Φραντσέσκα Μελάντρι: «Ο νοσταλγικός λαϊκισμός συμβαίνει παντού στον κόσμο»

 

Τόσο μια οικογενειακή σάγκα όσο και ένας στοχασμός πάνω στην Ιστορία και στη μνήμη, το πολυσυζητημένο μυθιστόρημα της Ιταλίδας συγγραφέως Φραντσέσκα Μελάντρι Σωστό αίμα φωτίζει ανελέητα το αποικιοκρατικό παρελθόν της χώρας.

Παράλληλα, το συσχετίζει με το μεταναστευτικό της παρόν, μέσα από τη διαπλοκή των ιστοριών πλήθους χαρακτήρων. Συζητώντας με την συγγραφέα με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου στα ελληνικά.

Τόσο μια οικογενειακή σάγκα όσο και ένας στοχασμός πάνω στην Ιστορία και στη μνήμη, το μυθιστόρημά σας Σωστό αίμα περιστρέφεται πολύ γύρω από τη διαμόρφωση της προσωπικής και της συλλογικής ταυτότητας.

Πόσο δυναμική -ακόμα και απρόσμενη- μπορεί να είναι αυτή η διαδικασία, ιδίως σε καιρούς μαζικής μετανάστευσης;

Μόλις το είπες: είναι απρόσμενη και δυναμική.

Επίσης, αυτό το φαινόμενο -η εισροή και η ανάμιξη ανθρώπων μετακινούμενων ανά τον πλανήτη- είναι ακριβώς ο τρόπος που οι πολιτισμοί έχουν διαμορφωθεί από την αυγή της ανθρώπινης Ιστορίας- επομένως, τίποτα καινούριο.

Το αποικιοκρατικό παρελθόν της Ιταλίας υπό το φασιστικό καθεστώς, κυρίως σε σχέση με την Αιθιοπία, εξερευνάται διεξοδικά στο μυθιστόρημά σας.

Πώς ερμηνεύετε το γεγονός ότι, τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα, αυτή η περίοδος είναι ιστοριογραφικά και λογοτεχνικά καταπιεσμένη σε συλλογικό επίπεδο;

Κάθε χώρα στον κόσμο δυσκολεύεται ν’ αντιμετωπίσει τις πιο σκοτεινές πτυχές του παρελθόντος της. Η μόνη εξαίρεση είναι η Γερμανία, αλλά και πάλι είναι παγκόσμια εξαίρεση.

Η πανταχού παρούσα εξιδανίκευση του αποικιοκρατικού παρελθόντος της από τη Μεγάλη Βρετανία, η άρνηση της Ιαπωνίας των όσων διέπραξε στην Κίνα, στην Κορέα και στον Ειρηνικό.

Η ευγενής λήθη που η Γαλλία απλώνει στη συνεργασία με τους Ναζί, η σκανδαλώδης απροθυμία των λευκών Αμερικανών να αντιμετωπίσουν τις ακόμα πολύ παρούσες συνέπειες του διαχωρισμού και των διακρίσεων έναντι των απογόνων των σκλάβων.

Η λίστα μπορεί να συνεχιστεί χωρίς σταματημό.

Κι όταν έχουμε να κάνουμε με την αποικιοκρατία, ακόμα και η Γερμανία έχει ξεκινήσει μόλις πολύ πρόσφατα να συμφιλιώνεται με τις σφαγές στη Ναμίμπια. Η Ιταλία, επομένως, δεν αποτελεί εξαίρεση.

Το Σωστό αίμα είναι ένα υποδειγματικά και απολαυστικά πολυφωνικό μυθιστόρημα, με πολλούς χαρακτήρες με σάρκα και οστά -από τον «πατριάρχη» Ατίλιο μέχρι τον Σενάι- να διεκδικούν την προσοχή του αναγνώστη.

Ήταν η συμπονετική αποτύπωσή τους η πιο σοβαρή πρόκληση που αντιμετωπίσατε;

Αντλώ πολλή απόλαυση από το να γνωρίζω, και από το να δίνω όσο το δυνατόν περισσότερη τρισδιάστατη υπόσταση, στους μυθοπλαστικούς χαρακτήρες μου.

Το θεωρώ την ηθική επιταγή μου, ως συγγραφέως, να μην αρνούμαι ακόμα και στον μικρότερο, τον πιο περιθωριακό χαρακτήρα την αλήθεια και την ανθρωπιά του.

Από τον Μουσολίνι στον Μπερλουσκόνι κι από εκεί στον Σαλβίνι, σημαντικά τμήματα του ιταλικού πληθυσμού γοητεύονται από τον ακροδεξιό λαϊκισμό, ακόμα και τον φασισμό.

Κι αυτό παρά τη μακρά αντιφασιστική, κομμουνιστική και δημοκρατική παράδοση της Ιταλίας. Γιατί;

Ο νοσταλγικός λαϊκισμός συμβαίνει παντού στον κόσμο, από τον Μόντι στην Ινδία στο Brexit στη Μεγάλη Βρετανία και στον Τραμπ στις Η.Π.Α. Η Ιταλία δεν αποτελεί εξαίρεση, ίσως μόνο έναν προάγγελο.

Σε ποιον βαθμό βρίσκεται η δουλειά σας -και εσείς ως συγγραφέας και διανοούμενη- σε διάλογο με άλλους σύγχρονους Αφρο-Ιταλούς συγγραφείς με παρόμοιες ιστοριογραφικές και λογοτεχνικές ανησυχίες;

Έχω μια διαρκή, σχεδόν καθημερινή συνομιλία και μια σπουδαία φιλία με την Igiaba Scego, πιθανόν την πιο διακεκριμένη Αφρο-Ιταλίδα συγγραφέα, την ευρύτητα του οράματος της οποίας θαυμάζω ιδιαιτέρως.

Ο καθημερινός μας διάλογος σχετικά με την κατάσταση του κόσμου είναι μια πηγή διαρκούς έμπνευσης και εμπλουτισμένης κατανόησης για την οποία είμαι πολύ ευγνώμων.

Υπό το φως της εντεινόμενης πανδημίας, πόσο έχει επηρεαστεί ή μετασχηματιστεί η οπτική σας στη ζωή, στην κοινωνία, στη συγγραφή και στην ανθρώπινη κατάσταση συνολικά;

Ακούω και παρατηρώ τον κόσμο ακόμα περισσότερο από πριν. Ταυτόχρονα, η προσωπική, ατομική μοίρα μου με ενδιαφέρει ακόμα λιγότερο.

Ευχαριστώ θερμά την Ισμήνη Κουρούπη, υπεύθυνη Τύπου & Επικοινωνίας των Εκδόσεων Καστανιώτη, για την πολύτιμη συνδρομή της στην πραγματοποίηση της συνέντευξης.

Το μυθιστόρημα της Φραντσέσκα Μελάντρι Σωστό αίμα κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Καστανιώτη σε μετάφραση της Άμπυ Ραΐκου.