Συνομιλώντας με τις Ibtisam Barakat και Tamam el-Akhal για «Το μενεξεδένιο κορίτσι»

 

Ibtisam Barakat (πρώτη, αριστερά προς δεξιά), Tamam el-Akhal (δεύτερη)

Συνομιλώντας με την Παλαιστίνια-Αμερικανίδα συγγραφέα, εκπαιδεύτρια, ποιήτρια και μεταφράστρια Ibtisam Barakat και την εμβληματική Παλαιστίνια ζωγράφο Tamam el-Akhal με αφορμή το βιβλίο Το μενεξεδένιο κορίτσι.

Εμπνευσμένο από τη ζωή και τη δουλειά της καταξιωμένης καλλιτέχνιδος, το βιβλίο είναι γραμμένο από την Ibtisam Barakat, εικονογραφημένο από τον Σινάν Χαλάκ και πρόσφατα κυκλοφόρησε στα ελληνικά.

Ibtisam Barakat: «Η θεραπεία των άλλων είναι θεραπεία και του εαυτού μας»

Εμπνευσμένο από τον βίαιο εκπατρισμό της εμβληματικής Παλαιστίνιας ζωγράφου Tamam el-Akhal λόγω της Νάκμπα και τον πόθο της για επιστροφή, Το μενεξεδένιο κορίτσι είναι ένα υποβλητικό, πολιτικό εικονογραφημένο βιβλίο.

Πότε ανακάλυψες για πρώτη φορά την καλλιτεχνική της δουλειά, πότε την πρωτοσυνάντησες διά ζώσης και πoιες ήταν οι αρχικές σου εντυπώσεις από αυτήν ως άνθρωπο και καλλιτέχνη;

Πρώτα είδα τους πίνακες του περίφημου συζύγου της Ismail Shammout. Η σπουδαία τέχνη του και το ταλέντο μού προκάλεσαν δέος, έτσι άρχισα να ψάχνω την υπόλοιπη δουλειά και τη ζωή του επίσης.

Τότε ανακάλυψα ότι είναι παντρεμένος με μια καλλιτέχνιδα, την Tamam el-Akhal, και ξεκίνησα να εξερευνώ τη δουλειά της.

Είδα πως κι η δικιά της τέχνη είναι σπουδαία. Είχα την αίσθηση ότι το γεγονός πως ήταν άντρας κι εκείνη γυναίκα είχε παίξει έναν ρόλο στο να αποκτήσει η τέχνη του μεγαλύτερη φήμη.

Συνάντησα την Tamam διά ζώσης στην Ιορδανία όταν εκδόθηκε το Μενεξεδένιο κορίτσι. Πριν συμβεί αυτό, κουβεντιάσαμε στο τηλέφωνο για να δω αν της άρεσε η ιστορία κι ένιωθε ότι ήταν πιστή στο πνεύμα του βιώματός της.

Κι εσύ μετανάστευσες σε άλλη χώρα -εν προκειμένω στις Η.Π.Α.- όταν ήσουν νέα, αν και όχι ως προϊόν εξαναγκασμού. Συμμερίζεσαι, λοιπόν, τη θλίψη της Tamam el-Akhal για την απώλεια/κατοχή μιας χώρας και τον πόθο για επιστροφή;

Ενόψει της γενοκτονικής αποικιοκρατίας και της μεγάλης αδικίας που επιβάλλεται στους Παλαιστίνιους ως καθημερινή πραγματικότητα, όλοι οι Παλαιστίνιοι μετακινούνται σε όλες χώρες εξαναγκαστικά.

Κάποιοι μπορούν να κινηθούν σωματικά, άλλοι μόνο να «μεταναστεύσουν» εσωτερικά και να περιχαρακωθούν, άλλοι πέφτουν σε κατάθλιψη λόγω της έλλειψης ελευθερίας, άλλοι αρρωσταίνουν, άλλοι σπάνε τα κλουβιά με πρωτοποριακούς τρόπους.

Η αποικιοκρατία είναι βίαιη και απάνθρωπη και υποχρεώνει σε πρωτοτυπία στην έκφραση της ανθρωπιάς. Αλλά η κίνηση με κάποιον τρόπο, πραγματικά ή δημιουργικά, ορατά ή αόρατα, και η απόκριση είναι επιβεβλημένη.

Μετανάστευσα στις Η.Π.Α. γιατί δεν ήθελα να ζω σε μια εμπόλεμη ζώνη και σε μια χώρα που έβαζε στο στόχαστρο τη ζωή μου και τη ζωή του λαού σε καθημερινή βάση.

Η Νάκμπα ποτέ δε σταμάτησε. Μόνο μορφές άλλαξε και δεν αναφέρεται συχνά στα μίντια. Αλλά αν κοιτάξεις τις ζωές των Παλαιστινίων από έτος σε έτος, η Νάκμπα συνεχίζεται αδιάλειπτα επί 73 χρόνια μέχρι στιγμής.

Και η ίδια η Νάκμπα είναι η συνέχιση του Ολοκαυτώματος που συντελέστηκε εναντίον των Εβραίων στην Ευρώπη.

Οι παίκτες άλλαξαν, το όνομα άλλαξε, η πραγματική απόπειρα μιας ομάδας να καταστρέψει μια άλλη, να έχει κυριαρχία και μια όσο περισσότερο «καθαρή» παρουσία είναι δυνατόν συνεχίζεται.

Κάποιοι Εβραίοι διανοούμενοι και ακτιβιστές αναγνωρίζουν επίσης αυτή την πραγματικότητα. Είμαι ευγνώμων σ’ αυτούς και την ακεραιότητά τους.

Το Ολοκαύτωμα προκάλεσε την απώλεια 6 εκατομμυρίων ζωών Εβραίων πριν τερματιστεί.

Για εμάς τους Παλαιστίνιους έχει προκαλέσει άγνωστο αριθμό απωλειών επί 73 χρόνια και δεν έχει σταματήσει. Είναι ένα ζήτημα που αφορά στις παγκόσμιες δυνάμεις οι οποίες παίζουν με τις ζωές ολόκληρων λαών.

Η ανθρωπότητα έχει να διανύσει μεγάλη απόσταση μέχρι να θεραπευτεί από τη χαμηλού βαθμού συνείδηση που δημιουργεί την πραγματικότητα της συνεχιζόμενης αδικίας για διάφορες ομάδες.

Ταυτόχρονα, άλλοι είτε επωφελούνται από την κακομεταχείριση είτε απλώς την παρακολουθούν.

Tamam el-Akhal, η πρώτη της ελαιογραφία

Έχεις εκδώσει δύο βιβλία με απομνημονεύματα, τα οποία καταγράφουν τα παιδικά και νεανικά σου χρόνια στη Ραμάλα. Γιατί επέλεξες το συγκεκριμένο φορμά στην περίπτωση του εικονογραφημένου βιβλίου Το μενεξεδένιο κορίτσι;

Δεν ξεκίνησα το εγχείρημα μόνη μου.

Το 2019, το Tamer Institute for Community Education απεύθυνε κάλεσμα σε συγγραφείς να γράψουν εικονογραφημένα βιβλία εμπνευσμένα από Παλαιστίνιους καλλιτέχνες. Δεν είχα μάθει για το κάλεσμα, γιατί ζω στις Η.Π.Α.

Αλλά μου έστειλαν προσωπική πρόσκληση. Τη διάβασα και απάντησα «ναι» αυθημερόν.

Έπειτα ψάχτηκα βαθιά σχετικά με τον τρόπο που θα προχωρούσα, κι έγραψα το Μενεξεδένιο κορίτσι σε μια μέρα. Έκλαιγα από την πρώτη μέχρι την τελευταία λέξη.

Μετά έγραψα άλλο ένα βιβλίο, εμπνευσμένο από μια άλλη Παλαιστίνια καλλιτέχνιδα, η οποία ειδικεύεται στην κεραμική, την Vera Tamari.

Όταν κυκλοφόρησαν όλα, ανακάλυψα ότι δύο από τα τέσσερα βιβλία που είχε εκδώσει το Tamer Institute σχετικά με Παλαιστίνιους καλλιτέχνες ήταν δικά μου.

Το ένα σχετικά με την Tamam, Το μενεξεδένιο κορίτσι, και το άλλο για την Vera, The Jar that Became a Galaxy.

Η συνεργασία με τον Σινάν Χαλάκ υπήρξε κομβικής σημασίας. Δουλέψατε από κοινού ή χωριστά;

Ο Σινάν Χαλάκ είναι Λιβανέζος εικονογράφος κι εγώ Παλαιστίνια συγγραφέας. Έκανε σπουδαία δουλειά. Μου αρέσει που το κείμενο είναι απέριττο, όπως κι η τέχνη. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ένα κομψό βιβλίο.

Εργαστήκαμε χωριστά και η ολοκληρωμένη ιστορία ήρθε πρώτη. Το Tamer Institute επέλεξε τον καλλιτέχνη αφότου έλαβε το πλήρες βιβλίο.

Υπήρχε μια επιτροπή που διατύπωσε σχόλια για την προσαρμογή των εικόνων κατά τρόπο που να ανταποκρίνεται στο παλαιστινιακό πνεύμα και την έκφραση- για παράδειγμα, προσθέτοντας κλειδιά στο έδαφος.

Τα κλειδιά συμβολίζουν όλα τα κλειδιά που οι Παλαιστίνιοι πήραν μαζί τους όταν αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους στη διάρκεια της Νάκμπα. Πολλοί τα έχουν ακόμα μαζί τους.

Είναι υπέροχο που ένας εικονογράφος ο οποίος δεν είναι Παλαιστίνιος μπορεί να συνεισφέρει μ’ αυτόν τον όμορφο τρόπο. Είμαι ευγνώμων σε όλους τους ανθρώπους που βοήθησαν στην παραγωγή του Μενεξεδένιου κοριτσιού.

Είσαι η ιδρύτρια των σεμιναρίων Γράψτε τη ζωή σας, που αποσκοπούν στην ενθάρρυνση ομάδων και ατόμων να μετατρέψουν ιστορίες ζωής σε λογοτεχνία. Πώς λειτουργούν αυτά τα σεμινάρια;

Πολλοί άνθρωποι ονειρεύονται να γράψουν την ιστορία της ζωής τους, αλλά δεν ξέρουν τον τρόπο, και αμφιβάλλουν αν οι ιστορίες τους είναι σημαντικές.

Στο εργαστήρι συνεργάζομαι με τους συμμετέχοντες/τις συμμετέχουσες για να επανακτηθεί η αίσθηση της «μοναδικής» αξίας των φωνών και των ζωών τους και το ότι κάθε άνθρωπος είναι το ίδιο σημαντικός με τον οποιονδήποτε άλλο.

Η ιεραρχία της σπουδαιότητας είναι πλαστή. Η ζωή χρειάζεται κάθε μεμονωμένο άτομο, και η ανθρωπότητα έχει ανάγκη την έκφραση κάθε ανθρώπου πάντα.

Στο Γράψτε τη ζωή σας γράφουμε ως έκφραση ελευθερίας και οικειοποίησης του εαυτού και ως ένα κεντρικό κομμάτι της ανθρώπινης ιστορίας.

Ένα ζήτημα που εξερευνούμε είναι το πώς ένας άνθρωπος νιώθει για το όνομά του. Είναι απρόσμενο το πόσο περίπλοκη μπορεί να είναι η σχέση κάποιου με το όνομα ή το επίθετό του.

Θα ζητήσω, λοιπόν, από τους αναγνώστες/τις αναγνώστριες αυτής της συνέντευξης να καταπιαστούν μ' αυτή την ερώτηση:

Πάρτε μια βαθιά ανάσα. Γράψτε το όνομά σας σ’ ένα κομμάτι χαρτί και κρατήστε το στο χέρι σας. Κοιτάξτε το όνομά σας για ένα λεπτό και αφήστε το να σας μιλήσει. Τι θέλει να σας πει το όνομά σας; Σημειώστε το.

Ελπίζω να απολαύσετε την έναρξη του εργαστηρίου Γράψτε τη ζωή σας.

Έχουν υπάρξει αφυπνιστικές, θεραπευτικές εμπειρίες για τις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες;

Είναι δυνατές και θεραπευτικές εμπειρίες.

Όταν ένας άνθρωπος μετακινείται από τη σιωπή στην ομιλία, από το κρύψιμο στη λάμψη, από την απελπισία στην ελπίδα, από την άγνοια του εαυτού στην περιέργεια και την αγάπη για τον εαυτό του και τη ζωή, όλος ο κόσμος αλλάζει.

Πρόσφατα ήμουν υπεύθυνη για ένα εργαστήρι όπου συμμετείχαν 50 συγγραφείς κι άλλοι ενδιαφερόμενοι στην Ινδονησία μέσω Zoom. Μπορούσες να νιώσεις τη ζωντάνια και τον ενθουσιασμό.

Οι άνθρωποι αναπνέουν καλύτερα όταν ξέρουν ότι τους δίνεται αξία και επανασυνδέονται με αυτό που είναι, και μ’ αυτό που είναι οι ιστορίες τους- ουσιώδεις και αναγκαίες.

Το Μενεξεδένιο κορίτσι είναι μια μεγάλη παλαιστινιακή τομή όσον αφορά στον πώς μπορούμε να προσφέρουμε στον Παλαιστίνιο άνθρωπο -κυρίως στο παιδί- έναν τρόπο να υπερβεί τη Νάκμπα με τη βοήθεια των μέσων που κατέχει:

Της σπουδαίας φαντασίας και της αγάπης για την Παλαιστίνη, και του σπουδαίου ανθρώπινου πνεύματός μας.

Καμία Νάκμπα και καμία αποικιοκρατία δεν μπορούν ποτέ να τα καταστρέψουν αυτά.

Tο μενεξεδένιο κορίτσι κυκλοφορεί στα ελληνικά από τον ρεθυμνιώτικο συνεταιριστικό εκδοτικό οίκο Παράξενες Μέρες. Τι σηματοδοτεί αυτή η κυκλοφορία για σένα, ιδίως από έναν μικρό, ανεξάρτητο εκδοτικό οίκο;

Είμαι ενθουσιασμένη γι’ αυτή τη μετάφραση από τις Παράξενες Μέρες. Η ελληνική γλώσσα βρίσκεται στη ρίζα του πολιτισμού, όπως κι η αραβική.

Το να συναντηθούν αυτές οι δύο γλώσσες σε ένα από τα βιβλία μου είναι σαν ένας συνεταιριστικός διαπολιτισμικός θρίαμβος.

Ποτέ δεν έχω πάει στην Κρήτη, αλλά τώρα έχουν πάει οι λέξεις μου. Αισθάνομαι μεγάλη χαρά και ανυπομονώ να φτάσει η μέρα που θα δω από κοντά αυτό το σπουδαίο κομμάτι του ένδοξου πλανήτη μας.

Πρωτίστως κόντρα στο λαϊκό αίσθημα, διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις, ανεξαρτήτως πολιτικού προσανατολισμού, έχουν αναβαθμίσει/διευρύνει τους πολιτικούς και οικονομικούς δεσμούς του ελληνικού και του ισραηλινού κράτους.

Πώς αξιολογείς αυτή την επιλογή;

Ο κόσμος μας βιώνει μια κρίση ηγεσίας αυτή τη στιγμή σε όλες τις χώρες, σε Ανατολή, Δύση, Νότο και Βορρά. Οι αποφάσεις που λαμβάνονται δεν επεκτείνουν την πορεία της ανθρωπότητας προς μια πιο δίκαιη, θεραπευτική, σοφότερη κατεύθυνση.

Δεν πειράζει, όμως. Έχω τη βαθιά πεποίθηση ότι θα έρθει ο καιρός που η ανθρωπότητα ως συλλογικό σώμα θα ανακαλύψει μια θεραπεία για την «αδικία», όπως όταν πασχίζαμε να βρούμε μια θεραπεία για τον κορονοϊό.

Είναι η μοίρα μας ως είδος να μαθαίνουμε περισσότερη ενσυναίσθηση καθώς προχωράμε. Αυτό πιστεύω, και εργάζομαι στην κατεύθυνση της καλλιέργειας μεγαλύτερης ενσυναίσθησης στον προσωπικό και τον επαγγελματικό μου κόσμο.

Με περισσότερη ενσυναίσθηση, βλέπουμε πως η θεραπεία των άλλων είναι θεραπεία και του εαυτού μας.

Σύμφωνα με την αδερφή σου, όπως γράφεις στο αυτοβιογραφικό βιβλίο Balcony on the Moon, Coming of Age in Palestine, «το να είσαι Παλαιστίνιος σε διδάσκει να είσαι έτοιμος για την οποιαδήποτε μοίρα».

Aν έκανες μια αναδρομή στη ζωή και τις επιλογές σου, θα το ξανασκεφτόσουν που μετακόμισες στις Η.Π.Α.;

Πήρα τη σωστή απόφαση μετακομίζοντας στις Η.Π.Α., μια χώρα όπου μπορούσα να θεραπεύσω τη φωνή μου, και μετά να ξεκινήσω να βοηθώ τη θεραπεία άλλων μέσω της δημιουργικής δύναμης της τέχνης του λόγου και του γραπτού κειμένου.

Αν είχα μείνει στην Παλαιστίνη, δε θα είχα καταφέρει όσα κατάφερα στις Η.Π.Α. Θεωρώ όλο τον πλανήτη πατρίδα μου και αγαπώ τις Η.Π.Α. όσο αγαπώ την Παλαιστίνη.

Κάποια μέρα, στη φαντασία μου, οι Παλαιστίνιοι θα προσφέρουν σε άλλους ανθρώπους που αναζητούν καταφύγιο ένα σπίτι στην Παλαιστίνη, και θα έχουν όλοι ίσα δικαιώματα και θα είναι ευπρόσδεκτοι.

Όλες οι εθνικότητες γενικά, ενώ είναι οργανωτικά στοιχεία, πρέπει να είναι λιγότερο σημαντικές συγκριτικά με την ανθρωπότητα.

Αυτός είναι ένας πλανήτης που πρέπει να καταλάβει πως ό,τι συμβαίνει στην Ανατολή επηρεάζει άμεσα αυτό που συμβαίνει στη Δύση και αντιστρόφως, όπως ένα σώμα. Υπάρχει μια υπέροχη ενότητα στην ανθρωπότητα και το σύμπαν γενικότερα.

Θα σκεφτόσουν να επιστρέψεις μόνιμα στη Ραμάλα ή νιώθεις τελικά ότι η φωνή σου ως ανθρώπου παλαιστινιακής καταγωγής ακούγεται/γίνεται σεβαστή στη βορειοαμερικανική δημόσια σφαίρα;

Το να ζεις στις Η.Π.Α. ως μετανάστρια/μετανάστης είναι μια πολύ σημαντική ανθρώπινη εμπειρία.

Στις Η.Π.Α. μπορείς να δεις νέες προοπτικές και να συναντήσεις ανθρώπους διαφορετικών καταβολών, όπως επίσης και να ζήσεις σε μια πολιτισμικά πολύπλοκη κοινωνία, με όλα τα καλά που αυτό έχει και όλα τα προβλήματα που δημιουργεί.

Θα ήμουν πολύ ευτυχής αν ζούσα μόνιμα στη Ραμάλα ή την Ιερουσαλήμ, όπου έχω γεννηθεί, αν η κατάσταση άλλαζε κατά τέτοιον τρόπο ώστε η ζωή εκεί να ήταν μια παραγωγική εμπειρία.

Όπου, όμως, κι αν ζω στον πλανήτη, σκοπεύω να δημιουργώ δουλειά που θα βοηθά στην αύξηση της ελευθερίας για όλους τους ανθρώπους, εμπνέοντας μεγαλύτερη ενσυναίσθηση και την ομορφιά του κουράγιου και της δημιουργικότητας.

Tamam el-Akhal: «Ανέκαθεν με έλκυε η έκφραση του παλαιστινιακού αγώνα»

Ο ξεριζωμός από την πατρίδα σας -ιδίως όταν ξέρετε ότι οι ισραηλινές κατοχικές δυνάμεις σάς εμποδίζουν να επιστρέψετε ως κάτοικος- είναι εξαιρετικά επώδυνος. Τι θυμάστε με μεγαλύτερη τρυφερότητα από την προ-Νάκμπα περίοδο;

Πιο στοργικά θυμάμαι την κούκλα μου που είχα φτιάξει με τα ίδια μου τα χέρια ως παιδί και ήμουν συνδεδεμένη μ’ αυτήν.

Ήθελα να την πάρω μαζί μου, αλλά δεν μπορούσα όταν υποχρεωθήκαμε υπό την απειλή όπλων να φύγουμε εσπευσμένα στις 28 Απριλίου του 1948.

Συνήθιζα επίσης να φτιάχνω τους δικούς μου χαρταετούς και να τους πετάω. Αυτό δημιουργούσε μπελάδες όταν κάποιος χαρταετός βυθιζόταν στον αργιλέ της γειτόνισσας και της κατέστρεφε το απόγευμα.

Το λάτρευα όταν οι άνθρωποι ήταν ευτυχισμένοι, όπως όταν ανακοινώθηκε ο ερχομός του Παλαιστίνιου ηγέτη Amin al-Husseini: υπήρχαν μεγάλες γιορτές, τις οποίες λάτρευα.  

Απολάμβανα το να βλέπω τον λαό μου ευτυχισμένο στην Παλαιστίνη. Και, κατόπιν, μετέφερα αυτή την ευτυχία στους πίνακές μου.

Δεν υπήρχαν πολλές Παλαιστίνιες -και Αράβισσες, γενικότερα- ζωγράφοι τον καιρό σας- αν υπήρχαν καν. Πώς το ερμηνεύετε; Πότε συνειδητοποιήσατε το ιδιαίτερο ταλέντο σας;

Είναι αλήθεια. Δεν υπήρχαν πολλές γυναίκες ζωγράφοι που είχα υπόψη μου εκείνο τον καιρό- αν υπήρχε κάποια. Δεν ξέρω γιατί.

Ήταν ο πατέρας μου που ανακάλυψε το ταλέντο μου και με ενθάρρυνε αρχικά όταν ήμουν παιδί. Κατόπιν, μετά τη Νάκμπα, ένας κορυφαίος Λιβανέζος ποιητής ενθάρρυνε τον διευθυντή του σχολείου μου να με βοηθήσει να πάω σε καλλιτεχνικό σχολείο.

Αυτή ήταν η αφετηρία του ταξιδιού μου προς μια ισόβια εμπειρία της τέχνης.

Αυτό το ταλέντο άρχισε να καρποφορεί στην Αίγυπτο, και καλλιεργήθηκε περαιτέρω όταν συναντηθήκατε με τον μακαρίτη σύζυγό σας, Ismail Shammout, σύντροφο στη ζωή και την τέχνη.

Αλληλοσυμπληρωνόσασταν εξελισσόμενοι ως καλλιτέχνες;

Ναι. Στην πραγματικότητα, ο Ismail μου είχε προτείνει: «Τι θα έλεγες αν γινόμασταν τα δυο φτερά ενός πουλιού που αντιπροσωπεύει την Παλαιστίνη;»

Ακόμα και πριν παντρευτούμε, πραγματοποιούσαμε κοινές εκθέσεις ως καλλιτέχνες, ταξιδεύαμε μαζί και αλληλοσυμπληρωνόμασταν στην τέχνη και τη ζωή.

Ποικιλόμορφη, πολύχρωμη και παλλόμενη, η τέχνη σας είναι ριζωμένη στην παλαιστινιακή κληρονομιά και τον αγώνα. Είναι η διατήρηση της μνήμης στον «πυρήνα» των καλλιτεχνικών, πολιτικών και προσωπικών ενδιαφερόντων σας;

Ανέκαθεν με έλκυε η έκφραση του παλαιστινιακού αγώνα, της ζωής, των συναισθημάτων, των βιωμάτων, φιλοδοξιών- και κυρίως των αισθημάτων χαράς και θριάμβου πέραν των έντιμων αγώνων.

Αγαπώ επίσης τη μουσική και τις επιτελεστικές τέχνες και μετασχηματίζω τα συναισθήματα της περφόρμανς σε έντονους πίνακες. Οι άνθρωποι το απολαμβάνουν και μπορούν να ταυτιστούν μ’ αυτές τις εκφράσεις στους πίνακές μου.

Κατά το παρελθόν συνδεόσασταν με την Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (Ο.Α.Π.) Πού κινείστε πολιτικά επί του παρόντος;

O Ismail κι εγώ ποτέ δε σχετιστήκαμε με κάποιο πολιτικό κίνημα που δεν εκπροσωπούσε το σύνολο του παλαιστινιακού λαού.

Ήμασταν στενοί φίλοι με τους ηγέτες όλων των πολιτικών κομμάτων, αλλά ο αγώνας μας δε συνδεόταν με κάποιο πολιτικό κόμμα- μόνο η Παλαιστίνη είχε σημασία για εμάς, όχι το ένα ή το άλλο κόμμα.

Η τέχνη δεν μπορεί να περιοριστεί κάτω από πολιτικές «ομπρέλες».

Xάρη στην πρόσφατη έκδοση του Μενεξεδένιου κοριτσιού και στα ελληνικά, η τέχνη, η ζωή κι η προσωπικότητά σας διέσχισαν σύνορα και κατάφεραν να συναντήσουν το ελληνικό αναγνωστικό κοινό. Χαίρεστε γι’ αυτό;

Ναι, πάρα πολύ. Το Μενεξεδένιο κορίτσι είναι ένα σπουδαίο έργο τέχνης.

Με τιμά και με συναρπάζει που το βιβλίο, γραμμένο από την υπέροχη Παλαιστίνια συγγραφέα Ibtisam Barakat και εικονογραφημένο από τον ταλαντούχο Λιβανέζο Σινάν Χαλάκ, εκδόθηκε και μεταφράζεται σε άλλες γλώσσες ανά τον κόσμο.

Έχετε ταξιδέψει στην Ελλάδα;

Έχω επισκεφτεί την Ελλάδα τρεις φορές, έχω πάει και τα παιδιά μου εκεί. Η οικογένειά μου αγαπάει την Ελλάδα. Είναι όμορφη και πηγή έμπνευσης. Ο Ismail κι εγώ έχουμε επίσης πραγματοποιήσει εκθέσεις στη χώρα.

Είστε σχεδόν 87, αλλά στην πραγματικότητα μοιάζετε πολύ νεότερη! Πού οφείλετε αυτή τη νεανικότητα και ζωτικότητα; Στη ζωγραφική;

Οφείλεται, νομίζω, στον τρόπο ζωής μου με όλες του τις λεπτομέρειες.

Επίσης, στο γεγονός πως δε χρησιμοποιώ καθόλου μέικαπ, μονάχα παραδοσιακό φυσικό παλαιστινιακό σαπούνι φτιαγμένο με ελαιόλαδο. Είναι το μόνο σαπούνι που ανέκαθεν χρησιμοποιώ. Τα αποτελέσματα είναι ολοφάνερα!

Πού σχεδιάζετε να αποθηκεύσετε και να εκθέσετε τη δουλειά σας όταν δε θα είστε σωματικά τριγύρω;

Έχω τρεις γιους και εννιά εγγόνια. Θα είναι οι θεματοφύλακες της καλλιτεχνικής δουλειάς.

Το σπίτι μας στην Παλαιστίνη, αυτό από το οποίο έφυγα το 1948, μόλις μετατράπηκε σε καλλιτεχνική γκαλερί για ισραηλινή τέχνη.

Αυτό νομίζω ότι είναι συμβολικό και σκέφτομαι πως αποτελεί προετοιμασία για την επιστροφή της δουλειάς μου στην πατρίδα μου. Θα υπάρχει μια έτοιμη γκαλερί!

Ευχαριστώ θερμά την Tamam el-Akhal για την ενασχόλησή της με τις ερωτήσεις μου.

Την ευχαριστώ, επιπλέον, και γιατί επέλεξε προσωπικά τις φωτογραφίες των πινάκων της που συνοδεύουν το άρθρο, οι οποίοι αντιπροσωπεύουν διαφορετικά στάδια της καλλιτεχνικής της εξέλιξης.

Eυχαριστώ επίσης την Ibtisam Barakat για τη μετάφραση στα αραβικά των ερωτήσεών μου στην Tamam el-Akhal και τη μεταγραφή/μετάφραση των απαντήσεών της στα αγγλικά.

Η κεντρική φωτογραφία του άρθρου προέρχεται από την παρουσίαση του βιβλίου στην Ιορδανία και έχει παραχωρηθεί από την Ibtisam Barakat.

Το βιβλίο της Ibtisam Barakat Το μενεξεδένιο κορίτσι κυκλοφορεί στα ελληνικά από τον εκδοτικό οίκο Παράξενες Μέρες σε μετάφραση του Μπασάρ Αμπάς και εικονογράφηση του Σινάν Χαλάκ.