Ousmane Ag Mossa (Tamikrest): «Η μουσική είναι μια παγκόσμια γλώσσα»

 

Στα χνάρια της πρωτοπόρας μουσικής κολεκτίβας των Τουαρέγκ, Tinariwen, οι Tamikrest συνταιριάζουν τις παραδόσεις του λαού τους με το δυτικότροπο ροκ.

Eνόψει των συναυλιών τους σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη την Παρασκευή 5 και το Σάββατο 6 Σεπτεμβρίου, αντίστοιχα, συζητάμε με τον Ousmane Ag Mossa, ιδρυτικό μέλος του γκρουπ, για τη μουσική, την πολιτική και τη γενοκτονία στη Γάζα.

«Tamikrest» στη γλώσσα των Τουαρέγκ, την Tamasheq, σημαίνει διασταύρωση, σύνδεση, κόμπος, συνασπισμός. Αντανακλά πλήρως αυτή η λέξη την άποψή σας για τη ζωή και τη δημιουργία τέχνης, και ιδιαίτερα μουσικής;

Ναι, γι’ αυτό ονομάσαμε έτσι το συγκρότημα. Υπάρχουν τόσα πολλά που μπορούν να χωρίσουν τους ανθρώπους, που μπορούν να τους φέρουν τον έναν εναντίον του άλλου.

Υπάρχουν τόσοι πολλοί άνθρωποι οι οποίοι εργάζονται για να διχάσουν τους ανθρώπους, να διχάσουν τους λαούς...

Η επιλογή μας είναι να φέρουμε τους ανθρώπους κοντά, παρά τον έναν εναντίον του άλλου.

Ως γκρουπ, γεννηθήκατε πριν από σχεδόν 20 χρόνια στο Τinzawaten, μια αγροτική κοινότητα στα βορειοανατολικά του Μάλι, στα σύνορα με την Αλγερία.

Σε ποιο βαθμό και με ποιους τρόπους αυτή η εγγύτητα με τα σύνορα καθώς και με την έρημο έχει καθορίσει τις επιλογές και τον προσανατολισμό σας ως μουσικών;

Φυσικά, υπάρχουν διοικητικά σύνορα μεταξύ των κρατών της Αλγερίας και του Μάλι.

Αλλά εξακολουθεί να υπάρχει η έρημος. Η έρημος είναι το σπίτι μας, είναι ο κόσμος μας. Έχει διαμορφώσει τον λαό μας, τον τρόπο που βλέπει τον κόσμο, που σκέφτεται τους άλλους, που συμβιώνει.

Και κάπου, όπου υπάρχει έρημος, ένας Τουαρέγκ νιώθει σαν στο σπίτι του. Η έρημος είναι τα πάντα για εμάς. Είναι πραγματικά ο κόσμος μας. Έτσι, δε μας έχει διαμορφώσει μόνο καλλιτεχνικά, αλλά και ως ανθρώπινα όντα.

Επηρεαστήκατε από τους Tinariwen, την πρωτοποριακή κολεκτίβα μουσικών Τουαρέγκ, η οποία συνδυάζει αφρικανικές και Τουαρέγκ παραδόσεις με το Δυτικό ροκ.

Ως ακροατές, πώς αντιδράσατε όταν ήρθατε σε επαφή με το Δυτικό ροκ για πρώτη φορά;

Θυμάμαι πολύ καλά, για παράδειγμα, την πρώτη φορά που άκουσα τους Dire Straits, τον Bob Marley ή τους Pink Floyd. Αυτοί οι καλλιτέχνες με γοήτευσαν αμέσως, αλλά δεν γνώριζα τη Δύση εκείνη την εποχή και ούτε καν τη σκεφτόμουν.

Για μένα, ήταν απλώς μουσική με ανθρώπους οι οποίοι μιλούσαν μια γλώσσα που δεν καταλάβαινα. Αλλά τίποτα περισσότερο.

Πιστεύω ότι η μουσική είναι πραγματικά μια παγκόσμια γλώσσα. Είναι ένας τρόπος έκφρασης που υπερβαίνει τους πολιτισμούς. Αυτό είναι το οποίο την κάνει υπέροχη.

Απευθύνεται στις βαθύτερες πτυχές των ανθρώπων και δε χρειάζεται λεξικό για να γίνει κατανοητή.

Και πώς καταφέρατε να αναπτύξετε σταδιακά το δικό σας ξεχωριστό στυλ, αποφεύγοντας να γίνετε μέτριοι μιμητές των Tinariwen;

Χτίζουμε τον εαυτό μας αντιγράφοντας τα πρότυπά μας.

Ως παιδιά, μιμούμαστε τους γονείς μας, τα μεγαλύτερα αδέρφια μας. Στη συνέχεια, αναπτύσσουμε την προσωπικότητά μας.

Πιστεύω στην καλλιέργεια αυτού το οποίο είναι μοναδικό σε εμάς. Κάθε άνθρωπος έχει κάτι μοναδικό σε αυτόν. Ακόμα και ένα δίδυμο έχει τη δική του μοναδικότητα σε σύγκριση με το άλλο δίδυμο. Και αυτό είναι που μας κάνει πλούσιους ως ανθρώπους.

Φυσικά, κάποιοι προτιμούν να ακολουθούν τα βήματα του μεγαλύτερου αδελφού τους, σαν ένα μικρό παιδί, από συνήθεια, απελπισία ή φόβο. Αλλά αυτός δεν είναι ο δρόμος τον οποίο έχουμε ακολουθήσει.

Κατά μία έννοια, είστε παιδιά του Εμφυλίου Πολέμου που μάστισε το Μάλι στις αρχές έως τα μέσα της δεκαετίας του 1990 και μάρτυρες περαιτέρω συγκρούσεων στη δεκαετία του 2000.

Πάντα ήσασταν υποστηρικτές του αγώνα των Τουαρέγκ. Γιατί αποφασίσατε να ασχοληθείτε με αυτόν τον σκοπό μέσω της τέχνης;

Η υπόθεση των Τουαρέγκ είναι ξεχασμένη, σπάνια συζητείται στα μέσα ενημέρωσης. Ωστόσο, τρομερά πράγματα συμβαίνουν αυτήν τη στιγμή στην περιοχή μας, στο Azawad.

Από την κατάκτηση του φυσικού μας χώρου από τις ρωσικές δυνάμεις της Ομάδας Βάγκνερ (τώρα Africa Corp), γινόμαστε μάρτυρες μιας πραγματικής εθνοκάθαρσης στην έρημο. Οποιοσδήποτε μπορεί να σκοτωθεί, από μισθοφόρους, από drones κ.λπ.

Φτωχές οικογένειες βοσκών, με μόνο μια σκηνή και το κοπάδι τους, άνθρωποι που ζουν μια απλή και πολύ δύσκολη ζωή εν μέσω εχθρικών στοιχείων, έχουν σφαγιαστεί. Κανείς δεν είναι ασφαλής.

Οι άνθρωποι εγκαταλείπουν τον χώρο τον οποίο κατείχαν για αιώνες, αναζητώντας καταφύγιο σε καταυλισμούς στη Μαυριτανία, την Αλγερία και την Μπουρκίνα Φάσο. Και η έρημος αδειάζει από τους κατοίκους της.

Είναι ένας λαός και ένας πολιτισμός που δολοφονούνται. Πώς θα μπορούσαμε να μη μιλήσουμε για τους αδελφούς και τις αδελφές μας που υποφέρουν όλο αυτό;

Όλοι οι άνθρωποί μας έχουν οικογένειες, γνωρίζουν ανθρώπους οι οποίοι αναγκάστηκαν να οδηγηθούν στην εξορία.

Πιστεύετε ότι έχετε καταφέρει να ενσταλάξετε ένα αίσθημα πολιτιστικής και πολιτικής επίγνωσης -ακόμα και υπερηφάνειας- στους ακροατές της μουσικής σας οι οποίοι ανήκουν στην κοινότητα των Τουαρέγκ;

Δεν ξέρω. Πρέπει να ρωτήσεις εκείνους. Αλλά ελπίζω να βοηθάω στην ευαισθητοποίηση των Τουαρέγκ και να γνωστοποιώ την κατάστασή μας και εκτός της κοινότητάς μας.

Και πώς σχετίζεστε με το μη αφρικανικό, μη Τουαρέγκ κοινό, το οποίο μπορεί να μη γνωρίζει -ή να μην ενδιαφέρεται καν για- την Ιστορία και τους αγώνες των Τουαρέγκ;

Όπως προείπα, πιστεύω ότι η μουσική είναι μια παγκόσμια γλώσσα. Έτσι, παίζουμε τη μουσική μας με τον ίδιο τρόπο για οποιοδήποτε κοινό. Δεν παίζω ούτε γράφω μόνο για τους Τουαρέγκ. Διαφορετικά δε θα παίζαμε παντού στον κόσμο.

Η συνάντησή σας με τον Chris Eckman των The Walkabouts, παραγωγό των δύο πρώτων άλμπουμ του συγκροτήματος, σάς άνοιξε πόρτες.

Θα ήθελες να μου πεις περισσότερα γι’ αυτήν τη συνάντηση και τον αντίκτυπό της στη μετέπειτα καριέρα σας;

Ο Chris έκανε μάλιστα την παραγωγή του τρίτου μας άλμπουμ, Chatma (2013). Έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στα πρώτα στάδια της καριέρας μας, καθώς ανακαλύπταμε τον κόσμο της επαγγελματικής μουσικής. Ήταν κατά κάποιον τρόπο ο νονός μας.

Αυτός και ο φίλος του και επιχειρηματικός συνεργάτης, Peter Weber, ο οποίος ήταν ο πρώτος μας μάνατζερ και παραγωγός, ίδρυσαν την Glitterbeat Records, που εξακολουθεί να είναι η δισκογραφική μας εταιρεία.

Καθώς μιλάμε, οι Παλαιστίνιοι εξακολουθούν να σφαγιάζονται σε μια από τις πιο βάναυσες γενοκτονίες της πρόσφατης Ιστορίας.

Έχοντας κι οι ίδιοι υποφέρει και χάσει αγαπημένα σας πρόσωπα κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου στο Μάλι, ποια είναι η θέση σας σχετικά με το ζήτημα αυτής της γενοκτονίας;

Ναι, έχουμε χάσει πολλούς στενούς φίλους. Ολόκληρες οικογένειες. Στην έρημό μας, άμαχοι, αθώοι άνθρωποι, γυναίκες και παιδιά δολοφονούνται αδιακρίτως.

Αλλά πολλοί Τουαρέγκ δε βλέπουν αυτόν τον πόλεμο ως εμφύλιο πόλεμο. Αντίθετα, είναι ένας πόλεμος ανεξαρτησίας από ένα κράτος κατοχής.

Το Μάλι δεν έκανε ποτέ τους Τουαρέγκ να νιώσουν πολίτες του κράτους του και πάντα μας αντιμετώπιζε ως ξένους και χωρίς δικαιώματα.

Πολλοί από τον λαό μας θεωρούν το Αzawad και το Μάλι ως δύο ξεχωριστά κράτη, το ένα κατεχόμενο και καταπιεσμένο από το άλλο.

Για να επιστρέψω στην ερώτησή σου, η τρέχουσα γενοκτονία που υφίσταται ο παλαιστινιακός λαός στη Γάζα, όπως και η επιθυμία για εθνοκάθαρση της Παλαιστίνης, συμπεριλαμβανομένης της Δυτικής Όχθης, από ένα τμήμα της ισραηλινής κοινωνίας και την κυβέρνηση, είναι απλώς αποκρουστική.

Ως άνθρωπος, δεν καταλαβαίνω γιατί τα κράτη και οι ισχυροί του κόσμου επιτρέπουν να συνεχίζεται αυτή η τερατωδία. Είναι αποτρόπαιη και εγκληματική.

Εμφανίζεστε στην Ελλάδα -στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη- στις 5 και 6 Σεπτεμβρίου αντίστοιχα. Πόσα γνωρίζετε και πόσα είστε περίεργοι να μάθετε για τη σύγχρονη ελληνική μουσική;

Δε γνωρίζω και πολύ τη σύγχρονη ελληνική μουσική. Γνωρίζω ένα συγκρότημα από την Κύπρο, τους Monsieur Doumani, με το οποίο μοιραζόμαστε την ίδια δισκογραφική εταιρεία, την Glitterbeat. Μου αρέσουν. Τους βρίσκω ενδιαφέροντες.

Οι Tamikrest εμφανίζονται ζωντανά την Παρασκευή 5 Σεπτεμβρίου στην Αθήνα στο Gazarte - Roof Stage (Βουτάδων 32-34, Γκάζι) και το Σάββατο 6 Σεπτεμβρίου στη Θεσσαλονίκη στη Μουσική Σκηνή της Πλαζ Αρετσούς στην Καλαμαριά.