10 Μαρτίου (αίθουσα Τώνια Μαρκετάκη, 13:00).

Η ταινία είναι επίσης διαθέσιμη στη διαδικτυακή πλατφόρμα του 27^ου ΦΝΘ μέχρι και τις 16 Μαρτίου.