Eρνέστο Μάγιο: «Η πολιτική είναι ο μοναδικός τρόπος για να μεταμορφωθεί η κοινωνία»

 

Ερνέστο Μάγιο (Φωτογραφία: Juan Cavallero)

Συγγραφέας, δημοσιογράφος, σεναριογράφος και παλιός αντάρτης, ο Αργεντίνος Ερνέστο Μάγιο είναι από τους πιο συναρπαστικούς Λατινοαμερικανούς στιλίστες του νουάρ.

Κουβεντιάζοντας μαζί του με αφορμή την κυκλοφορία στα ελληνικά του μυθιστορήματός του Η σκευωρία των μετρίων, όπου η Ιστορία διαπλέκεται με τη μυθοπλασία.

«Σε ηλικία 20 χρονών θεώρησα καθήκον μου να αλλάξω τον κόσμο, το έκανα, είναι αυτός εδώ, λυπάμαι», εξομολογείστε. Πόσο ωριμάσατε ως πολιτικό υποκείμενο αλλά και ως συλλογικό ον εντασσόμενος στο ένοπλο επαναστατικό κίνημα;

Κατ’ αρχάς, να πω ότι η παραπάνω δήλωση προέρχεται από ένα κείμενο με τόνο χιουμοριστικό και ειρωνικό.

Λέγοντας αυτό εννοώ ότι ως πολιτικό υποκείμενο η σκέψη μου έχει περάσει από την υποστήριξη της ριζοσπαστικής Αριστεράς σε μια στάση πιο μετριοπαθή και διαλλακτική, καθώς επίσης και πιο επιεική ως προς τη φύση των ανθρώπινων όντων.

Όσον αφορά το ένοπλο κίνημα, κρίνοντας από τ’ αποτελέσματα, υπήρξε ένα τραγικό λάθος.

«Η κλίση μου στη λογοτεχνία εμφανίστηκε αρκετά νωρίς, προκαλώντας σοβαρές δυσκολίες στον ύπνο», επισημαίνετε. Γιατί σας δυσκόλευε στον ύπνο;

Δεν υφίσταται τέτοιο θέμα, όπως είπα πρόκειται για ένα κείμενο καθαρά χιουμοριστικό. Σε ελάχιστες περιπτώσεις είχα προβλήματα ύπνου στη ζωή μου.

Η Σκευωρία των μετρίων, το αιματοβαμμένο αλλά και τρυφερό ιστορικό-πολιτικό σας νουάρ που πρόσφατα κυκλοφόρησε στα ελληνικά, εκτυλίσσεται λίγο πριν τη χούντα του Βιδέλα. Γιατί είναι η ταραγμένη αυτή περίοδος τόσο σημαντική;

Έχει να κάνει με τη θεωρία που ανέπτυξε ο Ίνγκμαρ Μπέργκμαν στην ταινία του Το αυγό του φιδιού, και η οποία εκφράζεται μέσω του διεστραμμένου χαρακτήρα του Hans Vergerus:

«Ετούτη η περίοδος είναι όπως το αυγό του φιδιού. Μέσα από τις λεπτές του μεμβράνες μπορείς να διακρίνεις ξεκάθαρα το ήδη τέλειο προφίλ».

Είναι οι στιγμές πριν από τον ερχομό του ναζισμού στη Γερμανία, όταν μπορείς να προβλέψεις τον ερχομό του τέρατος. Κατά τον ίδιο τρόπο, η περίοδος πριν από το πραξικόπημα του Βιδέλα είναι το αργεντίνικο αυγό του φιδιού.

Στην αφήγησή σας συνυφαίνετε δεξιοτεχνικά υπαρκτά ιστορικά πρόσωπα και γεγονότα με επινοημένα. Τι σας σαγηνεύει περισσότερο στην υβριδική αυτή προσέγγιση;

Το γεγονός ότι μέσα από τη μυθοπλασία μπορεί να ειπωθούν οι αλήθειες που αποσιωπούνται από τα υπόλοιπα Μέσα.

Aνάμεσα στα επινοημένα, συγκαταλέγονται όχι λίγοι Ναζί. Γιατί αποτέλεσε η μεταπολεμική Αργεντινή ένα τόσο γόνιμο έδαφος γι’ αυτά τα καθάρματα;

Στην Κυβέρνηση της εποχής υπήρχαν ουκ ολίγοι οι οποίοι εξέφραζαν ανοιχτά τη συμπάθειά τους προς τους Ναζί.

Αυτό οφειλόταν ως ένα βαθμό στη δυσφορία απέναντι στις βλέψεις των ΗΠΑ στη Λατινική Αμερική, ίσως εξαιτίας αυτού που λένε, ότι ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου.

Ωστόσο, οι συμπαθούντες του Άξονα δεν περιορίζονταν μόνο στην Κυβέρνηση. Στις Ένοπλες Δυνάμεις επίσης ενστερνίζονταν τα δόγματα του Φον Κλάουζεβιτς, ο οποίος υποστήριζε πως «ο πόλεμος είναι η συνέχιση της πολιτικής με διαφορετικά μέσα».

Στην κοινωνία επίσης υπήρχαν ανάλογα εθνικοσοσιαλιστικά συναισθήματα.

Το 1938 η προσάρτηση της Αυστρίας εορτάστηκε στο στάδιο Λούνα Παρκ, όπου συγκεντρώθηκαν περισσότερα από είκοσι πέντε χιλιάδες άτομα, με αφίσες, πανό και φωτογραφίες του Αδόλφου Χίτλερ.

Από την άλλη, το Βατικανό σε συνεργασία με τον Ερυθρό Σταυρό εξέδιδε διαβατήρια για τους Ναζί που δραπέτευαν από τη Γερμανία μόλις τελείωσε ο πόλεμος. Ο Μένγκελε και ο Άιχμαν, για να αναφερθούμε στους πιο γνωστούς, ήταν ανάμεσά τους.

O αστυνόμος Λασκάνο, άνθρωπος με ανεπούλωτες πληγές από το παρελθόν, τυπικός στη δουλειά του αλλά όχι αντικομμουνιστής, μπλέκεται σε μια υπόθεση «αυτοκτονίας» ενορχηστρωμένη από κράτος και (ναζιστικό) παρακράτος.

Μιας και ο συγκεκριμένος ήρωας εμφανίζεται και σε άλλα βιβλία σας, τι συμπυκνώνει για εσάς;

Ο Λασκάνο, σε όλα τα μυθιστορήματα που εμφανίζεται, συμβολίζει τη δίψα για τη δικαιοσύνη. Μια δικαιοσύνη αργοπορημένη, ανύπαρκτη ή πουλημένη. Σ’ ένα άλλο μου μυθιστόρημα, ο Λασκάνο λέει: «Νόμοι υπάρχουν, δικαιοσύνη δεν υπάρχει».

«Δεν επιλέγει κανείς ποιον θα ερωτευτεί, απλώς αποφασίζει μέχρι ποιο σημείο θέλει να φτάσει», παραδέχεται ο Λασκάνο στην Μαρίσα. Πόσο μακριά φτάσατε με τον έρωτα; Παραμένει για εσάς πάντα ένα ζωογόνο βίωμα;

Ο έρωτας είναι η μοναδική ανθρώπινη αρετή που μπορεί να μας λυτρώσει απ’ το κακό που προκαλούμε.

Περισσότερο από ένα ζωογόνο βίωμα, για μένα είναι μια διαρκής λαχτάρα. Η ιλαρή ανάγκη να τον αποκτήσεις και να τον κρατήσεις, να ρισκάρεις τα πάντα για τον έρωτα.

Δε «στεριώσατε» σε γάμους, αλλά αποκτήσατε έξι παιδιά. Γιατί τα χαρακτηρίζετε το «καλύτερο έργο σας»;

Διότι θεωρώ ότι τους έδωσα ό,τι καλύτερο έχω μέσα μου, ορμώμενος και πάλι από έρωτα.

«Το Μπουένος Άιρες είναι μολυσμένο από την πολιτική», αποφαίνεται κάπου η Μαρίσα. Πόσο οικείο το νιώθετε ως πολιτισμικό περιβάλλον;

Γεννήθηκα στη Λα Πλάτα, μια πόλη σε απόσταση 50 χιλιομέτρων από το Μπουένος Άιρες, στο οποίο μετακόμισα με την οικογένειά μου όταν ήμουν 11 χρονών και όπου έζησα μέχρι τα 63.

Το αποτύπωμα που άφησε αυτή η πόλη πάνω μου είναι ανεξίτηλο. Είναι η πόλη μου, ο τόπος μου σε τούτο τον κόσμο, παρότι ζω εδώ και οχτώ χρόνια στη Βαρκελώνη, στην οποία οδηγήθηκα, χάρη στον έρωτα πάλι.

Υπάρχει μια άλλη πολιτική, που δεν έχει «μολυσματική» διάσταση; Την «οσμίζεστε» στην Αργεντινή τού σήμερα;

Η πολιτική είναι ο μοναδικός τρόπος για να μεταμορφωθεί η κοινωνία.

Εν τούτοις, η σημερινή πολιτική τάξη σε όλες τις χώρες του κόσμου δεν έχει καμία πολιτική θέληση να μεταμορφώσει έναν κόσμο στον οποίο η αδικία και η ανισότητα εξυπηρετούν τις οικονομικές δυνάμεις οι οποίες εν κατακλείδι κινούν τα νήματα της πολιτικής.

Ναι, υπάρχει μια μη μολυσματική διάσταση στην παγκόσμια πολιτική, αλλά δεν την οσμίζομαι πια, το μόνο που μυρίζω είναι η ανυπόφορη μπόχα της διαφθοράς.

Το δυστοπικό πιο πρόσφατο μυθιστόρημά σας, Η πόλη της οργής (2021), είναι γραμμένο στη «σκιά» της συνεχιζόμενης «πανδημίας», η συστημική διαχείριση της οποίας επιφέρει ριζική αναδιάρθρωση της ζωής μας επί τα χείρω.

Έχοντας υπάρξει αντάρτης στο παρελθόν, πώς νομίζετε ότι θα μπορούσαμε να απαλλαγούμε από τη σκευωρία των μετρίων που μας καταδυναστεύουν;

Εξακολουθώ να είμαι αντάρτης και αν ήξερα τον τρόπο για να απαλλαγούμε από τη μάστιγα της μετριότητας, θα τον είχα θέσει σε εφαρμογή. Αυτό που χρειάζεται ξεπερνάει τις δικές μου δυνάμεις.

Υπάρχει ανάγκη για μια δραματική αλλαγή που θα μεταμορφώσει την κουλτούρα της κατανάλωσης σε κουλτούρα της γνώσης, ανάγκη να αναμορφώσουμε ριζικά την εκπαίδευση, να πατάξουμε τη διαφθορά και να προχωρήσουμε σε ευρεία ανακατανομή του πλούτου.

Άπαξ και γίνουν όλα αυτά, θα δούμε τι θα κάνουμε με τη μάζα των μετρίων που θα έχουμε έτσι βάλει στο περιθώριο.

Και πόσο σας χαροποιεί η μετάφραση του μυθιστορήματός σας στα ελληνικά από έναν εκδοτικό οίκο ανήσυχο, εκλεκτικό και καλόγουστο;

Πριν από μερικά χρόνια βρέθηκα στην Ελλάδα, καλεσμένος από τον σπουδαίο μου φίλο Πέτρο Μάρκαρη στο Φεστιβάλ ΛΕΑ.

Θυμάμαι πόσο εντυπωσιασμένος ένιωσα όταν, ανοίγοντας το παράθυρο του δωματίου μου στο ξενοδοχείο, αντίκρισα τον Παρθενώνα, να λάμπει σε όλο του το μεγαλείο, πάνω στο απίστευτο γαλάζιο του ελληνικού ουρανού.

Το μνημείο που είχα δει χιλιάδες φορές σε φωτογραφίες και πίνακες βρισκόταν μπροστά μου σε όλη την κολοσσιαία του πραγματικότητα.

Η Ελλάδα είναι η πολιτιστική μητέρα της Δύσης. Οι αρχαίοι Έλληνες περιέγραψαν και αποσαφήνισαν κάθε ανθρώπινο πρόβλημα μια για πάντα.

Το γεγονός ότι τα μυθιστορήματά μου δημοσιεύονται στην Ελλάδα με κάνει να αισθάνομαι τεράστια ευφορία και συνάμα τεράστια ταπεινότητα επειδή οι λέξεις μου φτάνουν στη γη των μεγαλύτερων στοχαστών και φιλοσόφων όλων των εποχών.

Και το ότι αυτό γίνεται μέσω της Carnívora, ενός τόσο εκλεπτυσμένου εκδοτικού οίκου, αποτελεί για μένα το αποκορύφωμα.

Ευχαριστώ θερμά την Ασπασία Καμπύλη, η οποία με το γνώριμο μεράκι της μετέφρασε τις ερωτήσεις μου για τον συγγραφέα στα ισπανικά και τις απαντήσεις του στα ελληνικά.

Το μυθιστόρημα του Ερνέστο Μάγιο Η σκευωρία των μετρίων κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Carnívora σε μετάφραση της Ασπασίας Καμπύλη.