Συνομιλώντας με τον σκηνοθέτη και τoν πρωταγωνιστή της ταινίας «Ο λεγεωνάριος»

 

Hleb Papou (αριστερά), Germano Gentile (δεξιά). (Φωτογραφία: Γιάννης Κοντός)

Δυο αδέρφια, ο καμερουνέζικης καταγωγής Ντάνιελ, αστυνομικός των ιταλικών ΜΑΤ, και ο Πάτρικ, μέλος στεγαστικής κατάληψης, συγκρούονται ενόψει της εκκένωσης της κατάληψης στη νευρώδη ταινία Ο λεγεωνάριος του Hleb Papou.

Συναντώντας τον σκηνοθέτη και τον πρωταγωνιστή του φιλμ στην Αθήνα, όπου η ταινία έκανε την πανελλήνια πρεμιέρα της στο πλαίσιο του 2^ου Φεστιβάλ Cinema Made in Italy-Athens (21-27/10). Συνεχίζει να προβάλλεται διαδικτυακά.

Είσαι λευκορωσικής καταγωγής. Πώς κατέληξες στην Ιταλία;

(Ηleb Papou) Γεννήθηκα στη Λευκορωσία το 1991. Άρχισα να πηγαίνω στην Ιταλία από πέντε χρονών με την μητέρα μου για διακοπές.

Όταν έγινα έντεκα χρονών, αποφασίσαμε να μετακομίσαμε οριστικά στον Βορρά της Ιταλίας. Υπήρξε μια καλή επιλογή.

Πώς ήταν για σένα να μεγαλώνεις σ’ ένα διαφορετικό πολιτισμικό περιβάλλον όντας μετανάστης;

(Η.P.) Ανάμεσα στα έντεκα και τα δεκατέσσερα ήταν πολύ δύσκολα γιατί μου έλειπε το Μινσκ, η γενέτειρά μου, και η χώρα μου. Ένιωθα νοσταλγία γι’ αυτή.

Μεγαλώνοντας, όμως, αποδέχτηκα την κατάσταση και επικεντρώθηκα στη ζωή μου στην Ιταλία.

Έγινες εύκολα αποδεκτός;

(Η.Ρ.) Μεγάλωσα στο Λέκκο, μια πολύ όμορφη και πλούσια πόλη κοντά στη λίμνη Κόμο. Όχι πολύ κινηματογραφική, ωστόσο, μιας και το κέντρο του σινεμά στην Ιταλία είναι η Ρώμη. Όσοι θέλουν να κάνουν σινεμά, πρέπει να πάνε εκεί.

Οι καλύτεροί μου φίλοι είναι οι άνθρωποι που γνώρισα όταν ήμουν έντεκα χρονών.

Είσαι λευκός, εξάλλου, γεγονός που θα βοήθησε.

(Η.Ρ.) Λευκός, Καυκάσιος, ίσως με γερμανική κοψιά!

Εσύ, Germano;

(Germano Gentile). Γεννήθηκα στη Βραζιλία το 1995, υιοθετήθηκα από μια ιταλική οικογένεια και μεγάλωσα σε μια πόλη στο κέντρο της Ιταλίας.

Σπούδασα στο Εθνικό Κέντρο Θεάτρου για έναν χρόνο κι έπειτα στο Κέντρο Πειραματικού Κινηματογράφου της Ρώμης.

Αποφοίτησα το 2010, αλλά δεν είχα γνωρίσει τον Hleb γιατί αποφοίτησε έξι χρόνια αργότερα, το 2016.

(Η.Ρ.) Δεν το είπα νωρίτερα, αλλά γνώριζα ότι ο Germano είχε σπουδάσει στο Κέντρο όταν αποφάσισα να κάνω την ταινία με πρωταγωνιστή έναν έγχρωμο αστυνομικό, κάτι που είναι πιο προκλητικό. Γι’ αυτό τον κάλεσα για casting.

Συνεπώς υπάρχουν πολλά στοιχεία από την προσωπικότητα και τη ζωή σας στο φιλμ σε ό,τι αφορά τον τρόπο με τον οποίο βλέπετε και βιώνετε την ιταλική πραγματικότητα, κοινωνία και νοοτροπία.

(Η.Ρ.) Είναι πολύ σημαντικό να γίνονται αυτού του είδους οι ταινίες από μη εθνικά Ιταλούς, οι οποίες αναλύουν την πραγματικότητα με μια «φρέσκια», όχι συντηρητική ματιά.

Και όχι πολωμένη, όπως ανέφερες στο Q&A μετά την πρεμιέρα του φιλμ σου στις 22 Οκτωβρίου.

(Η.Ρ.) Μπορείς να κάνεις μια ταινία για έναν φτωχό μετανάστη, αλλά δε χρειάζεται να είναι πολιτικά ορθή και βολική, μια ταινία που θα κάνει τους θεατές να κλάψουν. Πρέπει να φτιάχνεις άβολα φιλμ.

Το σινεμά, άλλωστε, αφορά στην αφήγηση ιστοριών σύγκρουσης και διατύπωσης επιχειρημάτων με τα οποία ίσως δε συμφωνείς. Η δημοκρατία είναι το βασικό, και επινοήθηκε στην Ελλάδα.

Πιο πολύ η ταινία σου επικεντρώνεται στη διαλεκτική αντιπαράθεση των χαρακτήρων μεταξύ τους και με τον εαυτό τους, νομίζω.

(Η.Ρ.) Αφορά στον αυτοπροσδιορισμό των χαρακτήρων. Μπορείς να κρίνεις τον Ντάνιελ, τον αστυνομικό των ΜΑΤ, αλλά αυτός κάνει μια επιλογή, το ίδιο και ο αδερφός του, Πάτρικ, μέλος στεγαστικής κατάληψης. Είναι άνθρωποι σαν κι εμάς.

Είναι μια ιστορία ηθικών συγκρούσεων και διλημμάτων.

(Η.Ρ.) Όταν το κράτος σε διατάζει ως αστυνομικό να πραγματοποιήσεις την εκκένωση μιας κατάληψης, κι εκεί ζει η οικογένειά σου, πώς μπορείς να διαχειριστείς μια τέτοια κατάσταση; Δε ξέρω τι θα έκανα ως Ντάνιελ. Είναι κάτι πολυσύνθετο.

Η αφετηρία του προβλήματος είναι το γεγονός ότι οι άνθρωποι χρειάζεται να καταλάβουν ένα κτίριο.

Όλα ξεκινούν από την ανάγκη για αξιοπρεπή στέγαση- και από την κατανομή του πλούτου και τον τρόπο βίωσης και απόλαυσης δικαιωμάτων.

Αν, λοιπόν, σου τα αρνούνται στο πλαίσιο του δεδομένου οικονομικού συστήματος, παίρνεις την κατάσταση στα χέρια σου -ατομικά ή συλλογικά-, εφόσον θέλεις να επιβιώσεις.

(Η.Ρ.) Αρχικά θέλαμε να αφηγηθούμε την ιστορία ενός έγχρωμου Ιταλού αστυνομικού. Στη συνέχεια επινοήσαμε τη σύγκρουση μεταξύ των αδερφών και περάσαμε αρκετό χρόνο στο κατειλημμένο κτίριο, το οποίο υπάρχει στην πραγματικότητα.

Ήταν εύκολη η επικοινωνία με τους κατοίκους του κτιρίου;

(H.P.) Ήταν εύκολη γιατί περάσαμε χρόνια εκεί. Έζησα, μάλιστα, στον χώρο για μια εβδομάδα. Ήμουν ευτυχής που επέστρεψα στο σπίτι μου μετά το τέλος των γυρισμάτων, γιατί η κατάσταση είναι περίπλοκη.

Κατόπιν περάσαμε αρκετό χρόνο στην έδρα της μονάδας των ΜΑΤ. Μάθαμε πολλά που δε γνωρίζαμε πριν την έναρξη της συγγραφής του σεναρίου. Αφήσαμε έξω τις πολιτικές ιδέες μας και προσπαθήσαμε να καταλάβουμε και τις δύο πλευρές.

Ήμασταν ειλικρινείς, εξηγήσαμε την ιστορία, δε θέλαμε να κάνουμε μια προπαγανδιστική ταινία ή μια ταινία εναντίον της αστυνομίας ή των καταληψιών.

Germano Gentile (Ντάνιελ)

Εσύ, Germano, ήρθες σε επαφή με μέλη της κατάληψης ή με μπάτσους, προκειμένου να βοηθηθείς στο χτίσιμο του χαρακτήρα σου;

(G.G.) Έχω ένα πολύ παλιό αυτοκίνητο. Όταν σπούδαζα στη Ρώμη, η πρώην φίλη μου έμενε σε ένα άλλο μέρος της πόλης. Τις νύχτες, μερικές φορές οι αστυνομικοί με σταματούσαν για έλεγχο, γιατί πάντα νόμιζαν πως διακινώ ναρκωτικά.

Όταν, όμως, τους έλεγα ότι είμαι ηθοποιός, απαντούσαν «Σπουδαίο!» Οπότε, ουδέποτε είχα κάποιο πρόβλημα μαζί τους. Είναι μια δουλειά κι αυτή. Πάντα τους έδειχνα τα χαρτιά μου, την ταυτότητά μου.

Όταν κάναμε τα γυρίσματα, δύο χρόνια πριν, υπήρχε η πανδημία, συνεπώς δεν ήταν δυνατό να μείνω στο κατειλημμένο κτίριο, αλλά συνεργαστήκαμε στενά με τον συμπρωταγωνιστή - και αδερφό μου, στην ταινία.

Η Ρώμη επιλέχτηκε ως τόπος των γυρισμάτων λόγω του κεντρικού χαρακτήρα της;

(G.G.) Ο Hleb δεν αγαπάει τη Ρώμη! (Γέλιο).

(Η.Ρ.) Σπούδασα στη Ρώμη και γύρισα τη μικρού μήκους μου εκεί. Επιπλέον, στην πόλη υπάρχει καταληψιακή κουλτούρα που ανάγεται στη δεκαετία του 1960 και εξής. Υπάρχουν πολλά άδεια και εγκαταλελειμμένα σπίτια χωρίς ιδιοκτήτη.

Αποτελεί μια από τις πλέον πολυεθνικές πόλεις της Ιταλίας μαζί με το Μιλάνο και το Τορίνο. Δεν είναι μόνο το Κολοσσαίο, η εκκλησία του Αγίου Πέτρου, οι μακαρονάδες, η πίτσα, το μαντολίνο, η «dolce vita», ο ιταλικός τρόπος ζωής.

Και το κατειλημμένο κτίριο βρίσκεται στο κέντρο της Ρώμης, είκοσι λεπτά με τα πόδια από τον κεντρικό σταθμό, σε μια πλούσια γειτονιά. Ξέραμε για ποιο πράγμα μιλούσαμε.

Ποια είναι η γνώμη σας για την τρέχουσα πολιτική κατάσταση στην Ιταλία, ιδίως μετά τον ορισμό της ακροδεξιάς Τζόρτζια Μελόνι ως πρωθυπουργού της χώρας;

(Η.Ρ.) Οι άνθρωποι στο εξωτερικό φοβούνται περισσότερο από εκείνους στην Ιταλία γι’ αυτή την κατάσταση.

Η δικιά σου γνώμη ποια είναι, λοιπόν;

(H.Ρ.) Προσωπικά δεν ψήφισα το κόμμα της. Αν, όμως, εξετάσεις τα ποσοστά, τούς ψήφισε μόνο ένας στους τρεις Ιταλούς που προσήλθαν στις κάλπες. Δεν είναι μεγάλο ποσοστό.

Είναι ανησυχητικό, πάντως.

(Η.Ρ.) Θα σου πω κάτι. Γεννήθηκα στη Λευκορωσία, όπου υπάρχει μια πραγματική δικτατορία. Στην Ιταλία δεν υπάρχει δικτατορία, ούτε φασισμός, όπως περιγράφεται στο εξωτερικό.

Αντιθέτως, υπάρχουν πολλοί δημοκρατικοί θεσμοί που μπορούν να ανακόψουν τον φασισμό, αν όντως θελήσει να αυξηθεί.

Αυτή η εξέλιξη δε λέει κάτι, όμως, για κάποιες τάσεις μέσα στην ιταλική κοινωνία, εκφραζόμενες εντός κι εκτός εκλογικής διαδικασίας;

(H.P.) Δε βλέπω μια ταινία καταστροφής. Η νέα κυβέρνηση θα συνεχίσει τη φιλο-ευρωπαϊκή και φιλο-ΝΑΤΟϊκή πολιτική. Η ζωή συνεχίζεται, τα προβλήματα παραμένουν τα ίδια. Ο καιρός θα δείξει.

Δε θα υποτιμούσα ούτε θα υπερτιμούσα τους κινδύνους που ενέχει μια τέτοια κατάσταση, ωστόσο.

(Η,Ρ.) Δεν τους υποτιμώ, αλλά και δεν πανικοβάλλομαι.

Εσύ, Germano, πώς την αντιμετωπίζεις;

(G.G.) Πολλοί δεν ψήφισαν στις πρόσφατες εκλογές γιατί δεν εμπιστεύονται τους πολιτικούς. Ο καιρός θα δείξει τη λύση.

Αυτή η εξέλιξη δεν είναι θετική, πάντως, για τους έγχρωμους, τις μειονότητες, τους μετανάστες, τα μέλη της ΛΟΑΤΚΙΑ κοινότητας. Ούτε και για τις επιχειρηματικές δραστηριότητες. Ελπίζω, όμως, κάτι να συμβεί στο μέλλον.

(Η.Ρ.) Η κατάσταση δε θα βελτιωθεί, αλλά θα επιδεινωθεί λίγο.

Ευχαριστώ θερμά τις Ευάννα Βενάρδου (Ταινιοθήκη της Ελλάδος) και Erika Allegrucci (Cinecittà) για την πολύτιμη συνδρομή τους στην πραγματοποίηση της συνέντευξης.

Η ταινία του Hleb Papou Ο λεγεωνάριος, με πρωταγωνιστή τον Germano Gentile, είναι διαθέσιμη διαδικτυακά στο πλαίσιο του 2^ου Φεστιβάλ Cinema Made in Italy-Athens (21-27 Oκτωβρίου), που διεξάγεται στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος.