Άραμπ και Ταρζάν Νάσερ: «Οι Παλαιστίνιοι και η Παλαιστίνη είναι το μέλλον»

 

Άραμπ και Ταρζάν Νάσερ (Φωτογραφία: Γιάννης Κοντός)

Η λαϊκή κωμωδία συναντά το βαθύ πολιτικό-υπαρξιακό δράμα στην ταινία των αδερφών Άραμπ και Ταρζάν Νάσερ, Κάποτε στη Γάζα, που προβάλλεται, σε αθηναϊκή πρεμιέρα, το Σάββατο 15 Νοεμβρίου στο πλαίσιο του Athens Palestine Film Festival.

Μια συνάντηση με τα αδέρφια Νάσερ μετά την ελληνική πρεμιέρα του φιλμ στο 66^ο ΦΚΘ.

Kατάγεστε από τη Γάζα, όπου δεν έχετε πάει εδώ και μια δεκαετία. Ως Παλαιστίνιοι της Διασποράς και κινηματογραφιστές, νιώθετε μεγαλύτερη υποχρέωση να κάνετε κάτι για τον παλαιστινιακό λαό μέσω της δουλειάς σας;

Άραμπ και Ταρζάν Νάσερ: Η σύνδεσή μας με το ζήτημα της Γάζας δεν οφείλεται καθόλου στο ότι είμαστε Παλαιστίνιοι. Καταπιανόμαστε με αυτό επειδή το απολαμβάνουμε.

Ταυτόχρονα, η Γάζα δεν αποτυπώνεται στο σινεμά. Υπάρχει μόνο για τους ανθρώπους οι οποίοι την γνωρίζουν. Από το Ισραήλ εξακολουθεί να παρουσιάζεται σαν μια ζούγκλα που οι άνθρωποι χρειάζεται να ανακαλύψουν.

Λίγοι ξέρουν πώς ζουν, πώς επιβιώνουν, πώς αισθάνονται οι Γαζάουι στην καθημερινότητά τους.

Με όλες τις αντιφάσεις, τις ατέλειες, τα λάθη, τις χαρές και τα βάσανά τους, όπως και κάθε άλλη ανθρώπινη ύπαρξη στον πλανήτη.

Ά.Τ.Ν.: Ακριβώς, όπως και κάθε άλλη ανθρώπινη ύπαρξη, με τα αρνητικά και τα θετικά στοιχεία τους. Μια ανάμιξη χαρακτηριστικών. Είναι άνθρωποι τους οποίους χρειάζεται να ανακαλύψουμε.

Κατά την έναρξη της γενοκτονίας παρουσιάζονταν από την ισραηλινή πλευρά σαν ζώα.

Η απανθρωποποίηση των Παλαιστίνιων ήταν και είναι η βασική προϋπόθεση για το συνεχιζόμενο μακέλεμά τους.

Ά.Τ.Ν.: Αυτός ήταν ο λόγος που σκότωσαν περισσότερους από 70.000 ανθρώπους στη Γάζα μέχρι σήμερα, αντιμετωπίζοντάς τους ως υπάρξεις χωρίς δικαιώματα και όνειρα.

Μόνο από την πλευρά της μητέρας μας έχουμε χάσει 131 άτομα. Ο κουνιάδος μας σκοτώθηκε από έκρηξη του κινητού τηλεφώνου του, όταν επιχείρησε να το φορτίσει.

Ωστόσο, οι Παλαιστίνιοι έχουν όνειρα, αλλά όχι και και επιλογές.

Ο Γιάχια, για παράδειγμα, ένας από τους χαρακτήρες της πιο πρόσφατης ταινίας μας, Κάποτε στη Γάζα, γεννήθηκε το 2000 στη διάρκεια της Δεύτερης Ιντιφάντα.

Κατόπιν, βίωσε την Πολιορκία της Γάζας από το 2006. Το 2008, άλλος ένας μεγάλος πόλεμος ξεκίνησε στην περιοχή. Το 2012, άλλος ένας. Το 2014, ένας τρίτος. Το 2018, ένας μικρότερης έκτασης. Το 2021, ένας ακόμα. Αυτό είναι το υπόβαθρό του.

Ένας απλός φοιτητής είναι, που το Ισραήλ δεν του επιτρέπει να πραγματοποιήσει το όνειρό του.

Φαντάσου ανθρώπους οι οποίοι ζουν με τον ήχο των ντρόουν πάνω από τα κεφάλια τους σε 24ωρη βάση. Πώς αυτό επηρεάζει τον εγκέφαλό τους και τις επιλογές τους; Γι’ αυτό και κανένας εκτός Παλαιστίνης δεν μπορεί να τους κρίνει.

Οι Παλαιστίνιοι πιστεύουν ότι η Κατοχή θα τελειώσει και ενδυναμώνονται αντιστεκόμενοι.

Με τη συνεχιζόμενη, πάντως, γενοκτονία και όλες τις καταστροφές που έχει συσσωρεύσει σε ανθρώπινο επίπεδο και σε επίπεδο υποδομών, δε διαβλέπω φως στον ορίζοντα, παρά την εν μέρει εφαρμοζόμενη «εκεχειρία».

Ά.Τ.Ν.: Η Γάζα είναι είναι μια δοκιμή για την ανθρωπότητα.

Η γενοκτονία προβάλλεται σε live streaming, όσο λίγες γενοκτονίες ή πόλεμοι στο παρελθόν, συνεπώς δεν μπορεί να αμφισβητηθεί.

Ά.Τ.Ν.: Ακριβώς! Οι Ισραηλινοί στρατιώτες απολαμβάνουν να βιντεοσκοπούν και να αναρτούν το μακέλεμα των Παλαιστίνιων, τους βομβαρδισμούς τους, τις συλλήψεις, τα βασανιστήρια στα οποία τους υποβάλλουν. Είναι αδιανόητο!

Στον χαρακτήρα του διεφθαρμένου αξιωματούχου/αστυνομικού Αμπού Σάμι αντικατοπτρίζεται, έστω και υπαινικτικά, μια κριτική στον ρόλο της λεγόμενης «Παλαιστινιακής Αρχής»;

Ά.Τ.Ν.: Η διαφθορά βρίσκεται παντού. Και ο Οσάμα, ο τρίτος πρωταγωνιστικός χαρακτήρας, είναι διεφθαρμένος ως άτομο. Κάθε χαρακτήρας στο φιλμ υπάρχει και στην πραγματική ζωή.

Όπως, άλλωστε, προαναφέραμε δεν πιστεύουμε ότι κάποιος εκτός Παλαιστίνης νομιμοποιείται να ασκήσει κριτική στις επιλογές των Παλαιστίνιων.

Στο Κάποτε στη Γάζα είναι «εγκιβωτισμένη» άλλη μια ταινία - «δράσης», ας την αποκαλέσουμε. Θα θέλατε να μου μιλήσετε γι’ αυτήν την επιλογή;

Ά.Τ.Ν.: Το κύριο ζητούμενο του άλλου φιλμ είναι αφηγηθεί την αλφαβήτα όλου του Παλαιστινιακού ζητήματος.

Μέσα από τη δομή του αποτυπώνεται η διαδρομή ενός καθημερινού Παλαιστίνιου εν μέσω μιας Κατοχής η οποία, σαν καρκίνος, κατατρώει τον ίδιο, τα όνειρά του και τους φίλους τους, κι έτσι αποφασίζει ν’ αναλάβει δράση μετατρεπόμενος σε ένοπλο μαχητή:

Επειδή έχει υπάρξει το ’48, επειδή έχουν υπάρξει τόσοι μάρτυρες, επειδή οι μητέρες τους θρηνούν για τον χαμό τους. Είναι, λοιπόν, πολύ φυσιολογικό να γίνεις μαχητής.

Ακόμα κι ο Γιάχια, παρά τη νεαρή του ηλικία, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην Αντίσταση όντας κομμάτι της καθημερινής ζωής των Παλαιστίνιων, και είναι ένας μικρός ήρωας.

Για τους Παλαιστίνιους, εξάλλου, στη Γάζα, στην κατεχόμενη  Δυτική Όχθη ή στην Ανατολική Ιερουσαλήμ η ζωή είναι μια μορφή αντίστασης.

Ά.Τ.Ν.: Στη Γάζα, εξαιτίας της Κατοχής, όλοι είναι ήρωες, επειδή δεν αποδέχονται πως η κατάσταση που επικρατεί είναι η πρέπουσα. Αυτή, άλλωστε, είναι και η έννοια του όρου «shaheed» (σημ. «μάρτυρας»).

Και στα ελληνικά, αντίστοιχα, η έννοια του «μάρτυρα» είναι διττή: μπορεί να αναφέρεται σε κάποιον ο οποίος μάχεται για την πίστη του ή που είναι αυτόπτης, παρόν σε ένα συμβάν.

Ά.Τ.Ν.: Σκέψου ότι, ποσοτικά, ο αριθμός των βομβών οι οποίες έχουν ριχτεί στη Γάζα από τις 7 Οκτώβρη και εξής έχει ξεπεράσει εκείνον της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι.

Κι όμως, οι Παλαιστίνιοι αντιστέκονται. Κι ας μην πρόκειται για «πόλεμο» ανάμεσα σε ισότιμες δυνάμεις.

Το πρόβλημα δεν είναι η Χαμάς σήμερα, όπως δεν ήταν ο Αραφάτ και η Φατάχ στο παρελθόν.

Κάποτε, είχε ερωτηθεί ο Ράμπιν αν συμφωνεί με την ανακήρυξη ενός παλαιστινιακού κράτους. Είχε απαντήσει: «Πώς μπορεί να δοθεί ένα κράτος στην τρομοκρατική Φατάχ;» Την ίδια ακριβώς ρητορική χρησιμοποιεί ο Νετανιάχου έναντι της Χαμάς.

Η ισραηλινή πλευρά δημιουργεί έναν εχθρό και τον γιγαντώνει όσο περισσότερο μπορεί, προκειμένου να δείξει στον κόσμο ότι εκείνη είναι το θύμα. Πάντα μιλά για την ασφάλεια των Ισραηλινών, αλλά ποτέ για εκείνη των Παλαιστίνιων.

Το 2008 σπουδάζαμε στο πανεπιστήμιο. Βρισκόμασταν, λοιπόν,  ένα Σάββατο εκεί. Δε θα φανταζόσουν πως οι Ισραηλινοί θα έκαναν ποτέ κάτι μια τέτοια ημέρα, επειδή είναι ιερή για τους Εβραίους.

Κι όμως, 66 αεροσκάφη βομβάρδισαν τη Γάζα, από άκρου εις άκρον, εκείνο το Σάββατο. Οι βομβαρδισμοί συνεχίστηκαν για είκοσι δύο ημέρες. Ποιος, ευρύτερα, μίλησε γι’ αυτόν τότε; Ή για τους πολέμους του 2018 ή του 2021;

Ήταν η αφετηρία της γενοκτονίας.

Σήμερα, πολλά κράτη θέλουν να αναγνωρίσουν την Παλαιστίνη, μετά από 78 χρόνια.

Υποκριτική, δυσλειτουργική και μη εφαρμόσιμη επιλογή. Θέλουν απλώς να υποδουλώσουν αυτούς που αντιλαμβάνονται ως Παλαιστίνιους.

Από την άλλη, και δεδομένου του ότι η συντελούμενη γενοκτονία είναι πλέον γνωστή, υπάρχει, κατά τη γνώμη σας, μια σταδιακή μεταστροφή στη στάση της διεθνούς κοινότητας σε επίπεδο κοινωνίας πολιτών;

Ά.Τ.Ν.: Βλέπουμε μια άλλη αντίληψη να αναδύεται. Οι άνθρωποι επιχειρούν πια να ψάξουν μόνοι τους ώστε να έχουν γνώμη, χωρίς να βασίζονται σε ό,τι υπαγορεύουν τα τηλεοπτικά ή τα έντυπα Μ.Μ.Ε. Οι Παλαιστίνιοι και η Παλαιστίνη είναι το μέλλον.

Όταν οι άνθρωποι ζουν κι αντιστέκονται κι η αντίστασή τους καταγράφεται και αναμεταδίδεται, αυτό λειτουργεί ως έμπνευση και για άλλους ανθρώπους, εντός και εκτός Παλαιστίνης, να κάνουν τις σωστές επιλογές, με τον όποιο τρόπο:

Είτε πρόκειται για διαμαρτυρίες, διαδηλώσεις και αντιπληροφόρηση ή για μαχητικές κινηματικές πολιτικές παρεμβάσεις. Κι αυτό αφήνει κάποια περιθώρια ελπίδας για το μέλλον.

Ά.Τ.Ν.: Οι Παλαιστίνιοι θα αποκτήσουν την αναγνώρισή τους με το αίμα τους. Αυτό συμβαίνει κι αυτό θα συμβεί.

Η συνέντευξη με τα αδέρφια Νάσερ πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του 66^ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (30 Οκτωβρίου-9 Νοεμβρίου 2025) όπου η ταινία τους πραγματοποίησε την ελληνική πρεμιέρα της.

Ευχαριστώ θερμά τον Γιώργο Παπαδημητρίου από το Γραφείο Τύπου του Φεστιβάλ για την πολύτιμη συμβολή του στον προγραμματισμό της.

Η ταινία Κάποτε στη Γάζα προβάλλεται σε αθηναϊκή πρεμιέρα το Σάββατο 15 Νοεμβρίου στο πλαίσιο του Athens Palestine Film Festival στον κινηματογράφο Newman, στις 21:00.