Μπου Τζανφένγκ: «Οι πρωταγωνιστές μου είναι φυλακισμένοι στις αντιφάσεις τους»

Δράμα φυλακής και ταυτόχρονα μια ταινία για τη θανατική ποινή, την ενοχή και την εκδίκηση, Ο μαθητευόμενος του πολλά υποσχόμενου σκηνοθέτη από τη Σιγκαπούρη Μπου Τζανφένγκ αφηγείται τη σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στον 28χρονο φρουρό Αϊμάν και τον 65χρονο δήμιο της φυλακής, και εκτελεστή του πατέρα του Αϊμάν, Ραχίμ. Το φιλμ του Μπου Τζανφένγκ υπήρξε η πρόταση της Σιγκαπούρης για το Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας του 2016, ενώ συμμετείχε στο περσινό Φεστιβάλ Καννών στο τμήμα Ένα κάποιο βλέμμα. Συνομιλώντας με τον σκηνοθέτη, με αφορμή την κυκλοφορία της ταινίας του στις αίθουσες από τις 4 Μαΐου σε διανομή της Weird Wave.

Τα περισσότερα δράματα φυλακής τείνουν να εστιάζουν στους εγκλείστους. Στον Μαθητευόμενο, ωστόσο, αποφάσισες να μετατοπίσεις την εστίαση στους σωφρονιστικούς υπαλλήλους- στον νεαρό φρουρό (Αϊμάν) και τον δήμιο τη φυλακής (Ραχίμ). Γιατί;

Πρόκειται για μια οπτική γωνία, η οποία σπάνια έχει ιδωθεί στο παρελθόν. Σε πολλές κοινωνίες στον κόσμο που εξακολουθούν να εφαρμόζουν τη θανατική ποινή, συχνά παραβλέπουμε το γεγονός ότι υπάρχει κάποιος- ή μια ομάδα ανθρώπων-, ο οποίος είναι εξουσιοδοτημένος από το κράτος να σκοτώνει, και συχνά με ένα αρκετά συνηθισμένο τρόπο. Με ενδιέφερε πολύ να ανακαλύψω με τι μοιάζει αυτό.

Και οι δύο πρωταγωνιστές, πάντως, μοιάζουν εξίσουν φυλακισμένοι είτε σε μια ανάγκη για εκδίκηση (Αϊμάν), ή σε μια ανομολόγητη ενοχή (Ραχίμ). Συμφωνείς; Πώς δούλεψες πάνω στο χτίσιμο των χαρακτήρων και με τους ηθοποιούς, οι οποίοι τους υποδύονταν;

Ναι, είναι και οι δύο φυλακισμένοι στις αντιφάσεις τους. Όσον αφορά στον Αϊμάν, είναι η βαριά σκιά του θανάτου του πατέρα του που τον οδήγησε να ξεκινήσει αυτό το ταξίδι. Για τον Ραχίμ, όποια ενοχή κι αν είχε βιώσει στο παρελθόν, έχει θαφτεί κάτω από μια αίσθηση περηφάνιας, η οποία έχει προκύψει με τη δουλειά του και το εκτόπισμά του, μέχρι που εμφανίζεται ο Αϊμάν. Συζήτησα επί μακρόν με το cast για τα κίνητρά τους. Καθένας είχε, επίσης, διαφορετικές απόψεις σχετικά με τη θανατική ποινή κι αυτό πρόσθεσε άλλο ένα επίπεδο στο πώς υποδύθηκαν τους χαρακτήρες.

Μπορεί ποτέ να υπάρξει ένας «ανθρωπιστής» εκτελεστής; Ή τέτοιου είδους ισχυρισμοί στην πραγματικότητα συγκαλύπτουν την προαναφερθείσα ενοχή;

Για μένα, όλα αποτελούν τμήμα μιας παράστασης. Η ακρίβεια που απαιτείται για να σπάσεις το λαιμό ενός ανθρώπου, το να κάνεις το θάνατο ανώδυνο σημαίνει να ανακουφίσεις την ενοχή του θεατή. Αλλά, αναρωτιόμουν, ποιος είναι ο θεατής.

Οι ήρωές σου «γλιστράνε» πότε στη χρήση της αγγλικής, πότε της μαλαισιανής γλώσσας. Είναι το γεγονός αυτό απλώς μια ένδειξη της γλωσσικής ποικιλομορφίας στη Σιγκαπούρη, ή αποτελεί και υπαινιγμό για κάποιους ταξικούς διαχωρισμούς;

Είναι πολύ φυσικό για τους ανθρώπους στη Σιγκαπούρη να «γλιστράνε» ανάμεσα στα αγγλικά, την κοινή μας γλώσσα, και τις μητρικές μας γλώσσες. Οι χαρακτήρες μιλάνε μαλαισιανά κυρίως λόγω του casting. Αναζητούσα σε όλη την έκταση της φυλετικής γκάμας στη Σιγκαπούρη και τη Μαλαισία δύο ηθοποιούς με την καλύτερη «χημεία». Τη βρήκαμε ανάμεσα στον Wan Hanafi Su και τον Fir Rahman, και, μιας είναι κι οι δύο Μαλαισιανοί, μεταφράσαμε τους διαλόγους στα μαλαισιανά, μια γλώσσα την οποία δε μιλάω. Το γεγονός ότι ο Ραχίμ και ο Αϊμάν είναι και οι δύο Μαλαισιανοί σίγουρα βοήθησε στο να δυναμώσει ο μεταξύ τους δεσμός.

Το με ακρίβεια και σχολαστικότητα καδραρισμένο συγκρότημα των φυλακών μοιάζει να λειτουργεί ως χαρακτήρας από μόνο του, αν και σιωπηλός. Ήταν προορισμένο ως τέτοιο;

Η φυλακή δεν είναι απλώς ένας υλικός χώρος, αλλά κι ένας ψυχολογικός για τον Αϊμάν. Καθώς ο Αϊμάν τη διασχίζει σε αναζήτηση των τοποθεσιών όπου ο πατέρας του είχε περάσει τις τελευταίες μέρες του, ταξιδεύει, επίσης, μέσα στον εαυτό του. Όσο πιο κοντά πλησιάζει στο ικρίωμα, τόσο πιο σκοτεινό γίνεται αυτό. Μέσω του φωτισμού, της καλλιτεχνικής διεύθυνσης και του σχεδιασμού του ήχου, δώσαμε μορφή σ’ αυτό τον ψυχολογικό χώρο.

Είσαι ένας από τους πολύ λίγους «εκπροσώπους» του σινεμά της Σιγκαπούρης στο διεθνές φεστιβαλικό κύκλωμα. Πρώτον, αισθάνεσαι ως τέτοιος; Και, δεύτερον, πόσο δύσκολο είναι για μια όχι ευρέως γνωστή κινηματογραφική παράδοση να αφήσει ένα ξεχωριστό σημάδι;

Όταν προέρχεσαι από μια μικροσκοπική χώρα όπως η Σιγκαπούρη, είναι δύσκολο να μη σε αντιμετωπίζουν ως εκπρόσωπο. Αποτελεί πρόκληση, κυρίως σε σχέση με τις διεθνείς αγορές, όπου οι αγοραστές έλκονται από πιο καθιερωμένα σινεμά, όπως το κορεατικό ή το ιαπωνικό. Νομίζω, όμως, πως υπάρχουν όλο και περισσότερες φωνές που έρχονται από τη Σιγκαπούρη, οπότε υπάρχουν πολλά για να περιμένει κάποιος με ανυπομονησία.

Ευχαριστώ θερμά την Ελένη Τεμπονέρα από το Γραφείο Τύπου της Weird Wave για τη συνδρομή της στην πραγματοποίηση της συνέντευξης.

Η ταινία του Μπου Τζανφένγκ Ο μαθητευόμενος προβάλλεται στις αίθουσες από τις 4 Μαΐου σε διανομή της Weird Wave.