Dina Duma: «Εξακολουθούμε να ζούμε σε μια πατριαρχική κοινωνία»

 

Dina Duma (Φωτογραφία: Γιάννης Κοντός)

Η τοξική φιλία δύο έφηβων κοριτσιών -και οι συνέπειές της- με φόντο την εποχή των social media βρίσκεται στο επίκεντρο της εξαιρετικά ερμηνευμένης ταινίας Κολλητές, σε σκηνοθεσία της βορειομακεδονικής καταγωγής Dina Duma.

Συναντηθήκαμε με την νεαρή σκηνοθέτρια στο πλαίσιο του 62^ου ΦΚΘ, όπου το φιλμ της πραγματοποίησε με επιτυχία την ελληνική πρεμιέρα του.

Από πού πηγάζει η τόσο βαθιά σχέση σου με τις νεότερες γενιές, όπως αποτυπώνεται στο μεγάλου μήκους ντεμπούτο σου μυθοπλασίας Κολλητές;

Αναφέρεσαι στην τοξική φιλία των δύο πρωταγωνιστριών.

Τοξική ή όχι, ενδιαφέρομαι για την αποτύπωσή της.

Κάθε γυναίκα έχει μια φίλη σαν την Jana σε κάποια στιγμή της ωρίμανσής της και κάθε άνθρωπος έχει συναντήσει ένα τέτοιο κορίτσι.

Η δικιά μου σχέση με τις νεότερες γενιές είναι ένα κομμάτι αυτής της ωρίμανσης.

Ηλικιακά είσαι πολύ κοντά στη γενιά των πρωταγωνιστριών. Νιώθεις κοντά στις ανησυχίες, τα ενδιαφέροντα, τις επιθυμίες της;

Όταν ξεκίνησα να γράφω το σενάριο, ήμουν ακόμα νεότερη, οπότε θυμόμουν πώς ήταν να είσαι έφηβη, γιατί κι εγώ σχεδόν έφηβη ήμουν τότε. Αυτές οι αναμνήσεις παρέμειναν, λοιπόν.

Κάναμε casting επί ένα εξάμηνο και κουβέντιασα με πολλά κορίτσια μεταξύ δεκαπέντε και δεκαοκτώ χρονών, επομένως ο κόσμος που προσπάθησα να χτίσω με το φιλμ ήταν εμπνευσμένος από τις ιστορίες και τις εμπειρίες τους.

Εμπνεύστηκε και από αναμνήσεις από τη διά σου παιδική και εφηβική ηλικία;

Ναι, εμπνεύστηκε από ένα πραγματικό γεγονός που συνέβη στο σχολείο μου καθώς μεγάλωνα.

Ένα κορίτσι κι ένα αγόρι έκαναν σεξ και κάποιο άτομο τους βιντεοσκόπησε.

Εκείνη την εποχή δεν υπήρχε το Instagram, όπως στην ταινία. Υπήρχε, όμως, το Facebook. Κάποιος ανέβασε το βίντεο στο διαδίκτυο κι έγινε viral. To κορίτσι αναγκάστηκε να φύγει από την πόλη, αλλά το αγόρι έγινε ήρωας στο σχολείο.

Κανένας δεν υποστήριξε το νεαρό κορίτσι, μονάχα το έκριναν, κι εκείνο αισθάνθηκε ντροπή. Αυτή η ντροπή παρέμεινε σε όλα τα κορίτσια, σε εμάς, κι είναι ακόμα παρούσα.

Είναι ξεκάθαρο πως οι γυναίκες υφίστανται διαφορετική μεταχείριση από τους άντρες όσον αφορά σε συγκεκριμένες συμπεριφορές.

Εξακολουθούμε να ζούμε σε μια πατριαρχική κοινωνία και στην πατρίδα μου, νομίζω. Είναι πολύ σημαντικό να ξεκινήσουμε μια συζήτηση.

Σε ποιο στάδιο βρίσκεται, λοιπόν, συζήτηση για το έμφυλο ζήτημα, για την επανερμηνεία/ανατροπή των ρόλων στη Βόρεια Μακεδονία;

Τον Δεκέμβριο ξεκινά η κυκλοφορία των Κολλητών στη χώρα μου, οπότε ελπίζω να προκαλέσει συζητήσεις και ίσως να προγραμματιστούν προβολές σε σχολεία.

Υπάρχουν φραγμοί ανάμεσα στη νεότερη και τις μεγαλύτερες γενιές, ιδίως στο επίπεδο των θεσμών.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν (ανα)διαμορφώσει τη ζωή και τη σχέση μας τόσο με τον εαυτό μας όσο και με τους άλλους, κι αυτό αποτυπώνεται στην αφήγησή σου. Πόσο έντονος είναι ο αντίκτυπός τους στη χώρα σου;

Είναι μεγάλος ο αντίκτυπος στο πώς κάνουμε σχέσεις και βιώνουμε την καθημερινή ζωή μας.

Δεν έχουμε επίγνωση ότι η νεότερη γενιά γεννήθηκε με τη συγκεκριμένη τεχνολογία, και είναι πολύ συνηθισμένη σ’ αυτόν τον τρόπο επικοινωνίας, οπότε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μετατρέπονται σε ένα ολόκληρο παράλληλο μυστικό σύμπαν.

Κι εγώ, εξάλλου, χρησιμοποιώ αυτά τα μέσα, είμαι «εθισμένη».

Πώς καταφέρνεις ν’ αποφύγεις των περαιτέρω «εθισμό»;

Ιδίως κατά την περίοδο της πανδημίας βασιζόμουν πολύ στα social media, γιατί ένιωθα μόνη. Αλλά αυτή η ενασχόληση μάς έκανε ακόμα πιο μοναχικούς, γιατί η πραγματική επαφή δεν μπορεί ποτέ να αντικατασταθεί.

Αν τα αντιμετωπίσεις ως «εθισμό», πρέπει να μείνεις μακριά από αυτά βιώνοντας την πραγματική ζωή και το πραγματικό τώρα!

Η χρήση του υδάτινου στοιχείου συνδέεται στενά και βαθιά με τη φιλμική αφήγηση, λειτουργώντας ως μεταφορά για την αστάθεια των κεντρικών χαρακτήρων, της Maya και της Jana, και της μεταξύ τους σχέσης.

Για μένα το νερό αντιπροσωπεύει τον άξονα του βασικού χαρακτήρα, γιατί πάντα αισθάνεσαι ένα κίνδυνο όταν αυτό εμφανίζεται.

Στην αρχή είναι κάτι παιχνιδιάρικο, αλλά σταδιακά εξελίσσεται σε βάρος.

Η ταινία σου αποπνέει μια υποχθόνια, ανησυχαστική αίσθηση, κι αυτό τη διαφοροποιεί από την πλειονότητα πολλών αντίστοιχων. Είχες εξ αρχής κατά νου την απόδοση αυτής της αίσθησης μέσα από την κινηματογράφησή σου;

Ακόμα κι όταν φανταζόμουν το φιλμ, πριν καν ξεκινήσω να γράφω το σενάριο, ήταν έτσι.

Εκτός από τη σκοτεινιά που τη χαρακτηρίζει, απουσιάζει σχεδόν ολοκληρωτικά μια αίσθηση κάθαρσης. Συμφωνείς; Ή θεωρείς ότι προκύπτει μια αναγνώριση, έστω, του τι πήγε στραβά;

Νιώθω πως υπάρχει κάθαρση και για τους δύο χαρακτήρες, ιδίως με την τελευταία σκηνή. Σε κάθε περίπτωση, πρόθεσή μου ήταν το τέλος να είναι κάπως ανοιχτό και να το αφήσω στη φαντασία του κοινού.

Επιστρέφοντας στις πρωταγωνίστριές σου, ήταν εξαιρετικά πειστικές, αν και απολύτως άπειρες υποκριτικά.

Ήταν πολύ σημαντικό να βρω τις κατάλληλες ηθοποιούς.

Επί τέσσερις μήνες περάσαμε πολύ χρόνο παρέα, μοιράστηκαν μαζί μου κάποιες εμπειρίες τους, κι έτσι δημιουργήσαμε τους αντίστοιχους χαρακτήρες.

Τους επιτράπηκε να διαβάσουν το σενάριο μόνο μια φορά και τους ζήτησα να το ξεχάσουν και να βάλουν τον εαυτό τους στους χαρακτήρες, ενώ οι γονείς τους το διάβασαν για να εγκρίνουν τη συμμετοχή τους, καθώς ήταν ανήλικες.

Δεν είναι τόσο συνηθισμένο να επιτυγχάνεται αυτός ο βαθμός πειστικότητας σε υποκριτικό επίπεδο.

Χαίρομαι!

Η ολοκλήρωση του μεγάλου μήκους ντεμπούτου σου μυθοπλασίας σού προσφέρει μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση για το μέλλον σου;

Ασφαλώς, αλλά μου δημιουργεί και πολύ μεγαλύτερη ευθύνη όσον αφορά στα επόμενα βήματά μου.

Ποια είναι η κατάσταση της κινηματογραφικής βιομηχανίας στη Βόρεια Μακεδονία και πώς οραματίζεσαι τον εαυτό σου εντός του συγκεκριμένου πλαισίου;

Δυστυχώς, έχουν υπάρξει περικοπές στον προϋπολογισμό και εξαιτίας της πανδημίας. Ο πολιτισμός είναι από τις τελευταίες προτεραιότητες στη χώρα μου, κι αυτό συνιστά πρόβλημα.

Χαίρομαι, ωστόσο, που γυναίκες σκηνοθέτριες υποστηρίζονται τώρα και τους δίνεται μια ευκαιρία, κάτι που δε συνέβαινε πριν. Υπάρχει, επίσης, μεγαλύτερη ανοιχτότητα απέναντι σε ανθρώπους νεότερων ηλικιών.

Βλέπουμε τα αποτελέσματα αυτών των αποφάσεων και θα συνεχίσεις να βλέπεις καλές ταινίες από τη χώρα μου!

Τι είδους φιλμ ή δημιουργούς προτιμάς;

Τείνω να παρακολουθώ οτιδήποτε καινούριο και φρέσκο κυκλοφορεί, αλλά όταν γράφω ένα σενάριο δεν παρακολουθώ τίποτα, γιατί με επηρεάζει, και θέλω να μείνω απομονωμένη.

Αγαπώ τη δουλειά της Andrea Arnold και του Τόμας Βίντερμπεργκ.

Πώς βίωσες τη φεστιβαλική σου εμπειρία ως πρωτοεμφανιζόμενη στη Θεσσαλονίκη; Αγχωμένα, με ενθουσιασμό, με περιέργεια;

Με όλα αυτά τα συναισθήματα, καθώς πολλά από τα φεστιβάλ δε λαμβάνουν χώρα κανονικά, οπότε δεν είναι δυνατόν να ταξιδέψω. Το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης έχει πολύ καλό κοινό, και το Q&A μετά την πρεμιέρα των Κολλητών διήρκεσε πολύ.

Αγαπώ, εξάλλου, την πόλη!

Η συνέντευξη με την Dina Duma πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του 62^ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (4-14 Νοεμβρίου).

Ευχαριστώ θερμά τον Δημήτρη Κερκινό, «ψυχή» της ενότητας Ματιές στα Βαλκάνια στο πλαίσιο της οποίας εντάσσεται το φιλμ, για την πολύτιμη συνδρομή του στον προγραμματισμό της συνέντευξης.

Η ταινία της Dina Duma Κολλητές προβάλλεται στη διαδικτυακή πλατφόρμα του 62^ου ΦΚΘ μέχρι την ολοκλήρωσή του.