Φιλίπ Λιορέ: «Το να πω μια ιστορία δε μου αρκεί, θέλω να είμαι μέρος της»

Βαθιά ανθρώπινη, λιτή και ουσιαστική, χωρίς ποτέ να καταντά γλυκερή ή μελοδραματική, η ταινία του Φιλίπ Λιορέ Οικογενειακός φίλος εξερευνά τι συμβαίνει στον Ματιέ, τον 33χρονο πρωταγωνιστή της, καθώς αναζητά την οικογένεια που ποτέ δε γνώρισε. Κουβεντιάζοντας με τον σκηνοθέτη, με αφορμή την έξοδο της ταινίας του στις αίθουσες από τις 19 Απριλίου.

Ο Οικογενειακός φίλος εμπνέεται ελεύθερα από το μυθιστόρημα του Ζαν-Πολ Ντυμπουά Si ce livre pouvait me rapprocher de toi. Υπό ποια έννοια λειτούργησε το βιβλίο του ως αφετηρία για την ταινία σας;

Είχα διαβάσει το βιβλίο πολλά χρόνια πριν. Μου είχε αρέσει πολύ κι αναρωτιόμουν τι ταινία θα μπορούσε να δώσει, αλλά δε βρήκα απάντηση, γιατί η δύναμή του εντοπιζόταν κυρίως στους στοχασμούς του συγγραφέα και τους αφορισμούς του. Σ’ αυτή την περίπτωση, καμία δραματουργία σήμαινε καμία ταινία.

Πέρασε ο καιρός, έκανα ένα άλλο φιλμ (το Welcome), έπειτα ξαναδιάβασα το βιβλίο και συνειδητοποίησα πως μέσα στο μυαλό μου είχα ήδη ξεκινήσει να το διασκευάζω. Ό,τι απέμεινε απ’ αυτό ήταν βασικές λέξεις, πάνω στις οποίες είχα χτίσει τη δικιά μου προσωπική ιστορία. Έγραψα το σενάριο χωρίς να επιστρέψω στο βιβλίο, το οποίο ήταν μονάχα μια πηγή έμπνευσης -αναγκαία, ωστόσο, γιατί χωρίς αυτή δε θα είχε υπάρξει η ταινία.

Το κύριο θεματικό νήμα που ξετυλίγεται είναι η αναζήτηση ενός παιδιού (αν και, σ’ αυτή την περίπτωση, ο πρωταγωνιστής είναι ενήλικας) για την οικογένεια, την οποία δεν είχε ποτέ την ευκαιρία να γνωρίσει. Γιατί σας ακολουθεί αυτό το θέμα τόσο καιρό;

Η οικογένεια είναι ο τόπος όλων των μυστηρίων, μας συγκροτεί και μας κάνει, είτε μας αρέσει είτε όχι, αυτό που είμαστε. Ασφαλώς, το φιλμ συνδέεται πολύ με την προσωπική μου ιστορία, αλλά αυτή η ιστορία είναι, για άλλη μια φορά, μόνο μια έμπνευση. Το να πω μια ιστορία δε μου αρκεί, θέλω να είμαι μέρος της. Βασίζομαι, λοιπόν, στην ιστορία μου ή σ’ εκείνη των γύρω μου, προσπαθώντας να αναμίξω μια προσωπική με μια πιο οικουμενική διάσταση.

Το σενάριο είναι εξαιρετικά καλογραμμένο, παρέχοντας σε κάθε χαρακτήρα άπλετο και ίσο χώρο και χώρο, για να αναπτυχθεί. Θα θέλατε να μου μιλήσετε περισσότερο για τη διαδικασία της συγγραφής;

Το ομολογώ, αυτή διαδικασία παραμένει αρκετά μυστηριώδης και, πάνω απ’ όλα, πολύ μακρά. Το πιο δύσκολο είναι να βρω μέσα μου το θέμα που θα με συνοδεύει και «θα γίνει η ζωή μου» στη διάρκεια δύο ή τριών χρόνων, κι έπειτα να σκεφτώ από πού να ξεκινήσω. Κι όλα αυτά χρειάζονται χρόνο. Έπειτα, όταν το πιστεύεις, έχεις ένα θέμα και μια δυνατή ιστορία που είναι επαρκώς ανθεκτική στην αμφιβολία, τότε η συγγραφή μετατρέπεται σε ευχαρίστηση.

Ο οργανικός ρυθμός της ταινίας, που αισθητοποιείται μέσω ενός πολύ αποτελεσματικού μοντάζ, βοηθιέται από όλες τις ερμηνείες. Είναι δύσκολο να ξεχωρίσω κάποια, αλλά εκείνη του Γκαμπριέλ Αρκάν είναι απολύτως συγκινητική. Το ίδιο και το πρόσωπό του. Αναζητάτε συγκεκριμένα πρόσωπα, όταν κάνετε casting;

Καθόλου. Και αναγκάζω τον εαυτό μου να μη σκέφτεται κάποιον συγκεκριμένο ηθοποιό όταν γράφω. Όταν το σενάριο ολοκληρώνεται -με την πιθανότητα να το επανεξετάσω στο τέλος- και οι χαρακτήρες υφίστανται, μπορώ να βρω ποιοι θα τους υποδυθούν.

Για τον Οικογενειακό φίλο, πρώτα έψαξα για το χαρακτήρα του Ζαν. Συνάντησα όλους τους ηθοποιούς του Κεμπέκ αυτής της γενιάς... κι έπειτα είδα την ταινία Le démantèlement του Σεμπαστιέν Πιλότ, όπου ανακάλυψα τον Γκαμπριέλ. Ήξερα αμέσως ότι επρόκειτο να αγαπήσω αυτό το φιλμ πολύ. Είναι πιθανότατα ο πιο δυνατός ηθοποιός που γνωρίζω, ο πιο ανθρώπινος κι επίσης ο πιο αφοσιωμένος. Το να δουλεύεις μαζί του είναι αληθινή ευχαρίστηση. Έχει μια τεράστια ευαισθησία, κι όχι άδικα με το ταλέντο του. Ως αποτέλεσμα, οι υπόλοιποι ηθοποιοί παρασύρθηκαν από τη χάρη του. Σ’ ευχαριστώ, Γκαμπριέλ!

Το σινεμά σας είναι των λεπτών, αλλά βαθιών συναισθημάτων, των μικρών χειρονομιών, των βλεμμάτων και των σιωπών, ουσιωδώς ανθρωποκεντρικό, συχνά αποπνέοντας την ίδια ζεστασιά που χαρακτηρίζει τις ταινίες του Μάικ Λι, για παράδειγμα.

Ασφαλώς έχω ταρακουνηθεί από όλα τα φιλμ που έχω παρακολουθήσει, και, παρόλο που δε νομίζω ότι έχω επηρεαστεί από κάποιο συγκεκριμένο, είμαι βέβαιος πως κάποια από αυτά με έχουν σημαδέψει, γιατί έχουν μια ικανότητα να δείχνουν την ανθρωπιά των γυναικών και των αντρών, για την οποία μιλάνε.

Αν και σε καμία περίπτωση χαμηλού προϋπολογισμού παραγωγή, ο Οικογενειακός φίλος αισθητικά και βάσει της εγγενούς λογικής του είναι ένα αντι-μπλοκμπάστερ. Συνάντησε το κοινό του, σε μια εποχή κατά την οποία κυρίως εκτιμώνται οι ηχηρές ταινίες;

Κόντρα σε όλες τις προσδοκίες, ναι. Και θέλω να ευχαριστήσω όλους τους αιθουσάρχες που κράτησαν την ταινία για τόσο καιρό στους κινηματογράφους τους. Ένας από αυτούς, μάλιστα, την πρόβαλλε για περισσότερους από 9 μήνες! Η από στόμα σε στόμα φήμη λειτούργησε καλά στα ανεξάρτητα σινεμά, η ταινία συνάντησε το κοινό κι ήταν μια επιτυχία.

Ευχαριστώ θερμά την Λίλιαν Μπικέ, υπεύθυνη δημοσίων σχέσεων της Filmtrade, για την πολύτιμη συμβολή της στην πραγματοποίηση της συνέντευξης με τον σκηνοθέτη.

Η ταινία του Φιλίπ Λιορέ Οικογενειακός φίλος προβάλλεται από την Πέμπτη 19 Απριλίου στους κινηματογράφους σε διανομή της Filmtrade.