Dave Johns: «Το “Εγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ” ήθελε να πλήξει όσους δεν έχουν συνείδηση»

Εγκλωβισμένοι στα «γρανάζια» ενός εκδικητικού οικονομικού συστήματος σχεδιασμένου να τους εκμηδενίσει και όχι να τους βοηθήσει, ο 59χρονος ξυλουργός με καρδιακά προβλήματα Ντάνιελ (Dave Johns) και η Κέιτι (Hayley Squires), μια ανύπαντρη μητέρα με 2 ανήλικα παιδιά, είναι οι πρωταγωνιστές της οργισμένης ταινίας του Κεν Λόουτς Εγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ. Η ταινία απέσπασε το Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες και το βραβείο κοινού στο Λοκάρνο. Την παρακολουθήσαμε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Σαράγεβο, όπου και ήταν προσκεκλημένος ο πρωταγωνιστής της Dave Johns, ένας καταξιωμένος stand-up κωμικός στον πρώτο του ρόλο σε ταινία μυθοπλασίας. Κουβεντιάσαμε μαζί του λίγες βδομάδες αργότερα. Το Εγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ προβάλλεται στους κινηματογράφους από τις 3 Νοεμβρίου.

Τι σε έφερε στον κόσμο της κωμωδίας; Ήταν κάποιου είδους κλίση;

Στη δεκαετία του ’80 υπήρχε στο Λονδίνο μια αναβίωση της stand-up κωμωδίας. Το 1988 πήγα να δω ένα σόου σε ένα θέατρο και με συγκλόνισε τελείως. Είπα «αυτό θα κάνω». Πάντα ήμουν αστείος, κι έτσι ξεκίνησα να ασχολούμαι με τη stand-up κωμωδία.

Πώς σε υποδέχτηκαν, μιας και ήσουν νεοφερμένος στο χώρο;

Όταν ξεκινάς κάτι, μαθαίνεις τον τρόπο σου. Τα πρώτα σόου ήταν ζόρικα, αλλά ήξερα πως είχα πάθος γι’ αυτό κι έτσι έγινα αρκετά καλός αρκετά γρήγορα. To Εγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ είναι, πάντως, η πρώτη μου ταινία μυθοπλασίας.

Ένιωθες άγχος, πριν ξεκινήσει η διαδικασία των γυρισμάτων;

Ένας φίλος μου, ο οποίος είναι παραγωγός, μου είχε πει ότι ο Κεν αναζητούσε έναν ηθοποιό περίπου στην ηλικία μου με προέλευση από τα βορειοανατολικά της Αγγλίας. Έστειλα, λοιπόν, ένα βιογραφικό και γύρω στις 2 βδομάδες μετά δέχτηκα ένα τηλεφώνημα, όπου με καλούσαν σε μια συνάντηση με τον Κεν. Πήγα, κουβεντιάσαμε 15 λεπτά ένα πρωί, η κουβέντα εξελίχτηκε σπουδαία, ποτέ δε με ρώτησε τι έχω κάνει, κι έπειτα αρχίσαμε να μιλάμε για ποδόσφαιρο. Κάποιο διάστημα αργότερα με ειδοποίησαν για μια οντισιόν, κατά την οποία έκανα κάποιο αυτοσχεδιασμό με διαλόγους στο δωμάτιο προβών. Μετά τη δεύτερη ακρόαση, μου πρόσφερε το ρόλο. Ήταν καταπληκτικό, ήμουν συγκλονισμένος.

Τα πήγατε καλά.

Ο Κεν κι εγώ βρισκόμαστε στην ίδια πλευρά σε ό,τι αφορά την πολιτική. Του αρέσει το ποδόσφαιρο, όπως και σε εμένα, και είναι σπουδαίος άνθρωπος στη συνεργασία. Έχει ένα καλό επιτελείο γύρω του, με το οποίο δουλεύει επί πάρα πολύ καιρό, οπότε είναι ένα ασφαλές περιβάλλον. Κάναμε γυρίσματα για 8 βδομάδες στα βορειοανατολικά της Αγγλίας κι ήταν εξαιρετική εμπειρία. Φυσικά, η πρώτη μέρα μου κουρέλιασε τα νεύρα, γιατί δεν είχα ξαναδοκιμάσει ποτέ κάτι τέτοιο, αλλά έχει τον τρόπο του να σε κάνει να νιώθεις χαλαρός.

Υπάρχει στην ταινία πολλή ειλικρίνεια, χιούμορ, τρυφερότητα, απόγνωση, παραίτηση- και σθένος, επίσης. Πόσο δύσκολο ήταν να προσαρμόσεις το υποκριτικό σου στιλ  στην ενσάρκωση ενός να χαρακτήρα που δεν είναι ακριβώς κωμικός;

Βασικά ο Κεν μου είπε την πρώτη μέρα «ό,τι κάνεις πρέπει να είναι γνήσιο, ακούτε ο ένας τον άλλο, αλλιώς δε θα “γράφει” καλά στην οθόνη». Με τον Κεν δεν παίρνεις στα χέρια σου το πλήρες σενάριο, μόνο μια δυο σελίδες κάθε 2 μέρες, έτσι δεν ήξερα το τέλος της ταινίας μέχρι μια μέρα πριν το γύρισμά του. Κάθε μέρα, λοιπόν, ήταν μια έκπληξη, έπρεπε, επομένως, να είσαι αληθινός, αλλιώς δε θα λειτουργούσε. Γι’ αυτό και αισθάνεσαι πως οι ταινίες του είναι τόσο αληθινές, λες και βρίσκεσαι σ’ ένα δωμάτιο και παρακολουθείς τι συμβαίνει, δε νιώθεις ότι βρίσκεσαι στο πλατό μιας ταινίας, ούτε υπάρχει τεράστιος αριθμός προσωπικού. Στο γύρισμα είσαι εσύ, ο συνάδελφός σου ηθοποιός, η κάμερα και ο ήχος. Αυτό με βοήθησε πάρα πολύ.

Ήσουν εξοικειωμένος με τη δουλειά του;

Δεν είχα δει όλες τις ταινίες του, αλλά είχα παρακολουθήσει το Κες, όταν ήμουν πιτσιρικάς, το Κάθι γύρνα πίσω, το Ριφ Ραφ, το Ο άνεμος χορεύει το κριθάρι. Όταν προβαλλόταν το Εγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ σε διάφορα φεστιβάλ, πολλοί έλεγαν «δεν καταλαβαίνουμε ποιο είναι το σύστημα που έχετε, αλλά καταλαβαίνουμε τι συμβαίνει». Βασικά, οι καθημερινοί άνθρωποι αναγκάζονται να πληρώσουν τα λάθη των μεγαλοτραπεζιτών, των πολυεθνικών, που δεν πληρώνουν καθόλου φόρους, και των κυβερνήσεων. Κι αυτό νομίζω συνέβη στην Ελλάδα, όπου φαντάζομαι ότι οι άνθρωποι έχουν μπουχτίσει με τη λιτότητα. Ο μόνος τρόπος να ξανασταθεί ποτέ η χώρα σας στα πόδια της είναι η διαγραφή του χρέους- αυτό πρέπει να γίνει, αυτό πρέπει η Ε.Ε. να κάνει. Αν οι άνθρωποι είναι χρεωμένοι, χάνουν τις ελπίδες τους. Υπάρχει συνειδητή προσπάθεια, όπως λέει κι ο Κεν, να παραμείνουν οι άνθρωποι σε καθεστώς χρέους, αυτό «λαδώνει» τα «γρανάζια» του μεγάλου καπιταλιστικού κόσμου.

Ερχόμαστε στην αναπόφευκτη ερώτηση-πειρασμό για το Brexit. Ποια είναι θέση σου;

Ήθελα να παραμείνουμε στην Ε.Ε., αν και η Ευρώπη είναι μαντάρα και το κυρίαρχο μοντέλο δε λειτουργεί, για να αλλάξει το σύστημα από τα μέσα. Ο λόγος που ψήφισα υπέρ της παραμονής ήταν ότι θα ήμασταν καλύτερα έτσι, δεδομένου του πώς είναι ο κόσμος τώρα, ώστε να μπορούμε να συνομιλήσουμε και να διευθετήσουμε τα ζητήματα από κοινού. Αυτό, πάντως, που με χαροποιοιεί είναι ότι οι νέοι στη Βρετανία αποκτούν φωνή και γίνονται πολιτικά ευαισθητοποιημένοι. Ακόμα κι αυτοί λένε «υπάρχει, πρέπει να υπάρχει ένας άλλος τρόπος». Κανένας πάνω από τα 60 δε θα έπρεπε να έχει ψηφίσει σ’ αυτό το δημοψήφισμα: δεν αφορούσε το μέλλον τους, κι αυτοί στην πλειονότητά τους ψήφισαν «όχι», ονειρευόμενοι μια Βρετανία που δεν υπάρχει πια. Από την άλλη, κανένας δεν είναι πιο ευχαριστημένος με τις εξελίξεις από την Ακροδεξιά- και τον Πούτιν, που πρέπει να χορεύει στο Κρεμλίνο. Κι όταν οι άνθρωποι φοβούνται, πάντοτε στρέφονται στη Δεξιά, γιατί τους δίνει απλές απαντήσεις. Ειπώθηκαν, εξάλλου, πολλά ψέματα και δεν υπήρξε αντιπαράθεση πάνω στα πραγματικά ζητήματα.

Το Εθνικό Σύστημα Υγείας της Μεγάλης Βρετανίας παρουσιάζεται στην ταινία ως κάτι δυσλειτουργικό, αν όχι εκδικητικό. Ποια είναι η δικιά σου εμπειρία από αυτό;

Το Εθνικό Σύστημα Υγειας δημιουργήθηκε μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο βασικά για να βοηθήσει τους ανθρώπους, οι οποίοι δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα. Αυτό σήμαινε ότι θα λάβαινες ιατρική φροντίδα, όποιος κι αν ήσουν. Είμαι 60 χρονών και ουδέποτε έχω πληρώσει για γιατρό ή νοσοκομειακή φροντιδα και το βρετανικό Ε.Σ.Υ. υπήρξε, για μένα, εκπληκτικό. 800.000 άνθρωποι το χρησιμοποιούν καθημερινά. Αυτό που συμβαίνει είναι πως δε χρηματοδοτείται, υποκρίνονται ότι χρηματοδοτείται. Τα περισσότερα πολιτικά κόμματα θα ήθελαν να το ξεφορτωθούν και να το ιδιωτικοποιήσουν, με τον ίδιο τρόπο που διαλύθηκε η κοινωνική κατοικία σ’ αυτή τη χώρα με την Μάργκαρετ Θάτσερ. Κι αυτό συμβαίνει και στην ταινία, όπου η Κέιτι, η πρωταγωνίστρια, μια ανύπαντρη μητέρα με 2 μικρά παιδιά, έπρεπε να μείνει σε hostel για άστεγους με ένα υπνοδωμάτιο.

Ο δε Ντάνιελ, ο οποίος περίμενε ότι θα βοηθηθεί, απλώς αφήνεται έρμαιο της γραφειοκρατίας να συμπληρώνει κουτάκια σε φόρμες. Θέλουν να τα παρατήσεις, ή να κάνεις δουλειές χωρίς σύμβαση, ή να τα βγάλεις πέρα μόνος σου. Κάθε πολιτισμένη κοινωνία θα έπρεπε να φροντίζει τους ευάλωτους ανθρώπους ή εκείνους που δεν τα καταφέρνουν μόνοι τους. Είναι θέμα απλής ανθρωπιάς. Γι’ αυτό και θεατές της ταινίας έχουν συγκινηθεί τόσο μ’ αυτή. Είναι μια απλή ταινία, γυρισμένη με απλό τρόπο. Αφηγείται την ιστορία 2 απλών ανθρώπων: η Κέιτι θα μπορούσε να είναι η αδερφή, ή η κόρη σου, ο Ντάνιελ ο πάτερας, ή ο παππούς σου, που, σε ώρα ανάγκης, στρέφονται στο σύστημα, το οποίο πλήρωναν όλη τους τη ζωή, για να συνειδητοποιήσουν πως δεν υπάρχει για να τους βοηθήσει. Η απόλυτη αδικία αυτού του πράγματος «μιλάει» όπου κι αν είσαι.

Δεν αισθάνθηκες αμήχανα, όταν μια τέτοια ταινία πρωτοπροβλήθηκε στις γκλαμουράτες Κάννες;

Αυτό ήταν το ζήτημα. Πρέπει να μεταφέρεις το μήνυμα σε όσους δεν το καταλαβαίνουν. Και δεν υπήρχε καλύτερος τρόπος να δείξεις τι συμβαίνει στους ανθρώπους που παράγουν τον πλούτο από το να προβάλλεις το φιλμ στις Κάννες, όπου η πλειονότητα των θεατών ήταν εύποροι. Η ταινία δε θέλει να πλήξει τους πλούσιους, αλλά όσους δεν έχουν συνείδηση. Και τo ότι κέρδισε το Χρυσό Φοίνικα, της δίνει πρόσθετο βάρος. Οι άνθρωποι ανά τον κόσμο έχουν κουραστεί με τη λιτότητα.  

Η ταινία του Κεν Λόουτς Εγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ με πρωταγωνιστές τον Dave Johns και την Hayley Squires προβάλλεται από την Πέμπτη 3 Νοεμβρίου στους κινηματογράφους σε διανομή της Feelgood Entertainment.