"Hannah Arendt": για την ηθική του σκεπτόμενου ανθρώπου

Το πορτρέτο της ασυμβίβαστης και θαρραλέας Γερμανοεβραίας φιλοσόφου Χάνα Άρεντ φιλοτεχνεί στην ταινία Hannah Arendt- Οι ιδέες της άλλαξαν τον κόσμο (2012) η παλαίμαχη φεμινίστρια σκηνοθέτρια Μαργκαρέτε φον Τρότα (Η χαμένη τιμή της Καταρίνα Μπλουμ, Ρόζα Λούξεμπουργκ).

Η ταινία της φον Τρότα, η οποία πρωτοπροβλήθηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Τορόντο, εστιάζει, κυρίως, σε μία συγκεκριμένη περίοδο της ζωής της φιλοσόφου. Το 1961 η Χάνα Άρεντ παρακολουθεί για λογαριασμό του περιοδικού Νew Yorker τη δίκη του διαβόητου ναζί εγκληματία Άντολφ Άιχμαν στην Ιερουσαλήμ. Οι παρατηρήσεις της αρχικά δημοσιεύονται με τη μορφή μιας σειράς άρθρων στο New Yorker, ενώ το 1963 κυκλοφορούν σε βιβλίο με τίτλο Ο Άιχμαν στην Ιερουσαλήμ, έκθεση για την κοινοτοπία του κακού. Τόσο τα άρθρα της, όσο και το διάσημο βιβλίο της, προκαλούν σφοδρές αντιπαραθέσεις αφ’ ενός γιατί παρουσιάζει τον Άιχμαν ως έναν ασήμαντο γραφειοκράτη που ακολουθούσε εντολές, κι όχι ως την ενσάρκωση του απόλυτου κακού, αφ’ ετέρου γιατί θίγει ένα θέμα "ταμπού" για την εποχή: τη συνεργασία τμήματος των εβραϊκών ηγετικών κύκλων με το ναζιστικό καθεστώς.

 Η ταινία της φον Τρότα δεν αποτελεί μια συμβατική βιογραφία της Χάνα Άρεντ, αλλά ούτε και πολιτικό ή φιλοσοφικό δοκίμιο. Πρόκειται για μια λιτή, διεισδυτική, πυκνή και κινηματογραφικά συναρπαστική σπουδή χαρακτήρων, η οποία πετυχαίνει, μέσα σε λιγότερο από δύο ώρες, να μας εισαγάγει στη ζωή και τη σκέψη μιας γενναίας φιλοσόφου, ενθαρρύνοντάς μας, έμμεσα, να αναζητήσουμε τα κείμενά της. Εξαιρετική η Μπάρμπαρα Σούκοβα στον πρωταγωνιστικό ρόλο, αποδίδει με ακρίβεια και εσωτερικότητα τον πολύπτυχο χαρακτήρα της Χάνα Άρεντ.

Μετά την ελληνική της πρεμιέρα τη Δευτέρα 13 Μαΐου στο Ινστιτούτο Γκέτε, η ταινία  Hannah Arendt- Οι ιδέες της άλλαξαν τον κόσμο προβάλλεται από την Πέμπτη 16 Μαΐου στους κινηματογράφους.