Συνομιλώντας με τους Valentin Stejskal και Αντώνη Τσιοτσιόπουλο για το «5pm Seaside»

 

Αντώνης Τσιοτσιόπουλος

Μια από τις πιο συγκινητικές, «βραδυφλεγείς» μικρού μήκους ταινίες της χρονιάς, η βραβευμένη σε Δράμα και Νύχτες Πρεμιέρας δουλειά του Valentin Stejskal 5pm Seaside εξιστορεί τον (ανευόδωτο) έρωτα δύο μοναχικών αντρών.

Συναντώντας τον σκηνοθέτη και τον πρωταγωνιστή Αντώνη Τσιοτσιόπουλο ενόψει και της προβολής του φιλμ στο πλαίσιο του 1^ου Spicy Indie International Film Festival (Τρίτη 29 Νοεμβρίου).

Πώς επηρέασε η συνάντησή σου με τον Αντώνη Τσιοτσιόπουλο τη διαμόρφωση της κεντρικής ιδέας της μικρού μήκους ταινίας σου 5pm Seaside και τον τρόπο με τον οποίο εξελίχθηκε;

(Valentin Stejskal). Όταν ξεκίνησα το φιλμ, δεν ήμουν σίγουρος για το είδος της ιστορίας που ως ομάδα χρειαζόμασταν και για το πού έπρεπε να πάει.

Το συναισθηματικό ταξίδι αυτής της ιστορίας έχει στον πυρήνα του τις ανάγκες του χαρακτήρα του Νίκου. Όταν απευθύνθηκα στον Αντώνη, είχα μονάχα μια αφηρημένη ιδέα τού ποιες ήταν αυτές. Έπρεπε να τις ανακαλύψουμε μαζί.

Πώς βίωσες εσύ αυτό το ταξίδι, Αντώνη;

(Aντώνης Τσιοτσιόπουλος) Ήταν ένα πολύ όμορφο ταξίδι, μια γλυκιά εμπειρία λόγω της ήρεμης και φροντιστικής προσέγγισης που από κοινού υιοθετήσαμε.

Κάνω σινεμά γιατί μου αρέσει να συναντώ ανθρώπους- όχι μόνο τους σκηνοθέτες και τους συναδέλφους, αλλά και τους χαρακτήρες.

Φαντάσου ότι είχαμε μόνο μερικές μέρες στη διάθεσή μας. Το υπόλοιπο συνεργείο ούρλιαζε «Τελειώνετε!», ενώ ο Valentin μιλούσε στον Κίμωνα Κουρή, τον συμπρωταγωνιστή, και μένα για τη θάλασσα.

Ήθελε να βεβαιωθεί πως ξέραμε τι κάναμε στο πλατό.

Αισθανόμουν πολύ ήρεμος όταν ήμασταν έτοιμοι για το γύρισμα. Η υποστήριξη του διευθυντή φωτογραφίας, του Samir, ήταν επίσης πολύ σημαντική. Νοιαζόταν για μας.

Και οι δύο επικοινωνείτε μ’ έναν πολύ ήρεμο, γλυκομίλητο τρόπο. Αντανακλάται αυτό στον ενδοσκοπικό τόνο του φιλμ;

(V.S.) Έτσι ως επί το πλείστον θα με χαρακτήριζαν, αλλά στην πραγματικότητα δε συνιστά επιλογή για μένα το να είμαι ήρεμος και να κάνω ήρεμες ταινίες. Θα ήθελα να είμαι θορυβώδης και αθυρόστομος μερικές φορές.

Αλλά όταν σκηνοθετείς, καλλιεργείς τον τόνο βάσει του ποιος είσαι. Κατά απρόσμενο τρόπο, η ομάδα μας, η οποία αποτελείται από πολύ διαφορετικές προσωπικότητες, έμοιαζε να αισθάνεται άνετα σ’ αυτό το πλαίσιο.

Ο Αντώνης, για παράδειγμα, πραγματικά μου πρόσφερε έναν ασφαλή χώρο και με βοήθησε να αποδεχτώ και τον εαυτό μου.

(A.T.) Όλα έχουν να κάνουν με την αποδοχή, με το να αποδέχεται ο ένας τον άλλο.

Χωρίς να χρειάζεται να λένε πολλά. Λίγα μαθαίνουμε για την ιδιαιτερότητα της σχέσης Νίκου-Χρήστου κι από πού αυτή πηγάζει. Το βρίσκω ιντριγκαδόρικο.

(V.S.) Τα λίγα που γνωρίζουμε για την προϊστορία τους προέρχονται από μια συνάντηση που είχα μ’ έναν φορτηγατζή, αλλά δε θελήσαμε να εμβαθύνουμε σ’ αυτή.

Ο σεβασμός της ιδιωτικότητας των χαρακτήρων μας έπαιξε μεγάλο ρόλο στη διαδικασία. Ήταν επίσης η βάση για την οπτική γλώσσα που δημιουργήσαμε με τον Samir.

(A.T.) Ο Samir έδωσε αυτή την αίσθηση ιδιωτικότητας παρά την εγγύτητά του. Ως ηθοποιός, ξεχνούσα ότι η κάμερα ήταν τοποθετημένη κοντά μου.

Ήταν δύσκολο να διαχειριστείτε τη σωματική παράμετρο; Στην τελική, πρόκειται για μια πολύ σωματική ταινία.

(V.S.) Μ’ ενδιαφέρει πολύ η σωματική παράμετρος, επομένως ένιωσα πολύ ελεύθερος ν’ απαλλαγώ από τη γλώσσα. Και οι δύο χαρακτήρες δεν είναι πρόθυμοι να χρησιμοποιήσουν τις λέξεις για την επικοινωνία τους.

Και οι δύο ηθοποιοί διαθέτουν έναν πολύ φυσικό τρόπο να παίζουν μέσω των σωμάτων τους.

(A.T.) Δε νιώθω περίεργα με τη σωματική επαφή. Το ευτύχημα είναι ότι δούλεψα με έναν «συμπαίκτη» που ούτε κι εκείνος αισθανόταν άσχημα μ’ αυτή. Δεν ένιωσα, άρα, ποτέ πως έπρεπε να ξεπεράσουμε κάτι.

Πολύ εύκολα αγγιχτήκαμε, όχι όμως περισσότερο απ’ όσο χρειαζόταν η ιστορία.

Γιατί όλα συνέβησαν στα τεσσαρακοστά γενέθλια του Νίκου; Είναι τα γενέθλια ορόσημο για σένα;

(V.S.) Δεν έχω φτάσει στο σημείο να σκέφτομαι υπερβολικά τα γενέθλια.

Από την άποψη της φιλμικής αφήγησης, όμως, τα γενέθλια του Νίκου είναι σημαντικά γιατί θα του τηλεφωνήσει η μητέρα του. Τέτοια τηλεφωνήματα είναι μια απόδειξη της ύπαρξής του.

Μπορεί να κάνει αυτή την κίνηση μόνο στα γενέθλιά του. Ίσως ελπίζει να τα θυμηθεί ο Χρήστος. Δε θα το πίστευε πραγματικά, αλλά η ελπίδα παραμένει.

(A.T.) Στα γενέθλια ελπίζεις να σε θυμηθούν οι άνθρωποι που αγαπάς. Μια απλή μέρα είναι, αλλά εμπεριέχει αυτή την προσμονή.

Παλιότερα κι εγώ καλλιεργούσα προσδοκίες γι’ αυτή τη μέρα.

(V.S.) Όταν έχω γενέθλια, είναι πολύ συνηθισμένο να απομονώνομαι ή να αναζητώ κάτι ακραίο. Όχι όπως στην ταινία, βέβαια. Ο Νίκος είναι έτοιμος να πεθάνει αυτή τη μέρα!

Και ο Νίκος και ο Χρήστος φαίνονται πολύ μοναχικοί. Λείπει η αίσθηση της κοινότητας και της επικοινωνίας στις μέρες μας;

(V.S.) Όντως είναι. Η ανικανότητα να δίνεις και να παίρνεις αγάπη δε δημιουργεί μονάχα μοναξιά, αλλά και ακραία αδικία. Αυτά τα ζητήματα αποτελούν παλιά κληρονομιά και στις μέρες μας εμφανίζονται με νέες μορφές.

Ο Νίκος και ο Χρήστος έφτασαν σ’ αυτό το σημείο γιατί κατά το παρελθόν δεν επιτρεπόταν στην αγάπη τους να υπάρχει.

Αρκετά χρόνια αργότερα, ο Νίκος είναι σπρωγμένος σε ακραία μοναξιά, ενώ ο Χρήστος είναι επίσης πολύ μόνος, αν και διάγει μια πιο συμβατική ζωή.

Οπότε χρειάζεται να δημιουργήσουν μια στιγμή, έστω και σύντομη, όπου δε θα νιώθουν τόσο μόνοι και ψυχροί.

(A.T.) Εξαναγκάστηκαν να είναι μοναχικοί. Θα μπορούσαν να μην είναι. Η κοινωνία, αυτά που υπηρέτησαν -η θρησκεία, η πατρίδα, ο στρατός- τους απoμόνωσαν. Δεν ήταν δική τους επιλογή.

Τις περισσότερες φορές δεν είναι επιλογή των μοναχικών ανθρώπων να είναι μόνοι τους. Θα έπρεπε να το σκεφτόμαστε αυτό.

Δυστυχώς, κατέστησαν συναισθηματικά ανάπηροι εξαιτίας της ανικανότητάς τους να εκφράσουν το ποιοι είναι και τι νιώθουν.

(V.S.) Δε ρίχνουμε φως στο φιλμ στην τελετουργία η οποία ανάγεται στην περίοδο που πέρασαν στα Ο.Υ.Κ. Η ίδια η τελετουργία, από μόνη της βάναυση, έχει να κάνει με το να πνίγεις κάποιον κι έπειτα να τον επαναφέρεις στη ζωή.

Πρέπει ταυτόχρονα να πολεμάς, αλλά όχι και να αλληλοαγαπιέσαι. Είναι σχιζοφρενικό να αποσκοπείς στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης, αλλά να μην επιτρέπεις στην αγάπη να αναπτυχθεί.

(A.T.) Αυτό κάνει τη συγκεκριμένη ταινία πολιτική και κοινωνική.

Γιατί διάλεξες την παραλία ως τοποθεσία για τα γυρίσματα; Λόγω των ανοιχτών οριζόντων, της απουσίας συνόρων;

(V.S.) Πραγματικά σέβομαι τη θάλασσα, αλλά και τη φοβάμαι πολύ διαισθητικά. Από τη μία, είναι μια μεθοριακή περιοχή, δεν μπορείς να προχωρήσεις παραπέρα.

Από την οπτική γωνία των χαρακτήρων, όμως, είναι και ένας ασφαλής τόπος. Έχουν τη δυνατότητα να εκφραστούν και οι δύο στην παραλία.

Εσύ, Αντώνη, νιώθεις ασφαλής στην παραλία;

(A.T.) Προσωπικά δε μου αρέσει το κολύμπι!

Η παραλία είναι ένας τόπος συνάντησης προσβάσιμος σε όλον τον κόσμο. Από την άλλη, την περίοδο που έγιναν τα γυρίσματα «έβγαζε» μια αίσθηση ιδιωτικότητας. Οι χαρακτήρες βίωναν την ιδιωτικότητα, αλλά ήταν και εκτεθειμένοι. Υπήρχε κίνδυνος.

Η περίοδος που προηγήθηκε των γυρισμάτων υπήρξε πολύ δύσκολη για μένα. Σκεφτόμουν πολύ για τον θάνατο. Η διαδικασία του φιλμ ήταν πολύ καθαρτική.

Σε βοηθάνε τα βραβεία και η γενικότερη αναγνώριση να ενσωματωθείς ευκολότερα στην ελλαδική κινηματογραφική κοινότητα;

(V.S.) Το σύστημα γύρω από τις μικρού μήκους ταινίες είναι χτισμένο πάνω στην απονομή βραβείων στους σκηνοθέτες. Μ’ αυτή την έννοια δε θα μας υποστηρίξει με βεβαιότητα να κάνουμε φιλμ στο μέλλον.

Αισθάνομαι εξαιρετικά ευτυχής γι’ αυτό που συνέβη- και συνάμα ντροπαλός έναντι των προσδοκιών που μπορεί να το συνοδεύουν. Μου αρέσει να δουλεύω χωρίς να προσελκύω την προσοχή.

Ως σκηνοθέτης, θεωρείσαι η ταινία. Αυτό βεβαίως δεν ισχύει. Τα βραβεία είναι η αναγνώριση μιας καλής ομάδας, μια επιβεβαίωση ότι τα πήγαμε καλά. Ούτε κάποιος πρέπει να συνηθίζει σ’ αυτά, αλλά ούτε και να κάνει φιλμ για να πάρει βραβεία.

Επί του παρόντος, επομένως, αναρωτιέμαι πώς μπορώ ταυτόχρονα να νιώσω χαρά γι’ αυτή την κατάσταση ενώ επικεντρώνομαι σε όσα μ’ ενδιαφέρουν.

Aς εστιάσουμε στην επόμενη ιστορία, λοιπόν!

Επηρεάζουν τα βραβεία και η αναγνώριση τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεσαι τον εαυτό σου ως ηθοποιό, Αντώνη;

(A.T.) Όταν με πήραν από τη Δράμα, ένιωσα τεράστια χαρά, γιατί ασχολούμαι με την ηθοποιία γύρω στα είκοσι χρόνια. Είναι ωραίο να σου λένε οι συνάδελφοί σου, «Μπράβο, ρε μάγκα!» Πάλευες, παλεύεις, και σ’το αναγνωρίζουν.

Επ’ ουδενί, όμως, με επηρεάζει στο πώς βλέπω τη δουλειά και θα συνεχίσω να τη βλέπω. Η «αναγνώριση» ενέχει τον κίνδυνο της επανάπαυσης, κι αυτή την παρατηρώ σε πολλούς συναδέλφους που αναγνωρίζονται γρήγορα- ή αργά.

Σταματούν την εξέλιξη και τον πειραματισμό. Μέχρι ν’ αναγνωριστούν πάλευαν. Μετά είναι σαν να σου είπαν: «Μην παλεύεις άλλο, φίλε. Έφτασες. Τώρα μπορείς να κάνεις μάστερκλας». Στα εικοσιπέντε ή στα τριάντα σου. Μη χέσω!

Χρειάζεται να εστιάζουμε μόνο στην ιστορία που θέλουμε να πούμε. Είναι πολύ κακή «πυξίδα» να αφηγείσαι ιστορίες που αρέσουν σε άλλους ή προκειμένου να «εισπράξεις» αναγνώριση.

Η μικρού μήκους ταινία του Valentin Stejskal 5pm Seaside πραγματοποίησε την ελληνική πρεμιέρα της στο φετινό Φεστιβάλ Δράμας, όπου απέσπασε τον Χρυσό Διόνυσο και βραβείο ανδρικής ερμηνείας (Αντώνης Τσιοτσιόπουλος).

Κατά την αθηναϊκή πρεμιέρα της στο πλαίσιο του 28^ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας κέρδισε τα ίδια βραβεία.

Την Τρίτη 29 Νοεμβρίου προβάλλεται στο πλαίσιο του 1^ου Spicy Indie International Film Festival, το οποίο διεξάγεται στο Studio New Star Art Cinema (28-30 Νοεμβρίου).