Ούντι Αλόνι: «Για μένα, η εβραϊκότητα είναι συνώνυμη της οικουμενικότητας»

 

Αμερικανοεβραίος σκηνοθέτης, συγγραφέας, εικαστικός και πολιτικός ακτιβιστής, ο Ούντι Αλόνι βρίσκεται στην Αθήνα στο πλαίσιο της ρετροσπεκτίβας στο έργο του, η οποία συνδιοργανώνεται από την New Star και την Ταινιοθήκη της Ελλάδος.

Μια συνάντηση μαζί του.

Δηλώνεις περήφανος που είσαι Εβραίος. Τι σηματοδοτεί η εβραϊκότητα για σένα, πρακτικά, πολιτικά και φιλοσοφικά;

Θα επαναλάβω κάποια πράγματα που έχω ήδη πει, αλλά μερικές φορές δεν μπορούμε να επινοούμε τους εαυτούς μας, ιδίως όταν κουβεντιάζουμε με κάποιον στις 12 το μεσημέρι!

Πρώτα απ’ όλα, η εβραϊκότητα υπήρξε για μένα μια απόδραση από την «ισραηλινότητα».

Το να είναι κάποιος Ισραηλινός ή σιωνιστής έτσι όπως αυτές οι έννοιες τίθενται σήμερα είναι κάτι αντιεβραϊκό, μια άρνηση τού καθετί που θα μπορούσε να είναι εβραϊκό.

Ο τίτλος του βιβλίου μου Τι θέλει ένας Εβραίος; παραφράζει τον τίτλο του βιβλίου του Φρόιντ Τι θέλει μια γυναίκα;, το οποίο επιδιώκει να ερμηνεύσει την γυναικεία υστερία.

Αυτό που όμως ξαφνικά συνειδητοποίησα διαβάζοντας το συγκεκριμένο βιβλίο ήταν ότι ο Φρόιντ εκείνος που γινόταν υστερικός. Αφετηρία της ψυχανάλυσης συνιστά, λοιπόν, η συνειδητοποίηση του αναλυτή πως εκείνος είναι ο υστερικός.

Η διαδικασία της ανάλυσης αποτελεί, άρα, μια προβολή.

Τότε μπορείς να ξεκινήσεις το ταξίδι.

Ήταν και για μένα ένα ερώτημα με υστερικό χαρακτήρα, καθώς νιώθω Εβραίος, δρω ως τέτοιος, αναφορές μου είναι ο Μπένγιαμιν, η Άρεντ, ο Ρόζεντσβαιγκ, άρα η εβραϊκότητα είναι μέρος του οργανισμού μου. Δεν ξέρω τι σημαίνει, όμως.

Συνεπώς το ταξίδι στο οποίο ήδη αναφέρθηκα αποτελεί μια αναζήτηση απάντησης σ’ αυτό το ερώτημα, το οποίο θα παραμείνει αναπάντητο.

Σε πολιτικό επίπεδο, θα ήθελα να ξεκινήσω από τον Χέγκελ, επειδή η αντισημιτική διαλεκτική του στο σύνολό της εδραζόταν στην εξαγωγή των Εβραίων από την Ιστορία επειδή υπήρξαν ενώπιον της λύτρωσης και την απέρριψαν.

Ακόμα κι αυτή η διαλεκτική αντανακλούσε, ωστόσο, την άγνοια τού τι είναι οι Εβραίοι.

Σύμφωνα με την μαρξιστική θεωρία, ο εβραϊσμός συνιστά θρησκεία. Κατά τον σιωνισμό, οι Εβραίοι αποτελούν έθνος.

Ο Φραντς Ρόζεντσβαιγκ, Γερμανοεβραίος θεολόγος, φιλόσοφος και μεταφραστής που έζησε κατά την προ-σιωνιστική περίοδο και απέρριπτε τον Χέγκελ, υποστήριζε πως αυτό που μας κάνει τόσο εκπληκτικούς είναι ακριβώς το ότι είμαστε εκτός Ιστορίας.

Η έλευση του σιωνισμού σηματοδότησε την επιστροφή των Εβραίων στην Ιστορία.

Είναι ενδιαφέρον το ότι τόσα αντισημιτικά κινήματα υποστηρίζουν στις μέρες μας τον σιωνισμό. Ποιος είναι πρώτος που προσκαλεί τον Μπίμπι για επίσκεψη; Ο γαμιόλης απ’ την Ουγγαρία.

Η συντριπτική πλειονότητα των σημερινών Ευρωπαίων -και όχι μόνο- ακροδεξιών/νεοναζιστών υποστηρίζει φλογερά το ισραηλινό κράτος και την διαπραττόμενη από αυτό γενοκτονία των Παλαιστίνιων.

Ο σιωνισμός και ο αντισημιτισμός είναι ένα σήμερα. Το να τον θεωρούμε, ωστόσο, το απόλυτο κακό εξάγοντάς τον από το πλαίσιο κατανόησης της Δυτικής αποικιοκρατίας είναι γελοίο.

Το Ισραήλ δε θα διέπραττε την γενοκτονία χωρίς τις Η.Π.Α. και την Γερμανία. Αποστολή του είναι να κάνει τη βρόμικη δουλειά της Δύσης προστατεύοντάς την από τους «βάρβαρους» Άραβες.

Μια νέα Σταυροφορία, στο όνομα των ίδιων αξιών.

Όπως υπάρχει η Ομάδα Βάγκνερ στη Ρωσία του Πούτιν, έτσι κι εμείς είμαστε η Ομάδα Βάγκνερ των Η.Π.Α.

Η κυβέρνηση Μπάιντεν είναι πιο φλογερά φιλο-ισραηλινή ακόμα κι από τις ρεπουμπλικανικές που προηγήθηκαν.

Απολύτως.

Ψήφισα την Κάμαλα Χάρις, πάντως, κι αυτό θα αναστάτωνε τους αριστεριστές, παρότι μέχρι και την τελευταία μέρα πριν τις προεδρικές εκλογές έγραφα πως αποτελεί κομμάτι της γενοκτονίας.

Εντέλει, όμως, είμαι πολιτικό υποκείμενο και πιστεύει ότι όταν ο Τραμπ αναλάβει την εξουσία, θα απορρίψει πλήρως το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης.

Αντίστοιχη, βέβαια, ήταν -ή θα ήταν- και η επιλογή μιας κυβέρνησης Δημοκρατικών. Αυτό που πιθανόν διαφοροποιεί τα δύο κόμματα είναι η πολιτική τους στο εσωτερικό των Η.Π.Α.

Για τις χαμηλότερες τάξεις και την αφροαμερικανική κοινότητα τα πράγματα θα είναι πολύ χειρότερα με τον Τραμπ.

Όσον αφορά στους Παλαιστίνιους φίλους μου οι οποίοι δεν ψήφισαν την Κάμαλα, πώς θα μπορούσα να διαφωνήσω μαζί τους επειδή δεν επέλεξαν κάποια που αποτελεί κομμάτι της γενοκτονίας των ομοεθνών τους;

Αν μπορούσα, θα έστελνα τον Μπάιντεν στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο μαζί με τους υπόλοιπους.

Ας επιστρέψουμε στο εβραϊκό ερώτημα, όμως.

Το Ισραήλ δούλεψε πολύ σκληρά για μετατρέψει την εβραϊκή Διασπορά σε σιωνιστική.

Για μένα, αντιθέτως, η εβραϊκότητα είναι συνώνυμο της εξορίας και της οικουμενικότητας, και μου είναι ευκολότερο να συνδεθώ με αυτήν μέσω της εβραϊκής ταυτότητας.

Ως καλλιτέχνης αντιλαμβάνομαι τα πράγματα σε οπτικό επίπεδο και μέσω των συναισθημάτων, κι όχι μόνο εγκεφαλικά.

Πώς αξιολογείς την απαξίωση, την φίμωση ή/και την δίωξη ακόμα και μετριοπαθών φιλοπαλαιστινιακών φωνών στην Δύση, και πιο συγκεκριμένα στην Ευρώπη;

Στην σημερινή Γερμανία στο όνομα των Εβραίων δημιουργούν έναν αντισημιτικό λόγο φιμώνοντας κάθε προοδευτική εβραϊκή φωνή. Η Τζούντιθ Μπάτλερ κι η Ναόμι Κλάιν, για παράδειγμα, δεν μπορούν να έρθουν στην Γερμανία.

Οι πραγματικοί αντισημίτες είναι, στις μέρες μας, όσοι ανήκουν στις άρχουσες ελίτ σε Ευρώπη και Ισραήλ.

Απολύτως. Αυτό που κάνουν είναι πραγματικά απαράδεκτο. Όχι, όμως, μόνο η Δεξιά ή η Ακροδεξιά.

Κάποτε είχα διαφωνήσει με τον υπεύθυνο για πολιτιστικά θέματα του κόμματος Die Linke στην Γερμανία, γιατί μου είχε πει πώς όσοι υποστηρίζουν το κίνημα για το Μποϊκοτάζ, Απόσυρση Επενδύσεων, Κυρώσεις (BDS) είναι αντισημίτες.

«Πώς τολμάς, στο όνομα του Ναζί παππού σου ο οποίος σκότωσε όλη μου την οικογένεια στο Άουσβιτς, να με αποκαλείς αντισημίτη; Ο μόνος αντισημίτης σ’ αυτήν την αίθουσα είσαι εσύ, που χρησιμοποιείς τους Εβραίους για να καθαρίσεις την συνείδησή σου».

Αυτό του είχα απαντήσει. Ακόμα κι ένας Παλαιστίνιος φίλος μου από την Γάζα μπορεί να διαφωνήσει μαζί μου, γιατί ίσως δε με θεωρεί αρκετά ριζοσπάστη.

Με αντιμετωπίζει, όμως, ως πολιτικό υποκείμενο, σε αντίθεση με τον συγκεκριμένο πολιτικό του Die Linke, για τον οποίο αποτελώ ένα εργαλείο.

Είμαι πλέον πεπεισμένος ότι το γερμανικό στρατιωτικό σύμπλεγμα συμμετέχει στην γενοκτονία των Παλαιστίνιων γιατί πουλάει πολλά όπλα στο Ισραήλ.

Πολλοί άνθρωποι ανά τον κόσμο, ανεξαρτήτως προηγούμενης πολιτικοποίησης, έχουν συγκλονιστεί από την διαπραττόμενη γενοκτονία, η οποία έχει εντατικοποιηθεί μετά την 7^η Οκτώβρη, σε βαθμό που έχει αλλάξει η ζωή τους.

Πόσο έχει αλλάξει η δική σου ζωή έκτοτε;

Έχω αλλάξει τόσο πολύ, ώστε ήμουν στα πρόθυρα να ακυρώσω την ρετροσπεκτίβα στην Αθήνα.

Από την μία, πρέπει να μιλήσεις ενώπιον ενός κοινού. Από την άλλη, πρέπει να πολεμήσεις την γενοκτονία.

Βιώνω τέτοια κατάθλιψη και απελπισία, η καταστροφή είναι τόσο μεγάλη, είμαστε τόσο μόνοι κι η εξουσία -ιδίως εντός Ισραήλ- έχει γίνει τόσο ισχυρή, που δεν αποκαλώ πλέον τον εαυτό μου «Ισραηλινό». Δεν μπορώ να φέρω αυτήν την ταυτότητα.

«Είπα: ‘Πατέρα, άλλαξε το όνομά μου/ Αυτό που τώρα χρησιμοποιώ είναι καλυμμένο/ Με φόβο και βρομιά και δειλία και ντροπή’», τραγουδούσε στο Lover Lover Lover ο Λέοναρντ Κόεν.

Πίστευα ότι συνομιλώντας με την ισραηλινή κοινωνία θα μπορούσα να φέρω την αλλαγή. Μπορείς να πεις πως έγινα πιο ριζοσπάστης, αν και δεν ξέρω τι σημαίνει αυτό.

Έγινα και λίγο περισσότερο Κασσάνδρα. Κατανοώ ότι η Νάκμπα δεν τελείωσε ποτέ. Αλλά αυτό το είχα ήδη συνειδητοποιήσει.

«Να θυμάσαι πάντα, Ούντι, πως η επανάσταση είναι πάντα μια έκπληξη, όχι ένα αποτέλεσμα. Ό,τι είναι να γίνει, θα γίνει. Δεν είναι στο χέρι μας».

Aυτό μου είχε πει ο Αλαίν Μπαντιού όταν είχε δολοφονηθεί ο φίλος μου Τζουλιάνο Μερ-Χάμις, διευθυντής του Θεάτρου Ελευθερίας στον προσφυγικό καταυλισμό της Τζενίν.

Μ’ αυτήν την έννοια, συνεχίζω. Αλλά δεν έχω ξανααισθανθεί τέτοια απελπισία. Είμαι πολύ αδύναμος εσωτερικά, όχι το σωστό μήνυμα για να μεταφερθεί προς τα έξω.

Ίσως, όμως, πρέπει να παραδεχτούμε την αδυναμία μας για να αρχίσουμε να δρούμε. Απελπισία δε σημαίνει αδράνεια, όμως. Δρας γιατί αυτό είναι ηθικό.

Αν σκηνοθετούσες μια καινούρια ταινία, σε τι θα αφορούσε;

Προσπαθώ να δουλέψω πάνω σε δύο φιλμ.

Το ένα αφορά σε μια ιστορία από την Παλαιστίνη του 1924, στην δολοφονία του Jacob Israël de Haan, ενός ομοφυλόφιλου Εβραίου αντισιωνιστή, από έναν υπερορθόδοξο Εβραίο. Είναι πολύ προσωπική.

Το άλλο, που σας ενδιαφέρει ως Έλληνες, καταπιάνεται με την ταξική πάλη και αναφέρεται στην σφαγή του Λάντλοου στο Κολοράντο το 1914.

Πρόκειται για μυθοπλασία. Ήθελα, όμως, να αναδείξω την ηρωική διάσταση και το νόημα της ταξικής πάλης. Κι εκεί μπόρεσα να την βρω.

Αλλά συντελείται μια γενοκτονία, γι’ αυτό και κάθε άνθρωπος στον κόσμο πρέπει να την πολεμήσει.

Ευχαριστώ θερμά την Μαρκέλλα Μακρή (New Star) για την πολύτιμη συμβολή της στην πραγματοποίηση της συνέντευξης με τον σκηνοθέτη.

Το αφιέρωμα στον Ούντι Αλόνι στο Studio New Star Art Cinema ολοκληρώνεται το Σάββατο 30 Νοεμβρίου με τις ακόλουθες προβολές, παρουσία του σκηνοθέτη και της πρωταγωνίστριας της δεύτερης ταινίας, Παλαιστίνιας Σάμαρ Κούπτι:

Κασμίρ - Ταξίδι προς την Ελευθερία, 19:30 (2009)

Διασταύρωση 48, 21:00  (2016).

Mάχντι Φλάιφελ: «Κατά βάθος, νιώθω ακόμα πρόσφυγας. Είμαι απλώς προνομιούχος»

 

Μάχντι Φλάιφελ (Φωτογραφία: Γιάννης Κοντός)

Συναντώντας τον Παλαιστίνιο-Δανό σκηνοθέτη Μάχντι Φλάιφελ με αφορμή την βραβευμένη στο 65^ο ΦΚΘ ταινία του Σε μια άγνωστη γη και το αφιέρωμα σε 4 μικρού μήκους δουλειές του στο πλαίσιο του 15^ου Ethnofest (Σάββατο 30 Νοεμβρίου).

Σε ποιον βαθμό και με ποιους τρόπους έχεις διαμορφωθεί τόσο ως καλλιτέχνης όσο και ως άνθρωπος από την παλαιστινιακή διάσταση των καταβολών σου;

Πολύ ευρεία ερώτηση!

Οι γονείς μου ήταν πρόσφυγες από την Παλαιστίνη στον Λίβανο κι εγώ μεγάλωσα σε καταυλισμό προσφύγων. Ζώντας σε κατοπινά στάδια στην Ευρώπη, βίωσα αυτό που ο Έντουαρντ Σαΐντ είχε περιγράψει ως «κατάσταση εξορίας».

Έτσι, αν κι έχω σπίτια σε Κοπεγχάγη και Αθήνα, διαθέτω διαβατήριο και ταξιδεύω σε όλο τον κόσμο, δε βιώνω πραγματικά την αίσθηση του ανήκειν.

Εν ολίγοις, είμαι εξόριστος και αυτή η συνειδητοποίηση επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο βλέπω τον κόσμο και διαμορφώνει τα ενδιαφέροντά μου εντός του.

Αναπόφευκτα, το ενδιαφέρον μου στρέφεται στους συνεξόριστούς μου, σ’ όσους έχασαν τις περιουσίες τους  και σ’ όσους προσπαθούν να κατανοήσουν τον κόσμο γύρω τους, και ίσως σ’ αυτούς που είναι λιγότερο τυχεροί από εμένα.

Από πολλές απόψεις, κατά βάθος νιώθω ότι είμαι ακόμα πρόσφυγας. Είμαι απλώς προνομιούχος. Μπορείς να απομακρύνεις τον άνθρωπο από το στρατόπεδο, αλλά δεν μπορείς να απομακρύνεις το στρατόπεδο από τον άνθρωπο.

Θλιβερός τρόπος να συνοψίσουμε την αντίληψη την οποία έχει κάποιος για τον εαυτό του και την καθημερινή του ζωή.

Ωστόσο, αυτό είναι εμφανές στον τρόπο που συγκροτείς την αφήγηση, τους χαρακτήρες και τα θέματά σου τόσο στα ντοκιμαντέρ σου όσο και στο Σε μια άγνωστη γη.

Έχεις δει κάποιες από τις πρώιμες ταινίες μου;

Έχω παρακολουθήσει το μεγάλου μήκους ντεμπούτο ντοκιμαντέρ σου. Μέχρι στιγμής μου έχουν ξεφύγει τα μικρού μήκους φιλμ σου.

Θα έχεις την ευκαιρία να δεις τα τέσσερα μικρού μήκους μου στο πλαίσιο μιας μικρής αναδρομής στην δουλειά μου στην φετινή διοργάνωση του Ethnofest το Σάββατο 30 Νοεμβρίου. Είσαι ευπρόσδεκτος να τα προωθήσεις!

Αυτό που είναι σημαντικό στον τρόπο με τον οποίο πλάθεις τους χαρακτήρες σου είναι ότι συντίθενται από σάρκα και οστά. Δεν είναι απλές αφαιρέσεις, σύμβολα, κλισεδιάρικοι ή στερεοτυπικοί.

Πόσα κοινά έχεις με κάποιον από τους πρωταγωνιστές του Σε μια άγνωστη γη;

Πολλά!

Από την άλλη, έχω εμπνευστεί και από τον κινηματογράφο του Χόλιγουντ της δεκαετίας του 1970/1980 που έβλεπα ως παιδί.

Σε κάθε περίπτωση, όλοι οι μυθοπλαστικοί χαρακτήρες μου προέρχονται από αληθινούς χαρακτήρες.

Ο Ρεντά μοιάζει επίσης με τον άνθρωπο που παρακολούθησα στα μικρού μήκους ντοκιμαντέρ μου. Ο Σατίλα πήρε το όνομά του από έναν άντρα που γνώρισα στην Αθήνα.

«Δεν είναι ενδιαφέρον να παίρνεις το όνομά σου από έναν καταυλισμό προσφύγων;» αναρωτήθηκα.

Πόσο απαιτητικό είναι να μετατρέπεις σε μυθοπλασία όλα αυτά τα στοιχεία της πραγματικής ζωής, ενσωματώνοντάς τα σε αφηγήσεις;

Αυτό σχετίζεται με το καλό γράψιμο, και ήμουν αρκετά τυχερός που συνεργάστηκα με έναν καλό σεναριογράφο σε αυτήν την ταινία.

Συνέθεσα ο ίδιος το πρώτο προσχέδιο του Σε μια άγνωστη γη. Το δεύτερο έγινε σε συνεργασία με τον φίλο μου Τζέισον ΜακΚόλγκαν.

Είμαι επίσης πάρα πολύ ευγνώμων στον Φαϊζάλ Μπουλίφα ο οποίος κατάφερε να συνδυάσει μυθοπλαστικά όλους αυτούς τους χαρακτήρες με έναν τρόπο ελκυστικό για εμένα ως σκηνοθέτη.

Είναι επίσης ελκυστικό για εσένα να κινητοποιείς στον θεατή ενσυναίσθηση προς τους χαρακτήρες σου; Έχω την εντύπωση πως η δουλειά σου είναι μια σπουδή στην ενσυναίσθηση.

Αν δε νιώθουμε ενσυναίσθηση ο ένας για τον άλλον, τι ελπίδα υπάρχει για το ανθρώπινο γένος;

Θέλω να μοιράζομαι την ενσυναίσθηση μαζί τους ακόμα κι όταν διαπράττουν τις πιο ηθικά εξαχρειωμένες πράξεις τους. Ωστόσο, δε θέλω να τους κρίνω. Επιθυμία μου είναι να αναδείξω την ανθρωπότητα στην πιο συντετριμμένη της κατάσταση.

Το να βιώνω τους ανθρώπους στην πιο ευάλωτη κατάστασή τους, είτε στη λογοτεχνία είτε στον κινηματογράφο, είναι αυτό που με ενδιαφέρει.

Σε ποιο σημείο κατά την διάρκεια της δημιουργίας της ταινίας προέκυψε ο χαρακτήρας του Mαλίκ;

Ήταν πάντα μέρος της ιστορίας. Άλλωστε, η μυθοπλαστική του ιστορία βασίζεται σε μια αληθινή. Και τότε, είχαμε την τύχη να βρούμε ένα παιδί που ήρθε στην πραγματικότητα από τη Γάζα πριν από τρία χρόνια.

Πόσο σημαντική είναι η Ελλάδα ως σκηνικό γι’ αυτήν την ταινία και για τα άλλα έργα σου;

Ερχόμενος στην Ελλάδα πριν από αρκετά χρόνια, ένας εντελώς νέος κόσμος άνοιξε για μένα. Πάντα ένιωθα μια βαθιά σύνδεση με το «μαλακό υπογάστριο» της πόλης, τους γκετοποιημένους, τους μετανάστες χωρίς χαρτιά.

Διατηρείς αυτήν την σύνδεση μέσα στα χρόνια;

Ναι, στην τελική εδώ μένω, μεταξύ Κυψέλης και Αχαρνών. Είναι ο κόσμος όπου ψωνίζω, πίνω, τρώω, πηγαίνω στον κουρέα μου, όπου μένουν οι συνεξόριστοί μου. Πλέον, η Ελλάδα έχει γίνει το δεύτερο σπίτι μου.

Προερχόμενος από ένα μειονεκτικό, ταπεινό υπόβαθρο, δεν αισθάνεσαι άβολα όταν τα φιλμ σου παρουσιάζονται ή διαγωνίζονται σε διάσημα φεστιβάλ ταινιών ανά τον κόσμο;

Μοιάζει λιγάκι σουρεαλιστικό, πρέπει να ομολογήσω.

Αυτός ο γεμάτος εγωισμό και θόρυβο κόσμος είναι αποκομμένος από την πραγματικότητα και ταυτόχρονα πολύ μακριά από αυτό που όντως είναι και πρέπει να είναι ο κινηματογράφος και η ανθρώπινη σύνδεση.

Υπάρχει μια αποστροφή εκ μέρους ορισμένων κινηματογραφιστών που συμμετέχουν σε αυτά τα φεστιβάλ να αφηγηθούν μια ιστορία, σαν να είναι αμαρτία.

Ωστόσο, αυτά τα ίδια κινηματογραφικά φεστιβάλ είναι η μοναδική μου ευκαιρία να προωθήσω τη δουλειά μου και να συνδεθώ με το κοινό, καθώς δεν έχω μερικά εκατομμύρια ευρώ για να επενδύσω στη διαδικασία προώθησης.

Επιτυγχάνεται αυτή η σύνδεση;

Με το Σε μια γη άγνωστη νιώθω σαν να ολοκλήρωσα το διδακτορικό μου! Είναι το επιστέγασμα όλης της έρευνας που έχω πραγματοποιήσει.

Ίσως πρέπει να προσπαθήσεις να διδάξεις επίσης.

Η διδασκαλία είναι ωραία, αλλά εξακολουθώ να μαθαίνω.

Ο κοινωνικός ρεαλισμός βρίσκεται στο επίκεντρο της κινηματογραφικής σου δημιουργίας;

Ο ποιητικός ρεαλισμός πιο πολύ, θα έλεγα.

Μου αρέσει να κάνω ταινίες που έχουν ρυθμό, είναι προσιτές, σέξι, προσεγγίζουν το κοινό και είναι επίσης διασκεδαστικές, αλλά δε θέλω να θέσω σε κίνδυνο την κινηματογραφική μου αισθητική, ούτε να καταλήξω να γυρίζω misery porn.

Το Σε μια άγνωστη χώρα είναι ένα έργο βαθιά ριζωμένο στο παλαιστινιακό και προσφυγικό σας υπόβαθρο. Όχι με την εθνική, αλλά περισσότερο με την υπαρξιακή έννοια.

Ήθελα να κάνω την ταινία που μου λείπει ως θεατής, ένα φιλμ που μόνο εγώ θα μπορούσα να έχω δημιουργήσει.

Εκτιμάς ότι ταινίες σαν την δική σου συμβάλλουν στην αναδιαμόρφωση του Δυτικού λόγου για τους Παλαιστίνιους και την Παλαιστινιακή υπόθεση;

Αυτοί που έχουν την εξουσία στα χέρια τους θέλουν να μας διαγράψουν εντελώς και λέγοντάς τους, «Όχι, ετούτες είναι οι ιστορίες μας», πολεμάμε.

Δεν πιστεύω πως ο κινηματογράφος μπορεί ν’ αλλάξει τον κόσμο, αλλά αν παρακολουθήσεις αυτό το φιλμ και οι χαρακτήρες του γίνουν μέρος της μυθολογίας σου και τους σκέφτεσαι στην ζωή σου, τότε ξεκινάμε καλά.

Η συνέντευξη με τον Μάχντι Φλάιφελ πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του 65^ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.

Ευχαριστώ θερμά τον Γιώργο Παπαδημητρίου από το Γραφείο Τύπου του Φεστιβάλ για την πολύτιμη συνδρομή του στον προγραμματισμό της.

Το μεγάλου μήκους ντεμπούτο μυθοπλασίας του σκηνοθέτη Σε μια άγνωστη γη προβλήθηκε σε πανελλήνια πρεμιέρα στο πλαίσιο του Διεθνούς Διαγωνιστικού του 65^ου ΦΚΘ κερδίζοντας τα Βραβεία Κοινού και Ανδρικής Ερμηνείας.

Οι μικρού μήκους ταινίες του Μάχντι Φλάιφελ 3 πιθανές διέξοδοι, Υπέγραψα την αίτηση, Ένας άνδρας επέστρεψε και Ξένος προβάλλονται το Σάββατο 30 Νοεμβρίου (κινηματογράφος Άστορ, 19:30) στο πλαίσιο του αφιερώματος του 15^ου Ethnofest στον σκηνοθέτη.

Ρόζα Προδρόμου: «Πιστεύω στο σώμα ως πηγή αυθόρμητης, οργανικής αλήθειας»

 

Ρόζα Προδρόμου (Φωτογραφία: Μυρτώ Αποστολίδου)

Το medea loading, μια solo performance της Ρόζας Προδρόμου, αναζητά και επανεπινοεί το «νήμα» που συνδέει την Μήδεια του Ευριπίδη, του Χάινερ Μύλλερ και ως σημερινή γυναίκα μέσα από μια στιβαρή παράσταση σωματικού θεάτρου.

Συζητώντας με την Ρόζα Προδρόμου με αφορμή τον επιτυχημένο δεύτερο κύκλο του έργου medea loading, ο οποίος ολοκληρώνεται στις 8 Δεκεμβρίου.

Από ποιες προσωπικές και καλλιτεχνικές σου ανάγκες υπαγορεύτηκε η ενασχόληση με το κείμενο της παράστασης medea loading, η οποία διανύει τον δεύτερο επιτυχημένο κύκλο της, και με την Μήδεια ως ηρωίδα;

Η συγκεκριμένη παράσταση δε θα είχε προκύψει αν δε βρισκόμουν ήδη επί τρία χρόνια εκτός σκηνής λόγω της πρώτης εγκυμοσύνης μου.

Στην συνέχεια, επειδή έμεινα έγκυος και στο δεύτερο παιδί, προστέθηκε άλλος ενάμισης χρόνος αποχής από το θέατρο.

Ένιωθα, λοιπόν, την ανάγκη να βγάλω από μέσα μου τον καημό της εμπειρίας της μητρότητας, η οποία αποτέλεσε για μένα ένα πολλαπλό σοκ.

Έπρεπε, επίσης, ν’ αναμετρηθώ με κάτι μεγάλο, με έναν ούτως ή άλλως φλογερό χαρακτήρα, γιατί αυτή είναι κι η δικιά μου ιδιοσυγκρασία.

Έχω ως άνθρωπος ανάγκη την «βουτιά» στα μεγάλα συναισθήματα, και επί της σκηνής ευτυχώς αξιοποιώ αυτήν την ευκαιρία.

Φαντάσου σε τι κατάσταση βρισκόμουν με δύο παιδιά και τεσσεράμισι χρόνια αποχής από το θέατρο!

Ας μιλήσουμε λίγο πιο αναλυτικά για την επιλογή της Μήδειας. Τι σηματοδοτεί;

Η Μήδεια μου φάνηκε ότι ως πρόσωπο ενέχει πολλές αντιθέσεις. Αν και μάνα, σκοτώνει τα παιδιά της.

Αυτό με ιντρίγκαρε πάρα πολύ σε σχέση με τον άγιο και θυσιαστικό ρόλο που αποδίδεται κοινωνικά στην μητρότητα. Αισθανόμουν, επομένως, την ανάγκη να θέσω ένα όριο σ’ ό,τι χτίζεται γύρω από αυτόν τον ρόλο.

Η αναζήτηση των ορίων επιδιώχθηκε ν’ ανοιχτεί στην διάρκεια της έρευνας. Έτσι προέκυψε και ανάγκη εντρύφησης στο προσωπικό υλικό μου.

Γι’ αυτό και ό,τι ακούγεται στην παράσταση αποτελεί μια μίξη Ευριπίδη, Χάινερ Μύλλερ και του κειμένου που έγραψε ο Οδυσσέας Ιωάννου-Κωνσταντίνου στις πρόβες με υλικό που προέκυψε από μένα και αφορά πιο πολύ στην γυναίκα τού σήμερα.

Θα μπορούσε να είναι μια «κανονική» σύγχρονη γυναίκα να γίνει Μήδεια; Αυτό ήταν το ερώτημα το οποίο θέλαμε να θέσουμε στο κοινό, χωρίς κάτι τέτοιο να σημαίνει πως αφαιρούνται τα μη γήινα, μαγικά χαρακτηριστικά της Μήδειας.

Ήθελες, άρα, ν’ αναδείξεις πτυχές της Μήδειας που είτε παραγνωρίζονται, είτε υποτιμώνται, είτε δεν αναγνωρίζονται στην κοινωνική -ακόμα και στην θεατρική- πραγματικότητα.

Οπωσδήποτε!

Υποκριτικά, δουλεύεις πάρα πολύ, πάρα πολύ έντονα και πάρα πολύ βαθιά και συστηματικά με το σώμα. Αντλείς από κάποια συγκεκριμένη ερμηνευτική παράδοση, όπου εντάσσεις τον εαυτό σου ως ηθοποιό;

Τι ωραία ερώτηση!

Πιστεύω πολύ στο σώμα ως πηγή αυθόρμητης, οργανικής αλήθειας. Πιστεύω πολύ και στον νου. Επί σκηνής, σώμα, νους και καρδιά συμβαδίζουν.

Προέρχομαι από τις παραδόσεις του σωματικού και του τελετουργικού θεάτρου. Αυτές σπούδασα, αυτές αγαπώ.

Προσπαθήσαμε, λοιπόν, όσα διαμείβονται λεκτικά στην παράσταση να περνάνε μέσα από το σώμα, ακόμα κι αν αυτό το σώμα είναι καθημερινό: να είναι, δηλαδή, ο λόγος βιωμένος και αληθινός.

Δεν είναι, πάντως, εύκολο να φτάσω σε αυτό που κάθε φορά θέλω στην συγκεκριμένη παράσταση. Είναι μια ακροβασία.

Ρόζα Προδρόμου (Φωτογραφία: Μυρτώ Αποστολίδου)

Μετά από έναν ικανό αριθμό παραστάσεων, πέρυσι και φέτος, αισθάνεσαι πως έχεις κατορθώσει ν’ αναδείξεις την δικιά σου αλήθεια μέσα απ’ την ερμηνεία σου;

Ο γιος μου ήταν στην διάρκεια των περσινών παραστάσεων επτά μηνών, ήμουν πολύ πιο άγρυπνη τότε και ένιωθα ότι έβγαινα από ένα τούνελ. Η ενέργεια που με διέπνεε ήταν σαρωτική, «πυραυλική».

Φέτος, αντιθέτως, η η υποκριτική μου είναι πιο γειωμένη, πιο κοντά στην αλήθεια μου.

Η συμμετοχή σου παραστάσεις της Ομάδας «Σημείο Μηδέν», μέσα από τις οποίες σε γνώρισα ως ηθοποιό, έχει αφήσει ένα χνάρι έντονο και καθοριστικό στον τρόπο με τον οποίο βιώνεις και επιτελείς την υποκριτική;

Δεν ξέρω, δεδομένου ότι θα πρέπει να διαχωρίσω τι ήταν ήδη κατακτημένο από μένα πριν συμμετάσχω στην ομάδα και τι αποκόμισα από την εμπειρία της συμμετοχής μου σ’ αυτή.

Σίγουρα η συγκεκριμένη εμπειρία χαρακτηριζόταν από πείσμα, εμμονή στην λεπτομέρεια και επιμονή στην κινησιολογική «παρτιτούρα» του σώματος και της αναπνοής.

Βρισκόμαστε σε συγγενικά σύμπαντα με την Ομάδα «Σημείο Μηδέν», αλλά οπωσδήποτε όχι στο ίδιο.

Το 1996 στην παράσταση Μήδειας υλικό σε σκηνοθεσία Θεόδωρου Τερζόπουλου στο Άττις την Μήδεια την είχε υποδυθεί η σπουδαία Άλλα Ντεμίντοβα.

Όταν επεδίωξες ν’ αποτυπώσεις την ηρωίδα και σκηνικά, αισθάνθηκες πως είχες ν’ αναμετρηθείς και με προγενέστερες ερμηνείες, όπως εν προκειμένω της Ντεμίντοβα;

Δεν μπήκα καθόλου σ’ αυτήν την διαδικασία, γιατί δε θα έβγαινα καθόλου «καθαρή». Το μόνο που έχεις να υπηρετήσεις είναι η αλήθεια σου.

Η όποια σύγκριση με μια Κάλλας ή μια Ντεμίντοβα δεν είναι, άρα, θεμιτή, γιατί έκαναν κάτι άλλο, βρίσκονταν σε μια άλλη στιγμή της ζωής τους και σε διαφορετικό πλαίσιο.

Ο μονόλογος ως είδος σε εκφράζει, σε προκαλεί, σε θέτει προ αυξημένων υποκριτικών ευθυνών, σε απελευθερώνει;

Συνιστά μια φοβερή ακροβασία, ακόμα κι αν θεωρώ πως βρίσκομαι στον σωστό δρόμο. Το medea loading είναι μια δύσκολη παράσταση, αλλά την αγαπάω. Είναι τόσο προσωπική, εξάλλου, μολονότι κι εγώ έχω αλλάξει από τότε που την έφτιαξα.

Πρόκειται για μια φαινομενικά μικρή παραγωγή, σε μια εποχή κατά την οποία υπάρχει μια πλημμυρίδα από θεατρικές παραγωγές κάθε εμβέλειας και ποιότητας.

Πόσο δύσκολο είναι να επιβιώσει δημιουργικά και βιοποριστικά στην σύγχρονη Ελλάδα ένας δημιουργός ή ένα μικρό σχήμα;

Είναι πολύ δύσκολο.

Προσωπικά, ωστόσο, είμαι πολύ ευγνώμων στις φίλες και τους φίλους που βοήθησαν πέρυσι να στήσουμε μια γιορτή στα Πετράλωνα, η οποία περιλάμβανε από θεματική κουζίνα μέχρι την διοργάνωση θεατρικών σεμιναρίων.

Επίσης, όλα τα τοπικά καταστήματα της περιοχής έγιναν χορηγοί της παράστασης. Είχαμε την αλληλεγγύη δίπλα μας και μαζί μας.

Χάρη στην βοήθεια συγκεντρώσαμε ένα πολύ αξιοπρεπές χρηματικό ποσό, το οποίο μας εξασφάλισε το ενοίκιο του χώρου των παραστάσεων.

Φέτος που η παράσταση μετακόμισε σε νέο χώρο η κατάσταση είναι πολύ πιο δύσκολη, ενώ όλοι οι άνθρωποι οι οποίοι συμμετέχουν πρέπει να λάβουν μια έστω και συμβολική αμοιβή.

Έχεις κάνει κυρίως θέατρο και λίγο σινεμά. Πρόσφατα σε χάρηκα στην σκηνοθετικά θαυμάσια μικρού μήκους ταινία της Ίριδας Μπαγλανέα, Zange. Αναγνωρίζεις τον εαυτό σου εξίσου στο θέατρο και στον κινηματογράφο;

Η κάμερα δε μου είναι οικεία. Με ιντριγκάρει και θα ήθελα να την μάθω, όμως, και θαυμάζω τους ηθοποιούς που είναι άνετοι μπροστά από αυτήν.

Το σινεμά οπωσδήποτε μ’ αρέσει πολύ. Το θέατρο, όμως, μού είναι πιο οικείο.

Ευχής έργο είναι να συνεχίσω να κάνω και θέατρο και σινεμά. Ευτυχώς, η φετινή χρονιά είναι καλή για μένα, καθώς έχουν ανοίξει διάφορες δουλειές.

Θα σε χαροποιούσε αν τα παιδιά σου μεγαλώνοντας επέλεγαν ν’ ακολουθήσουν παρόμοια δημιουργικά «μονοπάτια» με σένα;

Φροντίζω να παρακολουθούν θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις.

Η κόρη μου έχει καταλάβει ότι η ηθοποιία είναι η δουλειά μου. Όταν, μάλιστα, την ρωτάνε, «Τι δουλειά κάνει η μαμά σου;», απαντά: «Την Μήδεια!» Δε με έχει δει σε κάποιον άλλο ρόλο, άλλωστε.

Χαίρομαι, λοιπόν, που εξοικειώνονται μ’ αυτό το σύμπαν. Μόνο καλό μπορεί να τους κάνει κάτι τέτοιο.

Η παράσταση medea loading, μια solo performance της Ρόζας Προδρόμου σε συνδημιουργία της ίδιας, της Μαρίας-Όλγας Αθηναίου και του Οδυσσέα Ιωάννου- Κωνσταντίνου, παρουσιάζεται στον θεατρικό χώρο «Κάμιρος» (Ιθάκης 32, Κυψέλη).

Οι παραστάσεις πραγματοποιούνται κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή έως και τις 8 Δεκεμβρίου, στις 21:00.

Οι φωτογραφίες της Ρόζας Προδρόμου που συνοδεύουν το κείμενο είναι της Μυρτώς Αποστολίδου.

Ρόζα Προδρόμου (Φωτογραφία: Μυρτώ Αποστολίδου)

Yves Krismer (Mother’s Cake): «Καλύτερα να είσαι τρελός, παρά τακτοποιημένος»

 

Συγκεράζοντας διαφορετικά μουσικά στοιχεία -από hard rock μέχρι funk, και από ψυχεδέλεια μέχρι progressive rock- οι Αυστριακοί Mother’s Cake έχουν την φήμη μιας εκρηκτικής λάιβ μπάντας.

Απομένει να την δικαιώσουν στις πρώτες τους εμφανίσεις και στην Ελλάδα στις 29 και 30 Νοεμβρίου. Στο μεταξύ, συνομιλούμε με τον Yves Krismer, κιθαρίστα και εκ των τραγουδιστών του συγκροτήματος.

Στις πρόσφατες κοινοβουλευτικές εκλογές στην Αυστρία ένα πολιτικό κόμμα με νεοναζιστικές καταβολές ήρθε πρώτο. Αυτή είναι μια σαφής ένδειξη ότι η αυστριακή κοινωνία παραμένει προσκολλημένη στο ναζιστικό παρελθόν της.

Γιατί, κατά την γνώμη σου, περίπου το ένα τρίτο του αυστριακού εκλογικού σώματος επέλεξε συνειδητά να επιβραβεύσει έναν τέτοιο σχηματισμό; Και ένα άλλο τρίτο είναι απλώς ελαφρώς λιγότερο ακροδεξιό;

Για να είμαι ειλικρινής, είναι δύσκολο να πω.

Οι άνθρωποι είναι απλώς απογοητευμένοι από το έργο της κυβέρνησης. Οι τιμές σε όλα τα είδη αυξήθηκαν κατά 10-20%. Κάποιοι εξακολουθούν να είναι θυμωμένοι για τον τροπο με τον οποίο η κυβέρνηση διαχειρίστηκε το ζήτημα του κορονοϊού.

Πολλοί, επίσης, δεν είναι ευχαριστημένοι και με τον τρόπο διαχείρισης του μεταναστευτικού. Το συγκεκριμένο κόμμα έχει πλέον ιστορία στην Αυστρία. Ήταν ήδη και σε προηγούμενη κυβέρνηση, αλλά πάντα τα έκανε σκατά.

Οπότε ίσως είναι πιο εύκολο για τους Αυστριακούς να επιλέξουν ένα κόμμα στα δεξιά του πολιτικού φάσματος απ’ ό,τι, για παράδειγμα, για τους Γερμανούς.

Ας πούμε πως η αυστριακή κοινωνία είναι ήδη εξαρτημένη από μια πολύ σκληρή γλώσσα, που νομίζω ότι είναι πολύ επικίνδυνη.

Πώς νιώθεις ζώντας σε μια Ευρώπη που, σε θεσμικό επίπεδο, καυχιέται αυτάρεσκα για την πολιτισμική της κληρονομιά, αλλά στην πραγματικότητα γίνεται όλο και πιο συντηρητική και -στις μέρες μας- και πιο ισλαμοφοβική;

Ναι, είναι περίπλοκο. Προσπαθώ να ακολουθήσω τον δικό μου δρόμο και να βρω τις δικές μου λύσεις. Στην πραγματικότητα δεν μπορείς να κατηγορήσεις κάποιον άλλο για την ζωή σου.

Δεν ξέρω ποια πρέπει να είναι γεύση της τούρτας της μητέρας. Γλυκιά και χορταστική, υποθέτω. Η μουσική σας δεν είναι καθόλου γλυκιά, ωστόσο, αλλά εξαιρετικά χορταστική.

Ποιες είναι οι αναμνήσεις σου από της τούρτες της μητέρας; Και γιατί επιλέξατε αυτό το όνομα για το συγκρότημα σας;

Η τούρτα της μητέρας είναι πάντα η καλύτερη τούρτα! Γι’ αυτό και είμαστε οι Mother’s Cake.

Συμμετείχατε σε εγχώριους και διεθνείς διαγωνισμούς από πολύ πρώιμο στάδιο της ύπαρξής σας τόσο ως Brainwashed όσο και ως Mother’s Cake.

Από ανάγκη να προωθήσετε τη μουσική σας, να φροντίσετε να φτάσει σε ευρύτερο κοινό και να διασκεδάσετε και οι ίδιοι; Ή επειδή επίσης πιστεύετε πως το να κάνεις μουσική είναι ένα ανταγωνιστικό «άθλημα»;

Χαχά.

Στην πραγματικότητα απλώς ψάχναμε μια ευκαιρία να παίξουμε, να αποκτήσουμε κοινό...

Η φάση με τους διαγωνισμούς ήταν απλώς μια καλή ευκαιρία να μεταφέρουμε την μουσική μας στον κόσμο και μας άνοιξε μερικά παράθυρα.

Όσον αφορά στον ανταγωνισμό, ολόκληρη η ζωή μας είναι ένας διαγωνισμός και φυσικά πρέπει να είσαι καλύτερος από τους άλλους, διαφορετικά θα μείνεις στο δωμάτιο των προβών σου.

Τα ηχοτοπία σας ενσωματώνουν διαφορετικά μουσικά στοιχεία - από hard rock μέχρι funk, και από ψυχεδέλεια μέχρι progressive rock.

Είναι το θόλωμα των μουσικών ορίων και η παροχή εμπειριών «εκτός πεπατημένης» ο τρόπος να προοδεύσουμε;

Κάθε άλμπουμ έχει τη δική του ιστορία. Δεν είμαι σίγουρος τι θα ακολουθήσει, ίσως θα κάνουμε ένα πανκ άλμπουμ!

«Η αταξία μάς κάνει να αισθανόμαστε άνετα. Η τρέλα είναι το καύσιμό μας», γράφετε στον ιστότοπό σας. Είναι αυτές οι «δηλώσεις» μια απάντηση σε μια φαινομενικά τακτοποιημένη και υγιή κοινωνία;

Δε νομίζω ότι η κοινωνία μας είναι τακτοποιημένη και υγιής αυτήν την στιγμή. Νομίζω πως συμβαίνει το εντελώς αντίθετο. Ίσως υπάρχει μια επιθυμία για αυτές τις συνθήκες, αλλά αυτή στρέφεται στην εντελώς αντίθετη κατεύθυνση, όπως μας έμαθε η Ιστορία.

Οποτε καλύτερα να είσαι τρελός, παρά τακτοποιημένος. Είναι λιγότερο επικίνδυνο.

«Τα κεφάλαια του βιβλίου μας είναι γραμμένα στην σκηνή. Αυτό είναι το μέρος όπου απορροφούμε και απελευθερώνουμε ενέργεια. Βουτηγμένο στον ιδρώτα και το ποτό, το όριο ανάμεσα στην σκηνή και το πλήθος γίνεται υγρό», συνεχίζετε.

Τι άλλο «απορροφάτε» και «απελευθερώνετε» στις συναυλίες; «Ultrabliss», για να επικαλεστώ τον τίτλο της πρόσφατης δουλειάς σας;

Στην πραγματικότητα, θέλω απλώς να μοιραστώ ένα συγκεκριμένο συναίσθημα.

Αγάπη, μίσος, τρέλα ό,τι κι αν λέει το τραγούδι κι η μουσική. Αν αυτό επιτευχθεί και το κοινό και η μπάντα βρίσκονται στο ίδιο μήκος κύματος, είναι το καλύτερο!

Δεν είμαι σίγουρος αν έχετε ακόλουθους στην Ελλάδα - ή αν πρόκειται να δημιουργήσετε κάποιους μετά από τις συναυλίες σας σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα στις 29 και 30 Νοεμβρίου, αντίστοιχα.

Δεν είναι, ωστόσο, η προοπτική να συνδεθείτε με ένα κοινό με το οποίο δεν έχετε αλληλεπιδράσει στο παρελθόν πάντα συναρπαστική;

Ούτε κι εγώ είμαι σίγουρος, αλλά ανυπομονώ πραγματικά να έρθω στην Ελλάδα, δεν έχω πάει ποτέ εκεί. Και φυσικά δοκιμάζουμε πάντα νέα πράγματα. Σε διαφορετική περίπτωση μένεις κολλημένος.

Σ’ ευχαριστώ, Γιάννη, τα λέμε!

Οι Mother’s Cake εμφανίζονται ζωντανά στην Θεσσαλονίκη στο BLOCK 33 την Παρασκευή 29 Νοεμβρίου και στην Αθήνα στο ARCH Club - Live Stage το Σάββατο 30 Νοεμβρίου.