Σύλλας Τζουμέρκας: «Δεν κάνω ταινίες για να με χειροκροτούν όλοι»

Η σταδιακή κατάρρευση του μικρο-μεσοαστικού ονείρου κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών μέσα από την ιστορία της Μαρίας, μιας νεαρής γυναίκας που από στοργική μητέρα, ερωτευμένη σύζυγος κι υπεύθυνη κόρη μεταμορφώνεται σε μια επαναστατημένη ενήλικη, αποφασισμένη να «σαρώσει» ό,τι αγάπησε, βρίσκεται στο επίκεντρο της Έκρηξης, της δεύτερης μεγάλου μήκους ταινίας του Σύλλα Τζουμέρκα. Κουβεντιάζουμε με τον σκηνοθέτη, με αφορμή την έξοδο της δουλειάς του στις αίθουσες από τις 27 Νοεμβρίου.

Η ταινία σου σίγουρα μπορεί να «διαβαστεί» ως μια ματιά στη σταδιακή κατάρρευση του μικρο-μεσοαστικού ονείρου κατά τη διάρκεια της κρίσης των τελευταίων ετών μέσα από μια πολύ συγκεκριμένη αφήγηση, ιστορία και χαρακτήρες. Είναι κάπως έτσι;

Οι ήρωες της ταινίες ανήκουν σε αυτό που λέμε «μεσαία τάξη», λίγο πάνω, λίγο κάτω, κι είναι οι άνθρωποι γύρω μας, οι οποίοι πιέστηκαν πιο πολύ από όλους στο πλαίσιο της τελευταίας πενταετίας-εξαετίας. Είναι οι άνθρωποι, επίσης, επειδή κι εγώ ανήκω σε αυτή την κοινωνική τάξη, που ξέρω πιο καλά, που «πονάω» πιο πολύ, να σου πω την αλήθεια. Από κει και πέρα, για μένα οι ήρωες, ανήκοντας σε αυτή  την κοινωνική τάξη, έρχονται αντιμέτωποι με προκλήσεις και προβλήματα, που δεν έχουν καμία σχέση με όσα αντιμετώπιζαν 10 χρόνια πριν, όταν κάναμε τη «Χώρα προέλευσης». Αυτό είναι το milieu.

Πώς «χτίσατε» το χαρακτήρα της Μαρίας, που είναι ο κεντρικός και δίνει τον εκρηκτικό τόνο στην ταινία; Η Αγγελική η Παπούλια, πέρα από την υποκριτική της δεινότητα, εισέφερε και κάτι στο χαρακτήρα αυτό;

Με την συν-σεναριογράφο την Γιούλα την Μπούνταλη, γράψαμε μια μέρα το μονόλογο που απευθύνει η Μαρία σε ένα γκρουπ γυναικών στο Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Αγίων Αναργύρων κι εκεί καταλάβαμε ότι έχουμε μια ηρωίδα αρκετά αντιφατική, προκλητική, θαρραλέα κι αρκετά ενδιαφέρουσα, ώστε να στηριχτεί μια ολόκληρη ταινία πάνω της. Έναν άνθρωπο που αποφασίζει να δει τη ζωή του χωρίς κανένα συναισθηματισμό και πάρα πολύ «γυμνά». Αυτός ο άνθρωπος μας φάνηκε συναρπαστικός μέσα στην παρούσα συνθήκη και επειδή άγγιζε πολλά θέματα που μας ενδιέφεραν, όπως η σεξουαλικότητα, η μητρότητα και το τέλος μιας φαντασιακής εντύπωσης που έχουμε πολλές φορές για τον εαυτό μας και τη ζωή μας, κι ένα ξύπνημα από ένα νεανικό ασυνείδητο κύλισμα σε διάφορα πράγματα. Έτσι ακολουθήσαμε αυτό τον άνθρωπο και το υπόλοιπο σενάριο «χτίστηκε» γύρω από το συγκεκριμένο μονόλογο.

Δεν υπάρχει ηθοποιός που να μην εισφέρει. Η Αγγελική έφερε στην ταινία όλη της την ευφυία, την καλλιτεχνική δεινότητα, την αντίληψη, την τόλμη, τη φαντασία, τη σωματική της ρώμη- πράγματα, χωρίς τα οποία αυτή η ταινία δε θα μπορούσε να γίνει. Οι ταινίες είναι πολύ ζωντανές, όταν γυρίζονται, πρόκειται για δουλειά με άλλους ανθρώπους.

Σε κάποιο σημείο της ταινίας, ο Κώστας (Μάκης Παπαδημητρίου), ο σύζυγος της Γωγώς (Μαρία Φιλίνη), της αδερφής της Μαρίας, λέει ότι «γίναμε χρυσαυγίτες, γιατί γίναμε νεόπτωχοι». Είναι και δικιά σου πολιτική εκτίμηση;

Θα σου πω ακριβώς τι έγινε. Σχετικά με τους χαρακτήρες της Γωγώς και του Κώστα, πέρασα ένα διάστημα, όταν γράφαμε το σενάριο, και κυρίως όταν κάναμε τις πρόβες, που έμπαινα σε όλα τα sites τους και διάβαζα τα σχόλια κάτω από αναρτήσεις. Επίσης, έμπαινα σε διάλογο με αυτούς τους ανθρώπους και διάβαζα τα κείμενα που δημοσιεύονταν στην επίσημη ιστοσελίδα. Τα περισσότερα που λένε αυτοί οι δύο χαρακτήρες είναι απάνθισμα όσων διάβαζα, τα οποία στη συνέχεια δουλεύαμε με τους ηθοποιούς. Η δική μας δουλειά ήταν να μην κάνουμε κάτι στρατευμένο, επιθετικό, το οποίο δε μου αρέσει στο σινεμά καθόλου, αλλά να τους παρουσιάσουμε ως χαρακτήρες, ανθρώπους, όχι να πατρονάρουμε τους ρόλους, έτσι ώστε να λένε αυτό που θέλουμε πολιτικά. Αυτό προσπαθήσαμε να το αποφύγουμε, όπως ο διάολος το λιβάνι, και νομίζω πως πετύχαμε να φιλοτεχνήσουμε δύο πορτρέτα, τα οποία είναι και διασκεδαστικά, και ταυτόχρονα λένε πολλά για μια νοοτροπία φθόνου και μισαλλοδοξίας κατά βάση, κυρίως φθόνου, και πώς σιγά σιγά διολισθαίνεις σε αυτή και γίνεται η γλώσσα σου.

Είναι εξαιρετικοί ηθοποιοί κι οι δύο.

Είναι παραπάνω από εξαιρετικοί, δεν έχω λόγια γι’ αυτούς. Είναι ιδιοφυείς, ζωντανοί, γεμάτοι φαντασία και πάρα πολύ κέφι!

Η ταινία εστιάζει στην οικογένεια, πάντως, πώς δυσλειτουργεί ή υπολειτουργεί.

Στις ταινίες μου η οικογένεια είναι πολύ παρούσα, αλλά με την έννοια των δεσμών: είναι η συγκεκριμένη οικογένεια που συντίθεται από αυτούς τους ανθρώπους, οι οποίοι κάνουν αυτά τα πράγματα. Όχι η οικογένεια με όμικρον κεφαλαίο. Προσωπικά δε βρίσκω κανένα περιεχόμενο σε αυτό. Αν έχεις μελετήσει λίγο την ψυχολογία των ανθρώπων ή τη δραματουργία, καταλαβαίνεις ότι η οικογένεια με όμικρον κεφαλαίο είναι όρος κενός περιεχομένου. Τα πράγματα είναι πολύ πιο συγκεκριμένα, και πολύ λιγότερο συμβολικά, κατά τη γνώμη μου.

Προσωπικά, πόσο σε βαραίνει η κατάσταση των τελευταίων χρόνων;

Δε νομίζω ότι αφορά κάποιον αυτό, ούτε έχω να πω κάτι για τον εαυτό μου. Γιατί μετά αρχίζει αυτό που αποκαλώ «κρισιάδα». Δε θέλω να συμβάλω με τον τρόπο μου στην κουβέντα περί εισόδου ή εξόδου από την κρίση.

Έχω, πάντως, την αίσθηση ότι αυτή η κρίση έχει θεματολογικά εξελιχθεί σε εξαγώγιμο «προϊόν»- και κινηματογραφικά.

Το σχόλιό σου μου θυμίζει αυτό που λένε σε διάφορους ηθοποιούς ότι «παίζεις τον τάδε, για να πάρεις κάποιο βραβείο». Δεν είναι έτσι. Η Ελλάδα είναι αυτή τη στιγμή μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα χώρα σε παγκόσμιο επίπεδο, για λόγους που όλοι γνωρίζουμε. Όταν, για παράδειγμα, συμβαίνει ένα γεγονός όπως το Columbine, μας ενδιαφέρουν 4-5 ταινίες που έχω ως θέμα το συγκεκριμένο γεγονός, είναι μια μεγάλη παγκόσμια εμπειρία, που «γύρισε σελίδα» στον τρόπο, με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τη νεότητα.

Έχοντας «ταξιδέψει» σε περισσότερα από 20 φεστιβάλ, πώς επικοινωνεί η ταινία σου με τα διαφορετικά κοινά;

Το πιο ενδιαφέρον είναι όταν θα βγει την άνοιξη στις ευρωπαϊκές αίθουσες. Οι ταινίες που κάνω προκαλούν έντονες αντιδράσεις και συγκρούσεις, είτε προς το πολύ καλό, είτε προς το θυμό, αλλά αυτός είναι κι ένας στόχος τους. Δεν κάνω ταινίες για να με χειροκροτούν όλοι. Σε ό,τι αφορά τις αντιδράσεις του κοινού, συμφωνεί, διαφωνεί, θυμώνει- όλα αυτά τα υπέροχα πράγματα που μας συμβαίνουν, όταν πηγαίνουμε στο σινεμά.

Αναγνωρίζει, δηλαδή, τον εαυτό του σε αυτή.

Ή δεν τον αναγνωρίζει. Πάντως, όλες οι μέχρι τώρα αντιδράσεις από το εξωτερικό λένε ότι κάτι που τους αρέσει στην ταινία είναι πως δεν είναι «crisis porn».

Μετά τα φεστιβάλ, προβλέπεται ξεκούραση, ή έχει η ταινία δρόμο ακόμη να διανύσει;

Έχει ακόμη δρόμο. Σιγά σιγά ετοιμάζουμε το καινούριο σενάριο και ξεκινάμε το development με την Μαρία Δρανδάκη. Από κει και πέρα, πρέπει να ακολουθήσω την ταινία για ένα χρόνο ακόμη σίγουρα.

Περισσότερες πληροφορίες για την ταινία βρίσκετε στο επίσημο site http://ablastfilm.com/ και για τον Σύλλα Τζουμέρκα στο http://syllastzoumerkas.com/.

Η Έκρηξη του Σύλλα Τζουμέρκα προβάλλεται στους κινηματογράφους από τις 27 Νοεμβρίου.