Τρίτη 29 Οκτωβρίου 2019

Goran Radovanović: “Makavejev always was an honest voice from the margin”


Both an homage to the “anarchist” of Yugoslav cinema, the late Dušan Makavejev, and an investigation of a repressive political regime, Goran Radovanović’s The Makavejev Case or Trial in a Movie Theater is a refreshingly multilayered documentary.


We “meet” with the director via Skype ahead of the film’s Greek premiere (5/6 November) during the course of the 60th Thessaloniki International Film Festival (31/10-10/11).


What did Dušan Makavejev mean to you?


When I was young, in the early 70s, I skipped school to watch his films. 


When I first watched Innocence Unprotected (1968), it encouraged me to try to make films. In the communist Yugoslavia everything was cold, grey and boring. The partisan and the “Black Wave” films were too realistic.


It was the first time I perceived film as a game, an illusion- not only thematically, but also in terms of form. Makavejev therefore became my favorite Serbian, ex-Yugoslav director.


And a source of inspiration, as I understand.


A kind of inspiration in the sense of deliberation, of the quest for a new language. That’s why I decided to make this documentary, more as an homage to him, but also as an investigation of the 70s, the period of the so-called “soft” Communism.


After the fall of Yugoslavia, many intellectuals and ordinary people experience the illusion that, under Tito, it had been a dreamlike country and that Slobodan Milošević then fell with a parachute and destroyed everything.


Of course this is not true. Everything was prepared during Titoism. Milošević was just a good pupil of Tito. So, the totalitarian consciousness prevailing under his regime was very important for me to analyze. 


However, what happens nowadays in the Balkans, Europe and the rest of the world is not exactly dreamlike, either.


This is true, but, frankly speaking, in my childhood we had no idea about the relationship between Serbia and Greece. When I first travelled to Greece in 1976 I was shocked, because the people were so warm to me- because I was Serb.


All these religious and historical ties between the two countries that are so fundamental for Serbia nowadays were banned. Nobody could talk about the genocide of Serbs by Croatian fascists, either.

And do we have today? A Croatian state denying that genocide. 



Since you personally knew Makavejev, how come you didn’t choose to interview him on camera for the purpose of this documentary?


Everything had been told, and personally I didn’t feel that I could tell something more. So, I decided to talk objectively through these audio tapes. 


I wanted to make a film about disappearance, about the relativity of existence, something more metaphysical. This was my approach.


Which applied to the vast majority of the rest of the documentary’s characters, besides the sound recordist of the (in)famous screening of W.R.: Mysteries of the Organism back then: they are, for the most part, confronted with what they had said during that occasion.


This has been a stylistic choice, that we don’t need their explanation after 50 years. Of course, those that I didn’t know or were unwilling to participate were shadows. Black shadows on a white screen. This is the essence of the film.


This documentary is more about film as a medium. You have the actors, the stage, the scenography, the props, the camera, the lights. This case is only a motivation. 


I’m also a person who’s against any political or artistic cult, you know. I’m an Orthodox Christian. On the one hand, I think that art is an illusion and on the other that it’s a divine creation. 


I’m not a follower of Makavejev, but I adore him, I adore his work.


Do you think that people like Makavejev, who challenge status quos of every kind, are missing nowadays? And not just in contemporary Serbia.


We are living in a very strange information time, when there is no need to study and learn. Everything is on the Internet. Studying, however, is an experience, not merely a collection of pieces of information.


There are many people who adore Makavejev. This kind of European enfant terrible is much needed nowadays. We need his approach. 


Today there is no Iron Curtain.


There may not be an Iron Curtain anymore, but there are “curtains” and walls worldwide- and not just symbolic ones. 


Different “curtains”, as you pointed out, but not of the same type. Different stereotypes still exist. Regarding Peter Handke, for example. I’m about to make a film focused on him.



If Makavejev was still alive, what do you think that would bother him the most, what would he most intensely criticize?


He was a Communist in this intellectual, modern, surrealistic way. Like Buñuel. He was dreaming about changing humankind. Deep in his soul, he was looking for justice and human development.


At the same time, he was a critical Marxist. The dissolution of Yugoslavia almost killed him emotionally. That’s why he didn’t like what came after. He was a real Yugoslav citizen. 


I remember that he was supporting the people in Sarajevo during the city’s Siege: he was trying to be honest, a truly democratic person. He always was an honest voice from the margin, always taking the side of the marginal people. 


He never asked anything from the authorities, and had a hard life. Nobody offered him to be professor in Serbia, although he had been a professor in Harvard and in many other distinguished universities. 


He was really marginalized and was always acting from the margin. 


More info on Goran Radovanović and his work may be found in his personal website.

Goran Radovanović’s The Makavejev Case or Trial in a Movie Theater will have its Greek premiere within the context of the retrospective of Dušan Makavejev work taking place at the 60th Thessaloniki International Film Festival


The screenings will be held at Makedonikon cinema, Tuesday 5 November, 19:30, and Wednesday 6 November, 13:00, in the presence of the director.

Σάββατο 26 Οκτωβρίου 2019

Ναουάλ Αλ Σααντάουι: «Η συγγραφή είναι σαν την αναπνοή»


Διαυγής και κεφάτη παρά τα 88 της χρόνια, η Ναουάλ Αλ Σααντάουι, η αποκαλούμενη «Σιμόν ντε Μποβουάρ του αραβικού κόσμου», είναι η πιο διακεκριμένη Αιγύπτια φεμινίστρια διανοούμενη και συγγραφέας.


Συνομιλώντας μαζί της με αφορμή τη φετινή κυκλοφορία του εμβληματικού της μυθιστορήματος Φιρντάους στα ελληνικά από τις Εκδόσεις ΔΩΜΑ.


Έχοντας σπουδάσει και ασκήσει την ιατρική από νεαρή ηλικία, ήταν για σας αυτός ένας τρόπος να αντιληφθείτε και να κατανοήσετε τη γυναικεία καταπίεση στην Αίγυπτο;


Nαι, γιατί σπούδασα ιατρική στη διάρκεια της δεκαετίας του ’50 του 20ού αιώνα. Εκείνη την εποχή τη σπουδάζαμε με βάση τα αγγλικά πρότυπα και συγγράμματα.


Ανακάλυψα, λοιπόν, ότι οι γυναίκες ήταν ακρωτηριασμένες λόγω της κλειτοριδεκτομής, ότι καταπιέζονταν ιατρικά, γιατί τότε οι γιατροί δεν κατανοούσαν την αξία της κλειτορίδας.


Σύμφωνα με τη φιλοσοφία των θρησκειών -του Ιουδαϊσμού, του Χριστιανισμού, του Ισλάμ-, όλοι οι αρσενικοί θεοί ακρωτηρίαζαν γυναίκες, προκειμένου να τιμωρήσουν την βιβλική Εύα, την υπαίτια του προπατορικού αμαρτήματος,  για τη γνώση της.


Η τιμωρία της, επομένως, συνίστατο στην αποκοπή της σεξουαλικότητάς της. Εξετάζοντας, λοιπόν, γυναίκες χωρίς κλειτορίδα από διαφορετικές χώρες τρόμαζα και αναστατωνόμουν πολύ, ένιωθα πως υπήρχε κάτι λαθεμένο στην ιατρική επιστήμη.


Εντρυφώντας, κατόπιν, στη λογοτεχνία και τη φιλοσοφία συνειδητοποίησα ότι είναι κι αυτές επηρεασμένες από το αντρικό, πατριαρχικό ταξικό σύστημα. 


Η σύνδεση, άρα, ανάμεσα στην καταπίεση μέσω της επιστήμης και της τέχνης ή της πολιτικής προήλθε από τη σπουδή της ιατρικής.


Πώς εισήλθατε, λοιπόν, στον κόσμο της συγγραφής και της λογοτεχνίας; Προέκυψε από μια εσωτερική ανάγκη;


Ήταν κάτι πολύ φυσικό στην παιδική μου ηλικία, όπως είναι για όλα τα παιδιά. Είχα ένα ημερολόγιο, ένα κρυφό ημερολόγιο, κρυμμένο κάτω από το κρεβάτι μου, έτσι ώστε να μην μπορούν οι γονείς κι οι παππούδες μου να διαβάσουν τι έγραφα!


Όλα τα παιδιά αγαπούν την ποίηση, να γράφουν απομνημονεύματα. Έτσι γεννήθηκα κι εγώ. 


Το συγγραφικό σας ύφος είναι συναρπαστικό: ανησυχαστικό, θυμωμένο, παθιασμένο, τρυφερό. «Ρέει» μέσα από σας με ένα οργανικό τρόπο;


Ναι, με οργανικό τρόπο. Ίσως με ενέπνευσαν τα δημιουργικά γονίδια της προ-γιαγιάς μου (γέλιο) να αυτοεκφραστώ μέσω της γραφής. Είναι κάτι πολύ φυσικό. Για μένα η συγγραφή είναι σαν την αναπνοή. 


Διαβάζοντας, εξάλλου, τα μυθιστορήματά σας τείνω να τα αντιλαμβάνομαι ως ταξίδια μύησης, δομημένα σε στάδια. Τα νιώθετε ως ένα είδος μύησης;


Ακριβώς. Φαίνεται ότι διάβασες τη δουλειά μου πολύ καλά.


Όταν με συναρπάζει η δουλειά κάποιου, «βυθίζομαι» σ’ αυτή. Κι η δικιά σας είχε τέτοια επίδραση πάνω μου.


Αλλά η γλώσσα που χρησιμοποιείς είναι πολύ καλλιτεχνική (γέλιο). Είσαι κι εσύ συγγραφέας;


Ίσως θα ήθελα να γίνω. Προς το παρόν είμαι απλώς ένας δημοσιογράφος ενδιαφερόμενος για πολιτικά και πολιτιστικά ζητήματα.


Πού γεννήθηκες;


Στην Αθήνα.


Άρα διαβάζεις αρχαιοελληνική φιλοσοφία.


Μιας και το αναφέρατε, ποια είναι η σχέση σας με την Ελλάδα- φιλοσοφικά, πολιτικά, ιστορικά;


Πολύ μεγάλη. Δε διαχωρίζω την ελληνική από την αιγυπτιακή φιλοσοφία. Είμαι πολύ συνδεδεμένη με τις θεές στην Ελλάδα και την Αίγυπτο, όπως επίσης και με την Ισπανία.


Είστε εξοικειωμένη και με πιο πρόσφατες περιπτώσεις ποιητών, στοχαστών και συγγραφέων από την Ελλάδα;


Υπάρχουν πολλοί, διαβάζω πολλές μεταφράσεις ελληνικών κειμένων στα αραβικά ή τα αγγλικά. Μελέτησα επίσης τον Λόρκα, τον οποίο και η μητέρα μου αγαπούσε. Σε κάθε περίπτωση, όσοι ζούμε στην περιοχή της Μεσογείου συνδεόμαστε.


Θεωρείστε μία εκ των πλέον διακεκριμένων και ασυμβίβαστων φεμινιστριών διανοουμένων και ακτιβιστριών των τελευταίων δεκαετιών. Πώς αντιλαμβάνεστε το φεμινισμό μέσω από την εξέλιξή του στις μέρες μας σε παγκόσμιο επίπεδο;


Δεν υπάρχει ένας φεμινισμός. Ταξιδεύω σε όλο τον κόσμο -από τις Η.Π.Α. και την Ευρώπη, μέχρι την Ασία και την Αφρική- , και υπάρχουν πολλές μορφές φεμινισμού.


Υπάρχουν πολύ ριζοσπαστικές φεμινίστριες όπως εγώ και άλλες, που αυτοαποκαλούμαστε «ιστορικές σοσιαλίστριες φεμινίστριες», γιατί διαβάζουμε Ιστορία και κατανοούμε τις ρίζες της καταπίεσης των γυναικών.


Είμαστε αντίθετες στον καπιταλισμό, τον ιμπεριαλισμό και την αποικιοκρατία, και ονειρευόμαστε κάποια σοσιαλιστική κοινωνία, όπου δε θα υπάρχει καμία καταπίεση βάσει θρησκείας, τάξης, εθνικότητας ή χρώματος.


Υπάρχουν και φεμινίστριες που είναι μόνο εναντίον των αντρών, ή της πατριαρχίας, ή της ταξικής διαστρωμάτωσης της κοινωνίας, ξέρεις, και διαχωρίζουν τον αγώνα.


Προσωπικά είμαι υπέρ της κατασκευής γεφυρών ανάμεσα σε διαφορετικά ρεύματα ανθρώπινης σκέψης.


Είναι γεγονός ότι ποτέ δε φοβηθήκατε να εκφράσετε τη γνώμη σας ανοιχτά και να πληρώσετε το τίμημα των επιλογών σας- είτε μέσω της δίωξης και της φυλάκισης ή της εξορίας. Σας δυνάμωσαν, σας ωρίμασαν αυτές οι εμπειρίες;


Ναι, ασφαλώς. Δεν υπάρχει δημιουργικότητα χωρίς πόνο. Πρέπει να βιώσουμε τον πόνο, τον εγκλεισμό, ακόμα και την απειλή του θανάτου. Με έχουν απειλήσει με θάνατο.


Κάθε χρόνο τον Οκτώβριο, στα γενέθλιά μου, φονταμενταλιστικά θρησκευτικά κινήματα στην Αίγυπτο διακηρύσσουν το θάνατό μου (γέλιο)! Και κάθε χρόνο την ίδια μέρα δέχομαι τηλεφωνήματα από παντού.


«Είσαι ακόμα ζωντανή;», με ρωτούν. «Διαβάσαμε στα social media πως πέθανες». 


Ακόμα είστε ζωντανή και με το παραπάνω, πάντως! Είναι η καλύτερη τιμωρία γι’ αυτούς, η δημιουργική σας «εκδίκηση». Νιώθετε ότι έχετε συμβάλει στη χειραφέτηση των γυναικών στην Αίγυπτο μέσα από αγώνες τόσων δεκαετιών;


Ασφαλώς. Αυτό εισπράττω από τους νέους ανθρώπους γύρω μου. Δεν πρόκειται απλώς για την υποκειμενική μου αίσθηση. Τα βιβλία μου εκδίδονται εδώ και εξήντα χρόνια σε πολλές γλώσσες ανά τον κόσμο.


Λαμβάνω e-mails από παντού όπου μου γράφουν πως τα βιβλία μου τούς άλλαξαν τη ζωή. Η επίδραση, λοιπόν, είναι σπουδαία. 


Κι η Αίγυπτος; Έχει αλλάξει μετά την Αραβική Άνοιξη;


Με είχε καλωσορίσει στην πλατεία Ταχρίρ ο νεαρόκοσμος και συμμετείχα στην επανάσταση. Σε όλες τις περιόδους της αιγυπτιακής Ιστορίας περιτριγυρίζομαι από επαναστάτες και επαναστάτριες νεαρής ηλικίας. 


Ποτέ, λοιπόν, δεν υπήρξα απομονωμένη- κάτι που επιθυμούσαν οι κυβερνήσεις του Σαντάτ ή του Μουμπάρακ, αλλά δεν το πέτυχαν.


Αισθάνεστε, επομένως, αισιοδοξία για την κατάσταση στην Αίγυπτο προς το παρόν;


Περιορισμένη. Δεν είμαι ρομαντική, ξέρεις, γιατί μελετώ Ιστορία και οικονομία. Εντάσσω την Αίγυπτο σε ένα οικουμενικό πλαίσιο. 


Η Ευρώπη υποφέρει, η Ελλάδα έχει υποφέρει πολύ, και σε πολλά επίπεδα. Η αμερικανική αποικιοκρατία, το γεγονός ότι το Ισραήλ σκοτώνει τους Παλαιστίνιους... ζούμε σε μια ζούγκλα. Πραγματικά.


Ο κόσμος είναι μια ζούγκλα κυριαρχούμενη από τη στρατιωτική εξουσία, το χρήμα και τη λεγόμενη «ελεύθερη αγορά». Η καταπίεση βρίσκεται παντού και υποφέρω από αυτό. Κοίτα το καθεστώς του Τραμπ στις Η.Π.Α. 


Τι σας δίνει ελπίδα στις μέρες μας;


Από την παιδική μου ηλικία η ελπίδα βρίσκεται μέσα μου. Έχω μια διαίσθηση πως το αύριο θα είναι καλύτερο. Ίσως είναι μια ψευδαίσθηση. Ποτέ, όμως,  δε χάνω την ελπίδα. Ποτέ! Και η ελπίδα είναι δύναμη. 


Ακόμα και τώρα που βιώνω μια προσωπική κρίση υγείας -εξαιτίας ιατρικής αμέλειας κόντεψα να χάσω την όρασή μου, αλλά είμαι πλέον καλύτερα-, αυτό που μου δίνει δύναμη είναι η ελπίδα. 


Ελπίζω να μπορέσω να έρθω στην Αθήνα, για να γιορτάσουμε τη μετάφραση της Φιρντάους στα ελληνικά επιτέλους!


Y.Γ.: Πρόσφατα η συγγραφέας υπέστη σοβαρό ατύχημα και αυτή τη στιγμή νοσηλεύεται, σε κακή ψυχολογική κατάσταση, σε νοσοκομείο του Καΐρου. Μαθημένη καθώς είναι στις δυσκολίες, ελπίζω να ξεπεράσει κι αυτή σύντομα.


Ευχαριστώ θερμά την Mona Helmy, κόρη της Nαουάλ Αλ Σααντάουι, χωρίς την πολύτιμη συνδρομή της οποίας η τηλεφωνική συνομιλία δε θα είχε πραγματοποιηθεί.


Το μυθιστόρημα της Nαουάλ Aλ Σααντάουι Φιρντάους κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις ΔΩΜΑ σε μετάφραση Ελένης Καπετανάκη.


Η συνέντευξη πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό Yusra, τεύχος #3 (Οκτώβριος-Νοέμβριος 2019), το οποίο κυκλοφορεί.

Τετάρτη 23 Οκτωβρίου 2019

Τα βασανιστήρια δεν παραγράφονται: Για την υπόθεση της αντιφασιστικής μοτοπορείας της 30/9/2012


Άλλη μια «λαμπρή» σελίδα στην Ιστορία της αστικής «δικαιοσύνης» έγραψε την Τρίτη 22 Οκτωβρίου το Α’ Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθήνας


Με την απόφασή του, που ανακοινώθηκε μετά από πολύωρη διαδικασία, ουσιαστικά απάλλαξε και τους 17 κατηγορούμενους για απλές και επικίνδυνες σωματικές βλάβες, καθώς και βασανιστήρια εναντίον των συμμετεχόντων στην αντιφασιστική μοτοπορεία στον Άγ. Παντελεήμονα στις 30/9/2012, αστυνομικούς.


Η δίκη


Κατά τη χτεσινή δεύτερη και τελευταία συνεδρίαση κατέθεσαν οι υπόλοιποι πολιτικώς ενάγοντες/μάρτυρες κατηγορίας, και κατόπιν απολογήθηκαν οι παρόντες κατηγορούμενοι αστυνομικοί.


Ακολούθησε η εισαγγελική πρόταση, οι αγορεύσεις των συνηγόρων πολιτικής αγωγής και υπεράσπισης και η ανακοίνωση της απόφασης της έδρας


«Οι περισσότεροι ήταν χτυπημένοι. Έβλεπα αίματα στο διάδρομο [του 6ου ορόφου της ΓΑΔΑ]. Υπήρχε κλίμα τρόμου και απειλών. “Είμαστε Χρυσή Αυγή. Θα ‘ρθούμε σπίτια σας να σας σκοτώσουμε”, μας έλεγαν», κατέθεσε η πρώτη μάρτυρας κατηγορίας.


«Όταν ζητούσαμε χαρτομάντιλα, μας το αρνήθηκαν. Ζητούσαμε νερό για τους πιο τραυματισμένους κι επίσης το αρνήθηκαν», συνέχισε.


«Ο κ. Τομπουλίδης [αστυνομικός της ομάδας Δέλτα κατηγορούμενος για βασανιστήρια] μόλις ήρθε με το ένα χέρι κρατούσε το κινητό και με το άλλο χέρι χτυπούσε αδιακρίτως. Σε μένα προσωπικά είχε έρθει αρκετές φορές, με άρπαζε από τα μαλλιά και με χτυπούσε», περιέγραψε.


Κι όλο αυτό για να την υποχρεώσει να σηκώσει το κεφάλι της, προκειμένου να την φωτογραφίσει/βιντεοσκοπήσει. «Για να τα δώσει στη Χρυσή Αυγή», όπως ανέφερε.


«Έχω αναγνωρίσει κι άλλους που δεν είναι σήμερα εδώ. Με αυτούς που ήρθα σε επαφή μπορώ να τους θυμάμαι και δε θα τους ξεχάσω ποτέ. Αυτή η δίκη είναι πολιτική. Μας συλλάβανε και μας βασανίσανε μόνο και μόνο γιατί είμαστε αντιφασίστες», κατέληξε.


Δαλιάνη (συνήγορος πολιτικής αγωγής): Οι συμπεριφορές είχαν διάρκεια, ήταν συντονισμένες;


1η μάρτυρας κατηγορίας: Όλα είχαν διάρκεια.


Δαλιάνη: Είχατε πρόσβαση σε δικηγόρους;


1η μάρτυρας κατηγορίας: Δε μας ενημέρωσαν για τίποτα, δε μας αφήσανε να μιλήσουμε με κανέναν.


Λαδής (συνήγορος πολιτικής αγωγής): Αντλούσαν μια χαρά από το να σας βασανίζουν, να σας εξευτελίζουν;


1η μάρτυρας κατηγορίας: Αντλούσαν μια χαρά. «Δεν πάμε πουθενά γιατί έχουμε πάρτι εδώ», έλεγαν.


Ζαμάνης (συνήγορος υπεράσπισης Τομπουλίδη): Πώς τον αναγνωρίζετε;


1η μάρτυρας κατηγορίας: Δε μου συμβαίνει στη ζωή μου να με χτυπάνε, να με απειλούν και να με βρίζουν. Ανάμεσα στις άλλες απειλές που μου είπε ήταν ότι θα έρθει σπίτι μου και θα με γαμήσει εμένα και το σπίτι μου


Πρόεδρος: Πώς συλληφθήκατε;


2ος Μάρτυρας κατηγορίας: Με εμβόλισε ένα «παπάκι» από αυτά που είχε η ομάδα Δέλτα. Ένιωσα ένα χτύπημα από ένα μηχανάκι στα αριστερά μου και έπεσα. Μας λέγανε: «Τώρα την έχετε πάθει, γιατί η Χρυσή Αυγή θα μάθει τις διευθύνσεις σας».


Πρόεδρος: Τι σας έκανε ακριβώς ο κ. Τομπουλίδης;


2ος μάρτυρας κατηγορίας: Κάποια στιγμή πέρασε μπροστά από όλους, έκανε σχόλια και μου βάρεσε τρία χαστούκια λέγοντας: «Να δούμε αν αντέχεις».


Δαλιάνη: Φοβηθήκατε;


2ος μάρτυρας κατηγορίας: Εκείνη τη στιγμή θεωρούσα ότι θα φάμε κι άλλο ξύλο, ότι δε θα φύγουμε ανέπαφοι.


«Με ρίξανε μηχανάκια της ομάδας Δέλτα. Όταν κατάλαβαν ότι είμαι γυναίκα, αφηνιάσανε», ξεκίνησε την κατάθεσή της η τρίτη μάρτυρας κατηγορίας.


Πρόεδρος: Τι ακριβώς έκανε ο κ. Τομπουλίδης;


3η μάρτυρας κατηγορίας: Μας έφτυνε, με χτυπούσε, βιντεοσκοπούσε με το κινητό του, μας απειλούσε ότι θα δώσει τα στοιχεία μας σε μέλη της Χρυσής Αυγής και θα έρθουν σπίτια μας και θα μας σκοτώσουνε


Πρόεδρος: Τι συναισθήματα σας προκάλεσε όλο αυτό;


3η μάρτυρας κατηγορίας: Προσβολής [και] φόβου, μέχρι πού μπορεί να φτάσει. Ήταν σαν παρανοϊκός με τη συμπεριφορά του.


Ζαμάνης: Σας απεύθυνε κάποιο εξυβριστικό σύνθημα;


3η μάρτυρας κατηγορίας: Ότι θα μας γαμήσει, καριόλες.


Ζαμάνης: Με ποιο χέρι σας χτυπούσε;


3η μάρτυρας κατηγορίας: Και με τα δύο.


Ζαμάνης: Είχε εμπλακεί στη σύλληψή σας;


3η μάρτυρας κατηγορίας: Όχι, εγώ τον είδα μέσα στη ΓΑΔΑ.


Ζαμάνης: Σας γνώριζε;


3η μαρτυρας κατηγορίας: Λόγω πολιτικών πεποιθήσεων ανέπτυξε προσωπικό θέμα


«Όταν φτάσαμε [στη ΓΑΔΑ], τα πράγματα ήταν ήρεμα. Το γεγονός ξεκινάει όταν αρχίζουν να φτάνουν οι ομάδες Δέλτα», επισήμανε ο τέταρτος μάρτυρας κατηγορίας


«Εκεί αρχίζει να δημιουργείται ατμόσφαιρα απειλών και εκφοβισμού. Αντιλαμβανόμουν ότι υπήρχε μεγάλο μένος. Αυτό που βίωσα εκείνη τη στιγμή δεν το έχω ξαναβιώσει στη ζωή μου. Αισθανόμουν ότι απλά θέλω να εξαφανιστώ», συνέχισε.


«Κανείς δε σταμάτησε κανέναν. Υπήρχε πλήθος ανθρώπων που σε εμπαίζανε», συμπλήρωσε.


Όσο για τον Τομπουλίδη: «Σίγουρα ήταν πρωταγωνιστής σε κάποια γεγονότα». 


«Κατευθύνθηκε [ο Τομπουλίδης] κατά κύριο λόγο στις δύο κοπέλες. Με χτύπησε στο αριστερό αυτί. Πήγαινε μπροστά από τον καθένα και χτύπαγε. Δύο φορές με πάτησε στο πόδι», κατέθεσε ο πέμπτος μάρτυρας κατηγορίας.


Εισαγγελέας (Παπαματθαίου): Είχαν κάποιο σκοπό; Σήμερα μου φαίνεται παράλογο.


5ος μάρτυρας κατηγορίας: Εξαρτάται τι κάνεις και σε ποια περίοδο γίνεται. Ήταν σαν να έχουν το ελεύθερο να κάνουν ό,τι θέλουν


«Μας το έλεγαν ξεκάθαρα, είμαστε χρυσαυγίτες», διευκρίνισε ο μάρτυρας.


Λαδής: Φοβηθήκατε;


5ος μάρτυρας κατηγορίας: Φυσικά, δε γίνεται να μη φοβηθείς


Απολογίες κατηγορουμένων


Από το στάδιο της απολογίας των κατηγορούμενων αστυνομικών που κατά τις 30 Σεπτεμβρίου του 2012 υπηρετούσαν σε ομάδες Δέλτα, Άμεσης Δράσης και ΟΠΚΕ θα σταθούμε στην απολογία Τομπουλίδη, τον οποίο όλοι οι μάρτυρες κατηγορίας αναγνώρισαν ως εκ των βασικών αυτουργών των βασανιστηρίων.


Σύμφωνα με την κατάθεσή του, φέρεται να συμμετείχε στην ομάδα Δέλτα που προέβη στη σύλληψη δύο εκ των αντιφασιστών, κατά την οποία φέρεται να τραυματίστηκε στο αριστερό χέρι. 


«14 χρόνια αστυνομικός, η μόνη κατηγορία που έχω είναι αυτή», δήλωσε. 


Πρόεδρος: Πώς ήταν το κλίμα [στη ΓΑΔΑ];


Τομπουλίδης: Ησυχία.


Πρόεδρος: Όταν τελειώσατε [με την κατάθεση], τι κάνατε;


Τομπουλίδης: Έφυγα.


Πρόεδρος: Γιατί σας αναγνωρίζουν όλοι; Ήταν αντιπερισπασμός για τις κατηγορίες που τους αποδόθηκαν;


Τομπουλίδης: Αυτή είναι η τακτική τους.


Πρόεδρος: ΕΔΕ έγινε;


Τομπουλίδης: Δεν προέκυψε κάτι και επιφυλάσσεται για το ποινικό κομμάτι.


Εισαγγελέας: Τους είδατε [τους καταγγέλοντες], όταν πήγατε να δώσετε κατάθεση;


Τομπουλίδης: Ναι


Εισαγγελέας: Ξεκινήσατε διάλογο;


Τομπουλίδης: Όχι.


Εισαγγελέας: Υπήρχε κάποιος να τους επιτηρεί;


Τομπουλίδης: Της ΟΠΚΕ 4-5 άτομα και της Ασφάλειας 2


Εισαγγελική πρόταση


«Αυτό που δεν αποδέχονται οι πολιτισμένες κοινωνίες είναι τα βασανιστήρια», επισήμανε ο εισαγγελέας ξεκινώντας την αγόρευσή του.


«Με έκπληξη άκουσα ότι εδώ λειτούργησαν [αντιφασίστες και αστυνομικοί] σαν ομάδες χούλιγκαν. Απαράδεκτο! Αυτό θέλουμε σαν κοινωνία, σαν νομικός πολιτισμός;», διερωτήθηκε.


«Μου προξενεί εντύπωση ότι καταδεικνύουν έναν. Τον έχουν ξεχωρίσει. Ναι, είναι κατηγορούμενοι για άλλη υπόθεση. Και λοιπόν;», συνέχισε. 


«Το αδίκημα [των βασανιστηρίων] είναι ένα δύσκολο αδίκημα», παρατήρησε.


«Θεωρώ ότι ο κ. Τομπουλίδης τουλάχιστον και έτερα άτομα που δεν κατονομάζονται συμπεριφέρθηκε με απρέπεια, τουλάχιστον ως προς τις κοπέλες. Κρίνω πως τέλεσε τις πράξεις που του αποδίδονται», πρόσθεσε.


«Να κηρυχθεί ένοχος για τη συνολική συμπεριφορά του ως προς τις κοπέλες», πρότεινε.


Ταυτόχρονα πρότεινε την υφ’ όρων παύση της δίωξης εναντίον των υπoλοίπων κατηγορουμένων.


Αγορεύσεις συνηγόρων πολιτικής αγωγής


«Η εισαγγελική πρόταση έρχεται να προτείνει μια ίαση στην έως τώρα προβληματική στάση της Εισαγγελίας», σημείωσε ο συνήγορος πολιτικής αγωγής, Λαδής.


«Η κουλτούρα ατιμωρησίας συνεχίστηκε με την Εισαγγελία μέχρι σήμερα», πρόσθεσε.


«Είναι σαφές ότι αυτοί που κάθονταν εκεί είδαν “πάρτι” και μπήκαν. Δυστυχώς αυτοί δεν κατηγορούνται», επισήμανε.


«Η πρόταση που δε νομίζω ότι μπορεί να προσφέρει ψυχική ειρήνευση στους παθόντες εκείνης της νύχτας είναι πως αυτά που έκανε ο Τομπουλίδης ήταν τουλάχιστον απρέπεια», δήλωσε.


«Δεν ήταν απρεπής, ούτε επέδειξε έλλειψη γαλαντομίας. Ο Τομπουλίδης εκείνο το βράδυ ενσάρκωσε το πιο φρικτό πρόσωπο της κρατικής εξουσίας», κατέληξε ο συνήγορος πολιτικής αγωγής, ζητώντας την ενοχή του κατά το κατηγορητήριο, όπως και των υπολοίπων κατηγορουμένων.


«Η σημερινή πρόταση του εισαγγελέα δεν αποτελεί ίαση των χειρισμών της Εισαγγελίας [και] επιχειρεί να σχετικοποιήσει το ό,τι συνέβη στη ΓΑΔΑ στις 30/9/2012», επισήμανε η έτερη συνήγορος πολιτικής αγωγής, Δαλιάνη.


«Σαφώς [ο Τομπουλίδης] είναι υπαίτιος, αλλά δεν είναι ο μόνος υπαίτιος», πρόσθεσε με νόημα.


«Ποιος μας είπε ότι ο κ. Τομπουλίδης βρισκόταν σε τέτοια ψυχική φόρτιση, για να αλλάξει ο νομικός χαρακτηρισμός των πράξεών του; Κανένας», συμπλήρωσε, ζητώντας την ενοχή του.


«Είναι σωστό απέναντι στους χιλιάδες αστυνομικούς που κάνουν τη δουλειά τους σωστά», παρατήρησε.


Αγορεύσεις συνηγόρων υπεράσπισης


«Ο κ. Τομπουλίδης ήταν αν μη τι άλλο θύμα», δήλωσε ο συνήγορος υπεράσπισής του και συνεργάτης του Θάνου Πλεύρη, Ζαμάνης, ξεκινώντας μια μακρά και διανθισμένη από καφενειακού τύπου αναφορές στο «άβατο» των Εξαρχείων αγόρευση. 


«Το συγκεκριμένο περιστατικό καπηλεύτηκε από το τότε κόμμα της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης [το ΣΥΡΙΖΑ]», επισήμανε.


«Για κακή του τύχη έζησε και βρέθηκε εδώ “κατηγορούμενος”», πρόσθεσε σε δραματικό τόνο, αναφερόμενος στον εντολέα του.


«Ο κ. Τομπουλίδης ουδέποτε χτύπησε, έφτυσε, τράβηξε τα μαλλιά οποιουδήποτε εκ των καταγγελόντων. Υπάρχει μια μεθόδευση κατά του κ. Τομπουλίδη», συμπλήρωσε.


«Ήταν και τραυματίας, και κουρασμένος, και ταλαιπωρημένος. Ήταν ο μοναδικός αστυνομικός που τραυματίστηκε τόσο βαριά. Δεν έγινε το παραμικρό από τον κ. Τομπουλίδη ή τους υπόλοιπους», κατέληξε, ζητώντας την απαλλαγή του. 


Ελάχιστα διήρκεσαν, αντιθέτως, οι αγορεύσεις των υπολοίπων συνηγόρων υπεράσπισης, που δεν πρόσθεσαν κάτι ουσιαστικό, συγκλίνοντας στο αίτημα για απαλλαγή των εντολέων τους.


Η απόφαση


Μετά από σύντομη διάσκεψη, η έδρα ανακοίνωσε την απόφασή της. Συνίστατο στην υφ’ όρων παύση της δίωξης Τομπουλίδη για τα βασανιστήρια κατόπιν νομικού χαρακτηρισμού της πράξης του ως λόγω και έργω εξύβρισης, που έχει παραγραφεί.


Αντιστοίχως απαλλακτική ήταν και για τους υπόλοιπους κατηγορούμενους αστυνομικούς.


Με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον


Η κουλτούρα ατιμωρησίας διαιωνίζεται, η κρατική βία και αυθαιρεσία επιβραβεύονται και ενθαρρύνονται. Οι κινηματικές, κοινωνικές και πολιτικές απαντήσεις παραμένουν το ζητούμενο.