William Basinski: «Ζω το όνειρο γιατί κάνω αυτό που πάντα ήθελα να κάνω»

 

William Basinski (Φωτογραφία: Tina Paul)

Συνθέτης, κλαρινετίστας, σαξοφωνίστας, ο Βορειοαμερικανός William Basinski είναι μια από τις πιο καταξιωμένες -και λιγότερο σοβαροφανείς- προσωπικότητες της σύγχρονης αβάν γκαρντ/πειραματικής μουσικής.

Συζητώντας μαζί του ενόψει της πολυαναμενόμενης συναυλίας του στο Gazarte το Σάββατο 27 Απριλίου.

Η μουσική σου μοιάζει ν’ αναδύεται από μια ονειρική κατάσταση. Πόσο σημαντικό είναι το να ονειρεύεσαι για σένα;

Αν μιλάμε για ύπνο και όνειρα, τα όνειρα που θυμάμαι είναι οι εφιάλτες!

Όπως, για παράδειγμα, ότι είμαι στο αεροδρόμιο, έχω ξεχάσει όλα μου τα πράγματα και είναι ώρα να επιβιβαστώ στο αεροπλάνο.

Οι συνθέσεις σου ίσα που αποπνέουν μια εφιαλτική ποιότητα, πάντως.

Πρόκειται για όνειρα άγχους, αλλά μερικές φορές μπορούν να γίνουν και πολύ ταξιδιάρικα. Όπως και να ’χει, δε θυμάμαι τα όνειρά μου συχνά, αλλά τώρα ζω το όνειρο γιατί κάνω αυτό που πάντα ήθελα να κάνω.

Έχω γεράσει, βέβαια.

Όντας εξηνταπεντάρης δε σημαίνει και τόσο ηλικιωμένος.

Όχι, αλλά δεν είμαι και τριάντα.

Κι εγώ, ωστόσο, πιο κοντά στην δική σου ηλικία βρίσκομαι παρά στα τριάντα, οπότε μπορώ να αισθανθώ το πέρασμα του χρόνου.

Η δουλειά σου, σε κάθε περίπτωση, φαντάζει διαχρονική, σαν να υπήρχε ανέκαθεν τριγύρω - είτε βιώνεται ως γαλήνια εμπειρία, είτε ως γεμάτη ενέργεια.

Αυτό ελπίζω. Απαιτεί μαγεία κι όνειρο, και δεν ξέρεις πότε θα συμβούν αυτά. Όταν, όμως, συμβούν, το ξέρεις κι είναι σαν να «βυθίζεσαι» σε μια αιώνια στιγμή.

Ξεκίνησες να συνθέτεις μουσική πολύ πριν κυκλοφορήσεις το οτιδήποτε;

Ναι. Ξεκίνησα γύρω στα 1978 όταν μετακόμισα στο Σαν Φρανσίσκο κι άρχισα να δουλεύω με κασέτες, καθώς μια τέτοια ενασχόληση ήταν φτηνή. Δε μ’ έπαιρνε ν’ αγοράσω ένα mellotron, ούτε κι είχαμε Casio τότε.

Έπιασα μια δουλειά, νοίκιασα ένα πιάνο, έκανα tape loops και ξεκίνησα να πειραματίζομαι. Αυτή η διαδικασία παρήγαγε πολύ ενδιαφέροντα αποτελέσματα. Με απορρόφησε, κι απλά συνέχισα.

Όλοι μου οι φίλοι ήταν ζωγράφοι ή κάτι παρόμοιο, λειτουργώντας λίγο σαν μουσικολόγοι. Ο Τζέιμι, ας πούμε, δούλευε σ’ ένα δισκάδικο, έτσι είχα την δυνατότητα ν’ ακούω όσα απίθανα πράγματα κυκλοφορούσαν παντού.

Τι άκουγες περισσότερο σ’ εκείνη την φάση της ζωής σου;

Εκείνη την εποχή ήμουν φρικιό με τον Bowie.

Και δικαιολογημένα. Παραμένει ιδιοφυία, παρότι βιολογικά δεν είναι τριγύρω.

Ω, ναι. Ο κόσμος πήγε κατά διαόλου όταν πέθανε ο Bowie. Για όνομα του Θεού!

Τέλος πάντων, τα άκουγα όλα. Έπειτα, επέστρεφα σπίτι και πειραματιζόμουν. Έχω ένα σωρό αρχειοθετημένες κασέτες, οι μισές εκ των οποίων φέρουν κάποια ετικέτα, οι υπόλοιπες όχι. Μεγάλο χάος!

Είσαι ο πιο κατάλληλος άνθρωπος ν’ αποφασίσει ποιο από όλο αυτό το υλικό θα πρέπει να γίνει γνωστό στον κόσμο και ποιο να παραμείνει καταχωνιασμένο κάπου.

Το ξέρω, το ξέρω. Πρέπει να καταστρέψω αυτή την μαλακία πριν ψοφήσω!

Όταν, όμως, έρχονταν στο σπίτι φίλοι χωρίς την ίδια μουσικολογική ευαισθησία με τον Τζέιμι ή τον Ρότζερ, ακούγαμε περισσότερο ποπ πράγματα.

Άκουγες, λοιπόν, και ποπ και τζαζ μουσική;

Άκουγα πολλή τζαζ. Αλλά κι η σχολή όπου φοιτούσα στο Δημόσιο Πανεπιστήμιο του Βόρειου Τέξας ήταν μια big band τζαζ σχολή, με εξαιρετικό μουσικό τμήμα.

Ήταν φημισμένη για την υψηλού επιπέδου big band τάξη στη μία. Αν φοιτούσες στην συγκεκριμένη τάξη, σε δίδασκαν οι καλύτεροι μουσικοί, όπως ο Pat Metheny.

Όταν μπήκα στην σχολή στα δεκαοκτώ μου, ήδη έπαιζα κλασικό κλαρινέτο, αλλά δεν υπήρξα ποτέ ένας αληθινός μανιακός με το μπίμποπ κι όλες αυτές τις μαλακίες. Γούσταρα τα μπλουζ. Μπορείς ν’ ακούσεις αυτήν την προτίμηση στην μουσική μου.

Όταν, όμως, πήγαινα στις οντισιόν... Θεέ μου, ποτέ δεν ήμουν καλός σ’ αυτές! Γινόμουν τόσο νευρικός.

Δεν είχες αρκετή αυτοπεποίθηση;

Άκουγες τον γαμημένο τον Τζον Κολτρέιν στο διπλανό δωμάτιο. Επρόκειτο για επαγγελματίες που έπαιζαν σε μεγάλες μπάντες.

Δεν κατάφερα να μπω σε καμιά από αυτές τις μπάντες, κι έτσι άλλαξα την κατεύθυνση του πτυχίου μου στρεφόμενος στην σύνθεση.

Σταδιακά, άρχισα να τελειοποιώ το στιλ μου στο σαξόφωνο και να πειραματίζομαι μ’ ένα λιλιπούτειο κασετόφωνο και κάνοντας τυχαία overdubs. Συνέθεσα το πρώτο μου κομμάτι στο Fender Rhodes του συγκατοίκου μου στην εστία.

Οπότε, κατά τύχη κατέληξες να συνθέτεις μουσική ή να ξαναδουλεύεις ήχους οι οποίοι υπήρχαν τριγύρω;

Δεν ήταν κάτι τυχαίο, σίγουρα ήταν μια συνειδητή απόφαση. Όταν άρχισα να σπουδάζω στην μουσική σχολή, ήθελαν να μάθω πιάνο, να μπορώ να συνθέτω και να γράφω παρτιτούρες. Δεν μπορούσα να διαβάσω δυο γαμημένες νότες!

Αλλά είχαμε έναν απίθανο καθηγητή πειραματικής μουσικής στον οποίο πήγαινα τις παρτιτούρες μου. «Κουλ, φέρε κι άλλες», μου έλεγε. Ούτε καν θυμάμαι πώς τον έλεγαν. Αλλά ήταν κάποιος.

Τελικά, το να σπουδάζεις σε πανεπιστήμιο ή κάτι παρόμοιο είναι σημαντικό για να κάνεις επαφές. Τότε, άλλωστε, δεν υπήρχε το Ίντερνετ για να «γκουγκλάρεις» κάποιον που σ’ ενδιέφερε.

Ήμουν απλά ένα χαζό, ενοχικό  παιδί. Δεν ήξερα ότι η Pauline Oliveros, μια λεσβία από το Τέξας, έκανε tape music. Δεν ήξερα καν αυτό! Το ανακάλυψα υπερβολικά αργά. Θα είχε λατρέψει την μουσική μου. Ας είναι.

Σταδιακά, λοιπόν, άρχισα να γνωρίζω όλους αυτούς τους υπέροχους καλλιτέχνες πειραματικής μουσικής και να κάνω την δική μου.

Λατρεύω το δίπτυχο  άλμπουμ Watermusic (εδώ κι εδώ). Λειτουργεί εξίσου τις μικρές ώρες της νύχτας και της μέρας σε ό,τι με αφορά.

Είναι ένα θαύμα! Δομημένο σε τρία μέρη και συντεθειμένο μ’ ένα Voyager συνθεσάιζερ στην σοφίτα όπου τότε έμενα. Ήταν σαν ένα σάουντρακ για το σπίτι επί εννέα μήνες.

Μετά από αυτό το διάστημα έπρεπε να το σταματήσω γιατί δε θα συνέθετα άλλη μουσική. Το «μωρό» είχε γεννηθεί, άλλωστε.

Άλλο «μωρό», η μνημειώδης σειρά άλμπουμ Disintegration Loops. Έχεις εξασφαλίσει μια θέση στο «πάνθεον» της πειραματικής μουσικής μ’ αυτήν.

(Γέλιο). Ω, Θεέ μου. Όταν συνειδητοποίησα τι συνέβαινε, είπα στον εαυτό μου: «Βγες απ’ την μέση και δες τι θα συμβεί». Κάλεσα όλους τους φίλους μου να έρθουν.

Όταν ο Χάουαρντ, ένας άνθρωπος που ήξερε τα πάντα για την αποδόμηση για την οποία εγώ δεν είχα ιδέα, φώναξε: «Αυτό είναι, τα κατάφερες!» Κι είχε δίκιο. Οι κριτικοί αγάπησαν την σειρά.

Ταυτόχρονα, έλαβα ένα ειδοποιητήριο για έξωση. Ήμουν έτοιμος ν’ αυτοκτονήσω, καθώς γνώριζα πως είχα αυτό το αριστούργημα στα χέρια μου, αλλά θα μου έκαναν έξωση.

Δεν ηξερα τι να κάνω. Αλλά επιβίωσα με θαυμαστούς τρόπους. Δεν τα παρατάω ποτέ!

Δε μου δίνεις την εντύπωση ενός ανθρώπου που τα παρατάει. Παρεμπιπτόντως, έχει αλλάξει πολύ ο κόσμος της πειραματικής μουσικής στις Η.Π.Α. από την δεκαετία του 1970 και εξής;

Δεν ξέρω. Στις μέρες μας αντλείς πολλή πληροφορία, την οποία δεν αντλούσες τότε. Σήμερα υπάρχει πολλή υπέροχη πειραματική μουσική, παντού στον κόσμο.

Εκτιμάται;

Στις Η.Π.Α. στην μουσική βιομηχανία κυριαρχεί η ποπ, οι κοπέλες αντιμετωπίζονται σαν τσούλες κι οι άντρες κάνουν τατουάζ στο πρόσωπο. Χριστέ μου! Ό,τι να ’ναι. Αλλά αυτή είναι η σόου μπίζνες.

Η πειραματική μουσική είναι τέχνη. Και εκτιμάται. Έχουμε, για παράδειγμα, το Pitchfork κι άλλα Μέσα, τα οποία αγαπούν την πειραματική μουσική και γράφουν γι’ αυτήν.

Είμαι ένας από τους ανθρώπους τους οποίους οι σημερινοί δεκαεπτάχρονοι πρέπει να παρακολουθούν. Αυτό είναι καλό. Όταν, όμως, βρουν δουλειά, άντε γεια!

Επομένως, δεν αισθάνεσαι μοναχικά στον κόσμο της πειραματικής μουσικής.

Όχι. Έχω ξεπατωθεί στις περιοδείες επί χρόνια. Και συναντώ υπέροχους ανθρώπους σε φεστιβάλ και συναυλίες. Όλοι μου οι φίλοι βγάζουν δίσκους, τους ακούω και τους αγοράζω. Χρειάζομαι μεγαλύτερο σπίτι τώρα. (Γέλιο).

Σου αξίζει μεγαλύτερο σπίτι.

Αγαπώ το σπίτι μου, είναι υπέροχο, αλλά θα του χρειαζόταν λίγη ανοιξιάτικη καθαριότητα!

Στις 27 Απριλίου έρχεσαι και στα μέρη μας, στην Αθήνα και το Gazarte.

Σωστά!

Φαντάζει συναρπαστική προοπτική.

Ήσουν στην προηγούμενη συναυλία;

Όχι, δυστυχώς.

Ούτε καν θυμάμαι πότε ήταν.

Θυμάμαι, όμως, ότι συνάντησα την Lydia Lunch στο ξενοδοχείο στο οποίο έμενα, καθώς έπινα μπύρα και κάπνιζα στο μπαρ. Με προσκάλεσε στην συναυλία της, αλλά νομίζω πως αρρώστησα, κι έτσι δεν πήγα. Κρίμα!

Πάντως, συναντηθήκατε εκτός Η.Π.Α., κι αυτή είναι από μόνη της μια αξιοσημείωτη σύμπτωση.

Και μάλιστα συνέβη στην Αθήνα.

Η επικείμενη συναυλία θα είναι χαλαρή. Θα κάθομαι. Θα είναι υπέροχα!

Ευχαριστώ θερμά τον William Basinski για την παραχώρηση της φωτογραφίας του η οποία συνοδεύει το κείμενο.

Ο William Basinski εμφανίζεται λάιβ το Σάββατο 27 Απριλίου, 21:00, στο Gazarte-Main Stage! (Βουτάδων 34, Γκάζι).