Αδάν Χοδορόφσκι: «Η ποίηση είναι ένα όμορφο θαύμα»

Εκ των γιων του εμβληματικού Χιλιανού σουρεαλιστή σκηνοθέτη Αλεχάντρο Χοδορόφσκι, ο πολυσχιδής μουσικός, σκηνοθέτης και ηθοποιός Αδάν Χοδορόφσκι πρωταγωνιστεί στην πιο πρόσφατη ταινία του πατέρα του Ποίηση χωρίς τέλος υποδυόμενος τον ίδιο σε νεανική ηλικία. Από τις πλέον αυτοβιογραφικές ταινίες του αειθαλούς Χιλιανού δημιουργού, και ίσως η ωριμότερη, είναι μια «ωδή» στη ζωή, την ποίηση και το σινεμά, και ταυτόχρονα ένας διάλογος του σκηνοθέτη με τον εαυτό του, το παρελθόν του ίδιου, της οικογένειάς του και του τόπου καταγωγής του, τη χιλιανική ιστορία και την 7^η τέχνη. Η ταινία του Αλεχάντρο Χοδορόφσκι, που εκπροσωπεί επάξια ένα είδος κινηματογράφου, το οποίο τείνει πλέον να εκλείψει, μαζί με τους εκφραστές του, σε καιρούς γενικευμένης ευτέλειας και βιομηχανοποιημένης «αισθητικής», προβάλλεται στις αίθουσες από τις 29 Δεκεμβρίου. Εκμεταλλευόμενοι την αφορμή, κουβεντιάσαμε με τον Αδάν Χοδορόφσκι, τον πρωταγωνιστή της.

Το είδος του σινεμά, το οποίο εκπροσωπούν οι ταινίες του πατέρα σου, εκλείπει. Συμφωνείς;

Είναι αλήθεια, υπάρχουν όλο και λιγότερες ταινίες δημιουργών στις μέρες μας. Το σινεμά γίνεται όλο και περισσότερο βιομηχανία, κι έτσι τα πάντα έχουν να κάνουν με το χρήμα. Όταν, λοιπόν, θέλεις να φτιάξεις μια ταινία όπως αυτή, χάνεις χρήματα και πρέπει να είσαι προετοιμασμένος γι’ αυτό από τη στιγμή που την ξεκινάς.

Παρακολουθώντας την Ποίηση χωρίς τέλος, τη βίωσα ως μια χαρούμενη «ωδή» στη ζωή, την ποίηση, το σινεμά, δοσμένη με τρόπο ευφάνταστο και χιουμοριστικό. Υπήρξε και η διαδικασία των γυρισμάτων μια εξίσου χαρούμενη διαδικασία;

Ναι και όχι. Ασφαλώς και ήταν μια πολύ όμορφη εμπειρία, από τη μία. Από την άλλη, ήταν και δύσκολη, γιατί έπρεπε να ξυπνάμε νωρίς, κάποιες φορές συνέβαιναν ατυχήματα ή άλλα περιστατικά στη διάρκεια των γυρισμάτων, υπήρχαν άνθρωποι τσαντισμένοι ή γελαστοί. Προκύπτουν πολλά συναισθήματα, όταν κάνεις μια ταινία. Την περισσότερη ώρα, πάντως, ήταν μια πολύ ποιητική εμπειρία. Όταν ο πατέρας μου σκηνοθετεί, όταν λέει “action!”, ξεκινά η ποίηση.

Στο σημείο αυτό μας διέκοψαν οι φωνές του γιου του. «Νόμισα πως πρόκειται για νιαούρισμα γάτας», σχολίασα.

Είναι περίεργο που το λες, γιατί χτες το βράδυ ονειρεύτηκα ότι ο γιος μου ήταν μια γάτα!

Ίσως εντάξεις αυτό το στοιχείο σε κάποια μυθοπλαστική κατασκευή στο μέλλον.

Ακριβώς!

Δεν είναι η πρώτη φορά που συμμετέχεις σε ταινία του πατέρα σου. Η πρώτη ήταν το Santa Sangre. Τι θυμάσαι από εκείνη την εμπειρία;

Ήταν απίστευτη! Θυμάμαι που ο πατέρας μου με ρώτησε «θες να παίξεις σε ταινία;» και του απάντησα «εντάξει, υπέροχα». Επρόκειτο για μια ψυχολογική ταινία τρόμου, έβλεπα όλα τα ειδικά εφέ, τους κλόουν, γυναίκες χωρίς χέρια... απίστευτη εμπειρία. Καλός τρόπος να ξεκινήσω τη διαδρομή μου στην κινηματογραφική βιομηχανία.

Έπειτα ήρθε ο Χορός της πραγματικότητας.

Ναι, αλλά στο μεταξύ είχα συμμετάσχει και σε άλλες ταινίες. Σ’ αυτή δε με αναγνωρίζει κανένας, γιατί είχα μακριά μαλλιά, γυαλιά σαν του Τζον Λένον και γενειάδα. Φτάνοντας στο πλατώ, είχα ξεχάσει όλες μου τις ατάκες, επειδή είχα να παίξω 5 χρόνια. Ο πατέρας μου, λοιπόν, ήταν πραγματικά τσαντισμένος. Γι’ αυτό και, όταν έκανα την Ποίηση χωρίς τέλος, φοβόμουν πως θα ξεχνούσα το σενάριο. Δούλεψα, λοιπόν, καθημερινά επί ένα πεντάμηνο πριν τα γυρίσματα, για να μη συμβεί κάτι τέτοιο. Υπήρχε πολλή πίεση, ο πατέρας μου ήταν ο σκηνοθέτης, εγώ υποδυόμουν τον ίδιο... ήταν σκληρή διαδικασία- έχασα 10 κιλά.

Υπήρξε, επίσης, και φορτισμένη εμπειρία, με την έννοια ότι υποδυόσουν τον πατέρα σου, κι εκείνος έπαιζε λίγο στην ταινία, όντας και ο σκηνοθέτης της;

Κάποιες φορές ήταν πολύ συναισθηματική εμπειρία και έπρεπε να ξεχνάω τον εαυτό μου, γιατί έπαιζα εκείνον και τη ζωή του, την ιστορία της οικογένειάς μου, αλλάζοντας το παρελθόν μου, το γενεαλογικό μου δέντρο. Έπρεπε να μετασχηματίσω την οικογένειά μου μέσα από την ερμηνεία μου, γιατί ο γιος μου θα δει την ταινία και θα πει «α, έτσι ήταν η οικογένειά μου».

Αυτοσχεδίασες καθόλου, ή ακολούθησες πιστά το σενάριο, όσο αυτό μπορεί να γίνει σε μια ουσιαστικά σουρεαλιστική ταινία;

Δεν αυτοσχεδίασα καθόλου. Ο πατέρας μου, ωστόσο, παντα λέει «μπορείς να αλλάξεις το κείμενο, αλλά πρέπει να κρατήσεις την ίδια ψυχή και το ίδιο νόημα». Πάντοτε προτιμά, εξάλλου, να κάνει μία λήψη κάθε σκηνής, γι’ αυτό πρέπει να είσαι πολύ συγκεντρωμένος και να διατηρείς την ενέργειά σου για τις σκηνές.

Βίωσες στιγμές σύγκρουσης μαζί του στα γυρίσματα;

Είναι δύσκολο να δουλεύεις με μέλη της οικογένειάς σου. Ο πατέρας μου δεν είναι μόνο σκηνοθέτης, αλλά και μέλος της. Είναι διαφορετικός άνθρωπος, όταν σκηνοθετεί. Υφίσταται πίεση, κάποιες στιγμές είναι αγχωμένος και σου απευθύνεται ανάλογα, άλλες ευτυχής- και πρέπει να τα διαχειριστείς όλα αυτά. Κι αν επρόκειτο για κάποιον σκηνοθέτη που δε γνώριζα, δε θα με ένοιαζε. Αλλά το γεγονός ότι είναι ο πατέρας μου το κάνει ακόμα πιο σημαντικό.

Ήταν ευλογία ή βάρος που γεννήθηκες σε ένα περιβάλλον, στο οποίο δέσποζε η φιγούρα του πατέρα σου;

Ήταν ευλογία. Ο πατέρας πάντοτε μου έλεγε να κάνω αυτό που ήθελα. Δε μου έθετε όρια, και με βοηθούσε πολύ. Αλλά ήθελα να είμαι ο εαυτός μου, γι’ αυτό και άλλαξα το όνομά μου σε Adanowsky, και πολλοί δεν ήξεραν πως ήμουν γιος του. Ήθελα να αποδείξω ότι μπορούσα να τα καταφέρω, χωρίς τη βοήθειά του. Και πέτυχε. Τα κατάφερα. Πλέον, όμως, σε ό,τι κάνω, θα χρησιμοποιώ το πλήρες όνομά μου.

Υιοθετείς, εξάλλου, αντίστοιχα αναγεννησιακή προσέγγιση στην τέχνη, όντας, ταυτόχρονα, μουσικός, συνθέτης, σκηνοθέτης, ηθοποιός και ποιος ξέρει τι άλλο.

Κάνω αυτό που μου αρέσει. Όταν βαριέμαι να φτιάχνω μουσική, παίζω. Όταν βαριέμαι να παίζω, σκηνοθετώ. Πάντοτε απολαμβάνω αυτά που κάνω. Κι αυτό που μου αρέσει περισσότερο είναι η σκηνοθεσία. Το τραγούδι και η σύνθεση, επίσης- είναι η γλώσσα της ψυχής και της καρδιάς. Η σκηνοθεσία, όμως, είναι κάτι ολοκληρωμένο, γιατί δουλεύεις με την εικόνα, τον ήχο, την υποκριτική. Δεν είχα πολύ χρόνο να ασχοληθώ με τη συγγραφή σεναρίου για την καινούρια μου ταινία, αλλά θα είναι μια ταινία τρόμου. Ελπίζω να βρω τα χρήματα για να την υλοποιήσω.

Φαντάζομαι πως κι ο πατέρας σου θα σου έχει προτείνει να συμμετάσχεις στη δική του επόμενη ταινία.

Θα αφορά στα χρόνια του στο Παρίσι και το Μεξικό και θέλει να τον υποδύομαι και πάλι εγώ. Του απάντησα «ναι, φυσικά». Θα συνθέσω και το soundtrack.

Το soundtrack της Ποίησης χωρίς τέλος είναι εξίσου ευφάνταστο και πολυεπίπεδο με την ίδια την ταινία. Πώς το συνέλαβες;

Όταν έπαιζα τις σκηνές, ήδη φανταζόμουν τη μουσική. Μόλις έφτασε, λοιπόν, ο καιρός που έπρεπε να τη συνθέσω, οι μελωδίες βρίσκονταν ήδη στο μυαλό μου. Ενώ έπαιζα, τραγουδούσα μια μελωδία νοερά.

Τι σημαίνει για σένα η ποίηση;

Για μένα ποίηση είναι το σημείο, όπου βρισκόμαστε τώρα. Είμαστε εν μέσω ποίησης. Κι ο πλανήτης το ίδιο, ακόμα και τα αρνητικά που συμβαίνουν. Ένα λουλούδι- το άρωμά του, το σχήμα του, είναι τελειότητα, ομορφιά. Καθετί είναι ομορφιά. Είναι απίστευτο. Κοιτάς τον ουρανό, τα αστέρια, το σύμπαν, το γαλαξία: είναι ένα θαύμα. Η ποίηση είναι ένα όμορφο θαύμα.

Διαβάζεις ποίηση, ή δε σου μένει χρόνος;

Ξεκίνησα να διαβάζω στα 7 μου και παθιάστηκα μ’ αυτή. Έχω γράψει πολλή ποίηση, και μάλιστα μ’ αυτό τον τρόπο γνώρισα τη γυναίκα μου. Έγραφε κι εκείνη, μου έστειλε κάτι, και ξεκινήσαμε να μιλάμε. Έπειτα συναντηθήκαμε σ’ ένα café στο Παρίσι. Εκείνη περίμενε ένα μεγαλόσωμο, παχύ τύπο, εγώ ήμουν νέος, κι έτσι ξεκίνησε η ερωτική μας ιστορία.

Έχεις γνωρίσει και τον Νίκανορ Πάρρα (σημ.: σπουδαίος Χιλιανός ποιητής);

Τον συνάντησα όταν ήταν 80 χρονών και έβγαινε με μια 20χρονη. Έπαιρνε ένα ολόκληρο μπουκαλάκι βιταμίνες C καθημερινά. Έλεγε πως θα τον κάνουν να ζήσει πολλά χρόνια. Και ζει ακόμα, είναι 102 χρονών. Ο πατέρας μου τον συνάντησε πριν τα γυρίσματα.

Ελπίζω και ο πατέρας σου να ζήσει αρκετά, ώστε να γυρίσει αρκετές ακόμα ταινίες. Τις χρειάζεται και ο ίδιος, και η υπόλοιπη οικογένεια των Χοδορόφσκι, και αρκετοί ανά τον κόσμο.

Αναζητά χρήματα για την επόμενη, και μου ζήτησε να πουλήσω για 1.000.000 δολάρια ένα γράμμα του Τζον Λένον προς τον ίδιο από το 1971, όπου τον ρωτούσε αν μπορούσε να μεταφράσει το Imagine στα ισπανικά. Αν, λοιπόν, ακούσεις για κάποιον που θέλει να το αγοράσει, να με ενημερώσεις!

Ευχαριστώ θερμά τον Αδάν Χοδορόφσκι για την κουβέντα και την Ελένη Τεμπονέρα από το Γραφείο Τύπου της Weird Wave για την πολύτιμη συμβολή στο συντονισμό της.

Η ταινία του Αλεχάντρο Χοδορόφσκι Ποίηση χωρίς τέλος προβάλλεται από τις 29 Δεκεμβρίου στον κινηματογράφο Άστορ και στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος σε διανομή της Weird Wave.