Renārs Vimba: «Ποτέ δεν είχα την πρόθεση να κάνω μια ταινία για παιδιά ή νέους»

Μια νέα πνοή στο κορεσμένο είδος της ταινίας ενηλικίωσης δίνει ο Λετονός Renārs Vimba στο ντεμπούτο του μυθοπλασίας Mellow Mud, το οποίο αφηγείται την ιστορία της 17χρονης Ράια, η οποία καλείται να ωριμάσει απότομα, αναλαμβάνοντας μια σειρά ρόλων και πρωτοβουλιών, όταν η γιαγιά της ίδιας και τους μικρότερου αδερφού της ξαφνικά πεθαίνει. Με την εκπληκτική Elina Vaska στον πρώτο κινηματογραφικό της ρόλο, η ταινία ξεχώρισε στη φετινή Μπερλινάλε, καθώς και στο Φεστιβάλ του Σαράγεβο, όπου την παρακολουθήσαμε. Κουβεντιάζουμε με τον σκηνοθέτη της, με αφορμή την επαναληπτική προβολή του φιλμ στο πλαίσιο του Διαγωνιστικού του 29^ου Πανοράματος Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου.

Θα ήθελες να μου πεις περισσότερα για το κινηματογραφικό σου υπόβαθρο;

Σκεφτόμουν να κάνω κάτι με το σινεμά ακόμα κι όταν ήμουν παιδί. Ήταν μια εποχή, κατά την οποία εξακολουθούσαμε να έχουμε πολλές μικρές αίθουσες προβολής στην πόλη, όχι όπως σήμερα που υπάρχουν μόνο μερικά multiplex και τίποτε άλλο. Έτσι πρωτοεξερεύνησα τη Ρίγα, όπου γεννήθηκα, με τους γονείς μου. Αργότερα, όταν ήμουν περίπου 18, ήξερα ότι αυτό που πραγματικά ήθελα να κάνω ήταν να γυρίζω ταινίες. Δεν αισθανόμουν, όμως, έτοιμος για κάτι τέτοιο, χρειαζόμουν χρόνο για να ωριμάσω και να κατανοήσω τι θέλω από τον κόσμο, προκειμένου να μπορώ να πω κάτι γι’ αυτόν. 10-11 χρόνια αργότερα έγινε αυτο το «κλικ», είχε φτάσει η κατάλληλη στιγμή, τώρα ή ποτέ. Πήγα, λοιπόν, σε κινηματογραφική σχολή.

Έτσι, αυθόρμητα;

Είχα κάνει πολλά διαφορετικά πράγματα, ακόμα να «τρέχω» τη δικιά μου επιχείρηση, να εργάζομαι σε τράπεζα ή να σπουδάζω διεθνείς σχέσεις και οικονομικά. Θεώρησα, όμως, πως όλα αυτά με απομάκρυναν από αυτό που όντως ήθελα να κάνω. Έκλεισα, λοιπόν, την επιχείρηση, άρχισα να σπουδάζω κινηματογράφο και ένιωσα πολύ ευτυχής γι’ αυτό. Έπειτα, έκανα μερικές ταινίες μικρού μήκους και ντοκιμαντέρ. Αυτή είναι η ιστορία μου!

Πώς οδηγήθηκες, μετέπειτα, στο ντεμπούτο σου μυθοπλασίας, γιατί αυτός ο τίτλος και γιατί η διαφορά με το λετονικό;

Όταν άρχισα να αναπτύσσω το ντεμπούτο μου, αυτό συνέβη στο εξωτερικό στο πλαίσιο κάποιου εργαστηρίου ανάπτυξης σεναρίου. Έπρεπε να βρω ένα τίτλο, κι έτσι προέκυψε ο συγκεκριμένος, ο οποίος διαθέτει την ποιητική ποιότητα του φιλμ. Κάποια στιγμή εξασφάλισα Λετονούς παραγωγούς και χρειαζόταν να αποφασίσουμε για το λετονικό τίτλο, ο αγγλικός δε λειτουργούσε στη λετονική του εκδοχή, κι έτσι γεννήθηκε ο λετονικός, που φάνταζε περισσότερο σαν δήλωση: «Είμαι εδώ», «Στέκομαι στα δυο μου πόδια».

Δεδομένου ότι το πεδίο των ταινιών ενηλικίωσης έχει καλυφθεί, αν όχι εξαντληθεί, τόσο από αναγνωρισμένους, όσο και από λιγότερο γνωστούς σκηνοθέτες ανά τα χρόνια, αισθανόσουν πως έχεις να προσφέρεις κάτι πρωτότυπο;

Ήθελα απλώς να αφηγηθώ μια ιστορία, δεν τη σκέφτηκα στο πλαίσιο κάποιου είδους. Σε δραματουργικό επίπεδο, αυτή ηλικία είναι ωφέλιμη, είναι μια περίοδος που αισθάνεσαι τέτοια αβεβαιότητα για τη ζωή σου- ποιος είσαι, τι θέλεις, πώς προχωράς, τι είναι σωστό και λάθος. Είναι, εξάλλου, μια ηλικία που γνωρίζω και στην οποία μπορώ να αναφερθώ. Δε θα μπορούσα να κάνω μια ταινία για ένα άτομο 50 ή 60 χρονών. Δε θα ένιωθα την ίδια σύνδεση. Η ετικέτα της «ταινίας ενηλικίωσης» προέκυψε αργότερα, οι κριτικοί την επινόησαν. Ποτέ δεν είχα την πρόθεση να κάνω μια ταινία για παιδιά ή νέους. Είχα την αίσθηση ότι αυτό το φιλμ θα μπορούσε να λειτουργήσει σε ανθρώπους από 7 έως 107 χρονών.

Η Elina Vaska, η πρωταγωνίστρια της ταινίας, είναι μια απoκάλυψη, καταφέρνοντας να αποδώσει την πολλαπλότητα των διαθέσεων και των συναισθημάτων του χαρακτήρα, τον οποίο υποδύεται, χωρίς μελοδραματισμό ή αποστασιοποίηση. Πώς την βρήκες; Ήταν επαγγελματίας ηθοποιός ή ερασιτέχνης;

Είναι πολύ απλό. Δεν έχουμε επαγγελματίες ηθοποιούς σε αυτή την ηλικία. Οι νεότεροι επαγγελματίες είναι 20-22 χρονών- και χρειαζόμασταν μια 18χρονη και έναν 14χρονο για τους βασικούς ρόλους. Ήταν, επομένως, ξεκάθαρο πως έπρεπε να τους βρούμε στο δρόμο. Ποτέ δεν εμπιστευόμουν τα ερασιτεχνικά θέατρα κι έτσι ποτέ δεν ακολούθησα αυτή την κατεύθυνση. Για μένα αυτά καταστρέφουν δυνητικά ταλέντα. Γι’ αυτό ψάξαμε σε κανονικά σχολεία, πιστεύοντας ότι, αν βρίσκαμε τα κατάλληλα άτομα, ίσως να γινόταν μια καλή ταινία. Κάναμε, λοιπόν, κάστινγκ σε περίπου 2.000 αγόρια και κορίτσια, ζητώντας τους να «παίξουν» ένα απόσπασμα από το σενάριο, που κινηματογραφήθηκε. Στη συνέχεια, παρακολούθησα αυτά τα σχεδόν 2.000 βίντεο, επέλεξα μερικές δεκάδες από τα παιδιά και τα συνάντησα. Στο τέλος, έπρεπε να διαλέξουμε ανάμεσα σε 2 κορίτσια και 3 αγόρια για τους πρωταγωνιστικούς ρόλους και οδηγηθήκαμε σε αυτά.

Η πρωταγωνίστριά σου, σε κάθε περίπτωση, φαντάζει σαν ένα σπάνιο ταλέντο, το οποίο, με την κατάλληλη εκπαίδευση και τριβή, θα δώσει ακόμα σημαντικότερες ερμηνείες στο μέλλον.

Το ελπίζω. Αλλά, ξέρεις, το να αναζητάς έναν μη επαγγελματία ηθοποιό σημαίνει να αναζητάς κάποιον που διαθέτει τις ίδιες ποιότητες με το χαρακτήρα, τον οποίο θα υποδυθεί. Αν είσαι αρκετά τυχερός και υπομονετικός, ώστε να τον βρεις, το μόνο που έχεις να κάνεις είναι εντάξεις στην ιστορία σου αυτές τις ήδη υπάρχουσες ποιότητες. Και η Elina Vaska διέθετε τις απαιτούμενες ποιότητες: αυτοπεποίθηση, θυμό, παιδιάστικη, ίσως, ξεροκεφαλιά, χαλαρότητα στο πλατό. Είναι ο τύπος της μαχήτριας που έψαχνα.  

Και η ταινία σου αποπνέει την ίδια αυτοπεποίθηση. Ετοιμάζεις κάτι καινούριο;

Δουλεύω πάνω στην επόμενη ταινία μου σε δικό μου σενάριο, η οποία «παίζει» γύρω από αυτή την αποκαλυπτική κατάσταση, όπου ένας θανατηφόρος ιός εξαπλώνεται και μια οικογένεια κρύβεται σε ένα αγροτόσπιτο. Είναι, κατά κάποιο τρόπο, μια αποδόμηση του φόβου και του πώς πρέπει να αντιδρούμε απέναντι σε μια απειλή. Είναι ένα θρίλερ, αρκετά διαφορετικό από την προηγούμενη δουλειά μου.

Η ταινία του Renārs Vimba Mellow Mud επαναπροβάλλεται στο πλαίσιο του Διαγωνιστικού του 29^ου Πανοράματος Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου την Τετάρτη 23 Νοεμβρίου στον κινηματογράφο Ααβόρα στις 19:00.