Μίρα Φορνάι: "Ήθελα να κατανοήσω τους νέους ανθρώπους που ανήκουν σε εξτρεμιστικές ομάδες, όχι να δείξω πόσο επικίνδυνοι είναι"

 

Ο σκύλος μου ο Κίλερ, η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία της 36χρονης Σλοβάκας Μίρα Φορνάι, εκτυλίσσεται σε ένα μικρό χωριό στα σύνορα της Σλοβακίας με την Τσεχία. Οι ξένοι δεν είναι καλοδεχούμενοι. Εδώ μένει ο δεκαοκτάχρονος Μάρεκ, με μόνο του φίλο τον σκύλο του τον Κίλερ. Παραμελημένος από τους συγγενείς του, βρίσκει διέξοδο στην παρέα των ντόπιων σκίνχεντς, τους οποίους ακολουθεί με τυφλή υποταγή. Μέχρι που η μητέρα και ο ετεροθαλής αδερφός του εμφανίζονται στη ζωή του Ο σκύλος μου ο Κίλερ έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα του στο φετινό Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Ρότερνταμ, όπου απέσπασε, από κοινού με άλλες δύο ταινίες, τον «Τίγρη», την ανώτερη διάκριση του Φεστιβάλ. Με αφορμή την πανελλήνια πρεμιέρα της ταινίας στα πλαίσια του 54^ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης στις 2 Νοεμβρίου, συνομιλήσαμε με την Μίρα Φορνάι.

Είναι η νεοναζιστική/ ξενοφοβική συμπεριφορά και βία εξίσου αισθητές στην Τσεχία και τη Σλοβακία, όπως στο σύνολο της Ευρώπης; Υπάρχει διέξοδος από αυτή την τρέλα; Ποιο ήταν το κίνητρό σου, γυρίζοντας την ταινία;

Θα προτιμούσα να τη χαρακτηρίσω κίνδυνο και όχι τρέλα. Νομίζω ότι οι άνθρωποι στην Ευρώπη (δεν έχω ζήσει σε άλλη ήπειρο, για να μπορώ να συγκρίνω) έχουμε ένα σημαντικό πλεονέκτημα: να μαθαίνουμε από την ιστορία μας. Πιστεύω ότι εξακολουθούμε να αναπτύσσουμε την προστασία της ανθρωπιάς μας. Έχω την εντύπωση ότι τα καταφέρνουμε πολύ καλά. Μερικές φορές την «πατάμε» απρόσμενα, όπως με τους πολέμους στην πρώην Γιουγκοσλαβία στη δεκαετία του ’90, αλλά γενικά εκτιμώ ότι ευρωπαϊκό σύστημα λειτουργεί. Αυτό που θεωρώ επικίνδυνο στην Ευρώπη είναι ο λαϊκισμός, καθώς οι λαϊκιστές παίζουν πραγματικά στα δάχτυλα, και με τέτοια μαεστρία, τις έννοιες του καλού και του κακού, που μερικές φορές είναι δύσκολο να πεις ποιο είναι το σωστό και ποιο το λάθος. Σε μια τέτοια φαρσοκωμωδία, τα ζωώδη ένστικτα των ανθρώπων είναι εύκολο να χειραγωγηθούν, ιδιαιτέρως σε καιρούς κοινωνικής, οικονομικής και συναισθηματικής αβεβαιότητας, οπότε οι άνθρωποι χρειάζεται να ξεχνούν τις κοινωνικές συνθήκες και η ζήλεια τους είναι έντονη. Το κίνητρό μου ήταν, κυρίως, να κατανοήσω τους νέους ανθρώπους που ανήκουν σε εξτρεμιστικές ομάδες, γιατί πιστεύουν ό,τι πιστεύουν, κι όχι να δείξω πόσο επικίνδυνοι είναι. Αυτό το ξέρουμε κι από τις εφημερίδες.

Πού γυρίστηκε η ταινία; Ήταν η τοποθεσία συνειδητή επιλογή από την πλευρά σου;

Ξέρω αυτή την τοποθεσία από την παιδική μου ηλικία- πρόκειται για το δυτικότερο σημείο της Σλοβακίας, στα σύνορα με τη Μοραβία, που είναι τμήμα της Τσεχίας. Μερικοί Σλοβάκοι δεν αντιλαμβάνονται αυτό το όμορφο τοπίο ως κομμάτι της Σλοβακίας πλέον. Μοιάζει λίγο με την Ελλάδα, ή με κάποια βαλκανική χώρα. Τόσο η τοποθεσία, όσο και ο χρόνος των γυρισμάτων, επιλέχτηκαν με ακρίβεια.

Τους κεντρικούς χαρακτήρες τους αποδίδουν εξαιρετικά μη επαγγελματίες ηθοποιοί. Πώς τους εντόπισες και πώς εξελίχτηκε η συνεργασία σας;

Κάναμε casting για περισσότερο από δύο χρόνια και διοργανώσαμε μικρά σεμινάρια υποκριτικής στη διάρκεια αυτών των χρόνων με ανθρώπους από την περιοχή όπου έγιναν τα γυρίσματα. Αυτό επέδρασε και στη συγγραφή του σεναρίου. Όχι στη συνολικότερη δομή, αλλά στο βασικό οπτικό πεδίο και τις συνθέσεις. Ανέπτυξα μια πολύ φυσιολογική εργασιακή σχέση με όλους τους μη επαγγελματίες ηθοποιούς- χωρίς αυτούς, η ταινία δε θα είχε ποτέ πραγματοποιηθεί.

Έχω την αίσθηση ότι η ταινία σου είναι βαθιά ριζωμένη στη βρετανική κινηματογραφική παράδοση του κοινωνικού ρεαλισμού, ενώ η σχεδόν ντοκιμαντερίστικη προσέγγισή της μου θυμίζει πολύ τη δουλειά της Χελένα Τρεστίκοβα. Κάνω λάθος; Ποιες είναι οι πιο βαθιές επιρροές σου;

Νομίζω ότι η επιρροή προέρχεται από σκηνοθέτες και την εσωτερική προσέγγιση στη δουλειά τους, όχι από εξωτερική ή φορμαλιστική επίδραση κάποιου κινηματογραφικού είδους ή κινήματος. Θαυμάζω σκηνοθέτες που προσεγγίζουν τα θέματά τους με ταπεινότητα και έχουν επίγνωση των ικανοτήτων τους και του τι θέλουν να αφηγηθούν. Που έχουν το κουράγιο και ρισκάρουν με κάθε καινούρια τους δουλειά, γιατί θέλουν να βρουν κάτι νέο και πρωτότυπο γι’ αυτούς. Το να διακινδυνεύεις είναι σημαντικό για μένα. Επιπλέον, έχουν την εσωτερική δύναμη να είναι ο εαυτός τους, ό,τι κι αν οι άλλοι πιστεύουν. Σίγουρα σκέφτονται το κοινό, αλλά με διαφορετικό τρόπο από έναν εμπορικό σκηνοθέτη. Νομίζω ότι η σημαντικότερη επιρροή προέρχεται από σκηνοθέτες αυτού του είδους, χωρίς να έχει σημασία αν είναι δημιουργοί ταινιών μυθοπλασίας ή ντοκιμαντέρ. Ξεχωρίζω τον Μπουνιουέλ. Ειλικρινά και με κάθε ταπεινότητα, θα ευχόμουν να είχα την ικανότητα να αναπτύσσομαι μέχρι το τέλος παραμένοντας νηφάλια, άγρυπνη και οξυδερκής, ώστε να μπορώ να γίνομαι κατανοητή πάντοτε με αυθεντικό τρόπο.

Η βράβευση της ταινίας σου στο Ρότερνταμ, σε ένα από τα φεστιβάλ μεγαλύτερου κύρους, ανοίγει πόρτες. Ποια είναι η ιδιαιτερότητα του Ρότερνταμ;

To ότι βρίσκουν έναν πολύ ευφυή τρόπο να είναι διαφορετικοί από άλλα φεστιβάλ, όντας σημαντικοί και χωρίς να αντιγράφουν κάποιον. Το βρήκα πολύ σοφό αυτό. Προσωπικά το βρίσκω εξαιρετικό, όταν βλέπω ανθρώπους να γεμίζουν τις αίθουσες ακόμη και σε ώρες που είναι παράξενες για μένα: υπήρχε, για παράδειγμα, γεμάτη αίθουσα το μεσημέρι! Μου αρέσει, εξάλλου, και η ατμόσφαιρα: χωρίς επισημότητα, χωρίς διασημότητες, χωρίς κόκκινα χαλιά! Ήταν η τρίτη μου φορά στο Ρότερνταμ και πάντοτε συναντώ ανθρώπους, άλλους σκηνοθέτες, που από τότε παραμένουν φίλοι για μια ζωή. Είναι απίστευτο για μένα!

Ετοιμάζεις κάτι καινούριο;

Όχι αυτή τη στιγμή. Βοηθώ, όμως, κάποιους φίλους μου στις δουλειές τους και στην προώθησή τους, καθώς κι εκείνοι με βοήθησαν πολύ. Σίγουρα έχω κάποιες ιδέες κατά νου, αλλά χρειάζομαι λίγο χρόνο για να αποφασίσω για ποια από αυτές θα θυσιάσω την υγεία μου ξανά.

Περισσότερες πληροφορίες για την Μίρα Φορνάι και τη δουλειά της μπορείτε να βρείτε στο site http://www.mirafox.sk/mira.php .

Η ταινία της Μίρα Φορνάι Ο σκύλος μου ο Κίλερ προβάλλεται στο 54^ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, στα πλαίσια του τμήματος «Ανοιχτοί Ορίζοντες», το Σάββατο, 2 Νοεμβρίου («Παύλος Ζάννας», 19:30) και την Κυριακή, 3 Νοεμβρίου («Τώνια Μαρκετάκη», 17:15).