Nariman Aliev: «Αφηγούμαι ιστορίες από την οπτική των Τατάρων της Κριμαίας»

 

Nariman Aliev (Photo credit: Christophe Simon/AFP)

Μεγάλου μήκους ντεμπούτο μυθοπλασίας του πολλά υποσχόμενου Ουκρανού, ταταρικής καταγωγής σκηνοθέτη Nariman Aliev, το Ταξίδι στην Κριμαία συνιστά ένα βαθύ -και ενίοτε «δυσανάγνωστο»- υπαρξιακό και ιστορικό οδοιπορικό.

Μια σύντομη συνομιλία με τον νεαρό σκηνοθέτη λίγες μέρες πριν την έξοδο του φιλμ στις 9 Σεπτεμβρίου.

Είσαι ένας νέος -και πολύ ταλαντούχος- σκηνοθέτης και σεναριογράφος με ταταρική καταγωγή από την Κριμαία, η οποία ελέγχεται και κυβερνιέται από τη Ρωσία, αλλά διεθνώς θεωρείται τμήμα της Ουκρανίας.

Πώς βρίσκεις τον δρόμο σου μέσα από αυτές τις αντικρουόμενες αναφορές;

Ζω και εργάζομαι στο Κίεβο, επομένως δεν μπορώ να επιστρέψω στην πατρίδα μου. Δεν υπάρχει συζήτηση ή συμβιβασμός σε σχέση με αυτό το ζήτημα. Η Κριμαία είναι Ουκρανία. Η Ρωσία είναι ο κατακτητής.

Το Ταξίδι στην Κριμαία, το οπτικά εντυπωσιακό μεγάλου μήκους ντεμπούτο σου μυθοπλασίας, καταπιάνεται, στον πυρήνα του, με τη σχέση πατέρα-γιού.

Εκτυλίσσεται, ωστόσο, σε ένα πολύ συγκεκριμένο ιστορικό, πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο. Είναι μια τέτοια σχέση ένα ζήτημα που σε συναρπάζει υπαρξιακά και αφηγηματικά;

Όλες οι ιστορίες είναι οικουμενικές. Το πιο σημαντικό σε αυτές είναι το πλαίσιο που τις καθιστά μοναδικές.

Επιπλέον, αποσκοπεί η δουλειά σου στο να αποτυπώσει/αποτίσει φόρο τιμής στους σύγχρονους Τατάρους της Κριμαίας;

Αφηγούμαι ιστορίες από την οπτική των Τατάρων της Κριμαίας όχι γιατί αυτό είναι κάτι «εξωτικό», αλλά γιατί είναι ένα κομμάτι μου. Γνωρίζω για ποιο πράγμα μιλάω και καταλαβαίνω τι λέω.

Στις βραβευμένες μικρού μήκους ταινίες σου συνεργάστηκες με μη-επαγγελματίες ηθοποιούς. Υποθέτω ότι αυτό δεν ίσχυσε στο Ταξίδι στην Κριμαία. Είναι οι συμπρωταγωνιστές του φιλμ επαγγελματίες;

Οι μικρού μήκους ταινίες μου είναι δουλειές χαμηλού προϋπολογισμού. Γι’ αυτό και αποκόμισα πολλή βοήθεια από την οικογένειά μου σε αυτές.

Συμμετείχαν στην παραγωγή και έπαιζαν ως ηθοποιοί. Κανείς τους βέβαια δεν έχει σχέση με το σινεμά. Αλλά ενδιαφέρθηκαν και θέλησαν να με βοηθήσουν.

Στη μεγάλου μήκους δουλειά τους περισσότερους ρόλους υποδύθηκαν ασφαλώς επαγγελματίες ηθοποιοί. Ο μόνος ηθοποιός χωρίς εκπαίδευση είναι ο Remzi Bilyalov, που έπαιξε τον ρόλο του Alim, του γιού.

Είναι ξάδερφός μου και πήρε μέρος στις μικρού μήκους ταινίες μου. Επομένως γι’ αυτόν η εμπειρία τού να βρίσκεται σε ένα μεγάλου μήκους φιλμ ήταν λιγότερο αγχωτική.

Αφού παρακολούθησα την ταινία σου στη δημοσιογραφική προβολή της στην Αθήνα, ένιωσα την ανάγκη να «φρεσκάρω» την Ιστορία της Κριμαίας -και των Τατάρων της Κριμαίας- παρελθοντική και παροντική.

Αισθάνεσαι ότι η έλλειψη μιας τέτοιας γνώσης αποθαρρύνει τον θεατή από το να «βυθιστεί» πλήρως στο φιλμ;

Όχι, δεν τον αποθαρρύνει. Αλλά ασφαλώς αυτή η γνώση θα έδινε σε κάποιον μεγαλύτερη δυνατότητα να «βυθιστεί» στη αφήγηση.

Το θεωρώ επίτευγμα αν, αφού το παρακολουθήσει, κάποιος θέλει να μάθει λίγο περισσότερα για τους Τατάρους της Κριμαίας και την Ιστορία μας.

Είτε συνειδητά είτε υποσυνείδητα αντλείς πολλά στοιχεία από τη σοβιετική/ρωσική κινηματογραφική παράδοση.

Αμέσως εντόπισα συσχετισμούς με το Πατέρας και Γιος του Σοκούροφ, την Επιστροφή του Ζβιάγκιντσεφ και τον Δρόμο για το Κοκτεμπέλ του Χλέμπνικοφ. Είναι ακριβές αυτό;

H γνώση μου για τον κινηματογράφο είναι ευρύτερη και βαθύτερη για το σοβιετικό και το ρωσικό σινεμά.

Το Ταξίδι στην Κριμαία έκανε την πρεμιέρα του τον Μάη του 2019 στις Κάννες μερικούς μήνες πριν το ξέσπασμα της πανδημίας της Covid-19.

Σε ποιον βαθμό έχει δυσχεράνει αυτή η ασυνήθιστη κατάσταση τα όποια μελλοντικά δημιουργικά σου σχέδια;

Ήμασταν τυχεροί, στην πραγματικότητα. Κάναμε πολλά πριν την πανδημία. Αυτή η κατάσταση μάς εμπόδισε, ασφαλώς, από το να υλοποιήσουμε τις δυνατότητες του εγχειρήματος στη διεθνή αγορά.

Αλλά τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι πολύ χειρότερα. Οπότε δεν έχουμε να μετανιώσουμε για κάτι.

Και τελικά, μιας και οι δύο βασικοί χαρακτήρες κατευθύνονται προς μια τοποθεσία -ή μια κατάσταση του μυαλού- που μπορούν να βιώσουν ως «πατρίδα», εσύ πού νιώθεις πιο πολύ στο σπίτι σου; Είναι και το σινεμά ένα είδος πατρίδας;

Έχω μία πατρίδα, την Κριμαία. Και ένα σπίτι, όπου ζουν οι γονείς μου.

Η ταινία του Nariman Aliev Ταξίδι στην Κριμαία προβάλλεται στον κινηματογράφο Άστυ από τις 9 Σεπτεμβρίου σε διανομή της AMA Films.