Ασημίνα Προέδρου: "Η φασιστική απειλή σε καμία περίπτωση δεν εξατμίστηκε ξαφνικά"

Ένα εξαιρετικά επίκαιρο και οξύ κοινωνικό σχόλιο για την ανάδυση της νεοναζιστικής και ρατσιστικής βίας, μέσα από την ιστορία ενός νεαρού από λαϊκή συνοικία, οργανωμένου οπαδού στον τοπικό σύνδεσμο ποδοσφαιρικής ομάδας, που μπλέκεται σε μια νεοναζιστική συμμορία, αποτελεί η μικρού μήκους ταινία της Ασημίνας Προέδρου Red Hulk. Το Red Hulk έκανε την πρεμιέρα του στο φετινό Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας, όπου απέσπασε το 1^ο βραβείο μυθοπλασίας και τιμητικές διακρίσεις καλύτερης ανδρικής ερμηνείας (Φρίξος Προέδρου) και φωτογραφίας (Χριστίνα Μουμούρη). Ως καλύτερη ελληνική μικρού μήκους ταινία ανακηρύχτηκε και στο 19^ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας «Νύχτες Πρεμιέρας». Με αφορμή ένα νέο κύκλο προβολών της ταινίας που ξεκινά την Πέμπτη, 31 Οκτωβρίου, από την Ταινιοθήκη της Ελλάδος, κουβεντιάσαμε με την σκηνοθέτρια.

Η κύρια αρετή του Red Hulk είναι, νομίζω, η αφηγηματική του λιτότητα, πυκνότητα και υπαινικτικότητα. Δεν προσφέρει «έτοιμες» ερμηνείες για την ανάδυση της νεοναζιστικής και ρατσιστικής βίας, αλλά παρέχει νύξεις και «τροφή» για σκέψη. Ήταν συνειδητή επιλογή σου ή υπαγορεύτηκε και από το φορμά της ταινίας;

Η διαδικασία δημιουργίας μιας ταινίας -έτσι όπως το καταλαβαίνω εγώ- απαιτεί πολλή δουλειά και σκέψη από την αρχή μέχρι την ολοκλήρωσή της, και προφανώς το μεγαλύτερο μέρος των αποφάσεων που λαμβάνει ο σκηνοθέτης μαζί με τους συνεργάτες του είναι συνειδητές, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δε λειτουργείς ταυτόχρονα και με το ένστικτό σου. Νομίζω, όμως, ότι το ζήτημα δεν είναι μόνο τι αποφάσεις θα πάρεις, αλλά πώς αυτές θα υλοποιηθούν. Κι εκεί είναι και η μεγαλύτερη δυσκολία. Τι σημαίνει, για παράδειγμα, «υπαινικτική αφήγηση» στην πράξη; Τι σημαίνει για το σενάριο, για το πώς θα παίξει ο ηθοποιός, για την επιλογή των πλάνων, το μοντάζ; Εμείς χρειαστήκαμε πολλούς μήνες δουλειάς και πολλή σκέψη για να προσεγγίσουμε τους στόχους που είχαμε βάλει. Το ότι η ταινία ήταν μικρού μήκους ίσως έκανε την αφήγηση πιο πυκνή και ελλειπτική, όμως θα έπαιρνα σχεδόν τις ίδιες αποφάσεις, ακόμα και αν η ταινία ήταν μεγάλου μήκους.

Γιατί επέλεξες έναν οργανωμένο οπαδό ποδοσφαιρικής ομάδας ως τον πρωταγωνιστή της ταινίας; Πόσο κράτησαν τα γυρίσματα;

Στην ταινία παρακολουθούμε την πορεία του ήρωα για ένα σχετικά μικρό διάστημα, από τη στιγμή που εμπλέκεται στη δολοφονία ενός Πακιστανού μετανάστη. Δεδομένου του ότι ήθελα να ξεκινήσω με τη σκηνή του φόνου, θεώρησα ότι θα βοηθούσε την ιστορία (θα ήταν πιο ρεαλιστικό το προφίλ του), αν ο ήρωας ήταν ήδη ενταγμένος και έχαιρε αποδοχής από ένα σύνδεσμο μιας ποδοσφαιρικής ομάδας, καθώς θα τόνιζε τη μεγάλη ανάγκη του ήρωα για ένταξη, αλλά και τη ροπή του προς τη βία και την εξοικείωση με αυτήν. Η ύπαρξη του συνδέσμου με «βοήθησε» και στην ίδια την πλοκή, γιατί από τη στιγμή που αποκαλύπτεται ότι έχει μπλέξει με τους φασίστες, κάποιοι από το σύνδεσμο αρχίζουν και τον αμφισβητούν - κάτι που επιδρά στον ήρωα.Ο άλλος λόγος που επέλεξα να είναι οργανωμένος οπαδός, είναι ότι θεώρησα ενδιαφέρον να αναδείξουμε πώς οι φασιστικές ομάδες προσπαθούν να «τραβήξουν» κόσμο από το χώρο των φιλάθλων. Τα γυρίσματα διήρκεσαν επτά ημέρες. Η παραγωγή της ταινίας, από την προ-παραγωγή μέχρι την ολοκλήρωσή της, πάνω από ένα χρόνο. 

Η προβολή και βράβευση του Red Hulk στη Δράμα συνέπεσαν με τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα. Γράφτηκε ότι η ταινία σου υπήρξε «προφητική». Συμφωνείς;

Η ταινία δεν είναι προφητική. Γεγονότα, όπως αυτά που αφηγείται, συμβαίνουν εδώ και χρόνια, όχι μόνο πριν την προβολή ή τα γυρίσματα, αλλά και πριν από την προετοιμασία του «Red Hulk». Το ότι η προβολή συνέπεσε με μια ακόμα φασιστική δολοφονία -αυτή τη φορά ενός νέου Έλληνα- δεν είναι προφητεία, είναι μια τραγική, διαβολική σύμπτωση. Από την άλλη, με την ταινία δεν ήθελα απλώς να κάνω απλώς μια περιγραφή της πραγματικότητας, αλλά να προσπαθήσω να ερευνήσω γεγονότα, σχέσεις, διαδικασίες και κάτω από το προφανές. Η ταινία ήταν επίκαιρη, όταν ξεκίνησε η προετοιμασία της και, δυστυχώς,  παραμένει επίκαιρη, αφού η φασιστική απειλή σε καμία περίπτωση δεν εξατμίστηκε ξαφνικά, παρά τα όσα είδαμε στα κανάλια τον τελευταίο μήνα. 

Πολλοί όψιμα «ανακάλυψαν» τον αντιφασισμό, ο οποίος, κατά τη γνώμη μου, και πολυδιάστατος είναι και διάχυτος στην ελληνική κοινωνία. Πώς πιστεύεις ότι μπορεί να αντιμετωπιστεί, τόσο σε προσωπικό, όσο και σε συλλογικό επίπεδο; Σε ποιο βαθμό αποτελεί η τέχνη εργαλείο αφύπνισης και συνειδητοποίησης; 

Στον όρο «Φασισμός» πολλοί και διάφοροι προσπαθούν να αποδώσουν πολλά και διάφορα περιεχόμενα, αυτό και μόνο αρκεί για να δείξει ότι είναι ένα θέμα «καυτό» που σχετίζεται με σφοδρά συγκρουόμενα συμφέροντα. Σίγουρα δεν είναι απλά ένα εφεύρημα του Μουσολίνι, ούτε γενικά και αόριστα κάθε έκφραση αυταρχισμού, ρατσισμού ή σαδιστικής απολυταρχίας. Φυσικά δεν έχουμε την πολυτέλεια να εκπλησσόμαστε από τα media που μέχρι πριν ένα-ενάμιση μήνα χάιδευαν και προωθούσαν του φασίστες, ενώ τώρα εμφανίζονται δήθεν να τους κατακεραυνώνουν, αλλά παράλληλα κρατάνε ανοιχτή όλη τους την ιδεολογικοπολιτική ατζέντα (ρατσισμός, ξενοφοβία, «νόμος και τάξη», ατομική λύση στα όρια του συστήματος, στρατο-αστυνομοκρατία, αυταρχισμός κλπ), έχοντας απλά κατεβάσει το brand-name από τη μαρκίζα. Δυστυχώς, το λαϊκό-εργατικό κίνημα και η πολιτική του πρωτοπορία βρίσκονται τα τελευταία χρόνια σε μια πρωτοφανή αμηχανία. Έχουν υπάρξει στιγμές μαζική λαϊκής κινητοποίησης, οι οποίες, όμως, παρέμειναν αποσπασματικές και ανοργάνωτες, ενώ δυστυχώς τον τελευταίο ενάμιση χρόνο έχουν εκλείψει ακόμα και αυτές. Σε αυτές τις συνθήκες, η άρχουσα τάξη και οι διεθνείς της σύμμαχοι «παίζουν μπάλα μόνοι τους», ενώ ο λαός παρακολουθεί τις κοινωνικές εξελίξεις σαν να ήταν αυτές φυσική καταστροφή. Δεν είναι μόνο ότι δεν υπάρχει ιδεολογική-πολιτική απάντηση στην κυρίαρχη ατζέντα που σε θεωρητικό επίπεδο γεννάει (έστω ως πιο ακραία έκφραση της) το φασισμό. Παράλληλα, η απόγνωση, ο τρόμος, το –φαινομενικά, έστω, απόλυτο- αδιέξοδο επιβίωσης οδηγεί ακόμα περισσότερο κόσμο να υποκύπτει στα ταπεινότερα ένστικτα και να «απαγκιάζει» κάτω από τη φτερούγα όσων έχουν πειστεί ιδεολογικά πολιτικά από τους φασίστες.

Η Τέχνη είναι εργαλείο και όπλο, έχει το δικό της ρόλο να παίξει, αλλά δεν αρκεί από μόνη της. Ακόμα και οι συλλογικότητες που μπορεί και πρέπει να δημιουργούνται στην Τέχνη, αν και μπορούν να αλληλοτροφοδοτούνται, δεν μπορούν όμως να υποκαταστήσουν τους συλλογικούς φορείς σε πολιτικό και συνδικαλιστικό επίπεδο, οι οποίοι δυστυχώς, όπως ήδη είπα, θεωρώ ότι βρίσκονται σε βαθιά κρίση.

Πόσο δύσκολο είναι να υλοποιείς τα δημιουργικά σου πλάνα μέσα στους ζοφερούς καιρούς που ζούμε;

Υπάρχουν πολλές δυσκολίες- οικονομικές, χρόνου, ψυχικών αντοχών κλπ. Μάλιστα στον κινηματογράφο που είναι κατεξοχήν συλλογική τέχνη είναι και περισσότερες, γιατί δεν αθροίζονται απλώς οι δυσκολίες καθενός συντελεστή, αλλά πολλαπλασιάζονται. Από την άλλη, οι ζοφεροί καιροί που ζούμε γεννούν μια εκρηκτική ανάγκη για έκφραση.  

Ετοιμάζεις κάποια καινούρια δουλειά;

Υπάρχουν διάφορες σκέψεις, αλλά σε εμβρυακό στάδιο προς το παρόν. 

Το Red Hulk της Ασημίνας Προέδρου προβάλλεται την Πέμπτη, 31/10, 21:00, την Παρασκευή, 1/11, την ίδια ώρα, και την Τετάρτη, 6/11, 17:00, στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, στα πλαίσια του προγράμματος «Το Φεστιβάλ Δράμας ταξιδεύει». Την Παρασκευή, 1/11, 19:00, και το Σάββατο, 9/11, 22:15, προβάλλεται στη Θεσσαλονίκη (Αίθουσα «Τώνια Μαρκετάκη»), στα πλαίσια του 54^ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Το Σάββατο, 2/11, 20:00, προβάλλεται, επίσης, στη Λευκάδα, στον κινηματογράφο «Απόλλων».