Ευάγγελος Βογιατζής: «Ο κίνδυνος να ενστερνιστείς τη ‘μανιέρα’ στο θέατρο είναι ορατός»

 

Ευάγγελος Βογιατζής (Φωτογραφία: Φάνης Παυλόπουλος)

Ο ανέκδοτος μονόλογος του πρόωρα χαμένου Βαγγέλη Ρωμνιού, Το Κήτος, που, με αφορμή την παχυσαρκία στοχάζεται πάνω στο κοινωνικό στίγμα, ζωντανεύει μέσα από το ανέβασμα του Ευάγγελου Βογιατζή, ο οποίος και πρωταγωνιστεί.

Συζητώντας με τον σκηνοθέτη και πρωταγωνιστή. Ο κύκλος παραστάσεων του Κήτους ολοκληρώνεται την Κυριακή 2 Ιουνίου στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης «Κάρολος Κουν».

Ανακαλύπτοντας και διαβάζοντας το θεατρικό έργο του Βαγγέλη Ρωμνιού Γαστρονομικές Κτηνωδίες/ Το Κήτος, με ποια έννοια, ποιους τρόπους και σε ποιο βαθμό ένιωσες ότι σε αφορά, ως άνθρωπο και ως καλλιτέχνη/ηθοποιό/σκηνοθέτη;

Πρόκειται για ένα έργο το οποίο συνθέτει ένα πολυδιάστατο πορτρέτο του βαθέως πόνου και της ελπίδας.

Σε ανθρώπινο επίπεδο, αντιλαμβάνομαι το Κήτος ως όλες εκείνες τις φοβίες που συνιστούν ανάχωμα στην προσωπική εξέλιξη και διεκδίκηση των θέλω μας.

Με την ιδιότητα του καλλιτέχνη εν γένει, το θεωρώ ως μια εξαιρετική αφορμή και ευκαιρία να φωτίσω την ισχυρή οξυδέρκεια πίσω από τις λέξεις αυτού του έργου, με όχημα την ειλικρίνεια και τον σεβασμό στον δημιουργό του.

«Το ‘Κήτος’ δεν είναι ένα έργο για την παχυσαρκία. Είναι ένα έργο που με αφορμή την παχυσαρκία μάς καλεί [...] να αναζητήσουμε τι είναι αυτό που προκαλεί και διαιωνίζει το κοινωνικό στίγμα», επισημαίνεται στο Δελτίο Τύπου.

Τι είναι, λοιπόν, αυτό που «προκαλεί και διαιωνίζει το κοινωνικό στίγμα»; Ο φόβος απέναντι στο «διαφορετικό»; Η ευγονικού τύπου αποθέωση τον νεανικού, καλλίγραμμου, σφριγηλού κορμιού στον καπιταλισμό; Κάτι άλλο;

Θα έλεγα πως είναι πολυπαραγοντικό το ζήτημα:

Από τη μία συντρέχουν τα Μ.Μ.Ε., με τη συνεχή προβολή ιδανικών σωματοτύπων, που ενισχύει την αντίληψη ότι το καλλίγραμμο σώμα είναι το αποδεκτό.

Είναι και τα πολιτισμικά πρότυπα, τα οποία προωθούν τη λεπτότητα ως την υποδειγματική σωματική κατάσταση.

Από την άλλη, οι κοινωνικές προκαταλήψεις δρέπουν δάφνες, αφού συχνά παρουσιάζουν τα άτομα με παχυσαρκία ως τεμπέληδες ή με έλλειψη αυτοπειθαρχίας.

Επίσης και οι οικονομικοί παράγοντες, με τη διαφήμιση προϊόντων αδυνατίσματος και τη βιομηχανία της μόδας που επωφελούνται από την επιδίωξη του «τέλειου» σώματος.

Έχοντας παρακολουθήσει την παράσταση, τμήμα του κοινού εγκωμιάζει την κωμική σου «φλέβα». Άλλοι θεατές, όπως εγώ, ελκύονται περισσότερο από τις πιο δραματικές, «υπόκωφες» πτυχές της ερμηνευτικής σου προσέγγισης.

Εσύ, αισθάνεσαι εξίσου οικεία εντός του πλαισίου της κωμωδίας και του δράματος;

Αντιμετωπίζω αμφότερα είδη ως εκείνα που εξετάζουν την ανθρώπινη εμπειρία και τις σχέσεις που δημιουργούνται μεταξύ των χαρακτήρων.

Αυτό που με ελκύει είναι ο τρόπος που μπορούν να έχουν βαθιές κοινωνικές, πολιτικές ή φιλοσοφικές αναφορές, τολμώντας να πω ότι το ένα εμφιλοχωρεί στο άλλο και αντίστροφα, κάνοντάς με να αισθάνομαι εξίσου άνετα και δημιουργικά

Πώς δούλεψες τον χαρακτήρα του Κήτους, κινησιολογικά και φωνητικά, ώστε να μην εκφυλιστεί σε μια προβλέψιμη καρικατούρα;

Με τη μέθοδο του «no acting». Θεώρησα πως αν έμπαινα στη διαδικασία χτισίματος μιας περσόνας τότε θα έβγαινε ακριβώς αυτό, μια προβλέψιμη καρικατούρα.

Πόσο ορατός είναι ο κίνδυνος της υιοθέτησης μιας «μανιερίστικης» ερμηνευτικής προσέγγισης του εκάστοτε ρόλου και πώς, τελικά, ξεπερνιέται;

Ο κίνδυνος να ενστερνιστείς τη «μανιέρα» στο θέατρο είναι ορατός, κατά κόρον όταν οι ηθοποιοί προσεγγίζουν έναν ρόλο στιλιζαρισμένα, με εκφράσεις και κινήσεις που δεν ανταποκρίνονται στη φυσικότητα της ανθρώπινης συμπεριφοράς.

Σκέφτομαι ως τροχοπέδη σε αυτό το φαινόμενο, τη συνθήκη στην οποία οι ηθοποιοί θα αναζητούν την αυθεντικότητα στην ερμηνεία τους, σε συνδυασμό με την ουσιαστική κατανόηση του χαρακτήρα που ερμηνεύουν.

Το κείμενο είναι διαποτισμένο από έναν λυτρωτικό αυτοσαρκασμό, ο οποίος ωστόσο ουδέποτε εκπίπτει σε αυτολύπηση. Ποια, κατά τη γνώμη σου, είναι η λεπτή γραμμή που διαχωρίζει τον αυτοσαρκασμό από την αυτολύπηση;

Ο αυτοσαρκασμός στο κείμενο έρχεται απελευθερωτικά με στόχο τη δημιουργία σύνδεσης και επαφής με τον θεατή, χωρίς, όμως, να θέσει στο επίκεντρο αρνητικά συναισθήματα.

Η αποδοχή και η κατανόηση της πνευματικής και σωματικής κατάστασης του ήρωα του έργου λειτουργεί κατασταλτικά στην αυτολύπηση και τον οίκτο.

(Αυτό)σαρκαστικά, αλλά -ευτυχώς- όχι και εξυπνακίστικα, υπήρξαν και τα εισαγωγικά σου «σχόλια» απέναντι στο κοινό τη μέρα που παρακολούθησα την παράσταση.

Tι σηματοδοτεί η επικοινωνία σου μ’ αυτό και πόσο ανατροφοδοτική είναι; Είσαι δεκτικός στην κριτική;

Η άμεση επικοινωνία με τους θεατές δημιουργεί ένα ζωντανό πεδίο: αισθάνονται μέρος της παράστασης κι έχουν μια πιο ενεργό συμμετοχή στο γεγονός του θεάτρου.

Η εμπλοκή μου φέρει μια συναισθηματική ειλικρίνεια και ευαισθησία στο κοινό, επιτυγχάνοντας -ελπίζω- μια μεγαλύτερη σύνδεση μεταξύ μας.

Από αυτή τη διαδικασία προκύπτουν πυρηνικά ζητήματα: η κριτική μπορεί να προσφέρει πολύτιμη ανατροφοδότηση και συμβάλλει στην επαγγελματική μου ανάπτυξη.

Ο διάλογος και η επικείμενη ανταλλαγή σχολίων και απόψεων διαμορφώνει μια πιο συνεκτική και δημιουργική κοινότητα στον κόσμο του θεάτρου, η οποία και με αφορά ιδιαιτέρως.

Έκανες μάλιστα μνεία στον σημαντικότερο, κατά τη γνώμη μου, εν ζωή εγχώριο θεατρικό σκηνοθέτη, τον Θεόδωρο Τερζόπουλο. Πού συνίσταται η εκτίμησή σου στο πρόσωπό του;

Το θεατρικό φαινόμενο που ονομάζεται Θεόδωρος Τερζόπουλος, με τη διεθνή του αναγνώριση έχει αναδυθεί σε σπουδαία μορφή του ελληνικού και παγκόσμιου θεατρικού στερεώματος.

Το θέατρό του είναι ένα αμιγώς σωματοκεντρικό θέατρο, συντάσσοντας έναν σκηνικό λόγο με πρωταγωνιστή το σώμα.

Ο κ. Τερζόπουλος εμμένει στην ευάλωτη και φθαρτή υλικότητα του ανθρώπινου σώματος, κάτι που ως καλλιτέχνη με τροφοδοτεί με έμπνευση και απέραντο σεβασμό.

Καίριας σημασίας υπήρξε η ενσωμάτωση της μουσικής του Σταμάτη Κραουνάκη στο σκηνικό ανέβασμα του Κήτους. Θα ήθελες να μου μιλήσεις γι’ αυτή τη συνεργασία;

Ο Σταμάτης Κραουνάκης είναι πρωτίστως ένας πραγματικά σπουδαίος άνθρωπος, αυτόματα αυτό τον κάνει ακόμα μεγαλύτερο καλλιτέχνη.

Mόλις τον προσέγγισα για το συγκεκριμένο εγχείρημα ήταν πραγματικά ανοιχτός και το αγκάλιασε κατευθείαν, αρχικά με χιούμορ και μετά με ευαισθησία.

Αυτό που με εξέπληξε ευχάριστα είναι το ενδιαφέρον που δείχνει, σαν γονέας τολμώ να πω, συνολικά στην παράσταση.

Aκόμα και τώρα, μου στέλνει μηνύματα στα οποία δε με ρωτά τι μου λένε οι θεατές για τα τραγούδια του ή αν έχουμε αρκετό κόσμο, αλλά πώς πήγα.

Είναι για σένα η θεατρική πράξη μιας διαδικασία διαρκούς αυτοεξερεύνησης, αυτοανακάλυψης, εμβάθυνσης και, ίσως, αυτοαναίρεσης;

Μέσω των εκάστοτε ρόλων που προσεγγίζω, εξερευνώ τις διάφορες πτυχές του εαυτού μου και τον κατανοώ περισσότερο, τον απενοχοποιώ και τον βελτιώνω.

Η εμβάθυνση μέσα από την ενσάρκωση ενός ρόλου με οδηγεί σε νέες αντιλήψεις, ευρήματα, συνειδητοποιήσεις και γνώση.

Η αυτοαναίρεση είναι μια μαγική διαδικασία: το θέατρο προσφέρει, για μένα, τον χώρο στον οποίο ως καλλιτέχνης έχω τη δυνατότητα να ανακαλύψω νέους τρόπους έκφρασης και να αμφισβητήσω, την ίδια στιγμή, αντιλήψεις και προσδοκίες μου.

Η αυτοαναίρεση έρχεται με συνέπεια, αναθεωρώντας τις προηγούμενες προσεγγίσεις και αναζητώντας καινούριες εναλλακτικές που θα με εξυπηρετούν και θα ταιριάζουν καλύτερα στον χαρακτήρα και τη δουλειά μου.

Τέλος, τι είδους ρόλους θα ήθελες -ή αισθάνεσαι έτοιμος- να ενσαρκώσεις στο μέλλον;

Δεν ξέρω πότε αισθανόμαστε πραγματικά έτοιμοι να ενσαρκώσουμε κάποιους ρόλους, με σιγουριά μπορώ να πω πως θα ήθελα αυτούς που, συνδυαστικά με όσα αναφέρω παραπάνω, θα με δυσκολέψουν πιο πολύ.

Η παράσταση Κήτος σε σκηνοθεσία και ερμηνεία Ευάγγελου Βογιατζή παρουσιάζεται μέχρι και την Κυριακή 2 Ιουνίου στο Θέατρο Τέχνης «Καρόλου Κουν»-Υπόγειο (Πεσμαζόγλου 5, Αθήνα), στις 21:00.