Andre Vltchek: «Αν γράφεις για τα καθεστωτικά μέσα στη Βόρεια Αμερική ή την Ευρώπη, δεν είσαι δημοσιογράφος, είσαι προπαγανδιστής»

Πολυτάλαντος, παθιασμένος, αθυροστόμος, προκλητικός: μερικά μόνο από τα επίθετα που περιγράφουν τον συγγραφέα, κινηματογραφιστή κι ερευνητικό δημοσιογράφο Andre Vltchek. Διαπνεόμενος από έντονο αντιδυτικισμό και θαυμαστής των Νόαμ Τσόμσκυ και Τζον Πίλτζερ, δε διστάζει να διατυπώνει τις συχνά αμφιλεγόμενες απόψεις του με τρόπο αφοριστικό, όχι όμως κι ατεκμηρίωτο Έχοντας στο ενεργητικό του την κάλυψη πολέμων και συγκρούσεων σε δεκάδες χώρες ανά τον κόσμο, ο Andre Vltchek σήμερα ζει κι εργάζεται στην Ανατολική Ασία και την Αφρική. Συζητάμε μαζί του για την κρίση στην Ουκρανία και το ρόλο των δυτικών κυβερνήσεων και του τύπου, για το μέλλον της ερευνητικής δημοσιογραφίας, καθώς και για τα επόμενα σχέδιά του.

Ποιες είναι οι ρίζες του θανατηφόρου αναβρασμού που μαστίζει την Ουκρανία, κατά τη γνώμη σου; Είναι ακριβές να μιλάμε για μια αντιπαράθεση μεταξύ των ελίτ εντός του ουκρανικού κατεστημένου, μιας φιλορωσικής μερίδας που εκπροσωπείται από τον ανατραπέντα Πρόεδρο Γιανουκόβιτς, από τη μία, και μιας φιλοδυτικής που εκπροσωπείται από τις ποικίλες αντιπολιτευόμενες ομάδες, από την άλλη;

Σαφώς όχι. Ταξίδεψα εντός της Ουκρανίας οδικώς, διανύοντας γύρω στα 2000 χιλιόμετρα. Εκτός του Κιέβου και του Λβοβ, η μεγάλη πλειονότητα των ανθρώπων, με τους οποίους συνομίλησα, σε χωριά και βιομηχανικές πόλεις, ήταν αηδιασμένοι και τρομοκρατημένοι από το φιλοδυτικό πραξικόπημα που έλαβε χώρα στο Κίεβο.

Η Ουκρανία είναι «αδερφή» της Ρωσίας. Δε χρειάζεται να είναι φιλορωσική. Συχνά δεν ξεχωρίζεις τη μία από την άλλη. Πρόκειται για δύο σπουδαία σλαβικά έθνη, δυο γειτονικές χώρες, των οποίων η ιστορία, το παρόν και το μέλλον διαπλέκονται. Η Δύση από την εποχή του επονείδιστου αντικομμουνιστικού «δόγματος Μπρεζίνσκι», ίσως κι από νωρίτερα, αποφάσισε να καταστρέψει οτιδήποτε συνδεόταν με τη Σοβιετική Ένωση, αρχικά, κι έπειτα με τη Ρωσία. 

Ποια είναι η έκταση και η βαρύτητα της εμπλοκής και της επίδρασης ακροδεξιών κι ανοιχτά νέο-ναζιστικών στοιχείων τόσο στις διαδηλώσεις των προηγούμενων μηνών, όσο και στη διαμόρφωση της κεντρικής πολιτικής ατζέντας, μέσω της συμμετοχής τους στην παρούσα κυβέρνηση;

Είναι μεγάλη, αλλά αυτό δεν αποτελεί έκπληξη, γιατί η Δύση συχνά χρησιμοποιεί τις πιο αποκρουστικές δυνάμεις, ομάδες κι άτομα, προκειμένου να αποσταθεροποιήσει τις χώρες και τις κυβερνήσεις που θέλει να καταστρέψει. Αυτή η πολιτική εφαρμόζεται εναντίον της Κίνας, της Βενεζουέλας, της Κούβας και της Ζιμπάμπουε- κι όσοι από μας εργαζόμαστε σ’ αυτές τις χώρες ξέρουμε πολύ καλά τι συμβαίνει, συνεπώς δεν εκπλησσόμαστε που η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι Η.Π.Α. ξοδεύουν δισεκατομμύρια δολάρια για τη «σταυροφορία» τους εναντίον του ουκρανικού (και του ρωσικού) λαού. Ομάδες, όπως ο «Δεξιός Τομέας», αλλά και μικρότερες, από εκείνες που κλίνουν προς το νέο-ναζισμό, μέχρι όσες συγκροτούνται από ριζοσπάστες δεξιούς χούλιγκαν ποδοσφαιρικών ομάδων.

Ποιος είναι ο ρόλος των διάφορων νεολαιίστικων ομάδων που συμμετείχαν στις διαδηλώσεις τους προηγούμενους μήνες; Σε ποιο βαθμό ο πολιτικός λόγος κι οι πρακτικές τους διαφοροποιούνται από την κυρίαρχη αντιδραστική ατζέντα; 

Οι σπουδαστικές ομάδες ως επί το πλείστον διαδραματίζουν θετικό ρόλο, διαδηλώνοντας εναντίον της δικτατορικής εξουσίας του Κιέβου. Οι περισσότερες απ’ αυτές βρίσκονται στη «δεύτερη πρωτεύουσα», το Χαρκόβ, στ’ ανατολικά, που είναι γνωστό ως η σπουδαστική πόλη της Ουκρανίας, αλλά και σ’ άλλες πόλεις, όπως το Ντονέτσκ. 

Με δυο λόγια, ποια θα μπορούσε να είναι μια βιώσιμη έξοδος από την κρίση για σένα; 

Ν’ ακούσουμε το λαό της Ουκρανίας. Οι περισσότεροι απ’ τους κατοίκους δε θέλουν να έχουν καμία σχέση μ’ αυτή την κυβέρνηση και δεν επιθυμούν να καταναλωθεί η βιομηχανία κι ο αγροτικός τομέας τους απ’ την Ευρωπαϊκή Ένωση. Θέλουν τελωνειακή σύνδεση με τη Ρωσία κι επαναφορά των κοινωνικών πολιτικών που ήταν συνήθεις στα πλαίσια της Σοβιετικής Ένωσης. Θα έπρεπε να τους επιτραπεί να ψηφίσουν ελεύθερα σχετικά με τα πιο σημαντικά ζητήματα με τρόπο αμεσοδημοκρατικό, όπως συμβαίνει σε χώρες σαν τη Βενεζουέλα. Όχι σαν τη φάρσα που λέγεται «δημοκρατία», όπως στην Ευρωπαϊκή Ένωση, την Ινδία, τις Η.Π.Α., ή την Ινδονησία, όπου ολόκληρο το σύστημα είναι σχεδιασμένο, ώστε να κρατά τις ελίτ στην εξουσία, και οι ψηφοφόροι χρησιμοποιούνται ως συνεργοί, οι οποίοι νομιμοποιούν την ύπαρξη αυτών των φρικτών δικτατοριών. 

Αν επιτρεπόταν στους κατοίκους της Ουκρανίας να είναι καλά πληροφορημένοι κι έπειτα να επιλέγουν πραγματικούς υποψηφίους, θα ψήφιζαν αριστερά κόμματα, όπως το «Borodba», κι όχι αυτή τη χούντα, ή ακόμη και τον Γιανουκόβιτς, ο οποίος ήταν επίσης ξεπουλημένος, αλλά όχι στον ίδιο βαθμό μ’ αυτό το σωρό από φιλοδυτικές πόρνες. 

Υπό το φως των εξελίξεων της προηγούμενης εβδομάδας στην Ουκρανία, στις οποίες συγκαταλέγονται οι θάνατοι των Ρώσων αυτονομιστών και η δήλωση του G7 που συμφώνησε να επιβάλει «φρέσκιες» κυρώσεις στη Ρωσία, εκτιμάς ότι η χώρα οδηγείται σε εμφύλιο πόλεμο; Κι αν ναι, πώς αυτός θα μπορούσε να αποφευχθεί;

Η χώρα δεν οδηγείται σε εμφύλιο πόλεμο, η χώρα εξωθείται σ’ αυτόν- και σίγουρα όχι από τη Ρωσία. Προβοκάροντας τη Ρωσία, κρίνοντας απ’ τη γλώσσα της προπαγανδιστικής μηχανής, και σπρώχνοντας το υποτακτικό καθεστώς του Κιέβου, η Δύση επιδιώκει, μέσω μιας τρομακτικής επίθεσης, να διαμορφώσει τις συνθήκες εκείνες που θα οδηγούσαν σε αιματοχυσία. Όλα αυτά θα μπορούσαν να αποφευχθούν με την αντίσταση σ’ αυτό το «εμφύτευμα» που ωθεί την Ουκρανία να μετατραπεί σε αποικία.

Γιατί η πλειονότητα των δυτικών κυβερνήσεων, καθώς κι ο καθεστωτικός τύπος, υποβαθμίζουν την εμπλοκή νεο-ναζιστικών στοιχείων τόσο στην κυβέρνηση, όσο και στις διαδηλώσεις που προηγήθηκαν; 

Γιατί είναι οι στενοί τους σύμμαχοι και δεν πρόκειται, βέβαια, να τους ασκήσουν κριτική. Η εξωτερική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Η.Π.Α. είναι φασιστική ή ναζιστική, πες την όπως θέλεις. Ένα πολύ μικρό παράδειγμα είναι η υποστήριξη δύο ανοιχτά φασιστικών κρατών στην Αφρική, της Ρουάντας και της Ουγκάντας και της σφαγής περίπου 8 εκατομμυρίων ανθρώπων από το 1995, έτσι ώστε πολλές ευρωπαϊκές εταιρείες να έχουν ελεύθερη πρόσβαση στο κολτάνιο, το ουράνιο κι άλλα καλούδια. Κανένας δεν αντιδρά στην Ευρώπη και κανένας, στην πραγματικότητα, δε νοιάζεται.

Οι δυτικές κυβερνήσεις είναι ναζιστικές, το ίδιο κι ο καθεστωτικός τύπος. Γιατί να εκθέσουν τους συντρόφους τους στα όπλα που μάχονται εκ μέρους τους στην Ουκρανία εναντίον της Ρωσίας; Ξέρουν τι υποδηλώνει αυτό στην Ανατολική Ευρώπη. Η Σοβιετική Ένωση νίκησε το ναζισμό με τίμημα 20 εκατομμύρια νεκρούς. Το να πουν ανοιχτά πως υποστηρίζουν τους Ναζί δε θα ήταν ευπρόσδεκτο εκεί. Έτσι το κάνουν σιωπηρά, όπως και παντού. Μην το ξεχνάς ποτέ: η νέο-αποικιοκρατία κι ο ιμπεριαλισμός είναι ναζιστικοί από την ίδια τους τη φύση.

Τι σε τράβηξε, κατ’ αρχήν, στην ερευνητική δημοσιογραφία; Υπό ποιες προϋποθέσεις αυτό το είδος δημοσιογραφίας έχει μέλλον; 

Για μένα, είναι συνώνυμη με το να βρίσκεις και να λες την αλήθεια. Πηγαίνεις κάπου όπου επιθυμείς να πας, ερευνάς αυτό που θέλεις να ερευνήσεις… Οι άνθρωποι σε εμπιστεύονται, σου λένε τι συμβαίνει και τι νομίζουν, τι αισθάνονται. Τότε, είναι υποχρέωσή σου να μιλήσεις, να μεταφέρεις τις φωνές τους. Οι περισσότεροι άνθρωποι σ’ αυτό τον κόσμο είναι χωρίς φωνή. Αν αποφασίσεις να κάνεις αυτή τη δουλειά, πρέπει να είσαι ειλικρινής και γενναίος, διαφορετικά πήγαινε κάπου κι αθόρυβα τίναξε τα μυαλά σου στον αέρα, γιατί είναι προτιμότερο να πεθάνεις, από το να δεχτείς όλη αυτή την εμπιστοσύνη από τους άλλους και μετά να την προδώσεις. 

Υπό ποιες προϋποθέσεις έχει μέλλον; Είτε πρέπει να δουλεύεις για το «TeleSur», το «Press TV», το «RT», ή για κάποια ακόμη, λίγα, μέσα που όντως πληρώνουν, είτε θα πρέπει να είσαι ατομικά ευκατάστατος, ή να βγάζεις λεφτά από τις ταινίες, τα βιβλία σου, ή δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο.

Αν γράφεις για τα καθεστωτικά μέσα στη Βόρεια Αμερική ή την Ευρώπη, δεν είσαι δημοσιογράφος, είσαι προπαγανδιστής. Το τσιράκι των πολυεθνικών, ξέρεις. Έχεις ένα αφεντικό που σου λέει, άμεσα ή έμμεσα, σε ποια συμπεράσματα πρέπει να καταλήξεις. Όπως προείπα, τίναξε απλώς τα μυαλά σου στον αέρα, ή πήδα από ένα τρένο που κινείται γρήγορα. Άλλοι μπορεί να έχουν διαφορετικές απόψεις, βέβαια, ιδίως στην Ευρώπη. Γι’ αυτό και δεν υπάρχει καθόλου δημοσιογραφία εκεί, και σχεδόν καθόλου λογοτεχνία.

Αναφέρεις τον Νόαμ Τσόμσκυ ως μέντορα και φίλο. Τι είναι αυτό που κυρίως θαυμάζεις σ’ αυτόν;

Την ειλικρίνεια και την ακεραιότητά του. Την ικανότητά του να παραδέχεται, ακόμα κι εθελοντικά να προσφέρει την πληροφορία, ότι η χώρα του κι η Δύση, ατέλειωτα γαμημένες, είναι οι παράνομοι κυρίαρχοι αυτού του πλανήτη. Η Ευρώπη δεν έχει το παραμικρό δικαίωμα ούτε καν να ανοίγει το στόμα της σχετικά με ζητήματα που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ελευθερία. Επί αιώνες βασανίζει, βιάζει και καταστρέφει ολόκληρο τον πλανήτη, και το κάνει ακόμη και τώρα. Οι Ευρωπαίοι είναι τόσο δειλοί, όμως… Σήμερα, κανείς δε θα μιλούσε τόσο ανοιχτά για τα εγκλήματα της Δύσης, όπως κάνει ο Τσόμσκυ στις Η.Π.Α., ή ο Τζον Πίλτζερ στην Αυστραλία. 

Είναι «ένας άλλος κόσμος εφικτός», τελικά; Κι αν ναι, ποια είναι- ή θα έπρεπε να είναι- τα χαρακτηριστικά του;

Είναι! Ασφαλώς κι είναι. Αν η Ευρώπη κι η Βόρεια Αμερική σταματήσουν να σκοτώνουν τη δημοκρατία σ’ όλο τον κόσμο κι εκατομμύρια αθώους ανθρώπους. Στην πραγματικότητα, ήδη αποκτά μορφή. Χώρες, όπως η Κίνα, η Βενεζουέλα, η Ρωσία, η Κούβα, ο Ισημερινός, η Βολιβία, το Ιράν, η Ζιμπάμπουε, η Νότια Αφρική, η Ερυθραία κι άλλες, πρέπει να ενωθούν και να αντισταθούν αποφασιστικά στην Ευρώπη και τις Η.Π.Α. Πρέπει να συγκροτήσουν άμυνα εναντίον του τρόμου της Δύσης. Κι επίσης να συνεχίσουν να εκθέτουν τα εγκλήματα που ο δυτικός κόσμος έχει διαπράξει επί αιώνες και χιλιετίες. 

Δεν είναι, όμως, πολιτικά προβληματικό και παρακινδυνευμένο να ενοποιούνται κάτω από μια «σημαία» χώρες, όπως η Ρωσία, η Κίνα ή το Ιράν, τα καθεστώτα των οποίων δεν είναι λιγότερο καταπιεστικά από εκείνα πολλών δυτικών ομολόγων τους ή των Η.Π.Α., με χώρες, όπως η Βενεζουέλα, η Βολιβία ή ο Ισημερινός, που, για μένα, αποτελούν διαφορετικές περιπτώσεις;

Η προπαγάνδα εναντίον της Ρωσίας, της Κίνας ή του Ιράν ασφαλώς τις προσεγγίζει υπό αυτό το φως. Η απάντησή μου, πάντως, είναι ασφαλώς κι όχι. Καμία απ’ αυτές τις χώρες δεν είναι ιστορικά επιθετική. Μια σύντομη επισκόπηση της παγκόσμιας ιστορίας  καταδεικνύει το γεγονός αυτό με σαφήνεια. Πώς είναι δυνατόν οτιδήποτε να είναι εξίσου καταπιεστικό με δύο τμήματα του κόσμου- την Ευρώπη και τις Η.Π.Α.- που κατόρθωσαν να αποικίσουν σχεδόν ολόκληρο τον πλανήτη επί αιώνες, επιτιθέμενα και ρημάζοντας σε τόσες περιπτώσεις όλες τις χώρες που ανέφερες; 

Ποια είναι τα άμεσα σχέδιά σου;

Σίγουρα να γράφω, να κάνω ταινίες, να μιλάω, να φωνάζω, να γελάω, να κλαίω- να ζω, να καταγράφω ό,τι συμβαίνει και να αγωνίζομαι. Και να ξυπνάω κάθε πρωί, να κοιτάζομαι στον καθρέφτη και να ουρλιάζω από χαρά: «Τι χαρά να είσαι ελεύθερος! Τι χαρά να μην είσαι μια πληρωμένη πόρνη!»

Ο Andre Vltchek είναι συγγραφέας, κινηματογραφιστής και ερευνητικός δημοσιογράφος. Έχει καλύψει πολέμους και συγκρούσεις σε δεκάδες χώρες. Η συζήτησή του με τον Νόαμ Τσόμσκυ On Western Terrorism κυκλοφόρησε το Σεπτέμβρη του 2013. Η κριτικά αναγνωρισμένη νουβέλα του Point of No Return έχει επανεκδοθεί με πρόσθετο υλικό κι είναι διαθέσιμη. Oceania τιτλοφορείται το βιβλίο του σχετικά με το δυτικό ιμπεριαλισμό στο Νότιο Ειρηνικό. Το προκλητικό βιβλίο του αναφορικά με τη μετά- Σουχάρτο Ινδονησία και το μοντέλο του φονταμενταλισμού της αγοράς λέγεται Indonesia- The Archipelago of Fear. Πρόσφατα ολοκλήρωσε ένα ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους με τίτλο Rwanda Gambit σχετικά με την ιστορία της Ρουάντας και τη λεηλασία του Κονγκό. Έχοντας ζήσει για πολλά χρόνια στη Λατινική Αμερική και την Ωκεανία, ο Andre Vltchek σήμερα ζει κι εργάζεται στην Ανατολική Ασία και την Αφρική. Μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί του μέσω του site του http://andrevltchek.weebly.com/ και του twitter https://twitter.com/AndreVltchek .

Σρντάν Γκολούμποβιτς: «Στη Σερβία τώρα έχουμε μόνο απελπισμένους, αναιμικούς και μελαγχολικούς ανθρώπους»

Έξι χρόνια μετά την εξαιρετική και πολυβραβευμένη Παγίδα (2007), ένα οξύ και δηκτικό σχόλιο για τη σερβική κοινωνία της μετά-Μιλόσεβιτς εποχής, μέσα από την ιστορία ενός μεσοαστικού ζευγαριού που αναζητά χρήματα για την πολυδάπανη επείγουσα εγχείρηση, στην οποία χρειάζεται να υποβληθεί ο μικρός γιος τους, ο Σρντάν Γκολούμποβιτς, ένας από τους πιο αξιόλογους εκπροσώπους του σύγχρονου σερβικού κινηματογράφου, επιστρέφει με την ταινία Circles (2013). Εμπνευσμένη από ένα πραγματικό γεγονός, τη διάσωση ενός Μουσουλμάνου άμαχου από έναν Σέρβο στρατιώτη, τον οποίο αργότερα οι συνάδελφοί του, σκοτώνουν στο ξύλο, το Circles είναι μια ταινία για τον ηρωισμό, την ενοχή, τη συγχώρεση. Με αφορμή την έξοδο του φιλμ στους κινηματογράφους από τις 24 Απριλίου, ο Σρντάν Γκολούμποβιτς δέχτηκε με πολλή χαρά να απαντήσει στις ερωτήσεις που ακολουθούν.

Θα χαρακτήριζες την ταινία Circles πολιτική, με τη βαθύτερη έννοια του όρου; Περί τίνος πρόκειται, τελικά; Σε ποιο βαθμό είναι βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα;

Σε ένα πρώτο επίπεδο, η ταινία «Circles» δεν είναι πολιτική. Αφορά σε ανθρώπους επηρεασμένους από ένα περιστατικό που συνέβη στη διάρκεια του πολέμου, στη μοίρα τους. Η πολιτική διάσταση βρίσκεται στο φόντο της ιστορίας. Από την άλλη, είναι αδύνατον να κάνεις στη Σερβία ταινία κοινωνικού προβληματισμού, χωρίς να επηρεάζεσαι από την πολιτική. Το «Circles» είναι εμπνευσμένο από ένα πραγματικό γεγονός που συνέβη στο Trebinje το 1993, την ηρωική ενέργεια του Σέρβου στρατιώτη Σρτζάν Άλεξιτς, ο οποίος έσωσε τη ζωή ενός Μουσουλμάνου άμαχου και τον οποίο οι συνάδελφοί του ξυλοκόπησαν μέχρι θανάτου. Τα πρώτα δέκα και τα τελευταία πέντε λεπτά της ταινίας σχετίζονται με αυτό το περιστατικό, η υπόλοιπη λαβαίνει χώρα στο σήμερα και αναφέρεται στους ανθρώπους που επηρεάζονται από εκείνο το γεγονός, στην προσπάθειά τους να βγουν από τη σκιά ενός συμβάντος που άλλαξε τις ζωές τους. 

Το «Circles» αφορά στις συνέπειες μιας ηρωικής πράξης. Είναι μια τέτοια πράξη ανούσια, ή προκαλεί συγκεκριμένες ηθικές ενέργειες στο μέλλον; Έχει κάποιο νόημα να είσαι ήρωας; Μια πράξη ηρωισμού και ανθρωπιάς αφήνει ένα θετικό σημάδι, μας εμπνέει να κάνουμε κάτι καλό; Το να είσαι ήρωας ταυτίζεται με το να είσαι ανόητος; Μια ζωή που χάνεται στη διάρκεια της υπεράσπισης μιας άλλης ανθρώπινης ζωής μοιάζει με πέτρα ριγμένη σε μια άβυσσο; Το «Circles» είναι μια ταινία για τους ανθρώπους που οι ζωές τους αλλάζουν εξαιτίας ενός και μόνο περιστατικού. Για τις σκιές του παρελθόντος και την ανάγκη να εξέλθουμε απ’ αυτές. Για τη δυσφορία  που φλογίζεται από τον ηρωισμό. Το «Circles» είναι ένα φιλμ για την ενοχή. Για το κατά πόσο ένοχοι είναι μονάχα εκείνοι που διέπραξαν το έγκλημα, ή κι όσοι ήταν μάρτυρες κι απέτυχαν να το εμποδίσουν. Το «Circles» αναφέρεται στους ανθρώπους που μπορούν να συγχωρήσουν, αλλά όχι να ξεχάσουν. Είναι μια ταινία για την υπέρβαση των αντιξοοτήτων και για μια κοινότητα σε σύγκρουση. Για μια κοινωνία που καθοριζόταν και καθορίζεται από την εθνική ομοιογένεια, όπου είναι μεγαλύτερο έγκλημα να υπερασπιστείς ένα μέλος «του άλλου» από τον να τον σκοτώσεις. 

Δεν πιστεύω ότι η τέχνη μπορεί ν’ αλλάξει την κοινωνία, πιστεύω ότι μπορεί να ασκήσει μεγάλη επίδραση στο μεταμόρφωση του ανθρώπου. Τα μεταμορφωμένα αυτά άτομα μπορούν, τελικά, ν’ αλλάξουν και να εμπλουτίσουν την κοινωνία.

Δεν είναι η πρώτη φορά που συνεργάζεσαι με τους σεναριογράφους της ταινίας, τον Σρτζάν Κόλιεβιτς και την Μελίνα Πότα Κόλιεβιτς. Σας συνδέει κάτι ξεχωριστό;

Έγραψαν το σενάριο της προηγούμενης ταινίας μου, της «Παγίδας», κι υπήρξα ο παραγωγός του προηγούμενου φιλμ του Σρτζάν «Η γυναίκα με τη σπασμένη μύτη». Ο Σρτζάν και η Μελίνα είναι εξαιρετικοί σεναριογράφοι και πραγματικά απολαμβάνω τη συνεργασία μαζί τους. Επίσης, είμαστε πολύ στενοί φίλοι και δουλεύουμε μαζί πολύ καιρό. Μ’ αρέσει να δουλεύω με φίλους.

Ο Νεμπόισα Γκλόγκοβατς, ένας εξαιρετικός ηθοποιός, είναι, επίσης, ένας σταθερός συνεργάτης σου. Πότε πρωτογνωριστήκατε; Πώς δούλεψες μαζί του, καθώς και με τους υπόλοιπους ηθοποιούς, κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων;

Ο Νεμπόισα είναι εκπληκτικός ηθοποιός, ο αγαπημένος μου. Γνωριζόμαστε από το Πανεπιστήμιο, πάνω από είκοσι χρόνια.. Μ’ αρέσει να συνεργάζομαι με ανθρώπους που γνωρίζω καλά, αλλά πάντοτε απολαμβάνω την παρουσία καινούριων προσώπων. Για κάθε ταινία εργαζόμαστε σκληρά και επί μακρό χρονικό διάστημα. Για το «Circles» κάναμε πρόβες για δυο μήνες, πριν ξεκινήσουμε τα γυρίσματα. Συζητούσαμε σχετικά με το σενάριο και τους χαρακτήρες. Για μένα αυτό είναι το πιο σημαντικό κομμάτι όλης της διαδικασίας, κι αυτό που μ’ αρέσει περισσότερο. Απολαμβάνω τη συνεργασία με τους ηθοποιούς.

Ποιες είναι οι προσωπικές σου μνήμες από τους διαδοχικούς πολέμους που ρήμαξαν την πρώην Γιουγκοσλαβία; Σε ποιο βαθμό έχουν κλείσει οι πληγές εκείνης της περιόδου; Πώς ερμηνεύεις την πρόσφατη εξέγερση στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη; 

Κατά τη διάρκεια των πολέμων στην πρώην Γιουγκοσλαβία, έμενα στο Βελιγράδι και σπούδαζα στη Σχολή Κινηματογράφου. Το πεδίο των μαχών απείχε λιγότερο από 100 χιλιόμετρα από μένα. Ήμουν αηδιασμένος από τις φρικαλεότητες που συντελούνταν σε καθημερινή βάση, αλλά δεν είχα το κουράγιο να επαναστατήσω ενάντια στην κατάσταση. Η δημιουργία αυτής της ταινίας αποτελεί την προσωπική μου συμφιλίωση με εκείνους τους καιρούς. 

Οι διαδηλώσεις στη Βοσνία είναι οι πρώτες μη εθνικές διαδηλώσεις εκεί μετά τον πόλεμο. Οι άνθρωποι πεινάνε και δε νοιάζονται για τη χειραγώγηση των πολιτικών μέσω του εθνικισμού. Πρόκειται για εργατικές διαδηλώσεις, όπου συμμετέχουν εργάτες κι απ’ τα τρία έθνη, άνθρωποι που δε θέλουν να ζουν μέσα στη φτώχεια και τη νεοφιλελεύθερη σκλαβιά των ολιγαρχών. 

Σε ποιους απευθύνονται οι ταινίες σου; Και πώς έγιναν δεκτές τόσο η Παγίδα, όσο και το Circles, από το κοινό στην περιοχή των Βαλκανίων;

Μ’ αρέσει να κάνω ταινίες που έχουν τοπικά θέματα με οικουμενική αφηγηματική διάσταση. Αυτό έκανε κι ο Κουροσάβα στις ταινίες του. Τόσο η «Παγίδα» όσο και το «Circles» έγιναν πολύ καλά δεκτές στα Βαλκάνια. Η «Παγίδα» έχει να κάνει με έναν καθημερινό άνθρωπο που είναι εγκλωβισμένος στο βρώμικο νεοφιλελεύθερο καπιταλισμό. Το «Circles» αναφέρεται στις πληγές του πολέμου. Δυστυχώς, και τα δύο θέματα είναι παρόμοια σε σχεδόν όλες τις βαλκανικές χώρες.

Πίσω από το ζοφερό νέο-νουάρ προσωπείο της, η Παγίδα αποτελεί ένα οξύ και δηκτικό σχόλιο για τη σερβική κοινωνία της μετά-Μιλόσεβιτς εποχής, όπου, όπως φαίνεται, η «ψαλίδα» ανάμεσα στους πλούσιους και τους φτωχούς διευρύνεται, η μεσαία τάξη βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης, οι νεόπλουτοι έχουν κατορθώσει να συγκεντρώσουν τεράστιο πλούτο, ο ανελέητος καπιταλισμός έχει κάνει μια «θριαμβευτική» είσοδο και ο πατριωτισμός (ή εθνικισμός) συνιστούν, πάντοτε, ένα καταφύγιο. Πώς αξιολογείς την τρέχουσα πολιτική, κοινωνική και οικονομική κατάσταση στη Σερβία;

Είναι ακόμη χειρότερη απ’ ότι ήταν εφτά χρόνια πριν, όταν γύρισα την «Παγίδα». Οι άνθρωποι είναι φτωχότεροι, απελπισμένοι και χωρίς ελπίδα ότι κάποτε θα ζήσουμε εμείς ή τα παιδιά μας σε μια καλύτερη κοινωνία. Η οπτική μου στη σερβική κοινωνία είναι πολύ σκοτεινή και καταθλιπτική. Χάσαμε την ενέργεια που είχαμε μετά την πτώση του Μιλόσεβιτς και τώρα έχουμε μόνο απελπισμένους, αναιμικούς και μελαγχολικούς ανθρώπους. 

Τα τελευταία χρόνια, ο βαλκανικός κινηματογράφος, γενικότερα, και ο σερβικός, ειδικότερα, φαίνεται ότι διανύει περίοδο άνθησης. Ποια είναι η γνώμη σου γι’ αυτόν; Έχει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που τον καθιστούν ξεχωριστό;

Νομίζω πως ο σερβικός κινηματογράφος είναι πολύ ζωντανός, παρά τα προβλήματα και τους τόσο χαμηλούς προϋπολογισμούς. Οι Σέρβοι δημιουργοί κάνουν πολύ διαφορετικές ταινίες. Μου αρέσουν. Εκτιμώ ότι αυτό είναι πολύ σημαντικό.

Ετοιμάζεις καινούρια ταινία; 

Δουλεύω πάνω σε μια ιστορία, αλλά είναι ακόμη σε πολύ πρώιμο στάδιο.

Περισσότερες πληροφορίες για τον Σρντάν Γκολούμποβιτς, τις προηγούμενες δουλειές του, καθώς κι άλλες σύγχρονες σερβικές παραγωγές, μπορείτε να βρείτε στο site της εταιρείας παραγωγής «Bas Celik» http://bascelik.net/engleski .

Η ταινία του Σρντάν Γκολούμποβιτς Circles προβάλλεται στους κινηματογράφους από τις 24 Απριλίου.

Η πρώτη δημοσίευση της συνέντευξης έγινε στο http://www.3pointmagazine.gr .

 

Κατερίνα Πολέμη: «Η μουσική είναι σαν την αναπνοή»

Από Έλληνα πατέρα, Βραζιλιάνα μητέρα, γεννημένη στο Λονδίνο και μεγαλωμένη ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Βραζιλία, η μόλις 25 χρονών τραγουδίστρια, τραγουδοποιός και κιθαρίστρια Κατερίνα Πολέμη είναι ένα ζωντανό πολυπολιτισμικό «χαρμάνι» και, παράλληλα, ένας άνθρωπος ανήσυχος, ευαίσθητος και με αφοπλιστική παιδικότητα. Στο ευρύτερο κοινό έγινε γνωστή ως η συνθέτρια του εξαιρετικού soundtrack της ταινίας του Παντελή Βούλγαρη Μικρά Αγγλία. Τη Μεγάλη Δευτέρα 14 Απριλίου, στις 21:30, η Κατερίνα Πολέμη δίνει μια μοναδική συναυλία στο «Gazarte». Με αυτή την αφορμή, είχαμε την ακόλουθη κουβέντα.

Έλληνας πατέρας, Βραζιλιάνα μητέρα, γεννημένη στο Λονδίνο, μεγαλωμένη ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Βραζιλία: ένα ζωντανό πολυπολιτισμικό «χαρμάνι», βγαλμένο, θαρρείς, από παραμύθι. Πού αισθάνεσαι πιο οικεία, από πολιτισμικής άποψης;

Λίγο από κάθε γωνιά του πλανήτη, η αλήθεια είναι. Από την Ελλάδα, πάντως, κάποια πράγματα που αγαπώ πολύ είναι η ενέργειά της, ο ήλιος, η θάλασσα και τα μελωδικά τραγούδια της. Από τη Βραζιλία, η απλότητα και η ειλικρίνεια των Βραζιλιάνων, που χαίρονται πραγματικά με το πιο απλό πράγμα. Ο αφρο-βραζιλιάνικος ρυθμός, η φύση, το χαμόγελο των ανθρώπων...

Ποιες είναι οι πρώτες μουσικές σου αναμνήσεις και πόσο επηρέασαν τη μετέπειτα πορεία σου;

Η εκκλησιαστική μουσική που άκουγα στην εκκλησία στη Βραζιλία, αλλά και στο σπίτι, η bossa nova και η mpb (musica popular brasileira). Από την ελληνική μεριά, παλιά τραγούδια, όπως το «Μινόρε της Αυγής», τραγουδισμένα από μουσικόφιλους της οικογένειας και φίλους με υπέροχες αρμονίες, με μια κιθάρα στις παραλίες της Άνδρου. Δεν ξέρω να σου πω πόσο επηρέασαν τη μετέπειτα πορεία μου, αλλά είμαι σίγουρη πως με έχουν επηρεάσει και θα συνεχίσουν να με επηρεάζουν.

Antônio Carlos Jobim, Ella Fitzgerald, δυο από τις πιο ευδιάκριτες μεταγενέστερες μουσικές αναφορές σου. Τι κρατάς από την καθεμία;

Κρατάω τις απίστευτες μελωδίες και αρμονίες των τραγουδιών του Antônio Carlos Jobim που ακούγοντάς τα σε κάνει να νομίζεις ότι είναι το πιο απλό τραγούδι, σε συνεπαίρνει. Κρατάω τη μεγάλη ικανότητα -και θάρρος, ίσως- της Ella Fitzgerald να είναι στο «εδώ και τώρα», όταν τραγουδάει. Εξού, κατά τη γνώμη μου, και οι απίστευτες μουσικές ιδέες, η εκφραστικότητα και το χιούμορ στους αυτοσχεδιασμούς της, αλλά και γενικά στις εκτελέσεις της. 

Spread the music not the name, ο τίτλος του δισκογραφικού σου ντεμπούτου. Τι σημαίνει για σένα η μουσική, τόσο στο επίπεδο της σύνθεσης όσο και του τραγουδιού, αλλά και η συναυλιακή performance ως μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης;

Δεν ξέρω τι είναι η μουσική για μένα. Ή, ίσως, δε θέλω να μπω στη διαδικασία να το εκλογικεύσω και να το προσδιορίσω με λέξεις, οι οποίες ποτέ δε θα μπορέσουν να εκφράσουν εξολοκλήρου τι είναι για μένα. Ξέρω μόνο πως είναι σαν την αναπνοή για τον άνθρωπο. Δε σκεφτόμαστε να πάρουμε κάθε αναπνοή. Γίνεται αυτόματα, γιατί, αν δε γίνει, θα πεθάνουμε... Τόσο δυνατές είναι για μένα η σύνθεση, η δημιουργία γενικά και η συναυλιακή performance. Λύτρωση- βαθιά Αναπνοή- Ζωή!

Συνέθεσες την εξαιρετική μουσική επένδυση της θεατρικής παράστασης Ευρυδίκη. Θα ήθελες να μου πεις κάτι περισσότερο γι’ αυτή;

Ευχαριστώ! Ήταν η πρώτη μου εμπειρία στο θέατρο, με ηθοποιούς… Το ήθελα πολύ και  μου προέκυψε αυτή η ευκαιρία να γνωρίσω τον κόσμο του θεάτρου και να δημιουργήσω μέσα σ' αυτόν. 

Πώς προέκυψε η συνάντηση με τον Παντελή Βούλγαρη και την Ιωάννα Καρυστιάνη, πώς εξελίχτηκε και πώς εμπνεύστηκες τη δημιουργία του soundtrack της Μικράς Αγγλίας; 

Όλα άρχισαν σε μια πολύ γλυκιά ταβερνούλα στην Άνδρο που λέγεται «Σκαλάκια». Μου είχαν πει πως είναι πολύ αξιόλογοι καλλιτέχνες και, αν ενδιαφέρομαι, να τους γνωρίσω. Ενδιαφερόμουν πάρα πολύ και πήγα στο τραπέζι, όπου βρίσκονταν και άλλοι πολλοί. Προέκυψε μια συζήτηση περί μεταφοράς της «Μικράς Αγγλίας» στον κινηματογράφο, και πολλές άλλες ωραίες συζητήσεις.. Το χειμώνα τους κάλεσα σε μία συναυλία μου και το επόμενο καλοκαίρι μου έκαναν τη πρόταση να γράψω τη μουσική… Η έμπνευση προέκυψε από την καθημερινή μου επιμονή και πάθος να «ψάξω» πίσω από τις λέξεις του σεναρίου της κ. Ιωάννας, και πίσω από τις εικόνες του κ. Παντελή. «Εισπνέοντας», λοιπόν, όλο το «πακέτο» Μικρά Αγγλία, από τη πρώτη ανάγνωση, μέχρι τα γυρίσματα, μέχρι την επεξεργασία των εικόνων. 

Η καλλιτεχνική και εμπορική επιτυχία της ταινίας σε σύστησε σε ένα κοινό πολύ ευρύτερο εκείνου, το οποίο μέχρι τότε σε γνώριζε. Σε έχει αλλάξει το γεγονός αυτό;

Δε νομίζω πως έχει αλλάξει κάτι… Συνεχίζω την πορεία μου, μια πορεία μάθησης της ζωής και της μουσικής… 

Περίγραψέ μου τον εαυτό σου ως άνθρωπο. Δείχνεις αισιόδοξη, η προσωποποίηση της χαράς της ζωής! 

Μέχρι στιγμής τουλάχιστον… Είμαι ένας άνθρωπος πολύ ευαίσθητος, ευέλικτος, με πολλές ανησυχίες και ερωτήσεις, οπότε σκέφτομαι και ψάχνομαι πολύ, κυρίως σε πνευματικό και μεταφυσικό επίπεδο. Έχω μεγάλη ανάγκη να δημιουργώ. «Διψάω» για δουλειά, για ανακαλύψεις, για συζητήσεις, για βόλτες στη φύση…

Υπάρχουν κάποιοι καλλιτέχνες, Έλληνες ή ξένοι, με τους οποίους θα ήθελες να συνεργαστείς, αν σου δινόταν η δυνατότητα;

Ναι. Η Μαρίνα Αμπράμοβιτς, ο Μπέντζαμιν Ζάντερ, η Λέντισι, η Ρασέλ Φερέλ, ο Μπόμπι ΜακΦέρριν.

Προετοιμάζεις το επόμενο μουσικό σου βήμα;

Έχω αρχίσει το ταξίδι της «Μεγάλης Χίμαιρας» του Καραγάτση που θα γίνει θεατρική παράσταση και θα ανεβεί στο Φεστιβάλ Αθηνών το καλοκαίρι σε σκηνοθεσία Δημήτρη Τάρλοου. Εγώ αναλαμβάνω το κομμάτι της μουσικής... 

Η φωτογραφία που συνοδεύει την ανάρτηση είναι του Christopher Huang.

Περισσότερες πληροφορίες για την Κατερίνα Πολέμη μπορείτε να αναζητήσετε στο site της http://www.katerinapolemi.com . Τη Μεγάλη Δευτέρα, 14 Απριλίου, δίνει μια μοναδική συναυλία στο «Gazarte» (Βουτάδων 32-34, Γκάζι). Ώρα έναρξης 21:30.