Φέι Ντρίσκολ: «Το να νιώθεις βαθιά είναι μια εξέγερση ενάντια στο καπιταλιστικό σύστημα»

 

Φέι Ντρίσκολ (Φωτογραφία: Beatrice Borgers)

Εμπνεόμενη από τον Βουδισμό, την κουίρ θεωρία και τον φεμινισμό, η Βορειοαμερικανίδα Φέι Ντρίσκολ είναι μια από τις πιο καταξιωμένες διεθνώς χορογράφους/χορεύτριες. Συνάμα, είναι μια εξαιρετικά στοχαστική συνομιλήτρια.

Μια συζήτηση μαζί της ενόψει της παρουσίασης του έργου της Διάβρωση στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου (27-29 Ιουνίου).

Τι σε εισήγαγε στο σύμπαν του χορού και της χορογραφίας;

Υπήρξα αρκετά τυχερή ώστε να έχω μια μητέρα η οποία ήταν χορεύτρια και ήθελα να γίνω χορεύτρια από τεσσάρων χρονών, από πολύ μικρή.

Υποθέτω ότι απλώς συνέχισα να ακολουθώ το νήμα, από το ένα πράγμα στο άλλο και, κατά κάποιον τρόπο, έχει λειτουργήσει.

Τι σε κρατάει συντονισμένη με αυτό;

Nομίζω πως αυτό που με κρατάει συντονισμένη είναι μια διαρκής αμφισβήτηση, το να κινούμαι με άλλα σώματα, το να βρίσκομαι με άλλες ανθρώπινες υπάρξεις σε χώρους ως μια διαδικασία συνεχούς ανταλλαγής, επίδρασης και μοριακού «θολώματος».

Αντιλαμβάνεσαι τον χορό και τη χορογραφία ως δυνητικά πολιτικές πράξεις, με την ευρύτερη έννοια του όρου;

Όντως αντιλαμβάνομαι τον χορό και τη χορογραφία ως δυνητικά πολιτικές πράξεις.

Πιστεύω ότι ο τρόπος που κινούμαστε συνδέεται άμεσα με τον τρόπο που συμπεριφερόμαστε, με τις πράξεις τις οποίες κάνουμε επηρεασμένοι από τις σκέψεις μας, από τη φιλοσοφία μας, που κατ’ αυτόν τον τρόπο γίνεται πολύ ισχυρή.

Κι αυτό συμβαίνει λόγω του τρόπου με τον οποίο συνδέεται με τις πράξεις. Η κίνηση συνδέεται με τα πολιτικά κινήματα.

Οι χορογραφικές δουλειές σου συχνά συγχέονται με εγκαταστάσεις, κι έχουν επίσης γίνει αντιληπτές ως θεατρικές παραστάσεις παρά ως χορευτικά εγχειρήματα. Μοιάζεις να ευημερείς στις «ρωγμές» ανάμεσα στα είδη.

Τι ανακαλύπτεις εκεί για την τέχνη και τον εαυτό σου;

Ενδιαφέρουσα ερώτηση! (Παύση).

Δεν έχω άλλον τρόπο να την απαντήσω πέραν του να πω τι έχω ανακαλύψει και αυτό είναι προφανές μέσα από τις δουλειές μου, που είναι οι ανακαλύψεις.

Οπότε, νομίζω πως θα σταματήσω την απάντησή μου εδώ.

Μοιάζει επίσης να υπάρχει κάτι τελετουργικό στη δουλειά σου - ή τουλάχιστον σε τμήματά της. Πηγάζει αυτό από μια ορισμένη πνευματικότητα ή φιλοσοφική στάση;

Δε θα έλεγα ότι πηγάζει από μια συγκεκριμένη γενεαλογία.

Σίγουρα είμαι επηρεασμένη από τον Βουδισμό, την κουίρ θεωρία, τον φεμινισμό, αλλά η αναζήτηση του πνευματικού, τελετών οι οποίες σηματοδοτούν την ύπαρξή μας, το να δημιουργείς και να διαλύεις νοήματα είναι κάτι πιο πρωταρχικό.

Οι τελετές -ο χορός, η μουσική, η αφήγηση ιστοριών- είναι κάτι που οι άνθρωποι χρειάζονται και πάντα επιδίδονταν σ’ αυτές. Θα εμφανιστούν, λοιπόν, όπως και να ’χει.

Επί του παρόντος, υπάρχουν όλο και λιγότερα μέρη όπου μπορείς να πραγματοποιήσεις τελετές, και τα περισσότερα είναι θρησκευτικά. Τα δε κοσμικά είναι επίσης όλο και λιγότερα.

Περνάμε ολοένα και περισσότερο χρόνο σε διαμερίσματα, γραφεία ή μπροστά από οθόνες παρά σε προσωπικές, ενσώματες επαφές. Χρειαζόμαστε, ειδικά τώρα, να βρισκόμαστε σ’ αυτές τις τελετές μαζί, διατηρώντας ανοιχτά ερωτήματα.

Επιθυμείς και προτίθεσαι σαφώς να εμπλέξεις τον θεατή/την θεάτρια με διάφορους τρόπους και σε διάφορα επίπεδα. Θα ήθελα να συνοψίσεις αυτούς τους τρόπος/αυτά τα επίπεδα. Είναι η σχέση σου με τα κοινά συνήθως αμοιβαία;

Τεράστια ερώτηση!

Θέλω να εμπλέξω το κοινό σε πολλά επίπεδα, και όντως μ’ ενδιαφέρει η ίδια η αντίληψη, το να εφιστώ την προσοχή στην πράξη της αντίληψης.

Κατά κάποιον τρόπο, μέσω της περφόρμανς παρακολουθείς την ίδια σου την πράξη της αντίληψης.

Εμπλέκω το κοινό μέσω όλων των αισθήσεων.

Στη Διάβρωση υπάρχει η όραση, ο ήχος, η όσφρηση. Το κοινό περιβάλλεται από τη δουλειά, οι περφόρμερ το περιτριγυρίζουν, κινούνται μέσα από αυτό.

Ο ήχος ακούγεται μέσω πολλαπλών ηχείων. Είναι δύσκολο να πεις από πού προέρχεται η αναπνοή και από πού το ηχητικό θέμα.

Μ’ ενδιαφέρει, λοιπόν, η εμπλοκή με την κρισιμότητα του ίδιου του τρόπου με τον οποίο βλέπω την εαυτή μου.

Προσπαθώ ν’ απαντήσω με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, πρόκειται για τεράστια ερωτήματα!

«Ποιες είναι οι λεπτές γραμμές μεταξύ του άθλιου και του υψηλού, της ηδονοβλεψίας και της ενσυναίσθησης, της ψυχαγωγίας και της πραγματικότητας;» αναρωτιέσαι στο There is so much mad in me.

Τα δύο τελευταία ζεύγη είναι σημαντικά για μένα. Θα εκτιμούσα, επομένως, το σχόλιό σου σχετικά με τη σύγκλιση/απόκλισή τους στη σύγχρονη τέχνη - και την κοινωνία.

Είναι τρελό που η ηδονοβλεψία και η ενσυναίσθηση, η διασκέδαση και η πραγματικότητα έχουν γίνει τόσο θολές στην εποχή του Τραμπ. Στις Η.Π.Α. είναι δύσκολο να ξέρεις ακόμα και πώς να μιλήσεις γι’ αυτές τις έννοιες.

Δε θεωρώ πλέον αυτά τα ερωτήματα, αυτές τις ανησυχίες πρωταρχικού χαρακτήρα, οπότε ας προχωρήσουμε στην επόμενη ερώτηση.

«Πώς οι φαντασιώσεις μας για τον εαυτό μας και ο ένας για τον άλλον δημιουργούν νέες δυνατότητες ύπαρξης, και όμως γεννούν τριβές, αποτυχία και απώλεια;» αναρωτιέσαι στο You’re Me.     

Φοβάμαι πως οι περισσότεροι άνθρωποι δεν μπορούν να λειτουργήσουν έξω από το καπιταλιστικό φαντασιακό. Εσύ τι πιστεύεις;

Κι εγώ νομίζω ότι είναι πολύ δύσκολο. Βρίσκεται στη θάλασσα όπου κολυμπάμε, στον αέρα που αναπνέουμε. Είναι, ωστόσο, πολύ σημαντικό να προσπαθήσουμε να το κάνουμε.

Υπάρχουν, εξάλλου, χιλιετίες ζωής στη Γη, ένα μεγαλύτερο σύστημα μέσα στο οποίο βρισκόμαστε, που τελικά είναι πιο ισχυρό από τα λανθασμένα ανθρώπινα συστήματά μας. Πολύ παράξενο, άγριο και απρόβλεπτο.

Ακόμα και με την προσπάθεια, και με την αμφισβήτηση, κάτι «σπάει» στο [σημ.: καπιταλιστικό] σύστημα. Ακόμα και η αναγνώριση, η επίγνωση της αποτυχίας μας να βγούμε από αυτό το σύστημα είναι κάτι. Αυτό νομίζω.

Συνδυάζοντας τον χορό, το θέατρο και την περφόρμανς, η σειρά Thank You For Coming, η οποία σε έφερε στο διεθνές προσκήνιο της χορογραφίας, εξετάζει «το γιατί ενωνόμαστε για να δημιουργήσουμε και να παρακολουθήσουμε ζωντανή τέχνη τώρα».

Γιατί, όντως;

Είναι πιο σημαντικό από ποτέ να παρακολουθούμε τέχνη ζωντανά τώρα, γιατί ζούμε σε μια εποχή κατά την οποία αυτό που αποκαλούμε «πραγματική ζωή» -το να βρισκόμαστε μαζί, διά ζώσης, σε μια κοινή πραγματικότητα- καταλαμβάνεται από το εικονικό.

Αντλούμε πολλές απολαύσεις και ευκολίες και εξαρτήσεις από όσα βρίσκονται στην άκρη των δαχτύλων μας κι αυτό είναι ελκυστικό κυρίως για όσους επωφελούνται από τη συγκεκριμένη κατάσταση.

Χάνουμε, όμως, και πολλά. Χειρονομίες, τρόποι ύπαρξης, το να ξέρεις να μιλάς σ’ έναν ξένο, ακόμα και το να τον ρωτήσεις να σε κατευθύνει στον δρόμο - όλα αυτά πεθαίνουν.

Ρυθμίζουμε ο ένας την άλλη όταν βρισκόμαστε διά ζώσης, ακόμα κι όταν συγκρουόμαστε.

H ζωντανή τέχνη και η διά ζώσης συνάντηση οποιουδήποτε τύπου είναι πραγματικά ριζοσπαστικές και αναγκαίες επί του παρόντος.

Η Διάβρωση, που πρόκειται να παρουσιαστεί στο πλαίσιο του φετινού Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου, «είναι ένα πολυαισθητηριακό γλυπτό σάρκας φτιαγμένο από σώματα, ήχους, μυρωδιές, υγρά και αντικείμενα».

Θα ήθελες να αναλύσεις τη σχέση χορού, χορογραφίας, γλυπτικής, ήχου και ανθρώπινου σώματος;

Αποκαλώ αυτήν τη δουλειά «γλυπτική σάρκας», γιατί είναι σαν ένα είδος tableau vivant και η διαδικασία σύνθεσής της ήταν σαν να σμίλευα αυτές τις αισθητηριακές, αντιληπτικές, φυσικές και ηχητικές στρώσεις.

Το γλυπτό δεν είναι απλώς ένα αντικείμενο ή τα σώματα, είναι και τα διαδικαστικά στοιχεία, όπως ο ήχος που κινείται μέσα από εμάς, από την αίθουσα, από το κοινό.

Η αίσθηση της κίνησης μέσα στις μύτες, τις αντιλήψεις, το βλέμμα και τη σωματική εμπειρία του κοινού είναι μέρος της δουλειάς του γλυπτού.

Το γλυπτό είναι ολόκληρη η αίθουσα, είναι το κοινό, είναι πολύ ζωντανό και στάζει. Αυτό για μένα είναι συναρπαστικό, και διερευνά τι μπορεί να είναι μια περφόρμανς ως αντικείμενο ή μη.

Στη Διάβρωση αναρωτιέσαι περαιτέρω αν μπορούμε να «επιβραδύνουμε αρκετά ώστε να νιώσουμε τη σκόνη, τον πόνο, το ουρλιαχτό, την απουσία, τη διαρροή, το σύννεφο».

Πώς επιβραδύνουμε μέσα σε ένα κοινωνικοοικονομικό σύστημα που λειτουργεί με ιλιγγιώδη ταχύτητα;

Η Διάβρωση λειτουργεί κυριολεκτικά επιβραδυντικά. Πώς επιβραδύνουμε, όμως; Είναι, πιστεύω, σαν να βρισκόμαστε μέσα σ’ ένα παλιρροϊκό κύμα το οποίο κινείται έντονα προς μία κατεύθυνση, και φαντάζει ευκολότερο να το ακολουθήσουμε.

Απαιτεί αντίσταση, επομένως. Απαιτεί πραγματική μυική δύναμη. Απαιτεί αλληλεγγύη με τους άλλους ανθρώπους. Και πειθαρχία, όπως η εμπειρία μου μού έχει αποδείξει. Όλα αυτά τα στοιχεία βρίσκονται στη Διάβρωση.

Το να νιώθεις βαθιά είναι μια εξέγερση ενάντια στο απονεκρωτικό καπιταλιστικό κοινωνικοοικονομικό σύστημα.

Η παράσταση της Φέι Ντρίσκολ Διάβρωση παρουσιάζεται στο πλαίσιο του φετινού Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου στις 27, 28 και 29 Ιουνίου (Πειραιώς 260, Χώρος Δ, 21:00).