Σρτζάν Ντραγκόγεβιτς: "οι ταινίες μου είναι, συνήθως, τραγικές κωμωδίες"

Στην ταινία του Η παρέλαση, την πρώτη σερβική ταινία με γκέι θεματολογία, ο γνωστός και αγαπητός στο ελληνικό κινηματογραφόφιλο κοινό Σέρβος σκηνοθέτης Σρτζάν Ντραγκόγεβιτς ( Όμορφα χωριά, όμορφα καίγονται) αφηγείται την ιστορία του Ραντμίλο και του Μίρκο, ενός επιτυχημένου μεσοαστικού γκέι ζευγαριού που θα ήταν ευτυχισμένο οπουδήποτε αλλού, εκτός από τη χώρα όπου ζει: τη Σερβία.

Ο Ραντμίλο είναι κτηνίατρος, ο Μίρκο ιδιοκτήτης πρακτορείου που διοργανώνει γάμους για πελάτες με εκλεπτυσμένα γούστα. Επιπλέον, είναι ακτιβιστής των δικαιωμάτων των γκέι και όνειρό του είναι να οργανώσει κάποτε το πρώτο επιτυχημένο Gay Pride στο Βελιγράδι. Το όνειρό του φαντάζει απραγματοποίητο, μέχρι που ο Ραντμίλο σώζει από βέβαιο θάνατο το σκύλο του Λιμούν, ενός ομοφοβικού πρώην γκάνγκστερ και βετεράνου των γιουγκοσλαβικών πολέμων, ο οποίος σύντομα πρόκειται να παντρευτεί με την πληθωρική Βισέρκα. Ο Μίρκο θα ζητήσει την προστασία του Λιμούν στο επικείμενο pride, προσφέροντάς του ως αντάλλαγμα τη δωρεάν διοργάνωση του γάμου του με την Βισέρκα. Μετά τους αρχικούς του ενδοιασμούς, ο Λιμούν θα ξαμοληθεί σε όλη την πρώην Γιουγκοσλαβία, "στρατολογώντας" εθελοντές ανάμεσα στους πρώην εχθρούς του, βετεράνους των πολέμων κι αυτούς. Με τα χίλια ζόρια, το pride θα γίνει, με τραγικές, όμως, συνέπειες.

Τη σύγκρουση ανάμεσα σε δύο Σερβίες, της κυρίαρχης συντηρητικής και ομοφοβικής και της ανοιχτόμυαλης και φιλελεύθερης, περιγράφει ο Ντραγκόγεβιτς στη γλυκόπικρη (κατά)μαυρη κωμωδία του Η παρέλαση, η οποία έκανε την πανελλήνια πρεμιέρα της στα πλαίσια του 7ου "Outview" Gay & Lesbian Φεστιβάλ. Με αφορμή την προβολή, ο Σρτζάν Ντραγκόγεβιτς μου παραχώρησε την ακόλουθη συνέντευξη:

Τι σας ώθησε να ασχοληθείτε με ένα τόσο λεπτό για τα δεδομένα της Σερβίας- και όχι μόνο- θέμα; Ήταν συνειδητή επιλογή η υιοθέτηση μιας φαινομενικά ανάλαφρης, σχεδόν αλμοδοβαρικής, αφηγηματικής προσέγγισης;

Η απόφαση να κάνω μια ταινία σχετικά με αυτό το θέμα με έναν, όπως λέτε, ανάλαφρο τρόπο ήταν πολύ κρίσιμη. Πάλευα με το σενάριο για πολλά χρόνια, και κάθε φορά εξελισσόταν σε μια σκοτεινή και καταθλιπτική ταινία για τη ζωή των γκέι στη σύγχρονη Σερβία. Θα ήταν αξιοπρεπής ταινία για τα φεστιβάλ, αλλά εντελώς αναποτελεσματική. Ξέρετε, θεωρώ τον εαυτό μου ιδιαιτέρως πολιτικοποιημένο άνθρωπο, ακόμα και "ακτιβιστή του κινηματογράφου", και πιστεύω ότι οι ταινίες πρέπει να έχουν αντίκτυπο στους ανθρώπους σε μεγαλύτερη κλίμακα. Αν η "Παρέλαση" ήταν ένα καταθλιπτικό δράμα, θα κατέληγε στο φεστιβαλικό κύκλωμα και θα είχε ένα πραγματικά περιορισμένο κοινό. Αποφάσισα, λοιπόν, κατά κάποιο τρόπο, να κάνω το ανάποδο, γυρίζοντας μια ταινία για τους συνηθισμένους ομοφοβικούς, που είναι η πλειονότητα στην περιοχή. Έτσι, η ταινία είχε τεράστο αντίκτυπο, 600.000 άτομα την παρακολούθησαν στους κινηματογράφους, και προκάλεσε μια ζωντανή και παραγωγική συζήτηση σχετικά με τα LGBT δικαιώματα σε όλες τις χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας. 

Πώς ανακαλύψατε το cast; Δε θα μπορούσε να είναι καταλληλότερο!

Κάποιοι από τους ηθοποιούς είναι παλιοί μου φίλοι κι έχουμε συνεργαστεί σε προηγούμενες ταινίες. Ο Νίκολα Κότζο ( σημ. ο ομοφοβικος γκάνγκστερ Λιμούν) έχει παίξει σε πέντε ταινίες μου. Συνήθως βασίζομαι πολύ στο cast και θεωρώ ότι είναι από τους πιο ζωτικούς παράγοντες στη διαδικασία δημιουργίας μιας ταινίας.

Η ταινία σας έγινε μπλοκμπάστερ σε όλη την πρώην Γιουγκοσλαβία. Εκπλαγήκατε; Πώς το ερμηνεύετε;

Δεν εξεπλάγην. Πολλές από τις ταινίες μου υπήρξαν μεγάλες επιτυχίες σε όλη την πρώην Γιουγκοσλαβία. Το "Όμορφα χωριά, όμορφα καίγονται" ήταν μεγάλη επιτυχία στην Ελλάδα το 1997. Φτιάχνω αρκετά επικοινωνιακές ταινίες για δύσκολα και σοβαρά θέματα, τα οποία θεωρώ κρίσιμα για την κοινότητα. Κι η προσέγγισή μου συνήθως διαφέρει από εκείνη άλλων δημιουργών σχετικά με τα ίδια θέματα. Οι ταινίες μου είναι, συνήθως, τραγικές κωμωδίες. Έτσι βλέπω τη ζωή, κι έτσι ίσως ζούμε. Ίσως, πάλι, είμαι μια μανιοκαταθλιπτική προσωπικότητα και οι ταινίες μου μού μοιάζουν.

Υπήρξε κάποια κριτική, είτε από την πλευρά των Αρχών- κυβερνητικών και θρησκευτικών-, ή από εκείνη των ακτιβιστών για τα δικαιώματα των γκέι σχετικά με την απεικόνιση των χαρακτήρων στην ταινία;

Πάντοτε δέχομαι κριτική, που προέρχεται τόσο από τη ριζοσπαστική Δεξιά, όσο και από τη ριζοσπαστική Αριστερά. Ίσως γιατί ο ριζοσπαστισμός δεν επιτρέπει στους ανθρώπους να έχουν αίσθηση του χιούμορ. Ή, ίσως, επειδή αυτή η αίσθηση λείπει, γίνονται ριζοσπάστες.

Γιατί νομίζετε ότι η σερβική κοινωνία, ανάμεσα σε άλλες στα Βαλκάνια, είναι, σε σημαντικό βαθμό, ομοφοβική;

Γιατί νομίζετε ότι η "Παρέλαση" "κόπηκε" από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και τις "Νύχτες Πρεμιέρας", αν και είχε κερδίσει τρία βραβεία στην Μπερλινάλε; Είναι περίεργο το ότι οι άνθρωποι που εργάζονται στον χώρο του πολιτισμού είναι ομοφοβικοί. Για μένα, όμως, το σημαντικό είναι ότι η ταινία έφτασε στο ελληνικό κοινό. Αγαπω την Ελλάδα, έχω μείνει έξι βδομάδες στην Αθήνα την δεκαετία του '90, κάνοντας post-production σε δύο ταινίες μου. Πέρασα καλά. Αγαπώ την Σύμη, είναι από τα αγαπημένα μου σημεία στον κόσμο. Κι εκτιμώ το κουράγιο των Ελλήνων να αντιστέκονται στο πολυεθνικό κεφάλαιο, αυτούς τους μπάσταρδους!

Είναι η Παρέλαση όντως "το Pride της Σερβίας", όπως γράφτηκε στον "Guardian";

Δε μ' αρέσουν τα "μεγάλα λόγια". Πάντοτε πίστευα ότι ο αυτοσαρκασμός είναι σημαντικό πράγμα. Η "Παρέλαση" είχε μεγάλο αντίκτυπο στο mainstream κοινό, αλλά, στην τελική, είναι μόνο μια ταινία. Αυτοί που μπορούν να κάνουν κάτι σοβαρό για τη βελτίωση των LGBT δικαιωμάτων στη Σερβία είναι οι πολιτικοί, όχι ένας σκηνοθέτης.