Carlos Zanón: «Ένας συγγραφέας “σκοντάφτει” πάνω στην αλήθεια των χαρακτήρων»

 

Ο Πέπε Καρβάλιο, ένας από τους μυθικούς επιθεωρητές του μεσογειακού νουάρ, «αναγεννιέται», επικαιροποιείται και πολιτικοποιείται στο πυκνό και λαβυρινθώδες μυθιστόρημα του Ισπανού συγγραφέα Carlos Zanón Κρίση ταυτότητας.

Μια συζήτηση με τον συγγραφέα με αφορμή την πρόσφατη κυκλοφορία του βιβλίου στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο.

Μυθιστοριογράφος, ποιητής, κριτικός λογοτεχνίας, δικηγόρος: όντως φαίνεται να είσαι αναγεννησιακός άνθρωπος.

Εμπλουτίζουν αυτά τα διαφορετικά «νήματα» της ταυτότητάς σου την κατανόηση από πλευράς σου της ανθρώπινης κατάστασης, καθιστώντας σε έτσι πιο συμπονετικό συγγραφέα;

Ένας συγγραφέας «σκοντάφτει» πάνω στην αλήθεια των χαρακτήρων, των πράξεών τους. Αυτό αποκαλύπτει ό,τι είναι κρυμμένο, τις διασυνδέσεις κάτω από τη μυθοπλασία. Δεν ξέρεις τίποτα όταν ξεκινάς να γράφεις.

Η ενσυναίσθηση, οι δυνατότητες, οι ανοιχτοί δρόμοι είναι καλή για τη μυθοπλασία.

Και μιας κι αναφέρω τη συγγραφή, την αντιλαμβάνεσαι ως μια ψυχική, διανοητική περιπέτεια;

Ναι, πιστεύω στη λογοτεχνία ως μια εμπειρία. Είναι μια συνειδητή πράξη μέσα στην οποία το ασυνείδητο πάντα «τρυπώνει». Το να γράφεις λογοτεχνία έχει πολλά επίπεδα κατανόησης. Ως αναγνώστης, μού αρέσει να μη μου φέρονται σαν εξάχρονο παιδί.

Το Κρίση ταυτότητας: Η νέα περιπέτεια του Πέπε Καρβάλιο πιο συγκεκριμένα, το πρόσφατα μεταφρασμένο στα ελληνικά μυθιστόρημά σου, είναι ένα πυκνό και λαβυρινθώδες «μεσογειακό» νουάρ.

Υποθέτοντας πως αυτό το υπο-είδος πράγματι υπάρχει, ποια, κατά τη γνώμη σου, είναι τα χαρακτηριστικά που το προσδιορίζουν;

Κάθε χώρα ή γεωγραφικό περιβάλλον ζει, πεθαίνει και σκοτώνει με έναν ορισμένο τρόπο. Η μοναξιά στο Λος Άντζελες δεν είναι η ίδια με εκείνη στη Βαρκελώνη. Ούτε και το κλίμα ή η οικογένεια ή κοινωνική δομή...

Οι Έλληνες, οι Ιταλοί, οι Ισπανοί έχουν μια παρόμοια οπτική για τη ζωή. Η βία μας είναι παρόμοια, επίσης.

Ο ίδιος ο Καρβάλιο είναι ένας μυθοπλαστικός χαρακτήρας σχεδόν μυθικών διαστάσεων στους λογοτεχνικούς κύκλους, και «ανασταίνεται» τολμηρά σ’ αυτό το μυθιστόρημα ως ένα άτομο με πολλαπλά ζητήματα ταυτότητας.

Έχεις υπάρξει θαυμαστής τόσο του Μονταλμπάν όσο και του «αυθεντικού» Καρβάλιο;

Προφανώς. Το στιλ δεν είναι παρόμοιο και η δουλειά του Μανουέλ Βάθκεθ Μονταλμπάν είναι εξαιρετικά πολύπλευρη. Ήταν και είναι είναι ένας ουσιαστικός συγγραφέας για την ισπανική λογοτεχνία του τέλους του 20^ού αιώνα.

Ποιες ήταν οι σοβαρές προκλήσεις που αντιμετώπισες στην προσπάθειά σου να «μετενσαρκώσεις» τον Καρβάλιο;

Από τεχνικής άποψης, το να λύσω την ηλικία του Πέπε Καρβάλιο και να συμπεριφέρεται με έναν πιο σύγχρονο τρόπο.

Σε ένα πιο λογοτεχνικό επίπεδο, το να μη χάσω την ταυτότητά μου ως συγγραφέας και, την ίδια στιγμή, οι άνθρωποι να αναγνωρίζουν τον Πέπε Καρβάλιο.

Η πλοκή του μυθιστορήματος, ή οι διάφορες επιμέρους πλοκές, φαίνεται πρωτίστως να λειτουργούν ως ένα πρόσχημα, ένας «καμβάς» όπου κυρίως το ταραγμένο σύμπαν του Καρβάλιο σταδιακά ξεδιπλώνεται.

Αυτή είναι η γενική προσέγγισή σου στη σύνθεση μιας πλοκής;

Οι πλοκές δεν έχουν σημασία, δεν είναι σχετικές. Δεν είναι όλοι Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον. Σε κάποιον αρέσει ένας συγγραφέας για τον τρόπο με τον οποίο αφηγείται κάτι, όχι γι’ αυτό που αφηγείται.

Το Κρίση ταυτότητας τοποθετείται ξεκάθαρα στο πλαίσιο της σύγχρονης Καταλονίας που, με τη σειρά της, αντιμετωπίζει τη δικιά της κρίση ταυτότητας ενόψει του κρίσιμου δημοψηφίσματος του 2017.

Πώς έχει έκτοτε εξελιχθεί η κοινωνικο-πολιτική κατάσταση στην περιοχή; 

Η κατάσταση είναι στάσιμη. Υπήρξε μια συμφορά για όλη την κοινωνία και, όπως στον υπόλοιπο κόσμο, οι απόψεις έχουν πολωθεί και έχει ανοίξει η πόρτα σε επικίνδυνες πολιτικές επιλογές.

Είναι η σχέση σου με τη Βαρκελώνη τόσο έντονη όσο του Καρβάλιο; Λειτουργεί συχνά ως η πηγή έμπνευσής σου;

Νομίζω ότι όχι. Ο Καρβάλιο και ο Μανουέλ Βάθκεθ Μονταλμπάν είχαν μια συναισθηματική νοσταλγία που προσπάθησα να διατηρήσω, αλλά που δεν είναι δικιά μου.

Η Βαρκελώνη είναι μια εξαιρετικά λογοτεχνική πόλη, που την έχουν φανταστεί σε μεγάλο βαθμό πολλοί συγγραφείς, ένας τόπος ελπίδων και ονείρων.

Μπαίνεις στον πειρασμό να συνεχίσεις τη μυθοπλαστική εξερεύνηση του «αναστημένου» Καρβάλιο σε ένα «σίκουελ» ή ήταν αυτό το μυθιστόρημα όντως κάτι μοναδικό;

Δεν ξέρω!

Ή υπάρχει περίπτωση το επόμενο μυθιστόρημά σου να εκτυλίσσεται στη χτυπημένη από την πανδημία Βαρκελώνη;

Όχι, σε παρακαλώ! Πρέπει να προσπαθήσουμε να μην πέσουμε σ’ αυτό το θέμα.

Το μυθιστόρημα του Carlos Zanón Κρίση ταυτότητας: Η νέα περιπέτεια του Πέπε Καρβάλιο κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο σε μετάφραση της Βασιλικής Κνήτου.