Ραλφ Άρλικ: «Η επιθυμία τού να μπορείς να δουλεύεις μόνος σου δε θα πεθάνει»

 

Μια γλυκόπικρη, στοχαστική και (αυτο)σαρκαστική κατάφαση στη ζωή, το ντοκιμαντέρ Μου αρέσει εδώ του βετεράνου πρωτοπόρου του ανεξάρτητου σινεμά, Ραλφ Άρλικ, προβάλλεται στο πλαίσιο του 25^ου ΦΝΘ στις 10 και 11 Μαρτίου.

Μια συνομιλία με τον αειθαλή σκηνοθέτη.

Για να «φρεσκάρω» τις εντυπώσεις μου από το Sean, το κριτικά καταξιωμένο μικρού μήκους ντεμπούτο σας που φέτος συμπληρώνει 54 χρόνια ζωής, το παρακολούθησα τις προάλλες.

Ήταν η δημιουργία του η ακριβής στιγμή που συνειδητοποιήσατε πως η δημιουργία ντοκιμαντέρ ήταν αυτό που γουστάρατε; Και για γιατί «συνυφάνατε» ειδησεογραφικό υλικό της εποχής με πλάνα του μικρού Sean;

Δε θα έλεγα ότι «πήδησα» στη δημιουργία ταινιών. Πιο πολύ είναι σαν να «έπεσα» σ’ αυτή.

Είχα βρεθεί στο Σαν Φρανσίσκο μετά από δύο χρόνια στο Ειρηνευτικό Σώμα και έναν χρόνο σπουδής σε δημοσιογραφική σχολή με την ιδέα να πιάσω μια δουλειά στον δημόσιο τηλεοπτικό σταθμό εκεί. Εξαιρετικά μη ρεαλιστική ιδέα!

Σύντομα συνειδητοποίησα πως χρειαζόταν να μάθω περισσότερα για την τέχνη, οπότε γράφτηκα σε κινηματογραφικά μαθήματα στο Πανεπιστήμιο της Πολιτείας του Σαν Φρανσίσκο, σε μια περίοδο που αυτό βρισκόταν σε έντονη αναταραχή.  

Χρειαζόμουν ένα θέμα για ένα φιλμ και, προς μεγάλη μου χαρά, ανακάλυψα αυτόν τον πρόωρα ανεπτυγμένο τετράχρονο πιτσιρίκο, ο οποίος έμενε στο αποπάνω διαμέρισμα στο Haight Ashbury.

Φυσικά, «τα νέα» συνέβαιναν ολόγυρά μου τόσο στο campus όσο και στους δρόμους.

Μερικές δεκαετίες αργότερα επιστρέψατε σ’ αυτή την ταραχώδη περίοδο, τον Sean, το ίδιο σας το παρελθόν και την εξέλιξή σας ως σκηνοθέτη με το Following Sean (2005).

Γιατί νιώσατε την ανάγκη να έρθετε αντιμέτωπος μ’ αυτό το παρελθόν υπό νέο πρίσμα.

Ανέκαθεν αισθανόμουν αμφιθυμικά απέναντι στη δεκαετία του 1960 και τα χρόνια μου στο Σαν Φρανσίσκο.

Ήταν μια συναρπαστική και δελεαστική περίοδος να βρίσκεσαι στο Haight, αλλά είχα επίσης την αίσθηση πως υπήρχε μια «γραμμή» αντικουλτούρας που κάποιος αναμενόταν να υιοθετεί.

Επιστρέφοντας στον καιρό που πέρασα εκεί με τον Sean και την οικογένειά του ήταν ένας ενδιαφέρων τρόπος να επανεξετάσω εκείνα τα χρόνια.

Το Μου αρέσει εδώ, η πιο πρόσφατη δουλειά σας, συνιστά μια γλυκόπικρη, θερμή και πότε πότε (αυτο)σαρκαστική κατάφαση στη ζωή.

Αν και αρχικά δεν την είχατε συλλάβει ως τέτοια, μετατράπηκε σταδιακά σ’ ένα είδος τόσο «διαθήκης» όσο και μαρτυρίας;

Το έθεσες πολύ καλύτερα απ’ όσο θα μπορούσα εγώ- «διαθήκη και μαρτυρία». Θα το προσυπογράψω.

Και τι περιλαμβάνει αυτό το «εδώ» στο οποίο αναφέρεστε και που τόσο εμφατικά σας «αρέσει»; Τόπους, ανθρώπους, ζώα (λάτρεψα την γάτα σας), μνήμες, καταστάσεις του μυαλού; 

Λοιπόν, είναι βέβαια τόσο ο φυσικός κόσμος της Hudson Valley όπου η Ελίζαμπεθ, η σύζυγός μου, κι εγώ είμαστε τόσο ευτυχείς να κατοικούμε, όσο και το «εδώ» της ζωής σε αντίθεση προς τον θάνατο.

Υπάρχει κάτι που στην πραγματικότητα δε σας αρέσει και θα θέλατε να αλλάξετε, αν ήταν στο χέρι σας;

Υπάρχει πάρα πολλή σκληρότητα και ηλιθιότητα στον κόσμο- κι αυτές με χτυπάνε κατάμουτρα καθημερινά.

Επί του παρόντος νιώθω ιδιαιτέρως καταπιεσμένος από την πανταχού παρούσα διαφήμιση.

Προσωπικά δε μου αρέσει το πόσο ανίκανος είμαι σε τεχνολογικό επίπεδο. Πρόκειται για έναν τεράστιο αγώνα για έναν σκηνοθέτη, ένα καθημερινό εμπόδιο, και ένα απίστευτο χάσιμο χρόνου.

«Η δημιουργία ντοκιμαντέρ είναι σαν ένα τετραπλό μπαϊπάς», αναφέρετε κάπου. Αντιλαμβάνεστε τη δημιουργία ταινιών ως μια δυνητικά θεραπευτική ή/και απειλητική για τη ζωή διαδικασία;

Αυτό αναφερόταν στην επεμβατικότητα της δημιουργίας φιλμ- το να μπλέκεσαι στα πόδια και την ιδιωτική ζωή των άλλων κατά τον ίδιο τρόπο που ένας χειρουργός εξετάζει και πιέζει τις αρτηρίες σου.

Μεγάλα τμήματα του Μου αρέσει εδώ φαίνεται να έχουν γυριστεί στην περίοδο της πανδημίας του κορονοϊού.

Σε ό,τι σας αφορά, σημαδεύτηκε η περίοδος αυτή από φόβο, απομόνωση, αυτοστοχασμό ή από μια προσπάθεια αναζήτησης εναλλακτικών τρόπων επικοινώνησης των δημιουργικών αναγκών σας;

Δεν αισθανόμουν και τόσο απομονωμένος στη διάρκεια αυτής της περιόδου, αν και ανησυχούσαμε για τις επιπτώσεις της στους γιους και τα εγγόνια μας.

Όντως ένιωθα αμφιθυμικά σε σχέση με το να συμπεριλάβω σκηνές από αυτή στο ντοκιμαντέρ, γεγονός που πηγάζει από τον όρο να μη σφραγίζεις ανεξίτηλα τη δουλειά σου με τοπικές αναφορές.

Από μια ψευδαισθητική πεποίθηση ότι αυτή η ταινία μπορεί να άντεχε σε κάποια δοκιμασία του χρόνου, ανησυχούσα, λοιπόν, για τη συμπερίληψη εκείνων των αναφορών.

Αποφάσισα τελικά πως ο κορονοϊός, έχοντας αρκετό αντίκτυπο, ήταν πιθανό να αποτελέσει έναν μείζονα δείκτη της συγκεκριμένης εποχής- όπως ένας πόλεμος. Δε θα ανατρέχεις στον κορονοϊό όπως θα έκανες, για παράδειγμα, με ένα ποπ τραγούδι.

Είστε πρωτοπόρος και ενεργός υπέρμαχος του ανεξάρτητου σινεμά.

Πώς το ορίζετε στις μέρες μας από την άποψη των θεματικών ενδιαφερόντων, πολιτικής εμπλοκής και χρηματοδοτικών προοπτικών/περιορισμών σε ένα ταχέως μεταβαλλόμενο πολιτισμικό, και κοινωνικο-οικονομικό περιβάλλον;

Ποιες είναι οι μελλοντικές προοπτικές του, κατά τη γνώμη σας;

Ως επί το πλείστον, η μιντιακή χρήση του όρου «ανεξάρτητο σινεμά» μοιάζει να έχει χάσε όλο της το νόημα.

Θυμάμαι έναν γκριζομάλλη κύριο από τη βιομηχανία του κινηματογράφου να φωνάζει από το βάθος της αίθουσας όπου διεξαγόταν ένα συνέδριο στη δεκαετία του 1970: «Ανεξάρτητο- από τι;»

Αν διαβάζεις το Indiewire αυτή την εποχή, δε θα είχες ιδέα ότι κάποτε υπήρξε ένα νεόκοπο κίνημα το οποίο υποστήριζε άτομα που ήθελαν να κάνουν φιλμ χωρίς πολύ «υλικό» από άλλους. Αυτό μονάχα υπήρχε.

Και δε θα πεθάνει- η επιθυμία, ίσως ψευδαίσθηση, τού να μπορείς να δουλεύεις μόνος σου. Απλώς θα μετασχηματιστεί σύμφωνα με όποια νέα τεχνολογία προκύψει.

Το Μου αρέσει εδώ προβάλλεται στο πλαίσιο του Διεθνούς Διαγωνιστικού του 25^ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.

Υποθέτοντας ότι δε θα είστε παρών στο Φεστιβάλ, πώς θα παρουσιάζατε την ταινία σας, ιδίως προς ένα κοινό νεότερων ηλικιών;

Όχι, θα πάω. Δε θα έχανα κάτι τέτοιο. Πιθανόν το μόνο που θα κάνω στην εισαγωγική παρουσίαση θα είναι να ζητήσω από το κοινό αν αισθανθεί μια κρίση βήχα να επίκειται, να αποσυρθεί, παρακαλώ, στο φουαγέ!

Ευχαριστώ τον σκηνοθέτη για την παραχώρηση του φωτογραφικού υλικού που συνοδεύει το κείμενο.

Το ντοκιμαντέρ του Ραλφ Άρλικ Μου αρέσει εδώ προβάλλεται, σε διεθνή πρεμιέρα, στο πλαίσιο του 25^ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης την Παρασκευή 10 (Ολύμπιον, 16:30) και το Σάββατο 11 Μαρτίου (αίθουσα Φρίντα Λιάππα, 16:00), παρουσία του ίδιου.

Η ταινία είναι, επίσης, διαθέσιμη στη διαδικτυακή πλατφόρμα του Φεστιβάλ το Σάββατο 11 και την Κυριακή 12 Μαρτίου.