Αλαΐδε Βεντούρα Μεδίνα: «Η ενεργή φιλία είναι για μένα ο πιο σταθερός δεσμός»

 

Ανησυχαστική ανατομία της ενδοοικογενειακής/πατριαρχικής βίας, το μυθιστόρημα Ραγισμένοι μάς συστήνει την Μεξικάνα συγγραφέα, ανθρωπολόγο και εκδότρια Αλαΐδε Βεντούρα Μεδίνα.

Πτυχές του σκοτεινού της σύμπαντος «φωτίζει» η συγγραφέας στην λακωνική συνέντευξη που μας παραχώρησε με αφορμή την προ λίγων εβδομάδων κυκλοφορία του βιβλίου της στα ελληνικά.

Αφιερώνεις τους Ραγισμένους, το ανησυχαστικό πρώτο σου μυθιστόρημα που κυκλοφορεί στα ελληνικά, στον αδελφό σου, «που σίγουρα ήταν συνεργός» σου. Σε τι;

Ο αδερφός μου κι εγώ δεν προερχόμαστε από καμιά ιδεώδη παιδική ηλικία, αυτός όμως δεν κατέφυγε στη σιωπή, όπως ο πρωταγωνιστής του βιβλίου.

Η αφιέρωση είναι επίσης ένας τρόπος να αποδεσμευτώ από την αυτοαφήγηση (αφήγηση του εγώ), ένα είδος disclaimer. Οι Ραγισμένοι είναι ένα βιβλίο μυθοπλασίας.

Eυχαριστείς, εξάλλου, τις φίλες σου, την «πατρίδα» σου, όπως τις αποκαλείς. Με ποια έννοια;

Πατρίδα κατασκευασμένη και επιλεγμένη, η κοινότητά μου. Η ενεργή, συνεργατική και οριζόντια φιλία είναι για μένα ο πιο σταθερός δεσμός.

Ευχαριστείς, τέλος, «όλους αυτούς που ράγισαν, τα φαντάσματα και αυτούς που κυκλοφορούν κουβαλώντας τα κομμάτια τους». Νιώθεις -ή ένιωθες- μέλος αυτής της θλιβερής και ηττημένης συντεχνίας; Κι αν ναι, γιατί;

Πολλές φορές υπήρξα μέλος αυτής της συντεχνίας, αλλά πέρα απ’ αυτό, πιστεύω πως κάποιοι άνθρωποι μπορεί να νιώσουν ότι ταυτίζονται με την ιστορία και με ενδιαφέρει να τους πω ότι δεν είναι μόνοι τους.

Τα κομμάτια της θραυσματικής/θρυμματισμένης κοινής ζωής της με τον αδελφό της εντός ενός κακοποιητικού οικογενειακού περιβάλλοντος προσπαθεί, πάντως, να ανασυνθέσει και να ενώσει η αφηγήτρια του μυθιστορήματος.

Γι’ αυτό και καταφεύγει στις φωτογραφίες που έχουν διασωθεί/αποθησαυριστεί από τον αδελφό της; Ή (και) γιατί η μνήμη είναι, έτσι κι αλλιώς, χαοτική, θραυσματική και θρυμματισμένη;

Χωρίς αμφιβολία, η μνήμη είναι ζαβολιάρα, είναι ένα πρόγραμμα επεξεργασίας βίντεο που φορτώνει τις σκηνές κατά βούληση, κάποιες απ’ τις οποίες μένουν για πάντα, ενώ άλλες εξαφανίζονται.

Όταν τις συγκρίνουμε με τις υλικές αποδείξεις, όπως είναι οι φωτογραφίες, είναι πιθανό να παραχθεί κάποια δυσαρμονία, ένα είδος σκοτεινού καθρέφτη στον οποίο δε θέλουμε να κοιτάξουμε.

«Τι είναι οι αναμνήσεις αν όχι ένα σύνολο από αληθοφάνειες; Ό,τι πιο κοντινό στην αλήθεια και ταυτόχρονα κάτι εντελώς ξένο. Τα γεγονότα που θα μπορούσαν να έχουν συμβεί», διερωτάται η αφηγήτρια.

Επινοούμε τον εαυτό μας μέσω των αναμνήσεων;

Κατά κάποιο τρόπο, ναι, νομίζω. Πιστεύουμε ότι είμαστε η ιστορία μας, ότι το παρελθόν μας μάς καθορίζει. Η ζωή σαν μια διαδρομή που μας έφερε μέχρι εδώ, αντί για μια σπείρα που μας κάνει να επιστρέφουμε διαρκώς στο ίδιο σημείο.

«Ο πρώτος πόλεμος μερικές φορές είναι το σπίτι. Η πρώτη χαμένη πατρίδα, η οικογένεια», διαπιστώνει. Πόσο δύσκολο είναι να συνεχίζεις να πολεμάς όταν χάνεις τις μάχες, χάνοντας και «πατρίδες»;

Είναι πολύ δύσκολο. Αλλά και κάπως απελευθερωτικό, αισθάνομαι, δε θέλω όμως να κάνω spoiler.

«Η ενοχή είναι μια ασθένεια με περίπλοκη θεραπεία. Αν δεν τη φροντίσεις σωστά, χειροτερεύει με τα χρόνια. Τρέφεται με άλλα συναισθήματα, που μεταβολίζει προς όφελός της», συνεχίζει. Έχεις ανακαλύψει κάποια θεραπεία για την ενοχή;

Νομίζω ότι, όπως λέει η αφηγήτρια, μαθαίνεις να ζεις με την ενοχή. Δεν ξέρω αν εξαλείφεται, κατά πάσα πιθανότητα όχι, και ίσως να μην είναι αυτό το επιθυμητό, επειδή μας συνδέει με κάποια σημεία στοργής και ευγνωμοσύνης που είναι ευχάριστα.

«Η σιωπή είναι ένα κενό, αλλά έχει βάρος. Είναι η ομίχλη που σκεπάζει τον κόσμο. Θολώνει την όραση. Πνίγει. Είναι μια κόπωση που μοιράζεται και μεταδίδεται. Η ψευδεπίγραφη ηρεμία που προηγείται της σφαγής», συμπεραίνει. Καταπολεμάται;

Η πρωταγωνίστρια της ιστορίας την πολεμάει, αλλά φτάνει στο άλλο άκρο, στην ευφορία, στην κραυγή.

«Κάποτε διάβασα ότι η σιωπή είναι ένας αποχαιρετισμός. Ο πρώτος θάνατος, κατά μία έννοια», υποστηρίζει. Το πιστεύεις κι εσύ;

Το πίστευα τη στιγμή που έγραφα το βιβλίο.

«Πολλοί πιστεύουν ότι η μοναξιά είναι ένα είδος ασθένειας. Το σκέφτομαι και εγώ μερικές φορές», αποφαίνεται. Κοινωνική ασθένεια πιο πολύ;

Δεν ξέρω. Η μοναξιά είναι κάτι πολύ προσωπικό, κάτι μέσα μας, μάλλον, παρά έξω.

«Η αγάπη είναι πάντα μια προδοσία, γιατί συνεπάγεται μια επιλογή και κάθε επιλογή συνοδεύεται από μια απάρνηση. Η αγάπη είναι ένα διαρκές δίλημμα ηθικής και δεοντολογικής φύσης», ισχυρίζεται. Πώς επιλύεται ένα τέτοιο δίλημμα;

Δε λύνεται, αποδέχεσαι την απώλεια. Αυτό είναι που κάνω εγώ δηλαδή, και μετά περνάω τη ζωή μου να φαντασιώνομαι θρυμματισμένους κόσμους.

«Η σύγχυση, μερικές φορές, είναι προτιμότερη από τη σαφήνεια. Να ζεις με τα μάτια μισόκλειστα. Στη ζάλη του παραληρήματος, τα περισσότερα πράγματα έχουν αποχρώσεις», δηλώνει. Αποζητάς κι εσύ τη «ζάλη του παραληρήματος»;

Δε θα έλεγα ότι την αποζητώ, επειδή συνεχίζω να την κατοικώ.

Tο μυθιστόρημά σου διαβάζεται απνευστί. Ποια είναι η σχέση της ανάσας με την γραφή, κατά τη γνώμη σου;

Μου αρέσει η γραφή σαν αποφόρτιση, να μπαίνει και να βγαίνει, να εισπνέει και να εκπνέει, και να γίνεται ξεχωριστή. Αυτό το είδος γραφής απολαμβάνω περισσότερο και ως αναγνώστρια, άλλωστε.

Η Ασπασία Καμπύλη μετέφρασε τις ερωτήσεις μου στα ισπανικά και τις απαντήσεις της συγγραφέως στα ελληνικά. Την ευχαριστώ θερμά!

Το μυθιστόρημα της Αλαΐδε Βεντούρα Μεδίνα Ραγισμένοι κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Carnívora σε μετάφραση της Μαρίας Αθανασιάδου.