Αργύρης Μπακιρτζής: «Έχω μια έφεση να είμαι ανοιχτός σε προκλήσεις»

Από τα ιδρυτικά μέλη των Χειμερινών Κολυμβητών, του μακροβιότερου, ίσως, εν ενεργεία μουσικού σχήματος στην Ελλάδα, ο Αργύρης Μπακιρτζής μας μιλά για το τραγούδι, την ποίηση, τον έρωτα, το σινεμά, την παράδοση, το χιούμορ και την κρίση, με αφορμή τη μουσικοθεατρική παράσταση ΙΛΙΟΥ ΦΑΕΙΝΟΤΕΡΟΙ, την οποία οι Χειμερινοί Κολυμβητές ανεβάζουν στη σκηνή του κινηματογράφου ΙΛΙΟΝ για δεύτερο συνεχόμενο Παρασκευοσαββατοκύριακο στις 12, 13 και 14 Φεβρουαρίου. Όπως κάθε συναυλία των Χειμερινών Κολυμβητών είναι μοναδική και απρόβλεπτη, το ίδιο είναι, όπως αποδεικνύεται, και κάθε συνομιλία με τον Αργύρη Μπακιρτζή!

Η ιδιότυπα εκφραστική φωνή σας αποτελεί σήμα κατατεθέν των Χειμερινών Κολυμβητών. Πότε ξεκινήσατε να τραγουδάτε και πότε συνειδητοποιήσατε ότι θέλετε να το κάνετε στο πλαίσιο ενός μουσικού σχήματος;

Η φωνή μου λοιπόν: διόγκωση των κογχών του ρώθωνος και λεμφαδενικός ιστός στη βάση της επιγλωττίδας. Aπό όσο θυμάμαι, από μικρός, στις παρέες, προτιμούσα να τραγουδώ παρά να μιλώ, αφού μιλώντας συχνά κόμπιαζα. Τραγουδώντας, αυτό εξαφανιζόταν. Το σχήμα προέκυψε από μόνο του, όταν, 18 ετών, συνάντησα τον 15χρονο τότε Ισίδωρο Παπαδάμου, οδηγό μου στον μαγικό κόσμο των ήχων του μπουζουκιού.

«Η μακρινή σιωπή των αστεριών/ το έμμονο ζουζουνητό της φωτισμένης πόλης/ χειμερινοί κολυμβητές. Νύχτα γυρνάν οι ποιητές/ προϊστορικά τέρατα στην κατεχόμενη πόλη», γράφατε το Φεβρουάριο του 1978. Γιατί οι ποιητές γυρνούν νύχτα και ποια είναι η δική σας σχέση με την ποίηση, δεδομένου ότι έχετε μελοποιήσει ουκ ολίγους ποιητές, Έλληνες και ξένους;

Νύχτα, αφού ορίζονται ως «προϊστορικά τέρατα στην κατεχόμενη πόλη». Γιατί, από μία άποψη, αντιλαμβάνονται, κινούνται σε μια διαφορετική πραγματικότητα, όχι όμως άσχετη με αυτήν των υπολοίπων. Αυτήν ονομάζω «νύχτα». Σε ένα τραγούδι μου υπάρχει ο στίχος «μου μήνυσες πως θα ‘ρθεις να με συναντήσεις, τη νύχτα αργά που είν’ όλα γύρω φωτεινά», τότε που σωπαίνει η ζωή και αναδύεται μια άλλα ζωή, όπως η σιωπή που επανευρίσκει τους ήχους και ζωντανεύουν οι κρυμμένες σκιές. Σχέση με την ποίηση έχω όπως όλοι σχεδόν οι Έλληνες. Από πολύ μικρός έγραφα στίχους, εκεί έβρισκα καταφύγιο, παρηγοριά και ανακούφιση, και σ’ αυτό με ενθάρρυναν ο δάσκαλος αδελφός του πατέρα μου και ο φιλόλογός μου καθηγητής, ποιητής Σαράντος Παυλέας. Παρότι θεωρώ ότι η ποίηση περιορίζεται από τη μελοποίησή της, δεν απέφυγα να μελοποιήσω ποιήματα που τα αγαπούσα τόσο πολύ, που τα ένιωθα πιο δικά μου απ’ τα δικά μου.

«Ένα φιλάκι δεν είναι δράμα/ μην το παιδεύεις με τόσες ιδέες· Έτσι απὸ δράμα σε δράμα ξεπέφτεις/ και επανάσταση πάλι ζητάς». Ζούμε σε αντιερωτική εποχή; Πιστεύετε ότι ο έρωτας είναι δυνητικά πιο επαναστατικός από κάθε ιδεολογία;

Δηλαδή, ποια εποχή ήταν ερωτική; Η κοινωνία είναι αντιερωτική, συχνά επικαλούμαι την ταινία του Τρυφώ Η σειρήνα του Μισσισιπή. Ο έρωτας είναι επαναστατικός σε κάθε μορφή του και θυμάμαι την Ελβίρα Μάντιγκαν του Μπο Βίντερμπεργκ με την υπέροχη Πία Ντέγκερμαν. Θα επικαλεστώ ακόμη μια ταινία, του Μίκλος Γιάντσο, την ταινία Ιδιωτικά βίτσια, δημόσιες αρετές, του 1976, εξαιρετικά τολμηρή για την εποχή της, όπου εξετάζεται η αποσύνθεση της αυστρο-ουγγρικής αυτοκρατορίας μέσα από την τραγική ιστορία των εραστών του Μάγιερλινγκ. Ο νεαρός κληρονόμος του θρόνου ενός βασιλείου της Κεντρικής Ευρώπης, στις αρχές του αιώνα, οργανώνει με τους φίλους του μια μεγάλη γιορτή, που μετατρέπεται σε άγριο όργιο που κορυφώνεται με την εκτέλεσή τους απ’ την αστυνομία. Αξέχαστη η ωμή απεικόνιση του βιασμού του αρχηγού της Αστυνομίας από μια πανέμορφη κοπέλα με το υπερμεγέθες στυτικό όργανό της.

Οι συνθέσεις των Χειμερινών Κολυμβητών αντλούν με τρόπο εκλεκτικιστικό και γόνιμο στοιχεία από ποικίλες μουσικές - και όχι μόνο- παραδόσεις, διαπνεόμενες, επίσης, από ένα ιδιαίτερο, συχνά σουρεαλιστικό, χιούμορ. Τι σηματοδοτεί για σας ο αμφιλεγόμενος και συχνά παρεξηγημένος όρος «παράδοση» και γιατί το χιούμορ είναι τόσο σημαντικό «όπλο»;

Αλοίμονό μου αν εξετάζω θεωρητικά κάτι πριν το κάνω.  Θα καταργούσα τον εαυτό μου. Αν επεκταθώ πέραν αυτού που έχει συσσωρευτεί και χωνευτεί εντός μου, θα κολλήσω, θα εξαφανίσω τα ίχνη δημιουργικότητας που μου απομένουν. Επιπλέον από μικρός, σχεδόν αυτόματα, ακολουθώ το έξής: όταν καταλήγω σε κάτι, όταν νομίζω ότι πιστεύω σε κάτι, λέω στον εαυτό μου «πήγαινε στο αντίθετό σου και εκεί θα είσαι πιο κοντά στην αλήθειά σου». Τελευταία, συχνά επαναλαμβάνω: «... αν όμως ως το τέλος, μείνετε παντοτεινά όπως τώρα, χωρίς καμιά ευτυχία, πως δυστυχία δε νιώθετε, θα λέτε». Δεν είμαι ιδιαίτερα χιουμορίστας, αν προκύπτει, αν οι άλλοι εκλαμβάνουν ότι υπάρχει χιούμορ σε  διάφορα λεγόμενά μου, τι να κάνω; Το χιούμορ βέβαια τσακίζει κόκαλα, οι άνθρωποι χωρίς αίσθηση του χιούμορ είναι ανυπόφοροι, κρύοι. Διάβασα κάπου ότι το χιούμορ είναι η ευγένεια της απόγνωσης. Για την παράδοση τι να πω; Ότι «ο ταξιδιώτης έπεσε νεκρός, χτυπημένος από τη γραφικότητα» (Μαξ Ζακόμπ). Ή ότι η παράδοση είναι η βάση κάθε πρωτοπορίας. Να είμαι «σοβαρός» και να γελοιοποιούμαι, να είμαι λίγο εκτός θέματος; Προτιμώ το δεύτερο.

Οι πρώτες σας κυκλοφορίες υπήρξαν ανεξάρτητες παραγωγές. Aν λάβουμε υπόψη τις ζοφερές κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες που βιώνουμε, θεωρείτε ότι το να επιδιώκει ένας δημιουργός να λειτουργεί κατά το δυνατόν ανεξάρτητα στο επίπεδο παραγωγής και διανομής της δουλειάς του είναι ο πιο ενδεδειγμένος τρόπος; Ποια είναι η γνώμη σας για το επίπεδο της μουσικής παραγωγής στην Ελλάδα;

Η πρώτη μας. Η δεύτερη, δική μας παραγωγή, δόθηκε για διανομή στη ΛΥΡΑ και αργότερα και η πρώτη, δεδομένης της οικονομικής εκμετάλλευσης που δεχόμασταν απ’ τους δήθεν υποστηρικτές των ανεξάρτητων παραγωγών, που συν τοις άλλοις μας «έφαγαν» και αρκετά χρήματα. Η ανεξάρτητη παραγωγή σήμερα οδηγεί στην ευκταία σύγχρονη ηχογράφηση όλων των μουσικών και στον περιορισμό των τεχνικών παρεμβάσεων στο τελικό αποτέλεσμα. Τέλος, οι πωλήσεις έχουν πέσει πάρα πολύ, οπότε ο καθένας μπορεί να διαλέξει τον τρόπο παραγωγής που επιθυμεί, τον βολεύει και έχει τη δυνατότητα να επιλέξει. Δεν έχω γενική εποπτεία της παραγωγής δίσκων στην Ελλάδα. Απ’ όσο, όμως, γνωρίζω υπάρχει ιδιαίτερη ευρηματικότητα στον τρόπο παραγωγής  και έχω ακούσει εξαιρετικά ενδιαφέρουσες χαμηλού κόστους παραγωγές.

«Και τώρα πώς αλλάξανε όλα τριγύρω μας· οι φωνές του δάσους, οι σκιές της νύχτας/ Τώρα σε δρόμους νέους φθίνουμε», γράφατε στους Δακοκτόνους πριν από 25 χρόνια, πολύ πριν την τρέχουσα φάση της κωδικοποιημένα αποκαλούμενης «κρίσης». Τρέφετε κάποια αισιοδοξία για την υπέρβασή της;

Το καλό είναι ότι ολοένα πέφτουν οι μάσκες. Η υπερεθνική οργάνωση και οι απανταχού υπάλληλοί της που διαχειρίζονται και δυναστεύουν τον κόσμο μας, αναγκάζονται  να αποκαλυφθούν. Είμαι αισιόδοξος. Το ΤΑΟ λέει «αν δε βυθιστείς, δε θα βγεις ψηλά». Τώρα βυθιζόμαστε πιο γρήγορα. Είναι πολύ δύσκολα τα πράγματα, όμως οι έχοντες και φοβούνται και είναι αμέτοχοι στην ευτυχία και είναι «ψυχή τε σώματι» δούλοι.

Οι συναυλίες σας είναι απολαυστικές, διαδραστικές και συνήθως απρόβλεπτες στην εξέλιξή τους διαδικασίες. Τι αποκομίζετε από την επικοινωνία σας με το εκάστοτε κοινό;

Ενέργεια και αγάπη και ποικίλες προκλήσεις. Και έχω μια έφεση να είμαι ανοιχτός σε προκλήσεις.

Φέτος συμπληρώνετε, ως μουσική παρέα, 35 συναπτά χρόνια δισκογραφικής παρουσίας, χωρίς να έχετε χάσει τίποτε από την ευρηματικότητα, τη ζωντάνια και τη φρεσκάδα σας. Πώς το καταφέρνετε; Έχετε κάποια καινούρια δισκογραφική δουλειά στα σκαριά;

Αυτά δεν τα πετυχαίνεις επιδιώκοντάς τα  Τα έχεις ή όχι. Υλικό υπάρχει για πάνω από έναν δίσκους, δεν ήρθε φαίνεται η ώρα τους. Εξάλλου, έχουμε εκδώσει πρόσφατα, ως μέλη  του String Theory Ensemble, με τους Γιώργο Πατεράκη και  Μαρία Πλουμή, δυο δίσκους, έναν στουντιακό και έναν live, τραγουδώντας με την υπέροχη Σταυρούλα Παυλίκου που εμφανίζεται κατά καιρούς και με τους Χειμερινούς Κολυμβητές. Ελάτε να μας ακούσετε, τους Χειμερινούς Κολυμβητές, μαζί μας μια υπέροχη νεαρή τραγουδίστρια, η Τότα Ευλαβή, το Σαββατοκύριακο στο σινέ ΙΛΙΟΝ. Καταπληκτικός, άνετος και φιλόξενος χώρος, καθόλου μαγαζίλα, πολύ φτηνό εισιτήριο, ό,τι καλύτερο. Σπάνιο υλικό σε προβολές και λογική ώρα έναρξης. Παρασκευή και Σάββατο στις 22.000, Κυριακή στις 21.00. Χωρίς καθυστέρηση. Δε θα μετανιώσετε. Αναλαμβάνω την ευθύνη.

Ευχαριστώ πολύ τον Αργύρη Μπακιρτζή για το χρόνο που μου διέθεσε και την πνευματώδη επικοινωνία.

Οι Χειμερινοί Κολυμβητές, σε πλήρη απαρτία, ανεβάζουν στη σκηνή του κινηματογράφου ΙΛΙΟΝ (Πατησίων & Τροίας 34) για δεύτερο συνεχόμενο Παρασκευοσαββατοκύριακο (12, 13 και 14 Φεβρουαρίου) τη μουσικοθεατρική παράσταση ΙΛΙΟΥ ΦΑΕΙΝΟΤΕΡΟΙ. Περισσότερες πληροφορίες στο http://ilionpolixoros.gr/news/