Ίρις Καλτενμπάκ: «Μέσα από την μυθοπλασία φτάνουμε πιο κοντά στην αλήθεια»

 

Ίρις Καλτενμπάκ (Φωτογραφία: Βαγγέλης Πατσιαλός)

Η ζωή της Λυντιά, μιας αφοσιωμένης μαίας, παγιδεύεται σ’ έναν «ιστό» ψεμάτων, με δραματικές συνέπειες για την ίδια και για τους γύρω της, μετά τον χωρισμό της. Ιδού ο «καμβάς» της πολυβραβευμένης Αρπαγής, της Γαλλίδας Ίρις Καλτενμπάκ.

Συναντώντας την σκηνοθέτρια και τον συνθέτη της μουσικής του φιλμ στο πλαίσιο του 24^ου Φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου Ελλάδος. Η Αρπαγή προβάλλεται στις αίθουσες από τις 18 Απριλίου.

Συγχαρητήρια για την Αρπαγή, το πολλά υποσχόμενο κοινό κινηματογραφικό σας ντεμπούτο!

Ίρις Καλτενμπάκ: Ευχαριστούμε!

Kατά το Q&A μετά την προβολή της ταινίας σε πανελλήνια πρεμιέρα στο πλαίσιο του 24^ου Φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου Ελλάδος ανέφερες ότι εμπνεύστηκες από μια είδηση που διάβασες στα «ψιλά» μιας εφημερίδας.

Γιατί ένιωσες πως η συγκεκριμένη είδηση είχε αφηγηματικό/κινηματογραφικό ενδιαφέρον;

Ι.Κ.: Αυτό που θεώρησα δυνατό αφηγηματικά είναι ότι μέσα σε δύο φράσεις το ίδιο ψέμα πήρε μια φιλία και την ανέτρεψε πλήρως.

Άρα, το γεγονός αυτό μου έδινε κατ’ αρχάς την δυνατότητα να εξιστορήσω την φιλία, στην συνέχεια η εν λόγω φιλία να έχει τις συνέπειες τις οποίες έχει, αλλά να πρόκειται και για ένα ψέμα που βρίσκεται πίσω από μια ιστορία αγάπης.

Επομένως, το ψέμα που πηγάζει από αυτήν την είδηση έχει μια πολυπλοκότητα, αφού ταυτόχρονα καταστρέφει και γεννάει κάτι όμορφο.

Παρακολούθησες καθόλου ποια ήταν η τελική έκβαση της πραγματικής δικαστικής υπόθεσης, την γνωρίζεις;

Ι.Κ.: Η αλήθεια είναι πως στην συνέχεια προσπάθησα ν’ αποστασιοποιηθώ απολύτως από την αρχική υπόθεση, να μην «κολλήσω» στην είδηση.

Έτσι κι αλλιώς, είχα συνεργαστεί με μια δικηγόρο, και μάλιστα του ποινικού δικαίου, επομένως ήμουν εξοικειωμένη με τον τρόπο λειτουργίας μιας δίκης.

Από την στιγμή, λοιπόν, που πήρα την απόφαση αφέθηκα στο κινηματογραφικό βίωμα κι άφησα πίσω μου τα πραγματικά περιστατικά.

Λυντιά (Hafsia Herzi) 

Να υποθέσω, άρα, ότι η κινηματογραφική/σκηνοθετική εμπειρία είναι αρκετά πιο απελευθερωτική συγκρινόμενη με εκείνη ενός/μιας δικηγόρου.

Ι.Κ.: Ακριβώς.

Αυτή η προσέγγιση γεννιέται και μέσα από μια απογοήτευση σε σχέση με το δίκαιο, με το νομικό πλαίσιο. Σε κάθε περίπτωση, η δικηγορία είναι σημαντικό λειτούργημα, αλλά υπάρχουν πολλοί περιορισμοί.

Ο σκηνοθέτης, από την άλλη, χάρη στην φαντασία και την ενσυναίσθησή του μπορεί να κατανοήσει καλύτερα, να θέσει ερωτήματα τα οποία δε θα έθετε κάποιος εντός ενός δικαστικού πλαισίου.

Επομένως, έχει μια άλλη ελευθερία και προσέγγιση συνολικά.

Επέλεξες τον Μίλος (Alexis Manenti), τον συμπρωταγωνιστή της Λυντιά, ως τον αφηγητή του φιλμ μέσω του voice over ακριβώς επειδή ήθελες να τον κάνεις να διερωτηθεί για την δικιά του θέση και τον δικό του ρόλο στην ιστορία.

Θα ήθελες να μου αναλύσεις περισσότερο τους λόγους που υπαγόρευσαν την συγκεκριμένη επιλογή σου;

Ι.Κ.: Για δυο λόγους επέλεξα τον Μίλος ως τον αφηγητή.

Ο πρώτος είναι πως η οπτική του χαρακτήρα του είναι κοντά στην δική μου. Είναι, δηλαδή, κάποιος που δεν ξέρει καθόλου την ιστορία, τον χαρακτήρα της Λυντιά παρά μόνο μέσα από το ψέμα.

Ό,τι γνωρίζει για την Λυντιά μέχρι την σύλληψή της δεν είναι αλήθεια, προσπαθεί επομένως ν’ αποκαταστήσει την αλήθεια στην πορεία. Η οπτική του μού επιτρέπει να θέσω ερωτήματα σχετικά με την αλήθεια σιγά σιγά.

Όσον αφορά στον δεύτερο λόγο, και επιστρέφοντας στα πραγματικά περιστατικά, είναι το θύμα ενός ψέματος.

Το σινεμά, όμως, η αφήγηση, η μυθοπλασία μού επέτρεψαν να πάω ένα βήμα μακρύτερα, σκεπτόμενη ποια ήταν η ασυνείδητη συμμετοχή του συγκεκριμένου χαρακτήρα στο ψέμα, ποιος ήταν ο ρόλος αυτού του ανθρώπου.

Ήταν φορέας του, ήθελε να το πιστέψει, μήπως μέσα από αυτό το τραγικό ψέμα βρήκε μια επιθυμία για πατρότητα και για έρωτα; Όλα αυτά τα συναισθήματα εξερευνώνται μέσω του voice over του συγκεκριμένου χαρακτήρα.

Ο Μίλος είναι σερβικής καταγωγής. Έχει σημασία η εθνικότητά του;

I.K.: Από την αρχή, πρόθεση μου ήταν ο χαρακτήρας να έχει μεταναστευτικό υπόβαθρο.

Όταν, όμως, υπήρξε τελικά η συγκεκριμένη επιλογή στο casting, εξεπλάγην, για να πω την αλήθεια, καθώς είχα δει τον Alexis σε πιο αρρενωπούς, επιβλητικούς ρόλους, όπως για παράδειγμα στους Άθλιους.

Συνομιλώντας, ωστόσο, μαζί του κατά την διάρκεια των δοκιμών, αναφέρθηκε στην καταγωγή του, που είναι σερβική, κι έτσι ξαναέγραψα τον χαρακτήρα του ώστε να ταιριάζει με τις καταβολές του ηθοποιού.

Λυντιά (Hafsia Herzi), Μίλος (Alexis Manenti)

Κι η πρωταγωνίστρια, Hafsia Herzi, είναι Γαλλίδα αλγερινής και τυνησιακής καταγωγής, η οποία έχει εξελιχθεί από μια πολλά υποσχόμενη σε μια εξαιρετικά ώριμη ηθοποιό.

Την είχες εξ αρχής κατά νου για τον ρόλο της Λυντιά;

I.K.: Καθόλου! Δεν είχα καμία στο μυαλό μου όταν έγραφα το σενάριο, και σίγουρα οι καταβολές της δεν είχαν καμία σημασία.

Η επιλογή της Hafsia Herzi οφείλεται στην πορεία της ηθοποιού και στην ποιότητά της. Νομίζω πως ποτέ άλλοτε στην καριέρα της δεν είχε την ευκαιρία να εξερευνήσει έναν χαρακτήρα μέσω της σιωπής.

Βασίστηκα επίσης στην ευαισθησία της όσον αφορά στην απόδοση μιας ιστορίας αγάπης, αλλά και φιλίας.

Σε κάθε περίπτωση, η καταγωγή της δεν διαδραμάτιζε κανέναν ρόλο.

Είναι, για σένα, το σινεμά κι ένα «όχημα» μέσω του οποίου, εκτός από το ψέμα, παράγεται ή εξερευνάται και η αλήθεια, μέσω της αφήγησης της εκάστοτε ιστορίας;

I.K.: Απολύτως!

Το παράδοξο της τέχνης είναι πως μέσα από το ψέμα, μέσα από την μυθοπλασία φτάνουμε μερικές φορές πιο κοντά στην αλήθεια απ’ ό,τι θα είχαμε φτάσει αν δεν είχαμε περάσει καθόλου μέσα απ’ το ψέμα και την μυθοπλασία.

Αλεξάντρ ντε Λα Μπομ, Ίρις Καλτενμπάκ (Φωτογραφία: Δημήτρης Δημόπουλος)

Εκτιμώ πως η μουσική που συνέθεσες αποτελεί οργανικό στοιχείο της αφήγησης και της ταινίας συνολικά. Είναι αυτή κι η δικιά σου εκτίμηση;

Και πώς κύλησε η μεταξύ σας συνεργασία όσον αφορά στην σύνδεση της μουσικής με την αφήγηση;

Aλεξάντρ ντε Λα Μπομ: Είχα την πολύ μεγάλη -και πολύ σπάνια- τύχη να δουλέψω πάνω στην μουσική του φιλμ από την ώρα που γραφόταν το σενάριο. Επομένως, ίσως εκεί να οφείλεται η οργανική της διάσταση στην οποία αναφέρθηκες.

Ήμουν ελεύθερος ν’ αφήσω την φαντασία μου να «καλπάσει». Η Ίρις είχε ήδη κάποια στοιχεία μουσικής όταν ξεκινούσε τα γυρίσματα. Άρα, καθ’ όλη την διάρκεια της διαδικασίας, η συνεργασία μας υπήρξε πλούσια.

Ακόμα και στο πλαίσιο του μοντάζ, που απαιτεί την μεγαλύτερη ακρίβεια, συνεργαζόμασταν για την εύρεση του «λεξιλογίου» της ταινίας, το οποίο αποτελείται τατόχρονα από την μουσική, αλλά και το voice over του χαρακτήρα του Μίλος.

Σας εύχομαι κάθε επιτυχία τόσο στα κοινά όσο και στα ατομικά σας σχέδια!

Ι.Κ.: Σ’ ευχαριστούμε πολύ!

Η συνέντευξη με την Ίρις Καλτενμπάκ και τον Αλεξάντρ ντε Λα Μπομ πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του 24^ου Φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου Ελλάδoς, όπου η Αρπαγή απέσπασε το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας.

Ευχαριστώ θερμά τις Σταματίνα Στρατηγού (Φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου Ελλάδος) και Σοφία Αγγελίδου (One from the Heart) για την πολύτιμη συμβολή τους στην υλοποίηση της συνέντευξης.

Η ταινία H αρπαγή, σε σκηνοθεσία Ίρις Καλτενμπάκ, προβάλλεται από τις 18 Απριλίου στους κινηματογράφους σε διανομή της One from the Heart.