Pak Ndjamena: «Ζω για την τέχνη»

 

Pak Ndjamena (Φωτογραφία: Val Adamson)

Πολύπλευρος καλλιτέχνης, ο βραβευμένος Μοζαμβικανός χορευτής, χορογράφος, μουσικός και ηθοποιός Pak Ndjamena παρουσιάζει την performance σύγχρονου χορού Deus Nos Acudi- God Help Us στην Αθήνα στις 26 και 27 Φεβρουαρίου.

Λίγες μέρες πριν υποδεχτούμε τον καλλιτέχνη στην Ελλάδα για πρώτη φορά, συζητάμε μαζί του για τον χορό, την εξουσία και την Μοζαμβίκη.

Αν δεν κάνω λάθος, το «Pak Ndjamena» είναι, σαν να λέμε, το καλλιτεχνικό σου «ψευδώνυμο». Το έχεις επιλέξει μόνος σου; Από ποια γλώσσα προέρχεται; Έχει ιδιαίτερη συμβολική σημασία;

Το «Pak Ndjamena» είναι το καλλιτεχνικό μου όνομα, δεν προέρχεται από κάποια γλώσσα και δεν έχει συμβολική σημασία.

Κατάγεσαι από την Μοζαμβίκη, μια χώρα πλούσια σε φυσικούς πόρους αλλά υπανάπτυκτη, και όπως πολλές άλλες αφρικανικές -και όχι μόνο- χώρες «σημαδεμένη» από μια παρατεταμένη αποικιακή κυριαρχία.

Ποιο είναι το «αποτύπωμα» αυτής της μακράς περιόδου στις μέρες μας, πολιτιστικά αλλά και πολιτικά;

Η Μοζαμβίκη έχει ευτυχώς ξεπεράσει τα τραύματα της αποικιακής περιόδου. Γεννήθηκα και ζω σε μια εποχή όπου η χώρα διεξάγει, όπως πολλές χώρες στον κόσμο, έναν αγώνα για ίσα ανθρώπινα δικαιώματα σε πολιτικό επίπεδο.

Πολιτιστικά, φυσικά αντιμετωπίζουμε εμπόδια ως προς την ανάπτυξή της. Αλλά είμαστε πλούσιοι σ’ αυτόν τον τομέα και η τέχνη είναι ένα από τα πιο κυρίαρχα στοιχεία στην ζωή των Μοζαμβικανών.

Είσαι ένας πολύπλευρος καλλιτέχνης, αυθεντία σε πολλές τέχνες όπως ο χορός, η χορογραφία, η πολιτιστική παραγωγή, η μουσική και η υποκριτική.

Πέρα από την προφανή ανάγκη έκφρασης, ποιο είναι το κοινό «νήμα» που ενώνει αυτά τα πεδία εμπειρίας; Η πίστη ότι η τέχνη μπορεί να είναι η απόλυτη κοινή γλώσσα που διευκολύνει την επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων παγκοσμίως;

Το κοινό «νήμα» που ενώνει αυτά τα πεδία εμπειριών είναι, θα έλεγα, το πάθος ή το δώρο μου για την τέχνη. Ζω για την τέχνη. Πιστεύω πως η τέχνη διευκολύνει την επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων σε παγκόσμιο επίπεδο.

Γιατί ο χορός φαίνεται να έχει τόσο συντριπτική επίδραση πάνω σου; Και πόσο συνηθισμένο είναι για έναν/μία Μοζαμβικανό/Μοζαμβικανή πολίτη να ακολουθήσει μια καριέρα στον χορό;

Ίσως επειδή ήταν η πρώτη τέχνη που ανακάλυψα στον εαυτό μου και λόγω της αναγνώρισης για την συμβολή μου στην ανάπτυξη των τεχνών και του πολιτισμού στην Μοζαμβίκη

Από αυτόν επιβιώνω πραγματικά  Με άλλα λόγια, κερδίζω περισσότερα έσοδα από τον χορό.

Είναι σύνηθες για τους πολίτες της Μοζαμβίκης να ακολουθούν μια καριέρα στον χορό, όταν φτάσουν σε ένα ορισμένο επίπεδο επαγγελματισμού.

Δε θεωρείς ότι μιλάς άπταιστα την οποιαδήποτε γλώσσα, ούτε νιώθεις ως μέρος μιας γεωγραφικής περιοχής αποκομμένης από την τέχνη.

Αντίθετα, αντιλαμβάνεσαι τον εαυτό σου ως πολίτη του κόσμου, ενώ αισθάνεσαι περήφανος για τις αφρικανικές ρίζες σου. Πώς καταφέρνεις να επιτελείς αυτήν την «άσκηση ισορροπίας» χωρίς να πέφτεις, κυριολεκτικά ή μεταφορικά;

Γιατί, θα έλεγα, είχα την ευκαιρία να ταξιδέψω σε πολλές χώρες δείχνοντας την τέχνη μου, αλλά και λόγω των καλλιτεχνικών συνεργασιών που μου επέτρεψαν να ανοίξω τους ορίζοντές μου και να δω την τέχνη με κοινό και καθολικό τρόπο.

Pak Ndjamena (Φωτογραφία: Val Adamson)

Η καλλιτεχνική αφετηρία της περφόρμανς σου Deus Nos Acudi- God Help Us είναι η σχέση μεταξύ του σώματος, της Ιστορίας, της εξουσίας, της θρησκείας και του πολιτισμού.

Πιο συγκεκριμένα, διερευνάς τον τρόπο με τον οποίο το πολιτισμικό πλαίσιο στο οποίο ζούμε καθορίζει την στάση μας απέναντι στους άλλους. Θα ήθελες να αναλύσεις την σημασία αυτών των θεματικών αξόνων για εσένα;

Ζούμε σε μια εποχή στην οποία η κυριαρχία της εξουσίας χειραγωγείται από την σύγχρονη σκλαβιά, εκμεταλλευόμενη την αδυναμία των ανθρώπων να τους χειραγωγήσουν:

Είτε στο όνομα της θρησκείας, των πεποιθήσεων, των τελετουργιών ή των μύθων, όπου η πολιτική είναι η κυρίαρχη αιτία του λόγου.

Τα επίμαχα θέματα στην παράσταση Deus Nos Acudi ανοίγουν χώρο για προβληματισμό σχετικά με την τρέχουσα κατάσταση στην οποία οι κοινωνίες βρίσκονται αντιμέτωπες με το επιβεβλημένο πολιτικό σύστημα.

Έχεις ταξιδέψει σε περισσότερες από δέκα χώρες στο πλαίσιο της προώθησης του καλλιτεχνικού σου έργου.

Σε αντιμετωπίζουν/προσεγγίζεσαι κατά καιρούς ως ο μυστηριώδης/εξωτικός «άλλος», ή το κοινό κι οι κριτικοί καταφέρνουν πραγματικά να βυθιστούν στην δουλειά σου χωρίς την χρήση εξωτικοποιημένων «φακών»;

Πιστεύω ότι το κοινό μπορεί να εντρυφήσει στις καλλιτεχνικές μου προτάσεις γιατί, όταν κάνω μια παράσταση, σκοπεύω να μεταδώσω όσα συναισθήματα φέρνω ως καλλιτεχνική πρόταση στο κοινό.

Στις 26 και 27 Φεβρουαρίου πραγματοποιείς λάιβ χορευτική περφόρμανς στην Αθήνα για πρώτη φορά. Σε ποιο βαθμό είσαι εξοικειωμένος με την σύγχρονη ελληνική καλλιτεχνική σκηνή, είτε σχετιζόμενη με τον χορό είτε γενικότερα;

Δεν ξέρω στην πραγματικότητα την σύγχρονη ελληνική σκηνή που σχετίζεται με τον χορό, αλλά έχω κάποια ιδέα για αυτή επειδή έχω ήδη διδάξει αρκετούς Έλληνες χορευτές σε άλλες χώρες.

Όντας, εξάλλου, πολίτης του κόσμου, έχω παρακολουθήσει κάποια πράγματα που σχετίζονται με τον χορό μέσω καταξιωμένων Ελληνίδων χορευτριών/χορογράφων όπως η Πηνελόπη Μωρούτ και η Λίντα Καπετανέα.

Η τελευταία έχει ήδη συνεργαστεί με μια Μοζαμβικανή χορεύτρια.

Ξέρω πως υπάρχει μεγάλη υποστήριξη του κοινού στην Ελλάδα για τις χορευτικές παραστάσεις.

Ποια είναι η υπέρτατη χαρά που αντλείς από το χορό;

Θα έλεγα ότι η ευχαρίστηση της μετάδοσης συναισθημάτων μέσω του σώματος που χορεύει στο κοινό είναι η μεγαλύτερη χαρά μου όταν χορεύω.

Ευχαριστώ θερμά την Μαρία Λάππα (Movement Research Project) για την πολύτιμη συμβολή της στην υλοποίηση της συνέντευξης.

Η παράσταση του Pak Ndjamena Deus Nos Acudi- God Help Us παρουσιάζεται την Δευτέρα 26 και την Τρίτη 27 Φεβρουαρίου στο Θέατρο Noūs- Creative Space (Τροίας 34, Αθήνα) στις 21:30.