Tamara Kotevska: «Τα μεγαλύτερα παγκόσμια ζητήματα σήμερα είναι τα περιβαλλοντικά»

Πολυβραβευμένο και άκρως συγκινητικό, το ντοκιμαντέρ των Ljubomir Stefanov και Tamara Kotevska από τη Βόρεια Μακεδονία Η γη του μέλιτος είναι μια φιλμική «ωδή» στην αειθαλή μελισσοπαραγωγό Hatidze Muratova κι ένα «καμπανάκι κινδύνου» για την υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων.

Κουβεντιάζοντας με την συν-σκηνοθέτρια Tamara Kotevska λίγες μέρες πριν την πανελλήνια πρεμιέρα του ντοκιμαντέρ στο πλαίσιο των 25^ων Νυχτών Πρεμιέρας.

Τυχαία συναντήσατε την Hatidze Muratova, την εκπληκτική πρωταγωνίστρια της Γης του μέλιτος; Ήταν η σχέση της με την μητέρα της, τη φύση και την οικογένεια των νομάδων αυτή που διαμόρφωσε την αφηγηματική προσέγγισή σας;

Μπορείς να πεις ότι γνωρίσαμε την Hatidze τυχαία, αλλά θα ήταν καλύτερο να πούμε πως συναντηθήκαμε μοιραία.

Αρχίσαμε να κάνουμε ένα μικρού μήκους ντοκιμαντέρ για το περιβάλλον γύρω από τον ποταμό Bregalnica. Εκεί βρήκαμε τα μελίσσια, στα βράχια, και με λίγη έρευνα σχετικά με το ποιος τα φροντίζει, καταλήξαμε σ’ εκείνη.

Το βασικό που μας έκανε εντύπωση ήταν ασφαλώς η σχέση της με την μητέρα της και η συμπεριφορά της απέναντι στις μέλισσες.

Όντας η τελευταία γυναίκα της οικογένειας Kazelbashi, δεν είχε άλλη επιλογή από το να φροντίζει τους γονείς της μέχρι το θάνατό τους. Δεν έχει δικά της παιδιά, φέρεται λοιπόν στις μέλισσες σαν να ήταν παιδιά της. 

Mε εντυπωσίασε βαθιά η τρυφερή αποτύπωση της σχέσης μητέρας-κόρης: πότε πότε, ωστόσο, την ένιωθα «στημένη» κι ένα βήμα από τη μυθοπλασία.

Είναι η διαδικασία χτισίματος εμπιστοσύνης με τους χαρακτήρες αυτή που εγκαθιστά τέτοιο βαθμό οικειότητας;

Το επίπεδο οικειότητας με τους χαρακτήρες σε ένα ντοκιμαντέρ επιτυγχάνεται σχεδόν πάντα μέσα από το χρόνο που τους αφιερώνεις και την υπομονή που έχεις μαζί τους.

Ακόμα κι αν το προσπαθούσες, θα ήταν αδύνατο να στήσεις κάτι όπως αυτές οι σκηνές, γιατί μιλάμε για ηλικιωμένες γυναίκες που ζουν σε μια ερημιά και δεν έχουν καμία σχέση με την ηθοποιία, οπότε δεν μπορείς να τους δώσεις οδηγίες.

Κανένας από μας, εξάλλου, δε γνωρίζει τουρκικά.

Ήμουν αρκετά τυχερός να παρακολουθήσω το φιλμ σας στο Σαράγεβο, και με εξέπληξε -ίσως δε θα έπρεπε- το πόσο οικεία αισθανόταν η Hatidze σε ένα αστικό περιβάλλον. Είναι ευχαριστημένη με τη ζωή της, τώρα που έφυγε από το χωριό;

Αγοράζοντάς της ένα σπίτι τής δώσαμε τη δυνατότητα να διαλέξει, αλλά η Hatidze δεν έχει εγκαταλείψει το παλιό της σπίτι. Πηγαινοέρχεται ανάμεσα στις μέλισσές της στην Bekirlija και στο καινούριο της σπίτι στην Dorfulija.

Πέραν του ότι αποτελεί μια «ωδή» σε έναν σθεναρό άνθρωπο και ένα τρόπο ζωής που χάνεται, το φιλμ λειτουργεί και ως υπόμνηση των κινδύνων που αντιμετωπίζει η βιοποικιλότητα καθημερινά εντός του παρόντος οικονομικού συστήματος.

Πρόκειται πλέον για μη αναστρέψιμη κατάσταση;

Δεν αφορά μόνο στη βιοποικιλότητα.

Δυστυχώς, τα μεγαλύτερα παγκόσμια ζητήματα σήμερα είναι τα περιβαλλοντικά. Η κλιματική αλλαγή, η μόλυνση, η απώλεια της βιοποικιλότητας- κι αυτό με το οποίο καταπιάνεται το ντοκιμαντέρ μας, η υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων.

Αυτό που βλέπουμε στη συγκεκριμένη ιστορία είναι ένας απλός τρόπος του πώς λειτουργεί η σπείρα της απληστίας. Κι αυτή είναι η καρδιά όλων αυτών των προβλημάτων.

Το Η γη του μέλιτος έχει γίνει θερμά δεκτό από κοινά, κριτικούς και μέλη επιτροπών. Πώς ερμηνεύετε την πρωτοφανή επιτυχία του σε οικουμενικό επίπεδο, με αφετηρία την παγκόσμια πρεμιέρα του στο Σάντανς φέτος;

Η δουλειά μας δεν είναι να ερμηνεύσουμε την επιτυχία της ταινίας μας. Δουλειά μας ήταν να την κάνουμε όσο καλύτερη ήταν δυνατόν. Περαιτέρω, ποτέ δεν μπορείς να ξέρεις την έκβαση.

Αν υπήρχε μια καλή συνταγή επιτυχίας, οι άνθρωποι θα ήταν θεοί που ποτέ δεν κάνουν λάθη.

Ευχαριστώ θερμά την Simona Stojanovska, συντονίστρια παραγωγής, για την πολύτιμη συνδρομή της στη διεξαγωγή της συνέντευξης.

Περισσότερες πληροφορίες για το ντοκιμαντέρ, την ιστορία πίσω από αυτό και τους δημιουργούς του μπορείτε να βρείτε στο επίσημο site.

To ντοκιμαντέρ των Ljubomir Stefanov και Tamara Kotevska Η γη του μέλιτος προβάλλεται στο πλαίσιο του Διεθνούς Διαγωνιστικού Ντοκιμαντέρ του 25^ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας τις ακόλουθες ημερομηνίες:

Σάββατο 21 (Άστορ, 20:00), Παρασκευή 27 (Άστορ, 18:00) και Κυριακή 29 Σεπτεμβρίου (Δαναός 2, 20:00).