Στιούαρτ Στέιπλς: «Αποδεχόμενος τα τραγούδια, εισέρχεσαι πάντα σε ένα είδος πόνου»

Μια εγκάρδια και κεφάτη συνομιλία με τον Στιούαρτ Στέιπλς, τη μαυλιστική βαρύτονη φωνή των ατμοσφαιρικών Tindersticks, ενόψει της συναυλίας τους στο Ηρώδειο το Σάββατο 13 Ιουλίου στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου.

Είσαι στο Παρίσι;

Στη Γαλλία, αλλά όχι στο Παρίσι. Κάπου τρεις ώρες νότια από αυτό.

Ηχογραφείτε κάτι καινούριο;

Βρισκόμαστε στο τελευταίο στάδιο της ηχογράφησης ενός καινούριου άλμπουμ των Tindersticks.

Η πρώτη σας εμφάνιση στην Ελλάδα, στο Ρόδον, ήταν μια από τις πιο φορτισμένες συναισθηματικά συναυλίες που έχω πάει. Θυμάσαι κάτι ιδιαίτερο από τότε;

Μπορώ να θυμηθώ πολύ καλά.

Είναι κάπως παράξενο για μας.

Ο Νιλ, ο Ντέιβιντ κι εγώ προερχόμαστε από την εργατική τάξη μιας πόλης στο μέσο της Αγγλίας και προσπαθούσαμε να κάνουμε μουσική επί πολύ καιρό.

Κάποια στιγμή η μουσική σου είναι σαν να εκρήγνυται, και σε προσκαλούν παντού στον κόσμο για να παίξεις.

Περνάς νύχτες όπως εκείνη στο Ρόδον, στη διάρκεια των οποίων συνδέεσαι με όλους αυτούς τους ανθρώπους με ένα τρόπο τόσο βαθύ που σε σοκάρει. Δεν ήμασταν μεγαλωμένοι έτσι ώστε να γνωρίζουμε πως υπάρχουν τέτοια μέρη.

Συνέβη, όμως. Υποθέτω απλώς ότι, όταν ξεκινούσατε με τους Asphalt Ribbons στις αρχές της δεκαετίας του ’90, δεν είχατε κάποια συγκεκριμένη φιλοδοξία ή σχέδιο να γίνετε διάσημοι παγκοσμίως.

Από μουσικής άποψης μεγαλώσαμε σε μια πολύ ενδιαφέρουσα εποχή και σε ένα πολύ ιδιαίτερο μέρος. Μεγαλώσαμε περικυκλωμένοι από τόσο πολλές και διαφορετικές φυλές και ιδέες.

Όσο πιο πολύ ταξιδεύω στην Ευρώπη, τόσο περισσότερο συνειδητοποιώ πόσο ξεχωριστό μέρος ήταν η Βρετανία τότε.

Για μας ως παιδιά στην κατάστασή μας υπήρχαν μόνο δύο διαφυγές, η μουσική και το ποδόσφαιρο- για έναν νεαρό, ώστε να αποδράσει από το περιβάλλον του.

To σχολείο μου βρισκόταν κοντά σε ένα ορυχείο και οι περισσότεροι συμμαθητές μου πήγαν στο ορυχείο. Αυτό αναμενόταν από αυτούς.

Εσύ, ωστόσο, ακολούθησες μια άλλη κατεύθυνση.

(Γέλιο) Δεν επρόκειτο περί ενός ονείρου να γίνω διάσημος. Ήταν απλά η μόνη οδός διαφυγής στην πραγματικότητα, σε επίπεδο καθημερινότητας.

Παρακολούθησες μαθήματα τραγουδιού όταν ήσουν νεότερος ή απλώς ένιωσες αυτή την κλίση;

Κυκλοφορούσε αυτό το ανέκδοτο εκείνο τον καιρό. Πάντα υπάρχει κάποιος που θέλει να παίξει κιθάρα, κάποιος ντραμς και κάποιος που θέλει να κάνει επίδειξη. Κι αυτός είναι συνήθως ο τραγουδιστής. Έτσι σχηματίζονταν οι μπάντες.

Έμαθα να παίζω κιθάρα αργότερα. Με το πρώτο μας συγκρότημα θέλαμε να εκφράσουμε ιδέες, υποθέτω. Ακόμα και τώρα, διαγράψαμε ένα πλήρη κύκλο.

Αν έχω μια ιδέα που θέλω να εξερευνήσω με το συγκρότημα, ακόμα κι αν ξέρω περί τίνος πρόκειται μουσικά, θα σκεφτώ πώς να τη διατηρήσω όσο πιο ελεύθερη γίνεται για κείνους. Έστω κι αν ξέρω ότι μπορώ να πάρω μια κιθάρα και να παίξω το τραγούδι.

Έχω συνειδητοποιήσει πως είναι πολύ καλύτεροι από μένα. (Γέλιο) Πάντα επιστρέφω στις απαρχές όταν δεν μπορούσα να παίξω τίποτα και χτυπούσα πόρτες ανθρώπων λέγοντας «αυτή είναι η ιδέα, δεν ξέρω πώς να την κάνω κάτι χειροπιαστό».

Τι απολαμβάνεις περισσότερο στη συγγραφή στίχων και στο τραγούδι;

Το να τραγουδώ για ή με τους ανθρώπους έχει εξελιχθεί σε κάτι απρόσμενα σημαντικό στη ζωή μου. Όταν άρχισα να φτιάχνω μουσική, ό,τι είχα ήταν μια φωνή και δεν μπορούσα να τραγουδήσω, δεν είχα καμία αίσθηση μουσικότητας.

Έμαθα, λοιπόν, στην πορεία. Ήταν ένα μέσο για την επίτευξη ενός σκοπού. Μόλις στον τέταρτο, ίσως, δίσκο μας, το Simple Pleasure, άρχισα να παίρνω τη φωνή μου πιο σοβαρά, κι αυτό σηματοδότησε την έναρξη μιας περιόδου δυσφορίας για μένα.

Τώρα, όμως, νιώθω πως η συγγραφή στίχων και το τραγούδι είναι εναρμονισμένα, σε ισορροπία, όλα είναι ένα.

Το να είσαι μέλος ενός συγκροτήματος μοιάζει με ερωτική σχέση με τους χωρισμούς, τις αποσύρσεις και τις επανασυνδέσεις;

Τα τελευταία δύο χρόνια δούλευα μόνος μου, και συνέθεσα το soundtrack για την ταινία της Κλερ Ντενί Μαύρη Τρύπα. Έκανα επίσης ένα σόλο άλμπουμ πέρσι.

Οι πέντε μας ζούμε κάνοντας μουσική μαζί, κι αυτό είναι σημαντικό. Αν, όμως, το κάναμε καθημερινά, σύντομα θα συντριβόταν από την επανάληψη. Ακόμα και τώρα, είναι δύσκολο που δεν έχουμε κάνει δίσκο επί τέσσερα χρόνια.

Η ηχογράφηση των τελευταίων μηνών δημιούργησε μια ενέργεια και μια επιθυμία που όντως τις νιώθω στο άλμπουμ και μεταξύ μας. Αν το είχαμε κάνει χρόνια πριν, μετά τις συναυλίες για τον προηγούμενο δίσκο, δε θα τις είχε.

Είναι σημαντικό, λοιπόν, να απομακρυνόμαστε ο ένας από τον άλλο. Την τελευταία φορά δώσαμε 95 συναυλίες, νομίζω!

Στο τέλος, είπα: «Παιδιά είναι σπουδαίο, αλλά έχω ανάγκη το χώρο μου τώρα».

Επιστρέφοντας στην ερώτησή σου, δουλεύουμε με τον Νιλ από τα δεκαεφτά μας, κι είμαστε πολύ καλοί στο να τσαντίζουμε ο ένας τον άλλο. Στο συγκρότημα είναι αντικομφορμιστής, ποτέ δε θα ήθελα να τον «στρώσω». 

Η τελευταία προσωπική σου δουλειά, το Arrhythmia, είναι η πιο πειραματική σου μέχρι σήμερα. Γιατί την ονόμασες έτσι;

Με ενδιέφεραν οι «σπασμένοι» ρυθμοί, κι αυτό κλιμακώθηκε στο τελευταίο τραγούδι, το Step into the grey. Απλώς ένιωσα ότι ο τίτλος ήταν...

Κατάλληλος;

Εννοιολογικά ταίριαζε με τον τρόπο που ένιωθα για εκείνη την περίοδο και γράφοντας αυτά τα τραγούδια. Δεν ήθελα να επιβάλω αυτή τη δουλειά στην μπάντα.

Ήθελες να εξερευνήσεις αυτές τις ιδέες μόνος σου.

Πρέπει να επιτρέπεται στο συγκρότημα να βρίσκεται εκεί που θέλει, και κάποιες ιδέες δεν το αφήνουν να συμβεί. Δε νομίζω πως αυτός είναι ο πιο απολαυστικός τρόπος να δουλεύεις με τους ανθρώπους.

Έχοντας συνθέσει τη μουσική για διάφορες ταινίες της Κλερ Ντενί, πώς σχετίζεσαι μαζί της σε προσωπικό και καλλιτεχνικό επίπεδο;

Έχει τη φήμη του αυστηρού ανθρώπου με τους δημοσιογράφους, αλλά όλοι όσοι συνεργάζονται μαζί της την αγαπούν.

Θεμελιωδώς, προσφέρει ένα είδος ελευθερίας στους ανθρώπους, σαν να ξέρει τι θέλει όταν αυτό της παρουσιάζεται. Αυτό δίνει σε ανθρώπους σαν εμένα ένα χώρο να εξερευνήσουν κι έπειτα να ξεκινήσουν ένα διάλογο μαζί της.

Δεν έχω μεγάλη φιλοδοξία να είμαι συνθέτης μουσικής για ταινίες. Είμαι προνομιούχος που την έχω συναντήσει κι έχω δουλέψει μαζί της.

Θα σκεφτόσουν ποτέ να εγκαταλείψεις το τραγούδι;

Δεν ξέρω.

Αν βρίσκεσαι σε μια κατάσταση όπως στην τρέχουσα, ενόψει μιας δεκαοκτάμηνης περιόδου, χρειάζεσαι πολλή ενέργεια για να οργανώσεις και να δώσεις συναυλίες. Όταν βγει ο καινούριος δίσκος, θα είμαστε 55. Με το επόμενο, ίσως 60! (Γέλιο)

Δεν μπορώ να φανταστώ να θέλω ποτέ να σταματήσω να τραγουδάω.

Μιας και αναφέρθηκες στην ηλικία με παιχνιδιάρικο και χιουμοριστικό τρόπο, διαχειρίζεσαι αποτελεσματικά το πέρασμα του χρόνου;

Για τα τελευταία εικοσιπέντε-εικοσιέξι χρόνια έχω μπορέσει να ξυπνάω το πρωί σκεπτόμενος τι θέλω να κάνω και να έχω την αίσθηση ενός προνομίου ότι έχω καταφέρει να ζήσω τη ζωή μου κατ’ αυτόν τον τρόπο.

Και σε κρατάει ενεργό.

Ναι. Αν αυτό σταματήσει, δεν ξέρω τι θα συμβεί στην αντίπερα όχθη.

Όταν έρχονται ιδέες, έχεις μονάχα μια επιλογή- να τις αποδεχτείς ή όχι. Όταν τα τραγούδια όντως έρχονται, πρέπει να τα αποδέχεσαι.

Αποδεχόμενος τα τραγούδια, εισέρχεσαι πάντα σε ένα είδος πόνου. Το ίδιο συμβαίνει και με τη σύνθεση ενός soundtrack. Με τον ενθουσιασμό της εξερεύνησης πάντα υπάρχει πόνος. (Γέλιο)

Σε τρομάζει καθόλου η επικείμενη συναυλία σας στο Ηρώδειο;

Λίγο, υποθέτω. Με τρομάζει κάπως η οποιαδήποτε συναυλία, στην πραγματικότητα. Πριν, όμως, ανέβω στη σκηνή, κοιτάζω γύρω μου, βλέπω την μπάντα μου και λέω «όλα θα πάνε καλά».

Παίρνεις δύναμη από τη συλλογική δύναμη.

Photo credit (Tindersticks-κεντρική): Christophe Agou.

Περισσότερες πληροφορίες για τους Tindersticks και τη δουλειά τους μπορείτε να αναζητήσετε στο επίσημο site τους.

Οι Tindersticks εμφανίζονται live στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού το Σάββατο 13 Ιουλίου, 21:00, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου.