Ισλανδία: Στα σύνορα του κόσμου…

Με μια έκταση ίση με εκείνη της Βρετανίας, αλλά πληθυσμό που μετά βίας αγγίζει τις 300.000 ψυχές, η Ισλανδία, το πιο αραιοκατοικημένο ευρωπαϊκό κράτος, είναι προικισμένη από τη φύση με μια απόκοσμη, σχεδόν σεληνιακή γοητεία, και από τους κατοίκους της με μια πλούσια Ιστορία και ένα ζωντανό πολιτισμό.

Η πρώτη πιθανολογούμενη αναφορά στην Ισλανδία ανάγεται στον 4^ο π.Χ. αι. και αποδίδεται στον Μασσαλιώτη Έλληνα εξερευνητή Πυθέα, ο οποίος την αποκαλεί «Έσχατη Θούλη». Οι πρώτοι εποικιστές της «Θούλης», γύρω στον 6^ο με 7^ο μ.Χ. αι., είναι Ιρλανδοί καλόγεροι, οι οποίοι τη θεωρούν ιδανικό τόπο για διαλογισμό. Το 874 μ.Χ. σηματοδοτεί την έναρξη του εποικισμού της Ισλανδίας από τους Βίκινγκς. Το 984 ξεκινά ο, συχνά βίαιος, εκχριστιανισμός των μέχρι τότε παγανιστών Ισλανδών και το 1000 ο Χριστιανισμός καθιερώνεται ως η επίσημη θρησκεία του νησιού. Στις μέρες μας, οι Ισλανδοί είναι από τους πλέον θρησκευόμενους Ευρωπαίους, αν και εκκλησιάζονται σπάνια. Για σημαντικό τμήμα των Ισλανδών, ωστόσο, η χριστιανική θρησκευτικότητα συμβαδίζει αρμονικά με μια, πιθανότατα παγανιστικής προέλευσης, πίστη στην ύπαρξη των λεγόμενων «κρυμμένων ανθρώπων» (Huldufólk), αλλιώς και ξωτικών. Σύμφωνα με αυτή την αντίληψη, οι «κρυμμένοι άνθρωποι», ορατοί μόνο σε όσους διαθέτουν «έκτη αίσθηση», ζουν ανάμεσα στους βράχους και επηρεάζουν, με τον τρόπο τους, τη ζωή των «κανονικών» ανθρώπων!

Η έλευση του 13^ου αι. αποτελεί την αφετηρία της σκοτεινότερης περιόδου στην ιστορία της Ισλανδίας. Η απόλυτη ξενική κατοχή, αρχικά από τη Νορβηγία, κατόπιν από τη Δανία και, για ένα μικρό χρονικό διάστημα κατά τη διάρκεια του 20^ου αι. από τη Βρετανία, σε συνδυασμό με τους εμπορικούς περιορισμούς και τις φυσικές καταστροφές, σημαδεύουν ανεξίτηλα τη συγκεκριμένη περίοδο. Στις 17 Ιουνίου του 1944, ωστόσο, η Ισλανδία ανακηρύσσεται πανηγυρικά σε ανεξάρτητο κράτος. Το 1949, εγκαταλείποντας την παραδοσιακή στρατιωτική της ουδετερότητα, συμμετέχει στην ίδρυση του ΝΑΤΟ και δυο χρόνια αργότερα επιτρέπει την εγκατάσταση αμερικανικής αεροπορικής βάσης κοντά στο αεροδρόμιο του Κέφλαβικ (Keflavík).

Η οικονομία της Ισλανδίας στηρίζεται κυρίως στην αλιεία. Το επίπεδο διαβίωσης είναι από τα υψηλότερα παγκοσμίως. Το ίδιο ισχύει και για το κόστος ζωής (δυστυχώς για την πλειονότητα των επισκεπτών!), δεδομένης της εξάρτησης της Ισλανδίας από τις εισαγωγές όσον αφορά τα περισσότερα είδη.

Από γεωλογικής άποψης, η Ισλανδία είναι μια από τις πιο νεοδημιούργητες περιοχές στον κόσμο: οι παλαιότεροι βράχοι της έχουν ηλικία «μόλις» 14 εκατομμυρίων χρόνων, μια εποχή κατά την οποία οι δεινόσαυροι είχαν προ πολλού εξαφανιστεί! Ευρισκόμενη ακριβώς πάνω στο σημείο, όπου η ευρασιατική και η αμερικανική τεκτονική πλάκα απομακρύνονται αργά, είναι μια από τις πλέον σεισμογενείς περιοχές του πλανήτη, ενώ πλαταίνει κατά περίπου ένα εκατοστό το χρόνο.

Στο Εθνικό Πάρκο του Πίνγκβελλιρ (Þingvellir), περίπου μία ώρα βορειοανατολικά του Ρέυκιαβικ, είναι πιο ορατή από οπουδήποτε αλλού στην Ισλανδία η ύπαρξη του προαναφερθέντος γεωλογικού φαινομένου: ένα δυσοίωνο ρήγμα 4 χιλιομέτρων σε πλάτος και 40 χιλιομέτρων σε βάθος προκαλεί δέος. Σε αυτή την τοποθεσία συγκαλείται, εξάλλου, το 930 μ.Χ. η πρώτη Βουλή στην ιστορία της Ισλανδίας. 

Από καθαρά φυσιολατρικής άποψης, ηφαίστεια, παγετώνες, φιορδς, θερμές πηγές, γκέυζιρ (geyser), λίμνες, ποτάμια, καθώς και τουλάχιστον 300 καταγεγραμμένα είδη πουλιών, συνθέτουν ένα σκηνικό αξεπέραστης και άγριας ομορφιάς. Αν μια από τις διασημότερες θερμαινόμενες ανοικτές «πισίνες», η Blue Lagoon, μόλις 45 λεπτά από το Ρέυκιαβικ, σας φαίνεται υπερβολικά «τουριστική», δύσκολα θα αντισταθείτε στην παιχνιδιάρικη γοητεία του θερμοπίδακα Στρόκκουρ (Strokkur), «μικρού αδερφού» του, αρκετά εντυπωσιακότερου, αλλά δυστυχώς ανενεργού από τη δεκαετία του ’60 Γκέυζιρ (Geysir). Ενώ οι δίδυμοι «Χρυσοί Καταρράκτες» (Gullfoss), πέραν του ότι θα σας «πιτσιλίσουν» ανελέητα, αν έχετε την απρονοησία να τους πλησιάσετε υπερβολικά, ίσως σας υπενθυμίσουν τη μικρότητα του ανθρώπου απέναντι στα φυσικά φαινόμενα.

Ρέυκιαβικ: πόλη… για να ζεις

Το Ρέυκιαβικ (Reykjavík), η βορειότερη πρωτεύουσα στον κόσμο, και τα προάστιά του συγκεντρώνουν το 60% του πληθυσμού της Ισλανδίας. Κωμόπολη φιλική στον επισκέπτη και παλλόμενη από νεανική ζωντάνια, μπορεί να μη διεκδικεί ιδιαίτερες αρχιτεκτονικές δάφνες, είναι όμως βέβαιο ότι έχει χτιστεί με γνώμονα τον άνθρωπο, και δη τον πεζό. Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με τον ξεναγό μας, το υψηλότερο κτήριο της πόλης, πέραν της εκκλησίας Χάλλγκριμς (Hallgrímskirkja), ανέρχεται στο «ιλιγγιώδες» ύψος των… δέκα ορόφων, και στεγάζει γραφεία! Οι αποστάσεις, εξάλλου, ανάμεσα στα διάφορα αξιοθέατα είναι μικρές, οπότε η πρόσβαση με τα πόδια είναι ευκολότατη. Το μποτιλιάρισμα είναι μια έννοια άγνωστη στο λεξιλόγιο των Ισλανδών, δεδομένου ότι ούτε… κίνηση υπάρχει, τουλάχιστον όπως την εννοούμε στα καθ’ ημάς, ενώ και η παρουσία της αστυνομίας ή της τροχαίας είναι διακοσμητική, αν όχι ανύπαρκτη.

Η εκκλησία Χάλλγκριμς αποτελεί ένα από τα εντυπωσιακότερα αξιοθέατα του Ρέυκιαβικ. Γοτθικού στυλ, άρχισε να χτίζεται λίγο μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και ολοκληρώθηκε μόλις πριν από μερικά χρόνια. Απολύτως απογυμνωμένη από οποιοδήποτε στολίδι εξωτερικά και εσωτερικά, εκτός από ένα τεράστιο εκκλησιαστικό όργανο, σου προκαλεί περισσότερο άπωση και φόβο, παρά κατάνυξη, καθώς την πλησιάζεις. Όταν μάλιστα αρχίζει να την τυλίγει εκείνη η υγρή και παγωμένη απογευματινή ομίχλη του Ρέυκιαβικ, έχω την αίσθηση ότι έχει ξεπηδήσει από ταινία του Τζον Κάρπεντερ… Στον περίβολό της δεσπόζει το επιβλητικό άγαλμα του Λέιφουρ Έιρικσον, ο οποίος πρώτος ανακάλυψε τη (Βόρειο) Αμερική.

Ήδη ψιλοβρέχει όταν αρχίζω να κατηφορίζω το λόφο, όπου βρίσκεται η εκκλησία. Στο δεξί μου χέρι με περιμένει μια έκπληξη: η 12 Tónar ( http://www.12tonar.is/ ). Πραγματική κυψέλη δημιουργίας, με παράρτημα πλέον και στην Κοπεγχάγη, είναι ταυτόχρονα δισκάδικο και ανεξάρτητη εταιρεία δίσκων με ευρύτατο κατάλογο, στεγαζόμενη σε ένα δίπατο χώρο. Εδώ συναντιούνται μερικά από τα διασημότερα ονόματα της ισλανδικής μουσικής σκηνής, από την Μπγιορκ και τους Sigur Rós, μέχρι συνθέτες κλασσικής μουσικής. Ο Χέλκι, εκ των ιδιοκτητών, με υποδέχεται φιλικά και με οδηγεί στο υπόγειο του μαγαζιού, μια πραγματική «σπηλιά του Αλή Μπαμπά», γεμάτη με δίσκους και CD! Ενώ η βροχή έξω δυναμώνει, μού προσφέρει μια κούπα ζεστό τσάι, ακούω μουσική και ξεκινάμε την κουβεντούλα. Φεύγω ενθουσιασμένος, έχοντας αγοράσει το CD του Ισλανδού Nick Cave, του Hudson Wayne, και μια διπλή συλλογή ισλανδικού πανκ. 

Με τα CD ανά χείρας, καταφεύγω για μια ζεστή σοκολάτα στο λιτό Mokka, το παλαιότερο café του Ρέυκιαβικ. Μιας και η ώρα της αναχώρησης για το αεροδρόμιο πλησιάζει απειλητικά, μόλις που προλαβαίνω να επισκεφτώ το Culture House, το οποίο φιλοξενεί τη μεγαλύτερη συλλογή μεσαιωνικών χειρογράφων στη Ισλανδία. Είναι το καταλληλότερο μέρος για να θαυμάσει κάποιος μερικά από τα γνωστότερα σωζόμενα Ισλανδικά έπη, τις περίφημες, και συνήθως μακροσκελείς, sagas.

Έπειτα από μια αναζωογονητική παραμονή σε μια από τις καθαρότερες πόλεις στον κόσμο, η επιστροφή στη νεφόπληκτη πρωτεύουσα δεν μπορεί παρά να είναι επώδυνη. Ιδίως όταν συνοδεύεται και από ένα… επικών διαστάσεων μποτιλιάρισμα, μετά την έξοδο από την  ισλανδικών οδηγικών προδιαγραφών Αττική Οδό…