Ζμπίγκνιεφ Πράισνερ: «Ελπίζω πως ο κόσμος θα θέλει ακόμα να κρατιέται απ’ το χέρι»

 

Ζμπίγκνιεφ Πράισνερ (Φωτογραφία: Anna Włoch) 

Μ’ ένα ολοκαίνουριο άλμπουμ -ενδοσκοπικό όσο ποτέ,- το Melancholy, κι ένα soundtrack στα «σκαριά», ο Ζμπίγκνιεφ Πράισνερ, ένας από τους σημαντικότερους και πιο δραστήριους σύγχρονους συνθέτες, μοιράζεται μερικές σκέψεις.

«Γκραν Κάνιον. Το ταξίδι μιας ζωής. Είναι ένα μέρος όπου μόνο η σιωπή μιλάει. Και ήταν αυτή η Σιωπή η οποία με ενέπνευσε να συνθέσω το ‘Melancholy’», γράφετε στην εισαγωγή του καινούριου άλμπουμ σας, Melancholy.

Γιατί κατ’ αρχήν αυτό το ταξίδι ήταν τόσο σημαντικό για εσάς; Ή μήπως εξελίχθηκε σε μια σημαντική εμπειρία κατά την διάρκεια αυτών των οκτώ θαυματουργών ημερών που διήρκεσε;

Το ταξίδι στο Γκραν Κάνιον ήταν μια κομβική εμπειρία για μένα. Η απεραντοσύνη του τόπου και η συντριπτική σιωπή προξένησαν βαθύ αντίκτυπο στην ψυχή μου.

Κατά την διάρκεια εκείνων των οκτώ ημερών, βρέθηκα βυθισμένος σε έναν κόσμο όπου ακουγόταν μόνο η φωνή της φύσης, και μέσα σ’ αυτήν την σιωπή ανακάλυψα την έμπνευση να συνθέσω το Melancholy.

«Μερικές φορές η σιωπή μιλάει πιο δυνατά από τις λέξεις», ισχυρίστηκε κάποτε ο αείμνηστος Kριστόφ Κισλόφσκι.

Δεδομένου του ότι η σιωπή που σας κατέκλυσε στο Γκραν Κάνιον λειτούργησε ως πηγή έμπνευσης, πώς την βιώνετε τόσο ως άνθρωπος όσο και ως καλλιτέχνης;

Υπάρχουν και στιγμές που φοβάστε την σιωπή; Ενδίδετε στην μελαγχολία;

Η σιωπή του Γκραν Κάνιον λειτούργησε ως ισχυρή μούσα για μένα, τόσο ως άνθρωπο όσο και ως καλλιτέχνη. Ενώ η σιωπή μπορεί να είναι αποθαρρυντική μερικές φορές, κρύβει επίσης την δυνατότητα για ενδοσκόπηση και δημιουργικότητα.

Ως καλλιτέχνης, αγκαλιάζω την σιωπή ως καμβά πάνω στον οποίο ζωγραφίζω τα συναισθήματα και τις σκέψεις μου.

Η μελαγχολία, για μένα, δεν είναι απλώς μια ψυχική κατάσταση, αλλά κι ένα κανάλι μέσα από το οποίο εκφράζω την πολυπλοκότητα των ανθρώπινων συναισθημάτων.

Η μουσική σας απαιτεί από τον ακροατή/την ακροάτρια να κλείσει τα μάτια του/της, να τεντώσει τα αυτιά του/της, ν’ αφεθεί και να παραδοθεί ολόψυχα στην δύναμη της φαντασίας του/της.

Γενικά, συνθέτετε έχοντας κατά νου ασαφείς ή συγκεκριμένες εικόνες; Αν δεν είχατε αφοσιωθεί στη μουσική, θα μπορούσατε να έχετε γίνει ζωγράφος;

Όταν συνθέτω μουσική, συχνά αντλώ έμπνευση τόσο από ασαφείς όσο και από συγκεκριμένες εικόνες. Κάθε κομμάτι έχει τη δική του αφήγηση, επιτρέποντας στους ακροατές να «μπαρκάρουν» σ’ ένα ταξίδι της δικής τους φαντασίας.

Ενώ η μουσική είναι το κύριο μέσο έκφρασής μου, πάντα με προσείλκυαν και οι εικαστικές τέχνες. Ίσως σε μια άλλη ζωή, θα μπορούσα να έχω εξερευνήσει τον κόσμο της ζωγραφικής.

Όπως συνέβη και με τον προκάτοχό του, το It’s not too late, το Melancholy συνδυάζει επίσης στοιχεία (νεο)κλασικής μουσικής, τζαζ, ακόμη και electronica με προσωπικό και ταυτόχρονα λειτουργικό τρόπο.

Απολαμβάνετε το να εξερευνάτε άγνωστες μουσικές περιοχές;

Πράγματι, βρίσκω μεγάλη χαρά στο να ξεπερνάω τα όρια της μουσικής και να εξερευνώ άγνωστες περιοχές.

Συγχωνεύοντας στοιχεία κλασικής, τζαζ και ηλεκτρονικής μουσικής στις συνθέσεις μου, επιδιώκω να δημιουργήσω ένα μοναδικό ηχητικό τοπίο που επιδρά στους ακροατές σε προσωπικό επίπεδο.

Αν το It’s not too late ήταν «μια επείγουσα και αγωνιώδης έκκληση στην ανθρωπότητα, κυρίως προς τις νεότερες γενιές», το Requiem for the world, η τελευταία σύνθεση του Melancholy, υποδηλώνει μια πένθιμη ψυχική κατάσταση.

Η συναισθηματική σας ανθεκτικότητα και η ηθική σας σταθερότητα έχουν δεχθεί καταστροφικό πλήγμα τα τελευταία δύο χρόνια; Θρηνείτε για τη Γάζα, που θεωρώ ότι είναι το μέτρο της χαμένης ανθρωπότητας (της «Δύσης»);

Τα τελευταία χρόνια αποτέλεσαν αναμφίβολα πρόκληση και υπήρξαν στιγμές κατά τις οποίες δοκιμάστηκε η συναισθηματική μου αντοχή.

Η κατάσταση του κόσμου, ιδιαίτερα στην Ουκρανία, το Ισραήλ και την Γάζα, με γεμίζει με θλίψη και μια αίσθηση ηθικής υποχρέωσης να μιλήσω ενάντια στην αδικία.

Ωστόσο, μέσα στο σκοτάδι, εξακολουθώ να προσπαθώ να κρατήσω ένα κατάλοιπο ελπίδας για την ανθρωπότητα.

Ορμώμενος από ένα ακόμη απόφθεγμα του Κριστόφ Κισλόφσκι, «Για μένα αισιοδοξία είναι δύο εραστές που περπατούν προς στο ηλιοβασίλεμα αγκαλιά. Ή ίσως προς στην ανατολή του ηλίου - ό,τι σας αρέσει»-, μια ερώτηση:

Πού βρίσκετε ίχνη αισιοδοξίας στις μέρες μας, κύριε Πράισνερ;

Ο Kισλόφσκι εξήγησε επίσης τι σήμαινε για εκείνον η αγάπη: όταν δύο άτομα ξυπνούν το πρωί και νιώθουν την διάθεση να κρατηθούν απ’ το χέρι. Ελπίζω πως ο κόσμος θα θέλει ακόμα να κρατιέται απ’ το χέρι.

Αυτήν την στιγμή ολοκληρώνετε την ηχογράφηση ενός νέου soundtrack. Θα θέλατε να ρίξετε λίγο φως σε αυτό και στην ταινία που μουσικά «επενδύει»;

Αυτό που μπορώ να αποκαλύψω είναι ότι η ταινία τιτλοφορείται Κεντρική Ευρώπη και είναι η πρώτη μεγάλου μήκους του Τζανλούκα Μινούτσι. Θα είναι ένα σημαντικό φιλμ για φέτος.

Η μουσική την οποία συνέθεσα λειτουργεί ως ζωτικό αφηγηματικό στοιχείο, εμπλουτίζοντας την ιστορία με την συναισθηματική της δύναμη.

Είμαι ενθουσιασμένος που θα μοιραστώ περισσότερες λεπτομέρειες μόλις το έργο κυκλοφορήσει στους κινηματογράφους.

Ευχαριστώ θερμά την Eliza Dziedzic (Preisner Productions), πάντα πρόθυμη να συνδράμει στην πραγματοποίηση των συνεντεύξεων με τον Ζμπίγκνιεφ Πράισνερ (ενίοτε, μάλιστα, να τις «προτείνει»!)

Την ευχαριστώ, εξάλλου, για την παραχώρηση της φωτογραφίας του καλλιτέχνη.

Το ολοκαίνουριο άλμπουμ του Ζμπίγκνιεφ Πράισνερ Melancholy κυκλοφορεί από την Preisner Productions.