Ρόμπερτ Μπίλοτ: «Είχαμε χρησιμοποιηθεί ως πειραματόζωα χωρίς τη γνώση μας»

Η πολυετής νομική μάχη του ενάντια στον χημικό «κολοσσό» DuPont, προκειμένου να καταστεί υπόλογος για τα εγκλήματά του ενάντιον της υγείας χιλιάδων Αμερικανών, είναι έργο ζωής για τον δικηγόρο Ρόμπερτ Μπίλοτ.

Ο αγώνας του αποτυπώνεται στην ταινία Σκοτεινά νερά του Τοντ Χέινς με πρωταγωνιστή τον Μαρκ Ράφαλο, που προβάλλεται από τις 5 Μαρτίου. Κουβεντιάζοντας με τον εύψυχο δικηγόρο.

Σε συγχαίρω για τις πολυετείς σου προσπάθειες να καταστήσεις την DuPont υπόλογη για τα εγκλήματά της έναντι του αμερικανικού -και όχι μόνο- λαού. 

Σ’ ευχαριστώ. Υπήρξε μια μακρά διαδικασία, αυτό είναι σίγουρο.

Τι έκανε έναν δικηγόρο που μέχρι τότε εργαζόταν για την υποστήριξη μεγάλων εταιρειών χημικών να ασχοληθεί με τα θύματα των πρακτικών μιας από αυτές τις εταιρείες;

Έχω γράψει ένα βιβλίο που καταπιάνεται με κάποιες από αυτές τις λεπτομέρειες. Δυστυχώς είναι μόνο διαθέσιμο στα αγγλικά, προς το παρόν.

Ίσως μελλοντικά μεταφραστεί και στα ελληνικά.

Δεν είμαι σίγουρος αν επρόκειτο τόσο για αλλαγή της προσωπικότητάς μου όσο ότι ο Γουίλμπουρ Τέναντ μου πρόσφερε μια ευκαιρία να εστιάσω σε πράγματα που πάντα πίστευα.

Ο ίδιος προερχόταν από ένα μέρος το οποίο θεωρούσα τη γενέτειρά μου, όπου η μητέρα και η οικογένειά μου είχαν μεγαλώσει κι εγώ είχα περάσει πολύ χρόνο ως παιδί. 

Όταν, λοιπόν, ένας άνθρωπος από αυτή την κοινότητα ήρθε σε μένα για βοήθεια, είχα την εκπαίδευση να την προσφέρω. Από τη δικιά μου οπτική γωνία ξεκάθαρα συνέβαινε κάτι λανθασμένο εκεί και το να τον βοηθήσω ήταν το σωστό.

Ήταν, επομένως, ο ανθρώπινος παράγοντας που σε ώθησε να καταπιαστείς μ’ αυτή την υπόθεση. Προφανώς δεν είχες ιδέα πού ακριβώς έμπλεκες στην αρχή.

Καμία ιδέα εκείνη την περίοδο.

Όταν ανέλαβα την υπόθεση εκπροσωπώντας τον κ. Τέναντ και την οικογένειά του, υποθέταμε πως θα μπορούσαμε να βρούμε κάποια ρυθμισμένα επικίνδυνα υλικά στη χωματερή που προκαλούσε το πρόβλημα.

Μόνο από τη στιγμή που αρχίσαμε να ξεθάβουμε τα εσωτερικά έγγραφα της εταιρείας συνειδητοποιήσαμε ότι επρόκειτο για ένα πρόβλημα που εκτεινόταν πολύ μακρύτερα από τη φάρμα του συγκεκριμένου κτηνοτρόφου.

Ήταν ένα πρόβλημα με αντίκτυπο σε μια ολόκληρη κοινότητα, και, κατ’ επέκταση, σε ολόκληρο τον κόσμο.

Με αντίκτυπο επίσης στην προσωπική σου υγεία και την οικογενειακή ισορροπία. Έκανες ποτέ δεύτερες σκέψεις σχετικά με το αν θα ήταν συνετό να συνεχίσεις αυτή τη μακρά και επίπονη νομική μάχη;

Ήταν σίγουρα μια απογοητευτική και προκλητική διαδικασία. 

Υπήρχαν περίοδοι, όπως για παράδειγμα όταν περιμέναμε το πόρισμα της επιστημονικής επιτροπής, που ήταν δύσκολες. Συνειδητοποίησα πως υπήρχαν χιλιάδες άνθρωποι που εξαρτώνταν από μένα και τη νομική διαδικασία.

Στο μεταξύ αρρώσταιναν, κάποιοι ακόμη και πέθαιναν, ενώ ολόκληρη η αμερικανική οικονομία κατέρρεε μεταξύ 2008 και 2011. Υπήρχε μαζική ύφεση, δεν ήταν η καλύτερη εποχή να ξοδεύεις πολλά λεφτά και να έχεις πολλά έξοδα.

Διαρκώς, ωστόσο, θυμόμουν τα λόγια του κ. Τέναντ ότι αν οι άνθρωποι δουν απλώς τα γεγονότα, η αλήθεια θα αποκαλυφθεί. Πήρε καιρό, αλλά αυτό συνέβη.

Αισθάνθηκες τρομαγμένος σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή;

Υπήρξε μια περίοδος, όταν είχα πάρει την κατάθεση του διευθύνοντος συμβούλου της DuPont, ήταν το τέλος της μέρας, ο χώρος του πάρκινγκ ήταν άδειος και ανέτρεξα σε μια κουβέντα με τους γονείς μου το προηγούμενο βράδυ.

Με είχαν ρωτήσει, λοιπόν: «Γιατί βρίσκεσαι εκεί και ποιος άλλος ξέρει για όλα αυτά; Αν εξαφανιζόσουν, όλα θα χάνονταν». Τη σκεφτόμουν αυτή τη φράση καθώς έφευγα από την κατάθεση, και κάποιο από αυτό το άγχος αποτυπώνεται και στην ταινία.

Δεδομένου ότι απέχεις πολύ από τη σύνταξη παραμένοντας ένας μάχιμος δικηγόρος, είχες κάποιες επιφυλάξεις ως προς τη φιλμική αποτύπωση της προσωπικής και επαγγελματικής σου ζωής;

Αρχικά επικοινώνησε μαζί μου το 2016 ο Μαρκ Ράφαλο μετά τη δημοσίευση ενός άρθρου στο περιοδικό των Νew York Times. Εξέφρασε την έκπληξή του που δε γνώριζε γι’ αυτά τα γεγονότα και που δεν είχαν καταγραφεί από τα Μ.Μ.Ε.

Είχα κάνει ό,τι μπορούσα για να δημοσιοποιήσω αυτές τις πληροφορίες που σχετίζονταν με κάτι το οποίο αντιλαμβανόμουν ως απειλή για τη δημόσια υγεία. 

Υπήρχε, επίσης, δικαστική απόφαση που καθιστούσε την DuPont υπεύθυνη για την πρόκληση καρκίνων.

Παρ’ όλα αυτά, υπήρχαν ακόμα άνθρωποι που υποστήριζαν πως δεν υπήρχαν αποδείξεις, οι οποίες να συνδέουν αυτά τα χημικά με την οποιαδήποτε βλάβη σε ανθρώπους.

Ο Μαρκ Ράφαλο και οι άνθρωποι στην Participant Media ενδιαφέρονταν να τα αποκαλύψουν και να το κάνουν για τους σωστούς λόγους, για να βοηθήσουν στην ανάδειξη των ιατρικών περιπλοκών του ζητήματος με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια.

Κατ’ αυτό τον τρόπο οι άνθρωποι θα μπορούσαν να μάθουν και να κάνουν τα κατάλληλα βήματα για να αυτοπροστατευτούν.

Η φιλμική αποτύπωση των γεγονότων είναι, επομένως, πολύ ακριβής. 

Καταβλήθηκε τεράστια προσπάθεια ώστε να γίνει μια υπόθεση με πολλές επιστημονικές αναφορές και νομικές περιπλοκές ταινία που να αποδίδει την ουσία όσων πραγματικά συνέβησαν. 

Κι αυτό, με τρόπο που οι άνθρωποι μπορούν να παρακολουθήσουν.

Φαντάζομαι ότι θα δούλεψες και με τον Μαρκ Ράφαλο, θα είχατε συναντήσεις και συζητήσεις.

Συναντηθήκαμε οι δυο μας και με την οικογένειά μου, περάσαμε πολύ χρόνο μαζί. Ήμουν στο πλατώ. Στην πραγματικότητα έγιναν γυρίσματα στα γραφεία μας εδώ, στο Σινσινάτι. Ήθελαν να είναι όσο γίνεται πιο αυθεντικοί.

Δε θα μπορούσα να ζητήσω κάποιον καλύτερο από τον Μαρκ Ράφαλο για να ηγηθεί αυτού του εγχειρήματος. Ο Τοντ Χέινς, οι άνθρωποι της Participant Media και το υπόλοιπο cast έκαναν εξαιρετική δουλειά.

Κι η μάχη συνεχίζεται, σε κάθε περίπτωση, αν κι η DuPont έχει πλέον μετονομαστεί. Είναι ακριβές αυτό;

Αυτή είναι μια μακρά, περίπλοκη ιστορία.

Τον καιρό που τελικά επρόκειτο να ξεκινήσει η δίκη και πολλές από αυτές τις πληροφορίες δημοσιοποιούνταν για πρώτη φορά -μεταξύ 2013 και 2015-, η DuPont αποφάσισε να μεταβιβάσει την επιχείρηση με το Τεφλόν σε μια καινούρια εταιρεία. 

Στη συνέχεια συγχωνεύτηκε με την Dow, και έκτοτε έχει διαχωριστεί σε τρεις διαφορετικές εταιρείες, μία εκ των οποίων χρησιμοποιεί το όνομα DuPont, αλλά δεν είναι η ίδια DuPont με την οποία ασχολούμασταν σ’ αυτή την ιστορία.

Έχουν εμπλακεί σε τόσο περίπλοκες εταιρικές μανούβρες, που έχει καταστεί απίστευτα σύνθετο να εντοπίσουμε ποιος είναι υπεύθυνος για τι. Δύο εξ αυτών των εταιρειών, μάλιστα, αλληλομηνύονται σχετικά με το ποια είναι υπεύθυνη.

Υπονοείται στο φιλμ ότι δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε τις κυβερνήσεις ή το δικαστικό σύστημα, αλλά ως άτομα να διεκδικούμε συλλογικά τα δικαιώματά μας. Είναι, λοιπόν, απαραίτητη η συλλογική γνώση και δράση;

Στις Η.Π.Α. νομίζω πως οι περισσότεροι άνθρωποι, όταν ανοίγουν τη βρύση, υποθέτουν ότι το νερό είναι ασφαλές, πως κάποιος διασφαλίζει ότι δεν υπάρχουν προβλήματα και τους προστατεύει. 

Δυστυχώς αυτό δεν ισχύει κατ’ ανάγκη, όπως πλέον ξέρουμε με τα χημικά και με τον τρόπο που ρυθμίζονται στις Η.Π.Α. και σε πολλά μέρη ανά τον κόσμο. 

Ελπίζω πως μ’ αυτή την ταινία, το βιβλίο και το ντοκιμαντέρ οι άνθρωποι θα συνειδητοποιήσουν ότι δεν μπορείς να υποθέτεις πως υπάρχουν κυβερνητικές οντότητες που φροντίζουν για όλα αυτά. 

Πρέπει να εκπαιδεύσουμε τους εαυτούς μας και να βεβαιωθούμε πως έχουμε επίγνωση αυτού στο οποίο εκτιθέμεθα, να σηκωθούμε και να εκφράσουμε ανοιχτά τη γνώμη μας σχετικά με ζητήματα που δεν τίθενται.

Μαζί με το φιλμ εγκαινιάστηκε και ένα site, όπου κοινοτικές και περιβαλλοντικές ομάδες προσπαθούν να καταστήσουν διαθέσιμες στο κοινό πληροφορίες σχετικά με το ποιος χρησιμοποιεί ακόμα αυτά τα χημικά ή σε ποια προϊόντα περιέχονται. 

Γιατί μέχρι τώρα κανείς μας δεν είχε πραγματικά επιλογή. Είχαμε χρησιμοποιηθεί ως πειραματόζωα χωρίς τη γνώση μας σ’ αυτή την τεράστια δοκιμή της ανθρωπότητας. 

Όσο πιο πολλές πληροφορίες έχουμε, τόσο περισσότερο θα μπορούμε να αρχίσουμε να παίρνουμε αποφάσεις σχετικά με το αν θέλουμε να είμαστε εκτεθειμένοι σε αυτά τα πράγματα. 

Ελπίζω να συνεχίσεις να εργάζεσαι με τον ίδιο ηθικό και αποτελεσματικό τρόπο.

Κι εγώ ελπίζω η ταινία να λειτουργήσει ως έμπνευση για τους ανθρώπους. 

Η ταινία του Τοντ Χέινς Σκοτεινά νερά προβάλλεται στους κινηματογράφους από τις 5 Μαρτίου σε διανομή της Spentzos Film.