Γιάννης Γλέζος: «Δεν υπάρχει σκοτάδι. Μόνο φως, που όμως δεν το βλέπουμε»

 

Συνθέτης, ποιητής και τραγουδιστής, ο Γιάννης Γλέζος αποτελεί μια ιστορική φυσιογνωμία των εγχώριων μουσικών πραγμάτων.

Συνομιλούμε μαζί του ενόψει της ξεχωριστής σόλο συναυλίας του την Κυριακή 21 Δεκεμβρίου στο Theatre of the NO, σε μια βραδιά όπου η ποίηση θα συναντήσει τη μουσική.

Γεννιέστε στην Αθήνα, στην οποία εξακολουθείτε να ζείτε, αλλά κατάγεστε από τη Νάξο και τη Μονεμβασιά. Σάς «σμιλεύουν» με τρόπο συνειδητό οι τόποι και οι άνθρωποι;

Οι Γλεζαίοι Απεραθίτες Ναξιώτες -από τον πατέρα μου Βασίλη- μού δώσανε τη δύναμη και οι Ριτσαίοι Μονεμβασιώτες -από την μητέρα μου Λούλα-Σταυρούλα- μού δώσανε την ευαισθησία. Στα σπάργανα, βεβαίως.

Τα μετέπειτα ήταν δική μου δουλειά και ευθύνη...

Εγκαταλείπετε την Ανωτάτη Εμπορική Σχολή προκειμένου να αφοσιωθείτε στη μουσική. Πού οφειλόταν η μαγεία την οποία σας ασκούσε -και φαντάζομαι ασκεί- η μουσική; Μετανιώσατε ποτέ που δεν πήρατε άλλο δρόμο;

Ο πατέρας μου άκουγε κλασσική μουσική από γραμμόφωνο σε δίσκους 78 στροφών:

Ουγγρική Ραψωδία αρ. 6 του Λιστ, Ιντερμέντζο από την Καβαλλερία Ρουστικάνα τού Μασκάνι, τα Κύματα τού Δουνάβεως τού Γιόχαν Στράους, μαζί με πολλα άλλα που τα ακούγαμε στο σπίτι.

Ο θείος μου, Γιάννης Ρίτσος, όταν ερχόταν στο σπίτι, μάς έπαιζε στο πιάνο το Βαλς σε ντο δίεση ελσσονα του Σοπέν.

Στο ραδιόφωνο άκουγα τα Καβουράκια και τη Συννεφιασμένη Κυριακή τού Τσιτσάνη. Στο σχολείο κάναμε Χορωδία στους Χαιρετισμούς στον Άγιο Δημήτριο των Αμπελοκήπων.

Όλες αυτές οι μουσικές με συνεπαίρνανε τόσο πολύ  που από μικρός άρχισα να φτιάχνω  σιγά σιγά μελωδίες στο πιάνο μας.

Ούτε δευτερόλεπτο δεν έχω μετανιώσει που άφησα στο τέλος του Β’ έτους την Ανωτάτη Εμπορική για να ασχοληθώ αποκλειστικά με τη μουσική.

Ο Μίκης Θεοδωράκης ενορχηστρώνει το πρώτο σας τραγούδι, Περιστεράκι της φτωχιάς αυλής. Θα τον περιγράφατε ως «μέντορά» σας;

Ο Μίκης Θεοδωράκης με ανακάλυψε στην μπουάτ Εσπερίδες όταν ο Γιώργος Ζωγράφος τραγουδούσε ένα τραγούδι μου (Βροχή στα Δειλινά).

Μου είπε ότι του αρέσει πολύ και θέλει να το ενορχηστρώσει και να το διευθύνει στην ηχογράφηση του. Μπροστά ήταν και ο Τ.Β. Λαμπρόπουλος τής κραταιάς τότε COLUMBIA, που μου ζήτησε να υπογράψω συμβόλαιο μαζί τους.

Έτσι κι έγινε.

Κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας καταφεύγετε στις Η.Π.Α. μαζί με την Φλέρυ Νταντωνάκη. Αέρινη, βασανισμένη ύπαρξη. Παραμείνατε κoντά μέχρι τον πρόωρο χαμό της;

Ήμασταν τότε μαζί και μαζί φύγαμε για την Νέα Υόρκη μετά το Πολυτεχνείο.  Όμως ήταν ταραγμένη και ύστερα από ένα διάστημα χωρίσαμε στην Αμερική.

Ήταν η  καλύτερη φωνή που πέρασε ποτέ στο Ελληνικό τραγούδι. Δεν την συνάντησα ποτέ στη Αθήνα, όταν επέστρεψα...

Επιστρέφοντας, λοιπόν, στην Ελλάδα, συνεργάζεστε επί μια εικοσαετία με την Μαρίζα Κωχ. Τι κρατάτε από την πολύχρονη αυτή συνεργασία και σχέση ζωής;

Ήταν μια από τις καλύτερες εποχές στη ζωή μου. Γυρίσαμε μαζί όλο τον κόσμο. Μέχρι και στη Κίνα φτάσαμε μαζί (το πρώτο ευρωπαϊκό συγκρότημα!)

Ιδρύετε τη μουσική σκηνή «Δίαυλος» (1993-2010), την οποία πρόλαβα κι εγώ να απολαύσω. Ποια ανάγκη υπαγόρευσε τη δημιουργία της, γιατί έκλεισε και ποιο, πιστεύετε, ότι υπήρξε το αποτύπωμά της στα εγχώρια μουσικά πράγματα;

Ο «Δίαυλος» έπεσε θύμα των διαβολικών «πανωτοκίων»  που την εποχή εκείνη εξολόθρευαν μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις. Ήθελα να έχω την προσωπική μου Μουσική Στέγη για να τραγουδάω ο ίδιος τα τραγούδια μου.

Όσο κράτησε καλά κράτησε... Δεν μπορώ να μιλήσω εγώ για το αποτύπωμα της αλλά εκείνοι που φιλοξενηθήκανε εκεί τόσα πολλά χρόνια.

«Το 2001 πήγα στη Λίμνη Καστοριάς για ένα διάλειμμα από τη συνεχή ενασχόληση με τη Μουσική Σκηνή Δίαυλος. Γύρισα ποιητής αφού ύστερα από έναν περίπατο στη Λίμνη άρχισα να γράφω τόνους ποίησης χωρίς προσπάθεια», εξομολογείστε.

Τι αγαπάτε περισσότερο στην ποίηση, τόσο ως δημιουργός όσο και ως αναγνώστης/ακροατής; Με ποιο κριτήριο επιλέγετε τι κάθε φορά θα μελοποιήσετε;

Έχω σταματήσει εδώ και χρόνια να μελοποιώ. Αγαπώ στην Ποίηση την μοναχικότητα Της. Είσαι εσύ κι Αυτή. Τίποτε άλλο. Όλη μου η ενασχόληση και η δύναμη μου πάει στην ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ και την Ποίηση. Έχω χιλιάδες ποιήματα ανέκδοτα.

Πέρσι κυκλοφορεί από τον Μετρονόμο του Θανάση Συλιβού η ποιητική συλλογή σας Αιώνιος άνεμος Ι- Η σιωπή στο σπίτι, μαζί με ένα διπλό CD-«διαμάντι» υπό τον τίτλο Τα Παθιασμένα, με 38 τραγούδια σας σε στίχους Εύας Λίτινα.

Τα τραγούδια αυτά τα ανακαλύψατε τυχαία. Τι ρόλο έχει παίξει η τύχη στη ζωή σας; Ποια είναι η σχέση σας με τη σιωπή; Έχει υπάρξει το πάθος η βασική προϋπόθεση εμπλοκής σας στο οτιδήποτε - και με τον οποιονδήποτε;

Τα τραγούδια μου αυτά τα ανακάλυψα τυχαία σε μια κασέτα. Τα είχα μελοποιήσει το 1999. Μου άρεσαν τόσο πολύ έτσι που δεν θέλησα να τα ηχογραφήσω από την αρχή με ορχήστρα κ.λπ.

Το πάθος τους, πάρα τις τεχνικές αδυναμίες (τα είχα ηχογραφήσει μόνος μου σε κασετόφωνο παίζοντας το πιάνο και τραγουδώντας), δεν μπορεί να αναπαραχθεί ούτε στην καλύτερη τωρινή ηχογράφηση. Έτσι τα άφησα όπως είναι...

Το καλό ήταν ότι ο Συλιβός δεν είχε αντίρρηση....

Η πολιτική τι συναισθήματα σας προκαλεί, ιδίως στις μέρες μας, διεθνώς και εγχωρίως;

Η πολιτική με απωθεί διεθνώς και εγχωρίως.

Κι η μουσική; Τι σας ευχαριστεί να ακούτε περισσότερο - ή και τι σας απωθεί;

Παθιάζομαι όταν ακούω Γρηγοριανούς Ύμνους από αντρικά ή γυναικεία φωνητικά σύνολα. Αριστουργήματα μονοφωνικής μελωδικότητας. 

«Δεν ήρθαμε απ’ την άβυσσο/ Δεν πάμε στο σκοτάδι/ Ήμασταν πάντα, πάντα εδώ/ Στο αιώνιο λιβάδι», τραγουδάτε στο Άπειρο γίνεται στιγμή.

Πώς αντιλαμβάνεστε και βιώνετε την αιωνιότητα; Είστε συμφιλιωμένος με το σκοτάδι, το μέσα και το έξω; Μερεύει με τη δημιουργία - και τις συναυλίες;

Δεν υπάρχει σκοτάδι. Μόνο φως, που όμως δεν το βλέπουμε. Εγώ θέλω να το δω πριν φύγω... Μάλλον θα γίνει.

Ευχαριστώ θερμά την Ελευθερία Σακαρέλη, υπεύθυνη Επικοινωνίας & Δημοσίων Σχέσεων του Theatre of the NO, για την καθοριστική συμβολή της στην πραγματοποίηση της συνέντευξης με τον καλλιτέχνη.

Την ευχαριστώ επίσης για την παραχώρηση της φωτογραφίας του.

Ο Γιάννης Γλέζος παρουσιάζει την Κυριακή 21 Δεκεμβρίου στο Theatre of the NO (Κων/νου Παλαιολόγου 3, Αθήνα) στις 21:00 μια ξεχωριστή βραδιά μουσικής και ποίησης.

Τίτλος της: Αιώνιος Άνεμος - Ποιήματα & Τραγούδια, Τραγούδια & Ποιήματα.

H ποιητική συλλογή του Αιώνιος άνεμος Ι- Η σιωπή στο σπίτι, μαζί με ένα διπλό CD υπό τον τίτλο Τα Παθιασμένα, με 38 τραγούδια του σε στίχους Εύας Λίτινα, κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μετρονόμος.

O μύστης της ακουστικής φολκ, Patrick Walker, live στην Αθήνα στις 14 Δεκεμβρίου

 

Είναι κάποιοι καλλιτέχνες που τολμούν να μοιράζονται την ανασφάλεια και την τρωτότητά τους όχι από ναρκισισμό ή επιτηδευμένη μιζέρια, αλλά από μια βαθιά ανάγκη διασύνδεσης με το κοινό.

Ένας από αυτούς είναι ο ο τραγουδιστής, κιθαρίστας και στιχουργός Patrick Walker, ιδρυτικό μέλος και «ψυχή» των Βρετανών 40 Watt Sun, ο ο οποίος εμφανίζεται για πρώτη φορά ζωντανά στην Ελλάδα την Κυριακή 14 Δεκεμβρίου.

Οι 40 Watt Sun σχηματίζονται το 2009 μετά τη διάλυση της doom metal μπάντας Warning, μιας από τις πιο επιδραστικές της εν λόγω σκηνής.

Ηχογραφούν το πρώτο τους άλμπουμ, The Inside Room, σε κάτι περισσότερο από ένα 24ωρο, το οποίο αποσπά διθυραμβική κριτική από το Pitchfork, περιγραφόμενο μάλιστα ως το τέταρτο καλύτερο metal άλμπουμ του 2011.

Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 2015, κυκλοφορεί το Wider than the Sky. Κινούμενο σε φολκ κατεύθυνση, σηματοδοτεί μια αλλαγή μουσικής πορείας για την μπάντα, προκαλώντας δυσφορία στους metal οπαδούς της.

Έξι χρόνια μετά, το 2021, γεννιέται το τρίτο άλμπουμ των 40 Watt Sun, Perfect Light.

Σύμφωνα με την κριτική του The Quietus, συνιστά «μια ακόμη πιο συγκινητική και αποτελεσματική εμπειρία από την προηγούμενή τους, και έναν από τους πιο όμορφους και συγκινητικούς δίσκους του Walker μέχρι σήμερα».

«Ό,τι κι αν αγγίξεις/ Ό,τι κι αν νιώσεις/ Όποια κι αν είναι η πληγή που η ζωή δε θα γιατρέψει/ Όσο μεγάλη κι αν φαίνεται η σιωπή/ Όπου κι αν με θέλεις, θα είμαι», τραγουδά ο Patrick Walker στο Reveal, μια από τις συνθέσεις-ορόσημα του άλμπουμ.

Τυπικά, οι 40 Watt Sun δεν έχουν πλέον τη δομή ενός σχήματος, αλλά στις ηχογραφήσεις συμμετέχουν session μουσικοί όπως ο ντράμερ Andrew Prestidge, η μπασίστρια Lorraine Rath και ο πιανίστας και συνθέτης Chris Redman.

Το Little Weight (2024) είναι το τέταρτο άλμπουμ του(ς) και βρίσκει τον Patrick Walker στην πιο ώριμη στιχουργικά και συνθετικά περίοδό του.

«Στη σιωπή, σε ακούω να μιλάς/ Κοντά και ζεστά/ Αόρατη, αλλά εξίσου δυνατή/ Είναι μεγαλύτερο από όσο νομίζεις/ Πάντα μου υπενθυμίζει, εκεί μαζί σου/ Υπάρχει ένα κομμάτι μου που δεν είναι μόνο», εξομολογείται ο Walker στο The Undivided Truth.

Το «ποιητικό, σταδιακά ξεδιπλούμενο θρηνητικό ροκ» των 40 Watt Sun, σύμφωνα με την περιγραφή του Hank Shteamer του Rolling Stone, θα μας συναντήσει στο μυσταγωγικό ακουστικό σετ του Patrick Walker την Κυριακή 14 Δεκεμβρίου.

Όσοι και όσες αφουγκράζεστε την εσωτερικότητα και την ευαισθησία καλλιτεχνών όπως ο Mark Eitzel ή ο Mark Kozelek, μη χάσετε αυτήν την εμπειρία.

Τιμές εισιτηρίων:

Early Bird: € 17

Presale: € 22

On the spot: € 25

Xώρος:

Αρχιτεκτονική Club Live Stage, Ελασιδών 6, Γκάζι.

Περισσότερες πληροφορίες:

https://www.ticketmaster.gr/40-watt-sun-live-in-athens_sen_2007372.html

Tabor LTD: «Η αντιπολεμική τέχνη στην Ουκρανία δεν είναι αντιστρατιωτική»

 

Από αριστερά: Γελιζαβέτα Σμιθ, Σίμον Μοζγκόβι, Αλίνα Γκόρλοβα

Χωρίς συνεντεύξεις η σχολιασμό, το ντοκιμαντέρ της ουκρανικής κινηματογραφικής ομάδας Tabor, Μιλιτάνθρωπος, εμβαθύνει στον μιλιταρισμό ως υπαρξιακή συνθήκη εν μέσω του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας.

Μια σε βάθος συνομιλία με τα μέλη της ομάδας ενόψει της προβολής του φιλμ στο πλαίσιο του 14^ου Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας την Παρασκευή 12 Δεκεμβρίου.

Αν και η κινηματογραφική δημιουργία είναι μια συλλογική εμπειρία, τι σας ένωσε ως Tabor LTD, ποιες είναι οι φιλοδοξίες/στόχοι σας, τι έχετε πετύχει μέχρι στιγμής, τι μένει να διερευνηθεί και ποιες είναι οι προκλήσεις που σας περιμένουν;

Σίμον Μοζγκόβι: Μόλις ξεκίνησε η ρωσική εισβολή, αναγνωρίσαμε ότι η πράξη της κινηματογράφησης ήταν ο εγγενής μηχανισμός ύπαρξής μας, ένα μέσο για να μη χάσουμε τον εαυτό μας και τις βασικές ιδέες οι οποίες αρχικά μας τράβηξαν στον κινηματογράφο.

Το αρχικό υλικό αποτύπωσε τον πρώτο μας συναισθηματικό στοχασμό. Λίγο αργότερα, επικοινωνήσαμε και ομόφωνα καταλήξαμε στο συμπέρασμα πως μια συλλογική δημιουργία ήταν απαραίτητη.

Κατανοήσαμε βαθιά ότι το να βασιστούμε αποκλειστικά σε μια ατομική εμπειρία δε θα ήταν αρκετά ισχυρό ή βαθύ για να διερευνήσουμε τη θεμελιώδη φύση του πολέμου. Κατά συνέπεια, δεσμευτήκαμε σε ένα κοινό έργο.

Λειτουργήσαμε ως περισσότεροι/περισσότερες του ενός/της μιας σκηνοθέτη/σκηνοθέτριας και διευθυντή/διευθύντριας φωτογραφίας, εναλλάσσοντας συνεχώς ρόλους και ομάδες, διασφαλίζοντας παράλληλα μια ενιαία κοινή κατεύθυνση.

Αφού αφιερώσαμε περίπου έξι μήνες σε εντατικά γυρίσματα, εξετάσαμε σχολαστικά το συσσωρευμένο υλικό και ξεκινήσαμε την περίπλοκη διαδικασία ανάπτυξης της τελικής ιδέας του ντοκιμαντέρ.

Δεν υπάρχει λόγος να ακολουθούμε αυτό το μονοπάτι μόνοι μας. Μια ταινία όπως το Μιλιτάνθρωπος υπερβαίνει τα απλά επιτεύγματα στην καριέρα μας.

Αντιπροσωπεύει ουσιαστικά τη βαθιά μας αντίδραση στα τρέχοντα γεγονότα και αντικατοπτρίζει τον τρόπο με τον οποίο σχετιζόμαστε με τη χώρα μας, τις οικογένειές μας και τις ρίζες μας. Διατηρούμε μια βαθιά σύνδεση με τα μέρη όπου μεγαλώσαμε.

Υπό αυτές τις εξαιρετικές συνθήκες, οι απώλειες της βιομηχανίας είναι δευτερεύουσες. Δε μας απασχολούν οι επαγγελματικές μας ανησυχίες.

Κύριο μέλημά μας είναι η επίτευξη της δημιουργικής ουσίας της δημιουργίας ντοκιμαντέρ - η διατήρηση της αυστηρότητας και η εμβάθυνση.

Ο στόχος δεν είναι απλώς να δημιουργήσουμε ένα χρονικό ή να παράγουμε υλικό αποκλειστικά για μαρτυρία, αλλά μάλλον να δημιουργήσουμε κάτι μεγαλύτερο, που είναι ο σκοπός ο οποίος μας επιτρέπει να συνδεθούμε μαζί σας.

Αλίνα Γκόρλοβα: Δεν είναι η πρώτη μας ταινία με θέμα τον πόλεμο. Όλοι/όλες μας έχουμε σκηνοθετήσει φιλμ για τον πόλεμο και τις συνέπειές του από το 2014, όταν η Ρωσία κατέλαβε την Κριμαία και ξεκίνησε τον πόλεμο στην περιοχή του Ντονμπάς.

Έχουμε εργαστεί πάνω σε διαφορετικές πτυχές του θέματος του πολέμου:

Διαταραχή μετατραυματικού στρες, ιστορίες ενηλικίωσης κοντά στην πρώτη γραμμή, επιστροφή από αιχμαλωσία, ακόμη και ένα φιλμ επιστημονικής φαντασίας για τον πυρηνικό πόλεμο.

Έχουμε επίσης εργαστεί ο ένας στις ταινίες της άλλης σε διαφορετικούς ρόλους: παραγωγή, μοντάζ κ.λπ. Με την πάροδο του χρόνου, συνειδητοποιήσαμε πως ερευνούσαμε τη φύση του πολέμου και θέλαμε να εμβαθύνουμε.

Στη συνέχεια, όταν ξεκίνησε η ολομέτωπη εισβολή, αποφασίσαμε να ενώσουμε τις δυνάμεις και το μυαλό μας για να κάνουμε μια συλλογική δήλωση: μια τριλογία, επειδή πιστεύουμε ότι μια ταινία δεν είναι αρκετή για να προβεί σε μια τέτοια δήλωση.

Το Mιλιτάνθρωπος είναι το πρώτο μέρος του τρίπτυχου.

Το δεύτερο, πάνω στο οποίο εργαζόμαστε αυτήν τη στιγμή, αφορά στον θάνατο και την αλλαγή των στάσεων απέναντί ​​του. Είναι ίσως το πιο δύσκολο μέρος, ακριβώς λόγω του θέματος. Με λίγα λόγια, είναι βαρύ.

Η αντιμετώπιση της θλίψης που δεν αφορά μακρινούς ανθρώπους από μια μακρινή χώρα, αλλά αυτούς οι οποίοι είναι κοντά μας, είναι επώδυνη.

Ωστόσο, είναι σημαντικό για εμάς να καταγράψουμε τη διαδικασία. Ένα από τα δυνατά μας σημεία είναι η ικανότητά μας να αναλογιζόμαστε αυτήν την εμπειρία σε αρκετά υψηλό επίπεδο, ακόμη και εν μέσω τραυματικών γεγονότων.

Όλα αυτά είναι δυνατά επειδή εργαζόμαστε ως συλλογικότητα και προσπαθούμε να στηρίζουμε ο ένας τον άλλη ψυχολογικά.

Το Μιλιτάνθρωπος, μεγάλου μήκους ντεμπούτο σας ως ομάδα, έκανε την πρεμιέρα του στις Κάννες και προβάλλεται στο Διεθνές Διαγωνιστικό του 14^ου Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας την Παρασκευή 12 Δεκεμβρίου.

Θα μπορούσατε να μου αναλύσετε τη συλλογική διαδικασία/συζήτηση που οδήγησε από την αρχική σύλληψη του φιλμ στην τελική εκδοχή του;

Α.Γ.: Αυτή η ταινία δε σχεδιάστηκε ως ένα συλλογικό κινηματογραφικό πρότζεκτ εξαρχής. Αλλά η διαδικασία της ανάδυσής της αφορούσε στην ανακάλυψη του τι είναι και γιατί είναι συλλογική.

Στην αρχή της εισβολής, ένα μέρος της ομάδας μας έμεινε στο Κίεβο, ενώ ένα άλλο έφυγε. Γυρίζαμε χαοτικά, όποιος μπορούσε και ήθελε, χωρίς κανένα σχέδιο να κάνουμε ταινία. Καθένας και καθεμιά από εμάς γύριζε ανεξάρτητα.

Δύο εβδομάδες αργότερα, λάβαμε ένα τηλεφώνημα και μάθαμε ότι η ομάδα που είχε φύγει από το Κίεβο έκανε επίσης γυρίσματα. Σε μια ημι-συνειδητή στιγμή, προέκυψε η ιδέα να γυρίσουμε ένα συλλογικό φιλμ.

Αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον, επειδή γυρίζαμε μια ταινία για τη συλλογική εμπειρία.

Καθένας και καθεμιά από μας είχε τη δική του/της προσωπική εμπειρία, αλλά μοιραζόμασταν πολλά κοινά. Η διαδικασία εύρεσής τους βρίσκεται στην καρδιά αυτής της δημιουργίας.

Είχαμε ένα τεράστιο όγκο υλικού και μέσα από μακρά διαδικασία μοντάζ τα εξετάσαμε όλα και αναζητήσαμε το επίκεντρο.

Αποφασίσαμε ότι ήταν η μεταμόρφωση ενός ανθρώπου. Κατόπιν, ξεκίνησαν επιπλέον γυρίσματα και από τότε και στο εξής, εργαστήκαμε με μεγάλη ακρίβεια.

Το πιο σημαντικό κομμάτι της διαδικασίας ήταν αναμφίβολα η επικοινωνία εντός της ομάδας: το να μοιραστούμε ό,τι είχαμε βιώσει, πώς νιώσαμε και πώς να το μεταφέρουμε μέσα από την ταινία μας.

Υιοθετώντας μια κατακερματισμένη, αλλά οργανωμένη δομή και έναν ήσυχο, ενδοσκοπικό ρυθμό, διερευνά την εσωτερίκευση του μιλιταρισμού από τους απλούς Ουκρανούς και από την κοινωνία στο πλαίσιο του πολέμου με τη Ρωσία.

Καθώς το ντοκιμαντέρ σας αποφεύγει να γίνει επικριτικό, πώς αξιολογείτε τον μακροπρόθεσμο αντίκτυπο αυτής της στρατιωτικοποίησης; Πότε τελειώνει στην πραγματικότητα ένας πόλεμος - και αυτός, συγκεκριμένα;

Σ.Μ.: Φυσικά, η ταινία μας είναι αντιπολεμική. Ωστόσο, σήμερα είναι σημαντικό να διασαφηνίσουμε ότι η αντιπολεμική τέχνη στην Ουκρανια δεν είναι αντιστρατιωτική.

Όχι μόνο εμείς, αλλά ολόκληρος ο δημοκρατικός κόσμος χρειάζεται τέχνη που δε μειώνει την ικανότητα υπεράσπισης των αξιών οι οποίες είναι απαραίτητες για την ύπαρξή μας.

Η τέχνη θα πρέπει να διαχωρίζει τον επιτιθέμενο από εκείνους που αμύνονται με όπλα στα χέρια τους. Αυτό είναι ζήτημα ασφάλειας και επιβίωσής μας και δεν μπορεί να αγνοηθεί.

Γελιζαβέτα Σμιθ: Στην περίπτωση της ουκρανικής κοινωνίας, η καταφυγή στα όπλα ήταν και παραμένει ο μόνος τρόπος επιβίωσης για τους απλούς ανθρώπους.

Ένα άτομο με στρατιωτική στολή δεν παύει να είναι άνθρωπος, πατέρας για τα παιδιά του, μητέρα ή αδερφή.

Εμείς, ως δημιουργοί, έχουμε αντιμετωπίσει την πρόκληση να εξετάσουμε προσεκτικά τον εαυτό μας και τους ανθρώπους γύρω μας, προκειμένου να κατανοήσουμε τις μεταμορφώσεις που συμβαίνουν.

Η προσπάθεια κατανόησης του πολέμου και των μεταμορφώσεων τις οποίες επιφέρει είναι ιδιαίτερα δύσκολη όταν ζεις εν μέσω πολέμου. Αυτό απαιτεί απόσταση χρόνου και αντίληψη.

Στην περίπτωσή μας, η προηγούμενη εμπειρία από τον πόλεμο και οι ταινίες σχετικά με αυτόν από το 2014 βοήθησαν. Αυτό μάς επέτρεψε να έχουμε μια ευρύτερη εικόνα των συντελούμενων διαδικασιών.

Δεν έχει νόημα να μιλάμε για το τέλος του πολέμου αυτή τη στιγμή. Άλλωστε, ο ρωσοουκρανικός πόλεμος δεν αφορά εδάφη, αλλά την επιθυμία της Ρωσίας να καταστρέψει τον ουκρανικό πολιτισμό και την ταυτότητα.

Γι’ αυτό η ουκρανική κοινωνία δεν έχει άλλη επιλογή από το να πολεμήσει μέχρι τέλους.

Α.Γ.: Ο αντίποδας του μιλιταρισμού είναι ο πασιφισμός. Δεν μπορούμε να βασιστούμε σοβαρά στον πασιφισμό σήμερα.

Ουσιαστικά, τι είναι ο μιλιταρισμός; Είναι η συσσώρευση όπλων. Μπορείς να τον χρησιμοποιήσεις για να επιλύσεις είτε εσωτερικά πολιτικά προβλήματα είτε προβλήματα εξωτερικής πολιτικής.

Η Ρωσία τον χρησιμοποιεί για να λύσει τα προβλήματα της εξωτερικής πολιτικής της, τα οποία, για την ίδια, έγκεινται στο ότι η αυτοκρατορία τους δεν μπορεί να υπάρξει και να επεκταθεί όσο η Ουκρανία παραμένει ανεξάρτητο κράτος και οι Ουκρανοί παραμένουν ζωντανό έθνος.

Δε χρησιμοποιούμε τον στρατό για να λύσουμε εσωτερικά πολιτικά προβλήματα. Δε χτίζουμε μια δικτατορία μέσω της ενίσχυσης της στρατιωτικής ισχύος. Και δεν επιτιθέμεθα σε άλλες χώρες.

Χρησιμοποιούμε τον μιλιταρισμό για να αμυνθούμε, για να πολεμήσουμε ώστε να μην εξαφανιστούμε από τη γη. Αυτή τη στιγμή, καμία χώρα στον κόσμο δε διεξάγει αυτόν τον πόλεμο για εμάς εκτός από εμάς τους ίδιους.

Επομένως, ας αφήσουμε, παρακαλώ, την κριτική του μιλιταρισμού στους φοιτητές πανεπιστημίων της Κεντρικής και Δυτικής Ευρώπης και ας δούμε την κατάσταση ρεαλιστικά.

Αν κάποιος πιστεύει ότι προσφέροντας λουλούδια προς τον ρωσικό στρατό θα τον σταματήσει, δεν μπορώ παρά να τον συμπονέσω και να ευχηθώ να μην έχει ποτέ την ευκαιρία να προσπαθήσει να εφαρμόσει ένα τέτοιο σχέδιο.

Αυτός ο πόλεμος θα τελειώσει μόνο όταν η Ρωσία καταστεί ανίκανη να τον συνεχίσει - οικονομικά, δημογραφικά ή στρατιωτικά. Αυτό είναι όλο. Μέχρι τότε, θα συνεχιστεί.

Η ίδια η πρόγνωση περιέχει την απάντηση στο ερώτημα αν θα πρέπει καν να σκεφτόμαστε αυτή τη στιγμή τον μακροπρόθεσμο αντίκτυπο του μιλιταρισμού στη χώρα. Αυτή η χώρα πρέπει να επιβιώσει.

Με ποιους -συνειδητούς ή ακόμη και ασυνείδητους- τρόπους αναδιαμορφώνονται και εξελίσσονται συνεχώς η κινηματογραφική σας δημιουργία και η άποψή σας για τον εαυτό σας, την κοινωνία, τον κόσμο και τη ζωή στο προαναφερθέν πλαίσιο;

Σ.Μ.: Ένας πόλεμος τόσο μαζικής κλίμακας συνεπάγεται αναπόφευκτα την απώλεια του κοινού κόσμου που κάποτε υπήρχε, ωστόσο αυτή η καταστροφή δεν πρέπει να εξισώνεται με απώλεια της ταυτότητας.

Θα ήθελα να αναφέρω τις ιδέες του Βίκτορ Φρανκλ, του Αυστριακού ψυχοθεραπευτή που επέζησε από στρατόπεδο συγκέντρωσης κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Η βασική του ιδέα υποστηρίζει ότι ένα άτομο μπορεί να υπομείνει οποιαδήποτε ταλαιπωρία, αρκεί να διατηρεί την κατανόηση τού γιατί την προκαλεί.

Η ουσία της φιλοσοφίας του συνίσταται στο ότι πρέπει να έχουμε τη γνώση του γιατί κάνουμε συγκεκριμένες επιλογές.

Είμαστε ικανοί να χάσουμε καθετί εξωτερικό, εκτός από τον θεμελιώδη άνθρωπο που υπάρχει μέσα μας. Προσωπικά, βλέπω αυτή την εμπειρία όχι ως απώλεια ταυτότητας, αλλά μάλλον ως την τελική της αποκρυστάλλωση.

Όταν ξεκίνησε η γενικευμένη εισβολή, διατηρήσαμε σκόπιμα μια απόσταση στην κινηματογραφική μας προσέγγιση. Ωστόσο, όσο περισσότερο υλικό τραβούσαμε, τόσο ισχυρότερη γινόταν η παρόρμησή μας να πλησιάσουμε τα υποκείμενα.

Αυτή η μετατόπιση παρουσίασε σημαντικές προκλήσεις, κυρίως λόγω του έντονου επιπέδου συναισθημάτων που έπρεπε να διαχειριστούμε. Η εστίασή μας επικεντρώθηκε στα πορτρέτα και τα ακατέργαστα συναισθήματα.

Ενώ τα τυπικά ντοκιμαντέρ παρατήρησης συχνά βασίζονται σε ευρυγώνια πλάνα για να κατασκευάσουν μια συλλογική αφήγηση, εμείς επιδιώξαμε σκόπιμα να χτίσουμε το συλλογικό μας πορτρέτο μέσα από κοντινά πλάνα των πρωταγωνιστών μας.

Τηρούμε αυστηρά έναν κανόνα: αν ένα άτομο δεν φαίνεται ιδιαίτερα δεκτικό, αποφεύγουμε τη βιντεοσκόπηση.

Συνειδητοποιήσαμε ότι ήταν σημαντικό να αποδεχτούμε πως ζούμε καθημερινά τον πόλεμο, ότι δεν είμαστε ξένοι που ήρθαμε για να γυρίσουμε ταινίες.

Επιπλέον, ολόκληρη η ομάδα ήταν συνεχώς στο πεδίο. Οι στιγμές που οι διευθυντές φωτογραφίας εργάζονταν χωρίς τους σκηνοθέτες ήταν εξαιρετικά σπάνιες.

Διασφαλίσαμε πως παρέμεναν στο επίκεντρο του δημιουργικού ταξιδιού ακόμη και κατά τη διάρκεια του post-production. Διατηρήσαμε επαφή, μοιραστήκαμε εκδοχές και συζητήσαμε το μοντάζ μαζί τους.

Αυτή η δέσμευση εγγυόταν ότι όταν ζητήσαμε επιπλέον γυρίσματα, είχαν πλήρη γνώση και το πλαίσιο του υπάρχοντος υλικού.

Πώς καταφέρνετε να διατηρείτε μια κριτική στάση τόσο απέναντι στις πολιτικές αποφάσεις της ουκρανικής κυβέρνησης όσο και απέναντι στις ευρύτερες γεωπολιτικές επιπτώσεις του πολέμου σε ένα τόσο περιοριστικό περιβάλλον;

Γ.Σ.: Προσωπικά, εγώ και οι άνθρωποι γύρω μου ήμασταν πάντα επικριτικοί απέναντι στην ουκρανική κυβέρνηση. Η κριτική στην κυβέρνηση είναι ένα από τα πιο σημαντικά θεμέλια της ουκρανικής κοινωνίας.

Κατά τη διάρκεια του πολέμου, η κριτική προς τις αρχές δεν έχει εξαφανιστεί, αλλά οι εσωτερικές και εξωτερικές συγκρούσεις έχουν γίνει παράλληλες.

Όταν οι ουκρανικές αρχές εκπροσωπούν την ουκρανική κοινωνία στην εξωτερική πολιτική σκηνή, η μόνη δυνατή λύση είναι η εδραίωση μιας κοινωνίας που προσπαθεί να επιβιώσει απέναντι σε έναν εξωτερικό εχθρό.

Ακόμη και κατά τη διάρκεια του πολέμου, η ουκρανική κοινωνία των πολιτών συμμετέχει ενεργά στις εσωτερικές πολιτικές διαδικασίες της χώρας, υπερασπιζόμενη τα δικαιώματα και τα συμφέροντά της ενώπιον των αρχών.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού είναι οι διαμαρτυρίες που πραγματοποιήθηκαν το καλοκαίρι του 2025 σε πολλές πόλεις σε όλη την Ουκρανία.

Αυτές οι διαμαρτυρίες στόχευαν στην προστασία των φορέων κατά της διαφθοράς και οι άνθρωποι στους δρόμους εισακούστηκαν. Οι αρχές άλλαξαν τις αποφάσεις τους.

Αυτές οι διαδικασίες είναι πολύ σημαντικές για την κατανόηση της κοινωνίας μας. Πάντα αγωνιζόμασταν για τα δημοκρατικά μας δικαιώματα και αυτό είναι που μας καθιστά υποτελείς.

Αυτό είναι κάτι που οι ηγέτες άλλων χωρών εξακολουθούν να μην καταλαβαίνουν για τους Ουκρανούς.

A.Γ.: Είναι δύσκολο να παρακολουθείς τι συμβαίνει στη διεθνή πολιτική σκηνή.

Δυστυχώς, οι άνθρωποι δε διαθέτουν το πλαίσιο και τη γνώση της Ιστορίας που είναι απαραίτητες για να δώσουν συμβουλές σχετικά με τις ίδιες ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία.

Το να βλέπεις, εκ των έσω, πώς οι άνθρωποι προσπαθούν να μας καθησυχάσουν ότι είναι δυνατό να καταλήξουμε σε συμφωνίες με τη Ρωσία (τις οποίες θα τηρήσει πραγματικά) αν εμείς παραδώσουμε τα εδάφη μας είναι απογοητευτικό.

Τελικά, κουράζεσαι να εξηγείς τα προφανή.

Και είναι πολύ εξαντλητικό να παρακολουθείς τον κόσμο να προσπαθεί να λύσει αυτό το πρόβλημα εις βάρος μιας μικρότερης χώρας - δηλαδή της Ουκρανίας - από φόβο για τις συνέπειες από τη Ρωσία.

Οπότε ναι, το να βλέπεις τον κόσμο να αποκαλύπτει το πραγματικό του πρόσωπο είναι πραγματικά αηδιαστικό.

Επί του παρόντος, αυτό είναι άλλοτε το αηδιαστικό πρόσωπο του φόβου, άλλοτε το πρόσωπο του ιδιοτελούς συμφέροντος, όπου, με τρεμάμενα χέρια, προσπαθούν να σε ωθήσουν προς μια απόφαση καταστροφική για εσένα αλλά και για όλους τους άλλους.

Και τους λες ότι αυτή η απόφαση είναι λανθασμένη και τους παρέχεις αμέτρητα αποδεικτικά στοιχεία, αλλά δε σε ακούνε και συνεχίζουν να σε ωθούν προς αυτήν.

Οι περισσότεροι άνθρωποι απλά δε θέλουν να πιστέψουν ότι τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι τόσο άσχημα, επειδή κανείς δε θέλει να πιστεύει στο χειρότερο, σωστά;

Στην Ευρώπη, υπάρχουν έξυπνοι δημοσιογράφοι, ιστορικοί και πολιτικοί που λένε τα πράγματα με το όνομά τους και στους ψηφοφόρους τους άβολες αλήθειες. Και οι ψηφοφόροι συχνά δε θέλουν να τους ψηφίσουν, επειδή η αλήθεια είναι δυσάρεστη.

«Ο Μιλιτάνθρωπος αντιμετωπίζει τον θάνατο ως μια πραγματικότητα της δικής τους ανυπαρξίας. Ο Μιλιτάνθρωπος ανακτά την αίσθηση του εαυτού του αναδιαμορφώνοντας την ίδια την τάξη της ύπαρξης», διαβάζω σε ένα από τα καρέ.

Πώς συνδέεστε με την πανταχού παρούσα πραγματικότητα του θανάτου;

Γ.Σ.: Η στάση σου απέναντι στον θάνατο αλλάζει δραματικά όταν ζεις με τη συνεχή πιθανότητα του δικού σου θανάτου και τον φόβο για τα αγαπημένα σου πρόσωπα.

Ο θάνατος γίνεται μια καθημερινή στατιστική και, ταυτόχρονα, ένας ζωώδης φόβος που ζει στο σώμα σου.

Είναι πολύ δύσκολο να το κατανοήσεις, αλλά τόσο το σώμα όσο και το μυαλό σου αλλάζουν ευρισκόμενα σε συνεχή αναμονή.

Είναι πολύ οδυνηρό όταν ο θάνατος και η καταστροφή επηρεάζουν νέους και παιδιά, επειδή αποτελούν το μέλλον και αξίζουν μια ειρηνική και πλήρη ζωή.

Η δεύτερη ταινία του τρίπτυχου πάνω στο οποίο εργαζόμαστε αυτή τη στιγμή εξερευνά το θέμα του θανάτου.

«Αυτή η ταινία είναι μέρος ενός τρίπτυχου ντοκιμαντέρ ‘Οι μέρες που θα ήθελα να ξεχάσω’», διαβάζω στους τίτλους τέλους.

Είναι η δημιουργία φιλμ ένα είδος «εξορκισμού», κατά τη γνώμη σας, ένας τρόπος να ονοματίσετε/καταγράψετε/δείξετε τους «δαίμονες» που σας στοιχειώνουν και έτσι -ίσως- να τους αντιμετωπίσετε;

Γ.Σ.: Δε νομίζω πως το σινεμά μπορεί να καταπολεμήσει τους δαίμονες, αλλά μάλλον να τους φωτίσει, να στρέψει την κάμερα σ’ αυτούς και να εστιάσει εκεί.

Ίσως υπάρχει για τη διατήρηση του νοήματος με την πάροδο του χρόνου, για τις μελλοντικές γενιές.

A.Γ.: Νομίζω ότι οι κινηματογραφιστές κάνουν τις ταινίες τους για όσα τους συγκινούν, όπως συγκεκριμένα φαινόμενα, την Ιστορία ή ακόμα και μια ατμόσφαιρα. Ίσως αυτά είναι ερωτήματα που τους κρατούν ξύπνιους τη νύχτα.

Και ναι, ο κινηματογράφος μάς βοηθάει πραγματικά να απελευθερωθούμε από αυτά. Η ταινία είναι μια προσπάθεια να μοιραστούμε όσα νιώσαμε με ένα ξένο κοινό και με το ουκρανικό κοινό με το οποίο μπορούμε να βρούμε μια σύνδεση.

Σ.Μ.: Φυσικά, είναι μια εμπειρία που δε θα ευχόμασταν σε κανέναν, ούτε καν στον εαυτό μας ή στα αγαπημένα μας πρόσωπα.

Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν σπουδαία πράγματα τα οποία έχουμε δει και βιώσει - για παράδειγμα, οι απλοί άνθρωποι κάνουν ηρωικά πράξεις. Αυτό είναι κάτι απίστευτο και μας δίνει τη δύναμη να συνεχίσουμε να ζούμε.

Έχουμε την ευθύνη να μιλάμε για τέτοια πράγματα με τη γλώσσα του κινηματογράφου.

Αλλά είναι αρκετά αυτά που κάνουμε; Αξίζει να συνεχίσουμε να φιλμάρουμε; Μπορεί να φαίνεται άσκοπο και μερικές φορές αναρωτιόμαστε αν θα ήταν προτιμότερο να καταταγούμε στον στρατό για να προστατεύσουμε τη χώρα μας και τις αξίες μας.

Από την άλλη, τα αυταρχικά συστήματα θέλουν να μας κάνουν να νιώθουμε ότι ο πολιτισμός δεν έχει πλέον κανένα νόημα. Αυτή είναι μια μάχη που δεν μπορούμε να χάσουμε.

Οπότε ναι, για μένα εξακολουθεί να είναι επίκαιρο να κάνω ταινίες και να λέω μια μέρα: «Ναι, έκανα το σωστό».

Ευχαριστώ θερμά την Ντάρια Παντένκο για την πολύτιμη συμβολή της στην πραγματοποίηση της συνέντευξης και για την παραχώρηση του φωτογραφικού υλικού.

Το ντοκιμαντέρ της Tabor LTD (Αλίνα Γκόρλοβα, Γελιζαβέτα Σμιθ και Σίμον Μοζγκόβι) Μιλιτάνθρωπος προβάλλεται, σε πανελλήνια πρεμιέρα, στο πλαίσιο του Διεθνούς Διαγωνιστικού του 14^ου Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας.

Η προβολή θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 12 Δεκεμβρίου στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος (αίθουσα Α, 19:00), παρουσία του Σίμον Μοζγκόβι.

Νάστια Κόρκια: «Δράση στο σινεμά είναι ό,τι συμβαίνει στον θεατή»

 

Βραβευμένο στη Βενετία ως το καλύτερο μεγάλου μήκους ντεμπούτο, το Σύντομο Καλοκαίρι της Ρωσίδας σκηνοθέτριας Νάστια Κόρκια αποτελεί έναν χαμηλόφωνο, ποιητικό στοχασμό για την παιδική ηλικία υπό τη σκιά του πολέμου.

Μια συνομιλία με την σκηνοθέτρια ενόψει της πανελλήνιας πρεμιέρας του φιλμ στο πλαίσιο του 14^ου Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας την Πέμπτη 11 Δεκεμβρίου.

Το Σύντομο Καλοκαίρι, πρώτη σου μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας, μιλάει για την παιδική ηλικία στη σκιά του πολέμου και διαδραματίζεται στη Ρωσία κατά την περίοδο ενός εκ των πολέμων της Τσετσενίας, αν και γυρισμένη στη Σερβία.

Το σενάριο, που γράψατε από κοινού με τον Μιχαήλ Μπουσκόφ, αντικατοπτρίζει τις πραγματικές εμπειρίες και των δύο σας; Γιατί εκτυλίσσεται κατά τη διάρκεια των πολέμων της Τσετσενίας;

Αυτό το φιλμ σχεδιάστηκε το 2021.

Στο ντεμπούτο μου ήταν σημαντικό για μένα να επιστρέψω στην παιδική μου ηλικία και την εφηβεία μου, η οποία έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια της μακράς περιόδου των πολέμων της Τσετσενίας.

Το σενάριο διαδραματίζεται το 2004 - τη χρονιά των πιο καταστροφικών τρομοκρατικών επιθέσεων. Θίγουμε αυτό το πλαίσιο μόνο με λεπτότητα, αλλά προς το τέλος ακούγονται οι πρώτες αναφορές για το Μπεσλάν.

Είχε σημασία για μένα να δουλέψω προσεκτικά με την ιστορική μνήμη, δείχνοντας πώς το προσωπικό και το ιστορικό είναι αδιαχώριστα, πώς δύο κόσμοι αλληλοεπικαλύπτονται.

Η ταινία αναμφίβολα βασίζεται σε προσωπικές αναμνήσεις, αλλά δεν είναι αυτοβιογραφική - συγκεντρώνει την εμπειρία της ενηλικίωσης η οποία ανήκει σε μένα, στον Μιχαήλ και σε ανθρώπους που ήταν κοντά μου εκείνα τα χρόνια.

Ακόμα και η ιστορία για τον πρώην στρατιώτη με διαταραχή μετατραυματικού στρες δεν είναι φανταστική υπερβολή - αντανακλά βιωμένη εμπειρία.

Συνολικά, το φιλμ δεν επιχειρεί να εξωραΐσει τίποτα ή να το υπογραμμίσει σκόπιμα: αναζητούσαμε μια ειλικρινή, ανθρώπινη οπτική γωνία για την ατμόσφαιρα εκείνης της εποχής.

Σε ποιον βαθμό αποτελεί μεταφορά για τον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας;

Ίσως η ταινία θυμίζει το παρόν - τον πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας - επειδή για εμάς ήταν απαραίτητο να ξανασκεφτούμε το παρελθόν, το οποίο σήμερα αντηχεί τόσο τραγικά στο παρόν.

Ένας πόλεμος μπορεί μερικές φορές να γίνει κατανοητός μέσα από έναν άλλο.

Και ήταν σημαντικό για μένα να αναλογιστώ τι συνέβαινε στη χώρα μου το 2004. Αλλά αυτό δεν είναι μεταφορά - είναι ένας αναπόφευκτος παραλληλισμός. Και χαίρομαι που εμφανίζεται.

Επιπλέον, έχει επηρεάσει με οποιονδήποτε τρόπο την αφηγηματική της δομή το ότι γυρίστηκε σε χώρα διαφορετική από αυτήν στην οποία αναφέρεται ιστορικά;

Όχι, η δομή της ταινίας δεν επηρεάστηκε από το γεγονός πως τη γυρίσαμε εκτός Ρωσίας.

Αυτό το οποίο ήταν δύσκολο ήταν η τεχνική και η υλικοτεχνική πλευρά:

Έπρεπε να αυτολογοκρινόμαστε όταν επιλέγαμε τοποθεσίες, ελέγχοντας συνεχώς τους εαυτούς μας, αποφεύγοντας μέρη μόνο και μόνο επειδή ήταν όμορφα, ψάχνοντας προσεκτικά για εκείνα που έμοιαζαν με το Νότο της Ρωσίας, την περιοχή του Ροστόφ.

Γενικά, στοχεύσαμε -όσο το δυνατόν περισσότερο- στην ακρίβεια ενός ντοκιμαντέρ. Ωστόσο, εξακολουθεί να είναι ένα έργο μυθοπλασίας και φέρει έναν ορισμένο βαθμό ποιητικής σύμβασης.

Δουλεύεις πολύ με τις έννοιες της απουσίας, της σιωπής και του κενού, και υπάρχει ελάχιστη συμβατική «δράση» σε όλη την ταινία σου. Γιατί τα πρώτα είναι τόσο σημαντικά στοιχεία στην προσέγγισή σου;

Και πώς ορίζεις τη «δράση» με κινηματογραφικούς όρους;

Αισθάνομαι ότι η σιωπή και η απουσία αντίδρασης είναι από μόνες τους πράξεις - και συχνά φωνάζουν πιο δυνατά από την πιο δυνατή δήλωση.

Ολόκληρη η ταινία βασίζεται εν μέρει σε αυτή την απλή ιδέα: τα παιδιά κάνουν ερωτήσεις αλλά δε λαμβάνουν ποτέ απαντήσεις.

Οι ενήλικες έχουν την τάση να αγνοούν τις άβολες ερωτήσεις, προσποιούμενοι πως το πρόβλημα δεν υπάρχει, αν είναι πολύ δύσκολο να λυθεί.

Σιωπή, μαθημένη αδυναμία, η αίσθηση ότι τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει - αυτό είναι κάτι που παρατηρούμε σήμερα στην κλίμακα μιας ολόκληρης χώρας.

Για μένα, η δράση στο σινεμά δεν είναι αυτό που συμβαίνει στην οθόνη, αλλά ό,τι συμβαίνει στον θεατή κατά τη διάρκεια της προβολής.

Σκόπιμα έφτιαξα μια ταινία η οποία επιχειρεί να βυθίσει τον θεατή στην παιδική του ηλικία - και ελπίζω να του δώσει χώρο για να αναλογιστεί.

Πολύ λίγα συμβαίνουν οπτικά, ο χρόνος κυλάει αργά.

Αυτός ο ρυθμός είναι σκόπιμος, έχει σκοπό να ξυπνήσει μνήμες, να μας υπενθυμίσει πόσο μεγάλη ήταν μια καλοκαιρινή μέρα στην παιδική ηλικία, πόσες σιωπηλές, άδειες στιγμές υπήρχαν, συνοδευόμενες μόνο από τον ήχο μιας γιαγιάς που μαγείρευε στην κουζίνα και μουρμούριζε μόνη της.

Δράση, για μένα, είναι αυτό το οποίο συμβαίνει μέσα στον θεατή - αν ξαφνικά θυμηθεί την γιαγιά του.

Το Σύντομο Καλοκαίρι μας συστήνει την Μάια Πλέσκεβιτς, την χαρισματική πρωταγωνίστριά σου.

Δεδομένου του ότι οι παιδικοί ηθοποιοί απαιτούν λεπτή διαχείριση, πώς εξελίχθηκε η συνεργασία μαζί της κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων;

Πιστεύω ότι ήμουν πολύ τυχερή - χωρίς την Μάια αυτό το φιλμ απλά δε θα υπήρχε.

Είναι απίστευτα συγκεντρωμένη και ακριβής. Σπουδάζει μπαλέτο, νιώθει τον ρυθμό διαισθητικά και πολύ γρήγορα κατάλαβε τον στοχαστικό χαρακτήρα της ταινίας μας. Συνέλαβε τον εσωτερικό ρυθμό του χαρακτήρα της.

Η συνεργασία με παιδιά ήταν ίσως το πιο εύκολο και συναισθηματικά χαρούμενο κομμάτι της διαδικασίας - περάσαμε πολύ χρόνο μαζί πριν από τα γυρίσματα, μαζέψαμε κεράσια, γίναμε μια μικρή παρέα φίλων.

Όταν ξεκίνησαν τα γυρίσματα, τα παιδιά ήταν ήδη κοντά το ένα στο άλλο.

Πολύ σύντομα έγινε σαφές πως οι σεναριακά σχεδιασμένοι διάλογοι δε λειτουργούσαν - τα παιδιά απομνημονεύουν εύκολα τις ατάκες, αλλά στη συνέχεια ακούγονται τεχνητές.

Έτσι, στο τέλος εγκαταλείψαμε τον γραπτό διάλογο μεταξύ τους και διατηρήσαμε τον καθαρό αυτοσχεδιασμό στο κάδρο - τους ζήτησα να μιλήσουν για αυτά που νιώθουν, τι αντιλαμβάνονται, τι σκέφτονται.

Ιδιαίτερη υπερηφάνεια μού προσφέρει η σκηνή με το δόντι - ήταν ένα πραγματικό δόντι, οπότε κάναμε μία μόνο λήψη. Και είμαι περήφανη που απαθανατίσαμε εκείνη τη στιγμή με ειλικρίνεια, διατηρώντας την αίσθηση της απώλειας ενός δοντιού.

Σύμφωνα με τις τελευταίες εξελίξεις, η ειρήνη μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας είναι θέμα χρόνου. Η Ρωσία φαίνεται να έχει κερδίσει στρατιωτικά, ενώ η Ουκρανία φαίνεται να έχει χάσει. Οι (αντιφρονούντες) άμαχοι και από τις δύο πλευρές είναι, ωστόσο, τα κύρια θύματα.

Ποιες είναι οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις αυτού του πολέμου σε πολιτικό και ανθρώπινο επίπεδο, πόσο κοντά βρισκόμαστε σε έναν γενικευμένο/παγκοσμιοποιημένο πόλεμο από στρατιωτικής άποψης και σε ποιον βαθμό είναι αυτή η προοπτική αναστρέψιμη;

Δεν μπορώ να κρίνω σε ποιο στάδιο βρισκόμαστε, ποιος κερδίζει ή τι ακολουθεί. Ένα πράγμα είναι ξεκάθαρο για μένα - όλα τα παιδιά έχουν χάσει.

Τα παιδιά και από τις δύο πλευρές, τα οποία ζουν με τον φόβο των βομβαρδισμών, μεγαλώνουν υπό την πίεση της προπαγάνδας, μεγαλώνουν χωρίς πατέρες, μεγαλώνουν με τον φόβο ότι θα σταλούν στον πόλεμο ή μακριά από το σπίτι.

Δεν πιστεύω πως ο πόλεμος έχει ποτέ πραγματικούς νικητές. Νίκη είναι όταν ο πόλεμος αποφεύγεται εντελώς.

Η ταινία Σύντομο Καλοκαίρι κέρδισε τον Λέοντα του Μέλλοντος - Βραβείο Luigi De Laurentiis Καλύτερης Πρώτης Ταινίας στο φετινό Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας.

Πώς οραματίζεσαι το μέλλον του κινηματογράφου, πειραματικού ή μη, και το δικό σου μέλλον στο πλαίσιό του;

Πιστεύω ότι ο κινηματογράφος μάς δίνει την ευκαιρία να μοιραστούμε εμπειρίες, να μεταδώσουμε συναισθήματα, να βυθίσουμε έναν άλλο άνθρωπο -έστω και για λίγο- σε μια διαφορετική ζωή. Τουλάχιστον, αυτό περιμένω πάντα από αυτόν.

Ο Λέων του Μέλλοντος είναι ένα βραβείο που δε θα περίμενα ποτέ να λάβω και νομίζω πως είναι μια τεράστια ευθύνη. Ελπίζω ότι θα μπορέσω να κάνω άλλη μια ταινία η οποία θα με βοηθήσει να κατανοήσω καλύτερα τον εαυτό μου.

Ευχαριστώ θερμά την Νάστια Κόρκια για την παραχώρηση του φωτογραφικού υλικού.

Η ταινία της Νάστια Κόρκια Σύντομο Καλοκαίρι προβάλλεται, σε πανελλήνια πρεμιέρα, στο πλαίσιο του Διεθνούς Διαγωνιστικού του 14^ου Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας την Πέμπτη 11 Δεκεμβρίου στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος (αίθουσα Α, 19:00).

Στην προβολή θα παρευρεθεί ο διευθυντής φωτογραφίας, Εβγκένι Ρόντιν.