Τρίτη 30 Ιουνίου 2015

Shirley Collins: “I just love English music - it’s in my soul!”


As a musically inexperienced teenager 22 years ago, I was introduced to the wonders of British folk music, through a -then- totally unknown to me female singer with a haunting, mesmerizing voice: the singer was Shirley Collins and the extraordinary LP I’ve come to primarily associate innovative British folk music with was Folk Roots New Routes, a collaboration with Davy Graham. When I was in London for post-graduate studies some 10 years ago, Shirley Collins even had the courtesy, with a soulful glow on her face, to sign a copy of her Heroes in Love EP for me, after one of the reading sessions of her fascinating book America over the water. On the occasion of her upcoming 80th birthday and in expectation of the publication of her second book and the release of the biographical documentary The Ballad of Shirley Collins in 2016, I had the honor and the pleasure to conduct the following conversation with her through e-mail.

In an interview with Maggie Holland of Folk Roots back in November 1988, you’ve stated that you “grew up in a family of people who were ardent socialists and ardent lovers of the arts”, most notably your mother, Aunt Grace and your uncle Fred Ball. Did they encourage you to get involved with the arts and, eventually, take up singing, or did it just emerge naturally?

My sister Dolly and I were always encouraged to read, to listen to music and to sing. Dolly had piano lessons and she always wanted to be a composer, and I wanted to be a singer. This is what we both hoped for. And yes, somehow it emerged and happened naturally - but with a lot of hard work!

Arvo Pärt, the famous Estonian composer of classical and sacred music, once said that “the human voice is the most perfect instrument of all”. Do you agree? Were you properly trained as a singer, or do you simply sing as you speak, as you have so eloquently put it?

I suppose I agree with what Arvo Pärt said, but I also think that the human voice is enhanced when it is accompanied and when the harmonies are right. And no, I never trained as a singer. Folk music sounds best to me when sung with your natural voice and your local accent, otherwise it sounds false.

In your fascinating book America over the water you delve into the music and songs collecting trip with Alan Lomax in the US in 1959. How did you two meet back then, how did your artistic relationship evolve over time and which are you most enduring memories of that trip, more than half a century later?

I first met Alan in London around 1955 at a party that the singer Ewan MacColl gave for Alan, who had returned to London from collecting traditional folk music in Spain and Italy. I’m not sure that our “artistic relationship” did evolve! Alan did not approve of the recordings I made with Davy Graham, or with early music instruments or even with Dolly’s arrangements. There were a lot of things we didn’t agree about!

My most enduring memories of that trip?  Because I wrote a book about it, and still give a show called America over the water, all of it stays fresh in my mind. It’s the wonderful ordinary people and their songs - just being there at the right time. The two people (and their music) that I loved best? Almeda Riddle, the Arkansas mountain singer, and Fred McDowell and his Mississippi blues. I can still see him at the end of his day’s work picking cotton, walking into the clearing in Como, Mississippi, dressed in his denim overalls and carrying a guitar. I have a photograph of him on the wall of my study.

 
As a musically inexperienced teenager 22 years ago, I was introduced to British folk music and your singing through your collaboration with Davy Graham on the seminal Folk Roots New Routes LP, one of the most adventurous works ever committed to vinyl. Would you like to elaborate on this creative partnership? Were you aware at the time, even subconsciously, that you were creating something indeed groundbreaking, as the title of the LP suggested?

This collaboration was suggested by my then husband, Austin John Marshall. We must have known that it was going to be different from what else was happening in folk music at the time, and later realized that it was indeed “groundbreaking”. Davy was a genius! And he added a new dimension to the songs, without detracting from them or making them lose their identity.

In the liner notes of the sublime Power of the true love knot LP from 1968, another one of my favorites, you write that its theme is “the idea of true love as a power outside society's control”. How powerful has true love been in your life, if I am allowed to ask?

Oh dear! Love is all-important, the thing (I) we crave most. I was never fortunate enough to find a lasting one so I’ve lived alone for the last many years. Sometimes it saddens me, but I’ve got used to it!

Despite your initial reservations, you ventured into folk rock with No Roses LP, collaborating with a stellar line-up of musicians and singers under the title of the “Albion Country Band”. This collaboration proved artistically successful. How come didn’t you continue into that direction?

No Roses was a one-off. If you tried to repeat it, you wouldn’t succeed. In any case, you need a lot of money to make such an album, and there’s not much money around, where folk music is concerned (not the genuine traditional songs, anyway), so we were fortunate to be able to make just the one No Roses.

You are considered to be one of the cornerstones of British folk revival. Do you think of yourself as a traditional singer, or a revivalist? And what’s the crucial difference between these terms?

I think, because of my age and my working-class origins, I call myself both a traditional singer and a revivalist. And because I learnt a great many of my songs from field recordings of genuine country people, I feel so close to them that I believe I’m a conduit between them and people nowadays, and between then and now. I hope that doesn’t sound too pretentious! These songs and their (mostly rural) working class origins give a voice to the ordinary people, telling of their experience of life and of past social history.

 
You retired from singing shortly after your final LP, to date. A year ago, however, you triumphantly returned on stage, performing two songs in front of a delighted audience. What has changed in the meantime, besides David Tibet’s continuous encouragement and support, which helped you regain your confidence in your voice? Would you try it again sometime?

I love English folk music so much, that, although I stopped singing in public many years ago, I never stopped singing inside my head. David Tibet kept asking me to sing at one of his concerts -even one song- and because over many years he had become such a supporter, and such a good friend, I finally said “Yes, ok!” - and did it!  Then this year on January 31st I sang two songs, along with short readings from my new book (which I’ve nearly finished now) at Wesley Stace’s Cabinet of Wonders in London.  And -with a bit of luck- I’m going to record another album…

The Ballad of Shirley Collins, a feature documentary about your life and art, is currently underway.  Do you feel excited about it- or honored, perhaps?

Well, yes, it is exciting, and yes, it’s an honor, too. I agreed to it because the two filmmakers, Rob Curry and Tim Plester, made such a beautiful film about the Adderbury Morris Side. I know I’m in safe hands, but am fascinated to see how it turns out.

You are also working hard on your new book By the mark on his hand, due for release soon. What is it about?

Please don’t call it that! That won’t be the final title! By the mark on his hand was a working title, the words taken from a Sussex song. It’s autobiographical, it’s about songs (and has a few songs in it), it’s about Sussex, and how important the Sussex landscape is to me, it’s about my own folk heroes and heroines.

Your vinyl LPs and EPs have become increasingly collectible over the years. Did you expect that, when you first started singing? Or does it even matter?

Completely unexpected! Having never made much money from my recordings, it’s a bit maddening to see some of them fetch hundreds of pounds. So someone’s making money - but still not me!!!

Do you still listen to music, be it British folk or otherwise, in search for something special? What delights you the most these days on the musical front?

Yes, I listen to people such as Nic Jones, Barry Dransfield and John Kirkpatrick. I listen to the field recordings we made in America in 1959. I listen to English field recordings. I listen to early music - Monteverdi is my favorite. I listen to Purcell, Vaughan Williams, George Butterworth. I just love English music - it’s in my soul!

Are you at all acquainted with Greek folk music, of the past or the present?

Forgive me - but I’m not…

You are approaching your 80th birthday. Still, you look so fresh and vital- and function likewise, which, to me, is quite astounding! Is there some secret “recipe”?

Thank you! It must be all the honey I eat! And that I love to be out in the countryside and fresh air.

Thank you for the music during all these years!

Thank you, Yannis!

I would like to sincerely thank Polly Marshall for her valuable contribution to the conduction of this interview. And, of course, Shirley Collins for being such an inspiration throughout all these years!

Shirley Collins’ official website is http://www.shirleycollins.co.uk/

The Ballad of Shirley Collins’ official website is http://www.shirleycollinsmovie.com/
Photo credits (top to bottom): Brian Shuel/Collections, Brian Shuel/Collections, Karolina Urbaniak, Andrew Hasson/REX.
 

Πέμπτη 18 Ιουνίου 2015

Μια παρουσίαση των νεοσύστατων ελευθεριακών εκδόσεων «Ναυτίλος» από τη Θεσσαλονίκη



Οι νεοσύστατες εκδόσεις Ναυτίλος από τη Θεσσαλονίκη άνοιξαν «πανιά» μόλις το Μάη που μας πέρασε. Πρόκειται για «ένα συλλογικό εκδοτικό σχήμα ελευθεριακού προσανατολισμού με κινηματικά χαρακτηριστικά», το οποίο προέκυψε «μέσα από τις διαδικασίες της συλλογικότητας Μαύρο & Κόκκινο και τους αγώνες για τον κοινωνικό αναρχισμό, την πανανθρώπινη ελευθερία», μου εξηγεί η διαχειριστική του ομάδα. Πρώτη κυκλοφορία του Ναυτίλου, το βιβλίο του Νίκου Σούζα “Σταμάτα να μιλάς για θάνατο μωρό μου”- Πολιτική και κουλτούρα στο ανταγωνιστικό κίνημα στην Ελλάδα (1974-1998). Περισσότερα για το Ναυτίλο, στην κουβέντα που ακολουθεί.

Πότε και πώς «γεννήθηκε» ο Ναυτίλος, γιατί επιλέχτηκε το συγκεκριμένο όνομα, ποιοι είναι οι «πλοηγοί» του και ποια τα πολιτικά του χαρακτηριστικά;
Οι ελευθεριακές εκδόσεις Ναυτίλος δημιουργήθηκαν μόλις τον περασμένο Μάη στη Θεσσαλονίκη. Αποτελούν ένα συλλογικό εκδοτικό σχήμα ελευθεριακού προσανατολισμού με κινηματικά χαρακτηριστικά. Ο Ναυτίλος αποτελεί ουσιαστικά την ανάγκη έκφρασης ενός συνόλου ανθρώπων- αυτοί είναι και οι ερασιτέχνες «πλοηγοί» του- όπως αυτό προέκυψε μέσα από τις διαδικασίες της συλλογικότητας Μαύρο & Κόκκινο και τους αγώνες για τον κοινωνικό αναρχισμό, την πανανθρώπινη ελευθερία.
 
Το συγκεκριμένο όνομα επιλέχτηκε κυρίως λόγω ενός παλιότερου κοινωνικού κέντρου που λειτουργούσε στην πόλη μας τη δεκαετία του ’90 κι επειδή έχουμε μια «ευαισθησία» σε σχέση με την ανάδειξη της ιστορικότητας του ελευθεριακού κινήματος σε αυτό το νότιο άκρο των Βαλκανίων επιλέξαμε να το επαναφέρουμε στην καθημερινή ζωή των κοινωνικών κινημάτων. Πέρα βέβαια από αυτή τη γενική αναφορά, για τον καθένα από εμάς μπορεί να συμβολίζει και κάτι ξεχωριστό, για κάποιον τον κάπταιν Νέμο του Βερν, ή ίσως μια περικοπή του Ίταλο Καλβίνο.
Αποτελεί μετεξέλιξη ή συνέχεια παρόμοιου προσανατολισμού εκδοτικών εγχειρημάτων στην Ελλάδα; Και πώς σχετίζεται με αυτά;

Κάποιοι από εμάς έχουμε συνεισφέρει παλιότερα και σε άλλα εκδοτικά εγχειρήματα παρόμοιου προσανατολισμού, όμως η σχέση που έχει ο Ναυτίλος με ό,τι έχει προϋπάρξει θέλουμε να είναι πιο βαθιά από αυτή τη συμμετοχή. Θεωρούμε ότι οι ιδέες, η αισθητική, τα νοήματα και οι αξίες που θέλει να μεταφέρει ο Ναυτίλος συνδέονται με ένα πιθανώς αδιόρατο, αλλά πολύ δυνατό, νήμα με τις προηγούμενες απόπειρες διάχυσης της ελευθεριακής κουλτούρας στο κοινωνικό σύνολο. Αναγνωρίζουμε τον κοινωνικό τόπο, την οικειότητα των σκέψεων δεκάδων προηγούμενων ή και σύγχρονων εγχειρημάτων: η Διεθνής Βιβλιοθήκη, η εφημερίδα Άλφα, ή οι Εκδόσεις των Ξένων και η Ευτοπία μπορούν να αναφερθούν ως κάποιες από αυτές. Μας αρέσει να σκεφτόμαστε το Ναυτίλο ως τη νεότερη απόπειρα εμπλουτισμού των ελευθεριακών εντύπων που ήδη μετρά σαράντα χρόνια πορείας.
Ποιες είναι προσδοκίες κι οι στόχοι του;

Ο Ναυτίλος προσδοκά να εξοικειώσει μεγαλύτερα κοινωνικά σύνολα με την εκφορά της σκέψης και τη δράση του ελευθεριακού κινήματος. Ευελπιστεί να καταθέσει με μια συνεπή τακτικότητα κάποιους τίτλους είτε στο αμιγώς πολιτικό πεδίο - δίχως όμως να εξαντλείται σε αυτό- που μπορούν να αναδείξουν το εύρος, τη σημαντικότητα, αλλά και τη χρησιμότητα των αντιεξουσιαστικών αντιλήψεων, της λογοτεχνίας που συνέχει την αισθητική με τα νοήματα που έχει ανάγκη η κοινωνία των από-τα-κάτω. Ακόμη, πολύ πιο απλά, να αναδείξει την ομορφιά της ανθρώπινης δημιουργίας. Οι εκδόσεις μας στοχεύουν μέσω της ενεργής συνεισφοράς τους στην εξέλιξη, την επικαιροποίηση των χειρονομιών ελευθεριακής αντίστασης και την απόδοσή τους σε έντυπη μορφή.  
Αυτές τις μέρες κυκλοφορεί το πρώτο βιβλίο των εκδόσεών σας “Σταμάτα να μιλάς για θάνατο μωρό μου”- Πολιτική και κουλτούρα στο ανταγωνιστικό κίνημα στην Ελλάδα (1974-1998) του Νίκου Σούζα.  Συνιστά μια ψηφίδα στο «μωσαϊκό» της, δυστυχώς, ελλειμματικής κινηματικής, και δη αναρχικής, ιστοριογραφίας;

Τις επόμενες μέρες και μέχρι το τέλος του Ιουνίου το βιβλίο θα υπάρχει στις προθήκες των βιβλιοπωλείων σε όλη την Ελλάδα, όπως επίσης και στα DIY ράφια καταλήψεων, στεκιών και ελεύθερων χώρων που θα εκδηλώσουν ενδιαφέρον να το προμηθευτούν. Κάποιοι το έχουν κάνει ήδη. Η ερώτηση αυτή συνιστά ταυτόχρονα και ενός είδους απάντηση, αφού ακριβώς με αυτή τη σκέψη στο μυαλό επιλέξαμε το βιβλίο του Νίκου να αποτελέσει την πρώτη μας έκδοση. Υπάρχει μια εκκωφαντική σιωπή γύρω από την κινηματική ιστορία, ενώ η αναρχική ιστοριογραφία στην Ελλάδα μπορούμε να πούμε ότι αποτελεί «tabula rasa». Επειδή, λοιπόν, κάποιες φορές η σιωπή «δεν είναι χρυσός», αλλά αντιθέτως μπορεί να υποθάλψει το «τέρας της λήθης», επιλέξαμε να μη «σταθούμε συνένοχοι», αλλά να επιχειρήσουμε να σπάσουμε τη σιωπή. Θεωρούμε ότι, για να πράξεις κάτι τέτοιο και για να πετύχει, πρέπει να είσαι πολύ προσεκτικός και ο καταλληλότερος τρόπος να συμβεί αυτό ήταν η έκδοση της εξαιρετικής μελέτης του Νίκου. Είναι ένα βιβλίο που, οποιοσδήποτε κι αν λάμβανε τον κόπο να το εκδώσει, οι άνθρωποι του κινήματος θα είχαν μόνο κέρδος από την ανάγνωσή του, αφού αναδεικνύει μια πληθώρα ζητημάτων υπό το πρίσμα της ιστορικής τους προέλευσης ως επίδικων ζωντανών διαδικασιών του ανταγωνιστικού κινήματος.
Έχετε κάτι καινούριο στα «σκαριά»;

Ναι, και μάλιστα αρκετά. Κυριαρχεί ένας γενικός ενθουσιασμός στους «πλοηγούς», για να δημιουργηθούν νέα πράγματα. Οι δύο βασικοί άξονες, πάνω στους οποίους θα κινηθούμε το επόμενο διάστημα, θα είναι η συνέχιση της εκδοτικής ενασχόλησης με την ιστορία του αναρχικού κινήματος στην Ελλάδα, όπως επίσης και η θεωρητική επεξεργασία των πολιτικών - και όχι μόνο- προσήμων του κοινωνικού αναρχισμού. Ορισμένες μεταφράσεις σημαντικών ντοκουμέντων, αλλά και μερικές δικές μας συνεισφορές, πιστεύουμε ότι θα καλύψουν την έντυπη δράση μας τον επόμενο χρόνο.

Το βιβλίο του Νίκου Σούζα “Σταμάτα να μιλάς για θάνατο μωρό μου”- Πολιτική και κουλτούρα στο ανταγωνιστικό κίνημα στην Ελλάδα (1974-1998) παρουσιάζεται, μετά το 2ο φεστιβάλ αναρχικού βιβλίου Πάτρας και το 5ο ελευθεριακό φεστιβάλ βιβλίου Θεσσαλονίκης, στο 2ήμερο εκδηλώσεων Μέρες Χημείου ’85- Ο ανατρεπτικός “χώρος” τη δεκαετία του ’80, που διοργανώνεται στην Κατάληψη Πραποπούλου, Προφήτη Ηλία 49, Χαλάνδρι,  την Παρασκευή 19 και το Σάββατο 20 Ιουνίου (http://protovouliaxalandriou.blogspot.gr/2015/06/19-20-2015.html).
Το μπλογκ του Ναυτίλου είναι https://nautilos2015.wordpress.com/

Τρίτη 2 Ιουνίου 2015

Antanas Sutkus: «Δε νιώθω αγάπη για την κοινωνία του “άγριου καπιταλισμού”»


Έχει αποκληθεί, κι όχι άδικα, ο «πατέρας» της λιθουανικής φωτογραφίας, κυρίως χάρις σε μια σειρά εξαιρετικά εκφραστικών, και συχνά μελαγχολικών, ασπρόμαυρων πορτρέτων μπρεσονικού ύφους και ήθους, τραβηγμένων ανάμεσα στα τέλη της δεκαετίας του ’50 και τις αρχές της δεκαετίας του ’70, τα οποία αποτύπωναν την καθημερινότητα των κατοίκων της επαρχιακής (κι όχι μόνο) Λιθουανίας, που δε συμβάδιζε με τη σοβιετική προπαγάνδα της εποχής. Σήμερα, στα 76 του πλέον, ο Antanas Sutkus παραμένει πιο δραστήριος από ποτέ, δουλεύοντας 6 μέρες τη βδομάδα, ταξινομώντας το εκτενές αρχείο του και δεχόμενος προσκλήσεις για συμμετοχή σε εκθέσεις ανά τον κόσμο. Τον αναζητήσαμε και, παρά τον περιορισμένο χρόνο του, μας παραχώρησε τη συνέντευξη που ακολουθεί.
 
 

Έχετε συχνά αποκληθεί ο «πατέρας» ή ο «Όμηρος» της λιθουανικής φωτογραφίας, ή της φωτογραφίας των χωρών της Βαλτικής. Πώς πρωτοαποφασίσατε να ασχοληθείτε με αυτό το αντικείμενο;

Έβγαλα την πρώτη μου φωτογραφία όταν ήμουν 14 χρονών. Αφότου εισήχθην ως φοιτητής στο Πανεπιστήμιο του Βίλνιους, η φωτογραφία εξελίχθηκε στην κύρια απασχόλησή μου, με αφετηρία το 1958-59. Η εποχή μέχρι το 1969 υπήρξε πολύ έντονη σε ό,τι αφορά τη φωτογράφιση των ανθρώπων της Λιθουανίας. Από το 1969 κι εξής ήμουν επικεφαλής μιας ομάδας που ίδρυσε το «Σύνδεσμο Λιθουανών Φωτογράφων Τέχνης», τη μόνη τέτοια οργάνωση στην πρώην Σοβιετική Ένωση. Το Βίλνιους έγινε, κατά κάποιο τρόπο, το κέντρο της φωτογραφίας για τα κράτη της Βαλτικής. Η οργάνωση αποτέλεσε ένα συνδετικό «κρίκο» ανάμεσα στην ανατολικοευρωπαϊκή και τη δυτικοευρωπαϊκή φωτογραφία.
 
 

Όταν κάποιος «χάνεται» στις εικόνες σας, νιώθει ότι ο κύριος στόχος σας ήταν να καταγράψετε και να διατηρήσετε το πέρασμα της ζωής, των ανθρώπων, των συνηθειών και των τοποθεσιών, κυρίως της επαρχιακής Λιθουανίας. Θεωρείτε, λοιπόν, πως εστιάζατε, κυρίως, στη φωτογραφία ντοκουμέντο;

Η φωτογραφία ντοκουμέντο ήταν ένα μέσο για να διαδώσω την εθνική ταυτότητα. Δε σκέφτηκα ποτέ να γίνω ντοκιμαντερίστας ή καλλιτέχνης, ούτε διαχώριζα τις δραστηριότητές μου σε οποιουσδήποτε τομείς.
 
 

Τα παιδιά κυριαρχούν σε πολλές από τις φωτογραφίες σας. Γιατί ενδιαφερόσαστε τόσο έντονα για αυτά; Συνδέεται το γεγονός αυτό με τη σημασία που αποδίδετε στη συγκεκριμένη περίοδο της ανθρώπινης ζωής, γενικότερα; Θα θέλατε να περιγράψετε την παιδική σας ηλικία;

Η παιδική μου ηλικία έσφυζε από αγάπη και καλοσύνη, παρά τη φτώχεια της εποχής. Από νωρίς ενδιαφερόμουν για τη λογοτεχνία. Διάβαζα πολύ. Η περίοδος του πανεπιστημίου ήταν γεμάτη σινεμά, καλλιτεχνικές εκθέσεις και μουσική. Δεν ήταν συνειδητή μου επιλογή να φωτογραφίζω παιδιά. Είναι ανοιχτά κι ειλικρινή. Ενδιαφέρονταν για μένα και την κάμερά μου. Για αυτό υπάρχουν τόσο πολλές φωτογραφίες παιδιών.
 
 

Υπάρχει πολλή μελαγχολία και θλίψη στις φωτογραφίες σας, στα όρια της σιωπηλής απόγνωσης. Σε ποιο βαθμό αυτές ήταν εγγενές στοιχείο των χαρακτήρων σας, της δικιάς σας ψυχοσύνθεσης, ή της «συνάντησης» των δύο;

Βλέποντας τις φωτογραφίες μου σήμερα, πιθανώς κάποιος μπορεί να εντοπίσει κάποια θλίψη και μελαγχολία, αλλά όχι απόγνωση. Η πιο δραστήρια δουλειά μου συντελέστηκε υπό σοβιετική κατοχή. Το βασικότερο που παρατηρούσα στο έθνος μου εκείνη την εποχή ήταν η αξιοπρέπεια. Η σιωπηλή απόγνωση ήταν κάτι που ένιωθα στη δική μου ζωή.
 
 

Δεδομένου ότι η πολιτικά υπαινικτική σας εικονοποιία δεν ήταν συμβατή με τη νόρμα που είχε επιβληθεί από το σοβιετικό καθεστώς, θεωρήθηκε ποτέ η δουλειά σας ανατρεπτική από τις αρχές; Πώς σας αντιμετώπιζαν εκείνη την εποχή;

Δεν ήμουν ο μόνος φωτογράφος στη Λιθουανία που φωτογράφιζε την πραγματικότητα. Οι συνάδελφοί μου κι εγώ δε θα μπορούσαμε να έχουμε δείξει τη δουλειά μας σε εκθέσεις στη Λιθουανία ή το εξωτερικό, αν η λογοκρισία την έβρισκε καταστροφική. Βεβαίως, το μεγαλύτερο μέρος των φωτογραφιών μου ουδέποτε εκτέθηκε όσο υπήρχε το σοβιετικό καθεστώς. Στους κομματικούς ηγέτες πάντοτε άρεσε να μας διδάσκουν «την τέλεια ζωή στη Σοβιετική Ένωση».
 
 

Ποια εντύπωση είχατε σχηματίσει για τον Ζαν-Πολ Σαρτρ και την Σιμόν ντε Μποβουάρ, τους οποίους είχατε την ευκαιρία να συναντήσετε στη Λιθουανία πριν από μισό αιώνα, το 1965;

 Τότε ήμουν 26 χρονών και δε με ήξερε κανείς. Κι ο Ζαν-Πολ Σαρτρ ήταν ήδη νομπελίστας και διάσημος σε όλο τον κόσμο. Εξεπλάγην που μου αφιέρωσε τόσο χρόνο, για να συζητήσουμε σχετικά με την ευρωπαϊκή, τη νοτιοαμερικανική και τη βορειοαμερικανική λογοτεχνία. Ο φιλόσοφος ήταν πολύ ταπεινός κι ευγενικός. Το 1965, προς μεγάλη μου ντροπή, δεν είχα διαβάσει κανένα βιβλίο της Σιμόν ντε Μποβουάρ. Καθώς θυμάμαι, έμοιαζε πολύ έξυπνη και μετριόφρων.
 
 

Έχετε σταματήσει να φωτογραφίζετε ανθρώπους εδώ και πολύ καιρό. Γιατί;

Αυτό συνέβη γιατί οι χαρακτήρες που μου άρεσαν τόσο πολύ έχουν «φύγει». Δε νιώθω αγάπη για την κοινωνία του «άγριου καπιταλισμού». Πιθανόν το όριο της αγάπης μου να έχει ξεπεραστεί. Νομίζω ότι το να βρει ένας καλλιτέχνης τη θέση του σε μια τέτοια κοινωνία είναι κάτι εξαιρετικά περίπλοκο. Μολονότι στη διάρκεια του σοβιετικού καθεστώτος ζούσαμε δύσκολα, αισθανόμασταν μια σιωπηρή ενότητα κι αντίσταση σε αυτό το καθεστώς. Από την άλλη πλευρά, έχω ένα πολύ μεγάλο αρχείο, το οποίο απαιτεί πολλή από την προσοχή μου και δουλειά. Δέχομαι, επίσης, πολλές προτάσεις για εκθέσεις κι άλλα projects, ενώ πριν από μερικές βδομάδες εκδόθηκε ένα καινούριο βιβλίο με φωτογραφίες μου.
 
 

Ο λεγόμενος «υπαρκτός σοσιαλισμός» κατέρρευσε πριν από 26 χρόνια, έχοντας αντικατασταθεί από ένα ανελέητο καπιταλιστικό μοντέλο, στο οποίο προηγουμένως αναφερθήκατε, που σήμερα κυριαρχεί σε όλο σχεδόν τον κόσμο. Πώς βιώσατε την εν λόγω μετάβαση στη Λιθουανία και πώς έχει αλλάξει η λιθουανική κοινωνία στη διάρκεια αυτής της περιόδου;

Το πιο σημαντικό είναι ότι η Λιθουανία έγινε ανεξάρτητη χώρα. Έχουμε τη δική μας γλώσσα και τη δική μας κουλτούρα, που δεν έχουν τίποτε κοινό με το προηγούμενο καθεστώς. Δυστυχώς, νιώθω πως υπάρχει μια τεράστια έλλειψη κοινωνικής ενότητας, που μεγαλώνει. Η Λιθουανία αντιμετωπίζει μεγάλο πρόβλημα με τη μετανάστευση κατοίκων της στο εξωτερικό. Ο ανελέητος καπιταλισμός δημιουργεί πολλά προβλήματα, αλλά, προκειμένου να τα συζητήσουμε, θα πρέπει να οργανώσουμε ξεχωριστή συνέντευξη.
 
 

Τι εξακολουθεί να σας εμπνέει- στην τέχνη, καθώς και στους ανθρώπους;

Κυρίως με εμπνέει ο ανθρωπισμός σε όλες τις πτυχές της ζωής. Αισθάνομαι έμπνευση όταν βλέπω το ταλέντο στην τέχνη- στη φωτογραφία, τη ζωγραφική, τη μουσική, τη λογοτεχνία.

Ευχαριστώ ιδιαιτέρως την Rima Sutkiene, σύζυγο του Antanas Sutkus, η οποία επιμελήθηκε τη μεταφράση των ερωτήσεων στα λιθουανικά και των απαντήσεων στα αγγλικά. Χωρίς την πολύτιμη συμβολή της, η συνομιλία δε θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί.

Το επίσημο site του Antanas Sutkus, το οποίο υπάρχει και σε αγγλική εκδοχή, είναι http://www.antanassutkus.com/

Η φωτογραφία του Antanas Sutkus που συνοδεύει την ανάρτηση είναι του Danas Danulis Macijauskas (http://danulis.com/)