Τετάρτη 13 Σεπτεμβρίου 2017

Mohamed Ben Attia: «Είμαι ευαίσθητος σε ένα σινεμά που μου υπενθυμίζει την ανθρωπιά μας»


Γυρισμένη στον απόηχο της Αραβικής Άνοιξης, η Ιστορία του Hedi, το ντεμπούτο μυθοπλασίας του πρωτοεμφανιζόμενου Τυνήσιου σκηνοθέτη Mohamed Ben Attia, είναι μια βαθιά ανθρώπινη ταινία για τη δύσκολη ερωτική σχέση ανάμεσα στον συνεσταλμένο Hedi και την απελευθερωμένη Rim. Το φιλμ απέσπασε 2 βραβεία στην περσινή Μπερλινάλε, καλύτερης πρώτης ταινίας και ανδρικής ερμηνείας (Majd Mastoura), και τη Χρυσή Αθηνά στις 22ες Νύχτες Πρεμιέρας. Συνομιλώντας με τον σκηνοθέτη ενόψει της κυκλοφορίας της ταινίας του στις αίθουσες στις 14 Σεπτεμβρίου.

Επιφανειακά, η Ιστορία του Hedi μοιάζει με μια συνηθισμένη ταινία με έναν συνηθισμένο άνθρωπο ως πρωταγωνιστή, αφηγούμενη μια συνηθισμένη ιστορία κάποιου παγιδευμένου σε ρόλους, οι οποίοι του έχουν επιβληθεί από τις κοινωνικές νόρμες, ώσπου ερωτεύεται. Αυτό που κάνει την ταινία ιδιαίτερη είναι ότι ο πρωταγωνιστής είναι άντρας, όταν οι γυναίκες συνήθως υφίστανται αυτού του είδους την πίεση. Γιατί αποφάσισες να αποτυπώσεις τον πρωταγωνιστή σου έτσι; Και πόσο αντιπροσωπευτικός του μέσου σημερινού Τυνήσιου είναι;

Από καιρό ήθελα να φιλοτεχνήσω το πορτρέτο ενός νέου ανθρώπου, ο οποίος τίθεται ενώπιον της πραγματοποίησης επιλογών στη ζωή του. Η ιδέα είχε, επίσης, να κάνει με το να αφηγηθώ αυτό το δίλημμα μέσω ενός «συνηθισμένου ανθρώπου». Πάντοτε σκεφτόμουν πως αυτή η πλαστή κοινοτοπία εμπεριείχε ασφαλώς ενδιαφέροντα πράγματα προς εξερεύνηση.



Είναι δύσκολο να γενικεύσουμε και να πούμε ότι είναι πολύ αντιπροσωπευτικός μιας ορισμένης νεότητας. Σίγουρα, τα θέματα που θίγονται μπορούν εξίσου να είναι παγκόσμια και να αφορούν σε άλλους πολιτισμούς, αλλά μου φαίνεται σημαντικό να θυμόμαστε πως αυτή είναι η ιστορία του Hedi, ο οποίος κάτω από την πλαστή εικόνα ενός συνηθισμένου νέου κρύβει μια αληθινή ευαισθησία. Το σύμπαν του κόμιξ του το επιβεβαιώνει. Είναι ταυτόχρονα σκοτεινό και ποιητικό, ανακαλώντας τη διττότητα του Hedi, ότι, δηλαδή, πρόκειται για έναν νέο την ίδια στιγμή αφελή και αθώο, αλλά, επίσης, και προικισμένο με ένα πραγματικό ενδιαφέρον και μια αληθινή ευαισθησία.

Από την άλλη, έχουμε την Rim, την πρωταγωνίστρια. Αν και σε καμία περίπτωση δεν είναι «σούπερ-γυναίκα»- σε τελική ανάλυση έχει τις αδυναμίες της και μπορεί να βιώσει θυμό, δυσφορία και αμφιβολίες- είναι, ωστόσο, ένα πιο ελεύθερο πνεύμα, μία περιπλανώμενη, περισσότερο αποφασισμένη, πιο υπεύθυνη για τη ζωή της. Αυτή είναι η συνηθισμένη αναπαράσταση των νεαρών Τυνήσιων γυναικών;

Όπως το επισημαίνεις, η Rim μπορεί να μοιάζει σίγουρη και ελεύθερη, αλλά ορισμένες φορές δυσκολεύεται να αναλάβει την ευθύνη των επιλογών της. Αυτό θα μπορούσε να δικαιολογηθεί από το όχι πάντα καλοπροαίρετο ενδιαφέρον μιας κοινωνίας μάλλον κομφορμιστικής. Η Τυνήσια είναι πολλαπλή κι είναι αυτή η πολυμορφία, η οποία παράγει τον πλούτο της. Φυσικά, υπάρχουν όλο και περισσότερες Rim, γυναίκες που βιώνουν ελεύθερα τη σεξουαλικότητα και τις επαγγελματικές επιλογές τους. Αλλά, όπως προείπα, μερικές φορές η κοινωνία δεν τις ενθαρρύνει προς αυτή την κατεύθυνση.



Μεγάλο μέρος της λεπτότητας και της καυστικότητας του φιλμ οφείλεται στην εκπληκτικά υπαινικτική ερμηνεία του Majd Mastoura. Μίλησέ μου για τη μεταξύ σας συνάντηση και τη συνεργασία σας για τη δημιουργία του χαρακτήρα του Hedi.

Ο Majd είχε εντοπίσει την ανακοίνωσή μας μέσω του Facebook και είχε φυσικά παρουσιαστεί στο casting. Αμέσως είχα αντιληφθεί την ευαισθησία που θα μπορούσε να προσδώσει στο χαρακτήρα. Κι αυτό παρότι είναι διαμετρικά αντίθετος με τον Hedi. Στη ζωή του, ο o Majd μιλάει δυνατά, αγαπάει το χορό και την ποίηση κι εκφράζεται πολύ με τα χέρια του. Το να καναλιζάρουμε αυτή την ενέργεια ήταν η βασική μας πρόκληση. Αλλά, τελικά, δεν ήταν και τόσο δύσκολο, γιατί έβλεπα την επιμονή και την αυστηρότητα του Majd. Αυτό μου δημιούργησε απόλυτη αυτοπεποίθηση. Δουλέψαμε κάθε λεπτό και κάναμε επαναλήψεις μέχρι να καταλήξουμε στη σύνθεση του χαρακτήρα του Hedi.



Η ταινία σου θίγει, επίσης, το ζήτημα της πιθανότητας της προσωπικής αλλαγής στο πλαίσιο μιας μεταβαλλόμενης κοινωνίας, με το πολιτικό στοιχείο κυρίως στο φόντο. Σε ποιο βαθμό και με ποια έννοια έχει αλλάξει η Τυνησία μετά την ανάδυση της Αραβικής Άνοιξης, τι παραμένει το ίδιο και τι χρειάζεται να γίνει, κατά τη γνώμη σου;

Αυτό που έχει αλλάξει είναι η ελευθερία μας να εκφραζόμαστε. Είναι αναντίρρητο, σήμερα μπορούμε στ’ αλήθεια να μιλάμε για τα πάντα. Είναι μια κατάκτηση, την οποία θα είναι δύσκολο να μας πάρουν πίσω.

Αντιθέτως, σε ό,τι αφορά τις πτυχές της οικονομικής κρίσης η νοοτροπία δεν έχει εξελιχθεί πολύ. Αλλά, όπως τόσο καλά το λέει και ο Majd, 6 χρόνια στη ζωή μιας κοινωνίας δεν είναι τίποτα. Πρέπει να είμαστε υπομονετικοί μέχρι μια τέτοια επανάσταση να φτάσει στις παραδόσεις και να συμπορευτεί, έτσι, με την κοινωνική και πολιτιστική επανάσταση που, προς το παρόν, αργεί ακόμα να έρθει.

Αισθάνεσαι την ίδια οικειότητα τόσο στην Τυνησία, όσο και στη Γαλλία, και, αν όχι, ποια είναι η διαφορά;

Είναι αλήθεια πως είμαστε κοντά στη γαλλική κουλτούρα. Αλλά η Τυνησία είναι, εξίσου, μια χώρα πολύ διαφορετική πολιτιστικά. Προσωπικά, είναι η χώρα μου και θεωρώ ότι, παρά τις δυσκολίες που υπομένουμε από μέρα σε μέρα, οι πιθανότητες να υλοποιήσουμε καινούρια πράγματα παραμένουν τεράστιες Αυτή τη στιγμή ζούμε σε ένα αληθινό αναβρασμό κι είναι πολύ συναρπαστικό να μπορείς να συμβάλεις σε τόσους κοινωνικούς και πολιτιστικούς μετασχηματισμούς.



Η εταιρία παραγωγής των αδερφών Νταρντέν Les filmes du fleuve είναι συμπαραγωγός της Ιστορίας του Hedi. Όντως φαίνεται να μοιράζεσαι μια παρόμοια ευαισθησία στην εξερεύνηση των διλημμάτων, της χαράς, της λύπης και των βασάνων του μέσου ανθρώπου. Τι σας έφερε κοντά; Και τι συγκεριμένα εκτιμάς  στην κινηματογραφική τους προσέγγιση;

Αυτό που εκτιμώ περισσότερο είναι το ωμό συναίσθημα, το οποίο αποπνέουν όλες σχεδόν τις ταινίες τους. Αυτό το συναίσθημα είναι απτό σε χειρονομίες της καθημερινής ζωής μερικές φορές ασήμαντες. Είναι αυτή, λοιπόν, η ικανότητά τους να καθιστούν μια τέτοια κοινοτοπία συγκινητική, που με συναρπάζει και με εμπνέει ταυτόχρονα. Ως θεατής είμαι ευαίσθητος σε ένα σινεμά κοντινό στην πραγματικότητά μου, το οποίο μου υπενθυμίζει την ανθρωπιά και τις αδυναμίες μας. Είναι μέσω αυτών των συναισθημάτων που καταλήγουμε να κατανοούμε πράγματα για μας τους ίδιους. Πολύ σεμνά, είναι αυτό το είδος του σύμπαντος προς το οποίο προσπαθώ να προσανατολιστώ.



Το ντεμπούτο σου μυθοπλασίας κέρδισε πολλά βραβεία, ένα από τα οποία υπήρξε και η Χρυσή Αθηνά στις περσινές Νύχτες Πρεμιέρας. Νιώθεις πιο σίγουρος τώρα για το επόμενο βήμα σου, ή αυτή η διαδικασία δημιούργησε μια αυξημένη αίσθηση ευθύνης;

Για να είμαι ειλικρινής, έχω τη δυνατότητα να μη θέτω στον εαυτό μου τέτοιου είδους ερωτήματα. Αμέσως μετά την κυκλοφορία της Ιστορίας του Hedi, ξεκίνησα να γράφω μια καινούρια ιστορία που μου απορροφά πολύ χρόνο. Όταν βυθίζομαι στη συγγραφή, είμαι περισσότερο εντός της ίδιας της δομής, των χαρακτήρων, του σεναρίου, κι αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει πλέον ο χώρος για τέτοιου είδους ερωτήσεις. Προσπαθώ να κάνω τα πράγματα με την ίδια επιθυμία, την ίδια ειλικρίνεια, ελπίζοντας να συνεχίσω έτσι όσο περισσότερο είναι δυνατόν.

Ευχαριστώ θερμά την Lina Chaabane, εκτελεστική παραγωγό της ταινίας, για την πολύτιμη συμβολή της στην πραγματοποίηση της συνέντευξης με τον σκηνοθέτη.

Η ταινία του Mohamed Ben Attia Η ιστορία του Hedi προβάλλεται από τις 14 Σεπτεμβρίου στους κινηματογράφους σε διανομή της StraDa Films.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου