Fabrice du Welz: «Αυτό που αναζητώ είναι η υφή των ονείρων»

Μια από τις πιο έντονες φιλμικές εμπειρίες των τελευταίων ετών, η Παράφορη λατρεία του Βέλγου σκηνοθέτη Fabrice du Welz αφηγείται την ιστορία του τρελού έρωτα ανάμεσα σε ένα αγόρι κι ένα κορίτσι που το έχουν σκάσει από ένα ψυχιατρείο.

Συνομιλώντας με τον σκηνοθέτη λίγο πριν την πανελλήνια πρώτη της ταινίας του στο πλαίσιο των 25^ων Νυχτών Πρεμιέρας.

Το Παράφορη λατρεία, που παρακολούθησα το φετινό Φεστιβάλ του Σαράγεβο, αποτελεί το τελευταίο μέρος μιας τριλογίας. Πώς εντάσσεται στο concept αυτής της τριλογίας;

Αν έχεις δει τα δύο προηγούμενα, ο στόχος είναι ίδιος, όπως και το «νταρντενικό» βελγικό περιβάλλον. Θα μπορούσε, όμως, να συμβεί παντού.

Μου είναι δύσκολο να το εξηγήσω. Υπάρχει το θέμα του τρελού έρωτα, ο τσιτωμένος, μοναχικός κόσμος, οι απελπισμένοι, αστείοι χαρακτήρες.

Και επικίνδυνοι σε ένα βαθμό.

Επικίνδυνοι γιατί είναι θύματα της μαλακίας. Η κτηνωδία είναι πάντα πολύ κοντά.

Είναι, εξάλλου, πολύ ευάλωτοι.

Είναι. Η έννοια του καλού και του κακού δεν υπάρχει εδώ. Βρίσκονται πέραν της ηθικής. Μονάχα η αναζήτηση της αγάπης και της επιβίωσης επικρατεί. Οι χαρακτήρες προσπαθούν να είναι ο εαυτός τους, να ολοκληρωθούν ως άνθρωποι.

Γιατί επέλεξες να αφηγηθείς αυτή την ιστορία μέσα από το πρίσμα δύο εφήβων, μιας κοπέλας κι ενός αγοριού, που το έχουν σκάσει;

Ήθελα να κάνω κάτι διαφορετικό- λιγότερο αιματοβαμμένο, λιγότερο βίαιο, περισσότερο αθώο. Θεώρησα, λοιπόν, πως θα μπορούσε να γίνει αν επέλεγα χαρακτήρες εφήβων. Υπήρχαν πολλά να εξερευνήσω εκεί.

Όταν είσαι δεκατριών-δεκατεσσάρων και ανακαλύπτεις την αγάπη, είναι κάτι τρομερό, σαν μια κατάσταση δαιμονισμού και χάρης, σαν να ασπάζεσαι μια θρησκεία. Είναι κάτι τόσο δυνατό. Λατρεύω την ιδέα τού να ερωτεύεσαι για πρώτη φορά. 

Εξερεύνησες τα βάθη των χαρακτήρων συζητώντας με τον νεαρό πρωταγωνιστή, Thomas Gioria, και την νεαρή πρωταγωνίστρια, Fantine Harduin;

Όταν ολοκληρώθηκε η συγγραφή του σεναρίου, αναζητούσα παιδιά και είδα πάρα πολλά, ιδίως αγόρια. Περίπου 300.

Σε ό,τι αφορά την Fantine, ήταν κάτι άμεσο. Αμέσως ένιωσα πως είχε κάτι τσιτωμένο και δυνατό. Είναι πολύ πειθαρχημένη ηθοποιός, είχε ένα σημαντικό ρόλο στην τελευταία ταινία του Χάνεκε. Και πανέμορφα, βαθιά, μυστηριώδη μάτια!

Σχετικά με το αγόρι, έψαχνα για κάτι εντελώς διαφορετικό. Αναζητούσα την αθωότητα. Όταν, λοιπόν, βρήκα τον Thomas, ήξερα αμέσως ότι θα μπορούσε να λειτουργήσει, γιατί έχει αυτή τη σπουδαία ικανότητα να ακούει. Είναι απλώς εκεί.

Έχει πολύ εκφραστικό βλέμμα.

Ποτέ δεν έλεγε ψέματα. Δεν είναι ηθοποιός, δεν είναι αστείος, είναι ο εαυτός του. Παίξαμε, κάναμε πλάκες. Με εμπιστεύτηκαν. Είχαν ωριμότητα.

Και χημεία μεταξύ τους.

Το καλοκαίρι του 2018 ήταν εκπληκτικό και για τους δύο. Φοβόμουν λίγο, γιατί έπρεπε να «παίξουμε» με διαφορετικά στοιχεία και καιρικές συνθήκες. Από λογιστικής άποψης ήταν δύσκολο γύρισμα. Αλλά ήταν γεμάτοι ενέργεια όλη την ώρα.

Αποτελούσε, άλλωστε, πρόκληση γι’ αυτούς. Το ζητούμενο ήταν να προσαρμόσω τα πάντα στους δύο.

Δίνεις πολλή έμφαση στη δημιουργία αυτής της πολύ ιδιαίτερης, πολύ απόκοσμης, πολύ αμφίσημης -ακόμα και απειλητικής- ατμόσφαιρας. Μίλησέ μου γι’ αυτή τη διαδικασία.

Δουλεύω σαν ζωγράφος, μου αρέσει να «παίζω» με την υφή. Για μένα είναι, λοιπόν, σημαντικό να συνεργάζομαι με τον καλλιτεχνικό διευθυντή και τον διευθυντή φωτογραφίας πριν το γύρισμα.

Εξερευνώ πολύ τις τοποθεσίες. Μια καλή τοποθεσία παράγει καλό φως, κι ένα καλό φως μπορεί να παραγάγει μια καλή τοποθεσία. Όταν τη βρω, δουλεύω με τον καλλιτεχνικό διευθυντή την υφή και τη διάθεση όλων των σκηνών.

Δουλεύω με φιλμ, το αγαπώ, μισώ το ψηφιακό. Νιώθω λίγο νευρικός σε σχέση με το τι κάνει το σινεμά σήμερα, γιατί όλα πρέπει να ρεαλιστικά. Μισώ το ρεαλισμό.

Αν και η Παράφορη λατρεία διαθέτει ρεαλιστικά στοιχεία όσον αφορά στην αφήγηση και την αποτύπωση των χαρακτήρων, διαφέρει από τη μέση βελγική ταινία κοινωνικού ρεαλισμού, αποτελώντας πρόκληση για τον θεατή.

Αυτό που αναζητώ είναι η υφή των ονείρων. Όταν κάνεις κάτι πολύ ρεαλιστικό, παλιώνει πολύ γρήγορα, ιδίως στις μέρες που η τεχνολογία εξελίσσεται τόσο πολύ. Στις ταινίες μου ψάχνω για μια αγνότητα, για κάτι ονειρικό.

Προσπαθώ να κάνω κάτι πολύ αισθησιακό, να αποτυπώσω τον πυρετό και τη μυρωδιά ενός ονείρου.

Το πετυχαίνεις, νομίζω. Πάνω από όλα, η Παράφορη λατρεία είναι μια πολύ έντονη αισθητηριακή εμπειρία, όχι κάτι διανοητικό που χρειάζεται να εξηγήσεις και να ερμηνεύσεις.

Κι αυτό είναι το όριό της και το όριο της δουλειάς μου, μερικές φορές. Γι’ αυτό και αγαπώ τόσο πολύ τον ποιητικό ρεαλισμό του γαλλικού σινεμά της δεκαετίας του ’30, γιατί προτείνει κάτι που μπορείς να κουβαλήσεις μαζί σου, μια γεύση.

Αγαπώ τις ταινίες που μου αφήνουν μια γεύση στο στόμα. Είναι πολύ σημαντικό να πειραματίζεσαι με το σώμα και τις αισθήσεις σου, και δε θέλω να γίνομαι βαρετός με τα φιλμ που κάνω. Θέλω να είμαι ο εαυτός μου.

Στις μέρες μας όλοι θέλουν απαντήσεις. «Μας άφησε ερωτήματα», μου λένε θεατές μετά από κάποια ταινία μου. Λοιπόν, αυτό είναι καλό για σένα! (Γέλιο) Με εκπλήσσει το ότι πάντα οι θεατές θέλουν απαντήσεις.

Το σημαντικό για μένα είναι να σπρώχνω τα όρια, να σου φέρνω κάτι άλλο.

Ελπίζω οι θεατές του 25^ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας να δουν το φιλμ σου υπό αυτό το πρίσμα. Πώς το αντιλήφθηκαν στο Λοκάρνο;

Είναι πολύ δύσκολο να πω, γιατί πρόκειται για ένα πολύ καλά εκπαιδευμένο κοινό. Μεγάλο μέρος του εντυπωσιάστηκε από τις ερμηνείες των παιδιών. Τους άγγιξαν πολύ. Για την ταινία δεν ξέρω. Δεν είναι ένα βολικό φιλμ.

Δεν είναι αυτός ο στόχος μου. Και ως θεατής θέλω να σοκάρομαι, να προβληματίζομαι, να βρίσκομαι στα άκρα. Λατρεύω το να προκαλούμαι. Ήμουν σινεφίλ πριν γίνω σκηνοθέτης.

Photo credit (Fabrice du Welz και crew): Massimo Pedrazzini.

Η ταινία του Fabrice du Welz Παράφορη λατρεία προβάλλεται στο πλαίσιο του τμήματος Festival Darlings του 25^ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας την Πέμπτη 19 (ΙNTΕΑΛ, 20:30) και τη Δευτέρα 23 Σεπτεμβρίου (Δαναός 2, 21:15).