Lee Jeffries: «Χρησιμοποιώ το φως και τη σκιά για να υπογραμμίσω το πνευματικό»

Λογιστής στο επάγγελμα, ο 43χρονος Βρετανός, με καταγωγή από το Bolton, Lee Jeffries εισήλθε θεαματικά στον κόσμο της φωτογραφίας πριν από μερικά χρόνια, μέσω μιας εξαιρετικά στυλιζαρισμένης, στα όρια της θρησκευτικής εικονοποιίας, απεικόνισης άστεγων σε ασπρόμαυρο φιλμ. Κουβεντιάζουμε μαζί του για τη φωτογραφία, τη μοναξιά, τη σχέση του με τους άστεγους, την πίστη και την έννοια της επιτυχίας.

Αν δεν κάνω λάθος, εισήλθες στον κόσμο της φωτογραφίας μέσω μιας εξαιρετικά στυλιζαρισμένης απεικόνισης των άστεγων. Ποιο είναι το εκπαιδευτικό σου υπόβαθρο; Και γιατί διάλεξες τη φωτογραφία ως μέσο καλλιτεχνικής έκφρασης;

Έχω πανεπιστημιακό πτυχίο... αλλά σε εντελώς διαφορετικό πεδίο. Είμαι λογιστής πλήρους απασχόλησης κι η φωτογραφία πάντοτε υπήρξε κάτι που έκανα στο ελεύθερο χρόνο μου και στις διακοπές. Δε νομίζω ότι αποφάσισα συνειδητά να ασχοληθώ με αυτή, ήταν ίσως κάτι, στο οποίο «σκουντούφλησα» 6 χρόνια νωρίτερα ως μέσο επίτευξης ενός σκοπού (φωτογράφιση προϊόντος για μια επιχείρηση που είχα). Μέσα από εκείνη τη διαδικασία ασφαλώς «πυροδοτήθηκε» κάτι δημιουργικό μέσα μου. Ήταν σαν ένα είδος αυτο-αναπαραγωγικού ταξιδιού ανακάλυψης και μάθησης έκτοτε.

Η δουλειά σου κυρίως εστιάζει στους άστεγους. Τι σε ελκύει σε αυτούς, πώς διεξάγεις την έρευνά σου και πώς σχετίζεσαι μαζί τους, πριν και μετά τη φωτογραφική διαδικασία; Είναι απλώς τα «θέματά» σου, ή υπάρχει κάτι βαθύτερο που σας συνδέει;

Για χρόνια πολεμούσα την προσωπική μου μοναξιά. Είναι δύσκολο να το εξηγήσω κι ακόμα δυσκολότερο να το αρθρώσω. Είναι ένα συναίσθημα... κι αυτό κατά κάποιο τρόπο μου επέτρεψε να ταυτιστώ και να συνδεθώ με τους ανθρώπους στο δρόμο. Το να είσαι άστεγος είναι μια «συνθήκη», με την οποία όντως έρχομαι αντιμέτωπος στη φωτογραφία μου, αλλά σε καμία περίπτωση δεν περιορίζεται σε αυτή. Συνδέομαι με «ανθρώπους». Νιώθω την πιο βαθιά συμπάθεια και κατανόηση για ένα συγκεκριμένο «βλέμμα» στα μάτια των αγνώστων. Βλέπω τη μοναξιά των άλλων σαν να ήταν δική μου. Αυτή είναι η αρχική σύνδεση. Οι συνδέσεις οδηγούν σε μια ταύτιση κι έπειτα συνήθως σε μια βαθιά συναισθηματική εμπειρία, βασιζόμενη στην κατανόηση και την ενσυναίσθηση. Πάλι, είναι δύσκολο να το εξηγήσω, αλλά ποτέ δεν είμαι πιο ευτυχισμένος από όταν είμαι στο δρόμο με τις πόρνες... τα πρεζάκια... τους άστεγους. Η πραγματικότητά τους επιτρέπει την πιο ειλικρινή προσωπική σχέση. Ό,τι κάνω, το κάνω για αυτό το λόγο. Οι φωτογραφίες είναι απλώς μια καταγραφή της όλης διαδικασίας...

Όπως έχει σωστά επισημανθεί, το φωτογραφικό σου βλέμμα σε αυτούς τους ανθρώπους θυμίζει, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, θρησκευτική εικονοποιία. Νομίζεις ότι υπάρχει σχέση ανάμεσα στη φωτογραφία και τη θρησκευτική εικονοποιία; Κι αν ναι, τι καθορίζει το βλέμμα σου;

Δεν είναι σύμπτωση. Προσπαθώ να «στριμώχνω» στις φωτογραφίες μου όσο περισσότερες μεταφυσικές ποιότητες είναι δυνατόν. Χρησιμοποιώ το φως και τη σκιά για να υπογραμμίσω το πνευματικό. Όχι μόνο το βρίσκω όμορφο, είναι επίσης και ζήτημα ευαισθησίας μου. Με συναρπάζει η ανθρώπινη τάση για την πίστη. Ξυπνά την περιέργεια μέσα μου, την οποία στη συνέχεια προσπαθώ να εκφράσω μέσα από τις εικόνες μου. Ο συνδυασμός του ανθρώπινου συναισθήματος και της πνευματικότητας είναι, συνεπώς, κάτι που καθορίζει τι είναι αυτό που προσπαθώ να κάνω.

Επιλέγεις να φωτογραφίζεις σε ασπρόμαυρο. Είναι ένας τρόπος να διαφυλάσσεις την αυθεντικότητα των φωτογραφιών σου; Θα σκεφτόσουν να δουλέψεις με έγχρωμο;

Πάντοτε συμπεραίνω ότι, εκτιθέμενος στη φωτογραφία ως παιδί, υποσυνείδητα με επηρέασε να δουλεύω σε ασπρόμαυρο. Μη με παρεξηγείς, ποτέ δε σπούδασα φωτογραφία. Τούτου λεχθέντος, μαθαίνοντας για τους δύο παγκόσμιους πολέμους στο σχολείο όντως με εξέθεσε σε πολλές ασπρόμαυρες εικόνες στρατιωτών. Τα μάτια τους εξακολουθούν σήμερα να λαμπυρίζουν στο μυαλό μου όσο έντονα λαμπύριζαν τότε. Το βλέμμα τους κι η σχέση του με το θάνατο είναι κάτι που μέχρι σήμερα δε με έχει αφήσει. Έχω δουλέψει με έγχρωμο, επομένως δε μου είναι κάτι ξένο. Αισθάνομαι περισσότερο από ευτυχής να δουλεύω και με τα δύο και θα χρησιμοποιήσω το χρώμα, όταν δικαιολογείται, ή όταν προσθέτει κάτι συγκεκριμένο σε μια εικόνα.

Η δουλειά σου προσέλκυσε αξιοσημείωτη παγκόσμια απήχηση κι εκτίμηση, όταν πρωτοκυκλοφόρησε. Θεωρείς τον εαυτό σου «πετυχημένο»; Ποιο είναι, εν πάση περιπτώσει, το προσωπικό σου μέτρο «επιτυχίας»;

Οι φωτογραφίες μου πράγματι έχουν μια κοινωνική διάσταση κι έχω υπάρξει εξαιρετικά τυχερός που είχαν τέτοια απήχηση. Αν με κάποιο τρόπο επηρέασαν θετικά τις μελλοντικές ενέργειες ενός θεατή, τότε ήταν αξιόλογες. Υπό αυτή την έννοια, έχουν υπάρξει πετυχημένες.

Η έκθεση οδήγησε, με την πάροδο του χρόνου, σε κατηγορίες για εκμετάλλευση. Όντως προσπαθώ σκληρά, πολύ σκληρά, να συμπεριφέρομαι δίκαια. Δεν μπορώ να αλλάξω τον τρόπο λειτουργίας του κόσμου κι η εμπορευματικότητα πάντοτε ήταν και πάντα θα είναι ο τρόπος, με τον οποίο γίνονται τα πράγματα. Χωρίς αυτή, τα 25.000 Ευρώ που συγκεντρώσαμε για μια φιλανθρωπική οργάνωση για άστεγους στο Παρίσι δε θα ήταν δυνατά. Υπάρχουν κι άλλες περιπτώσεις, κατά τις οποίες οι φωτογραφίες χρησιμοποιήθηκαν θετικά προς όφελος των άλλων.

Σε μια εποχή, κατά την οποία ο «εκδημοκρατισμός» της φωτογραφικής διαδικασίας μέσω της διαθεσιμότητας πληθώρας τεχνικών μέσων, από κινητά τηλέφωνα μέχρι υψηλού επιπέδου ψηφιακές μηχανές, πόσο δύσκολο είναι να αναδυθεί ένα αυθεντικό ταλέντο και να γίνει γνωστό;

Πιθανότατα θα όριζα το ταλέντο ως κάτι το μοναδικό Αν ένας φωτογράφος είναι μοναδικός, βάζει όλη του την καρδιά στη διαδικασία κι έχει πολλή τύχη, τότε πραγματικά πιστεύω ότι οι φωτογραφίες του θα ξεχωρίσουν από τις υπόλοιπες. Ο εκδημοκρατισμός της φωτογραφικής διαδικασίας συνηθέστερα ενθαρρύνει τη μίμηση, και το να προσπαθείς να αντιγράψεις όσους είναι μοναδικοί δεν είναι η παρακαμπτήριος για να γίνεις «διάσημος», όπως πολλοί νομίζουν.

Ποιο είναι το επόμενο βήμα σου;

Να ξαναγυρίσω στο δρόμο. Να αναπνεύσω τον αέρα, να μυρίσω τις μυρωδιές... να συναντήσω και να αγγίξω τους ανθρώπους, Είμαι ευτυχισμένος, όταν το κάνω αυτό.

 

Το προσωπικό site του Lee Jeffries είναι http://leejeffries.500px.com/