Yulia Matsiy: «Η Ρωσία είναι πολύ ομοφοβική χώρα»

Περιθωριοποιημένοι από την άθεη πλειονότητα της LGBT κοινότητας στη Ρωσία και υφιστάμενοι θεσμικές διακρίσεις από το κράτος κι επιθέσεις από εθνικιστικές ομοφοβικές ομάδες, οι LGBT Χριστιανοί στη Ρωσία συνιστούν μια διπλή μειονότητα. Το ντοκιμαντέρ They hate me in vain- LGBT Christians in today’s Russia της Yulia Matsiy, ανεξάρτητης σκηνοθέτριας ρωσικής καταγωγής, σκιαγραφεί την καθημερινότητά τους. Με αφορμή την προβολή του στα πλαίσια του 8^ου «Outview» Film Festival τη Δευτέρα 19 Μαΐου, συζητάμε με την σκηνοθέτρια.

Θα ήθελες να μου πεις περισσότερα για το εκπαιδευτικό σου υπόβαθρο; Τι σε προσέλκυσε στη δημιουργία ταινιών; Το να είσαι μια ανεξάρτητη δημιουργός κάνει τα πράγματα πιο απαιτητικά και δύσκολα; 

Δεν μπορούσα να πραγματοποιήσω το όνειρό μου να γίνω σκηνοθέτρια όσο ήμουν στη Ρωσία- ήταν υπερβολικά δύσκολο. Ακόμα κι όταν μετακόμισα στην Ιταλία, εξακολουθούσα να νομίζω ότι ήταν αδύνατο για μένα. Έτσι, ξεκίνησα να σπουδάζω στο προπτυχιακό πρόγραμμα Γραφιστικού Σχεδίου στη Νέα Ακαδημία Καλών Τεχνών (ΝΑΒΑ) στο Μιλάνο. Μόνο τότε συνειδητοποίησα πως η υλοποίηση του ονείρου μου ήταν εφικτή στην Ιταλία. Άρχισα, λοιπόν, ένα μεταπτυχιακό πρόγραμμα στον Κινηματογράφο και τα Οπτικά Μέσα, κάνοντας πρακτική σε πολλές και διαφορετικές κινηματογραφικές παραγωγές, ενώ, παράλληλα, σκηνοθέτησα μικρού μήκους ταινίες. Έτσι, πέρυσι γύρισα την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία μου. 

Υπάρχουν πολύ λίγες γυναίκες ανάμεσα στους σκηνοθέτες. Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη. Ο δρόμος για την επιτυχία είναι εξαιρετικά πολύπλοκος, πιο δύσκολος απ’ ότι σε άλλα επαγγέλματα- και το ίδιο το επάγγελμα είναι περίπλοκο. Απαιτούνται «ατσάλινα» νεύρα, φυσική αντοχή, δύναμη θέλησης και τεράστια υπομονή. 

Όχι μόνο αποφάσισες ν’ ασχοληθείς μ’ ένα λεπτό ζήτημα (την καθημερινότητα των LGBT ανθρώπων στη Ρωσία), αλλά και να εστιάσεις στους LGBT Χριστιανούς. Γιατί; Πώς αντιμετωπίζονται τα άτομα αυτά τόσο από κράτος και παρακρατικά στοιχεία, όσο και από την πλειονότητα της LGBT κοινότητας στη Ρωσία;

Είναι ένα ευαίσθητο ζήτημα, το οποίο, όμως, την ίδια στιγμή γνωρίζω. Έχω υπάρξει ακτιβίστρια επί πολλά χρόνια. Οι LGBT Χριστιανοί συνιστούν μια διπλή μειονότητα: αποτελούν υποκείμενα μίσους από την άθεη πλειονότητα της LGBT κοινότητας στη Ρωσία, καθώς κι απ’ τους υπόλοιπους Χριστιανούς. Το ζήτημα της θρησκείας είναι εξαιρετικά σημαντικό για πολλούς. Για τα LGBT άτομα είναι ένα ζόρικο θέμα, που συχνά προκαλεί εσωτερική και κοινωνική σύγκρουση. Είναι κάτι πολύ προσωπικό. Γι’ αυτό αποφάσισα να κάνω μια ταινία για το συγκεκριμένο κομμάτι της LGBT κοινότητας. 

Πώς θα περιέγραφες τη ρωσική κοινωνία; Σε ποιο βαθμό είναι ομοφοβική και δυσανεκτική; 

Η Ρωσία είναι γενικά πολύ ομοφοβική κι η κατάσταση επιδεινώνεται. Υπάρχουν βίαιες ομάδες, όπως η «Κάντε κατάληψη στους παιδόφιλους», οι οποίες προσποιούνται ότι μάχονται την παιδοφιλία, αλλά στην πραγματικότητα κατηγορούν τους ομοφυλόφιλους γι’ αυτό το έγκλημα, προκειμένου να νομιμοποιήσουν τη βία εναντίον τους. Το να κακολογείς ομοφυλόφιλους έχει εξελιχθεί σε μια ιδιαίτερα αγαπητή ασχολία. Πρόσφατα, το ίδιο άρχισε να ισχύει και για τa διεμφυλικά άτομα. Αλλά η Ρωσία είναι αχανής. Υπάρχουν και άνθρωποι, οι οποίοι δε συμμερίζονται τις ομοφοβικές αντιλήψεις. 

Βιώνουν τα μέλη της LGBT κοινότητας των Χριστιανών ότι υπάρχει μια αντίφαση ανάμεσα στις επιταγές της πίστης τους και το σεξουαλικό τους προσανατολισμό; 

Πρόκειται όντως για προσανατολισμό, όχι για επιλογή. Κι η πίστη, πάντως, δεν αφορά σε πολλούς- είναι κι αυτή ένα κάλεσμα. Η ανάγνωση κι η ερμηνεία της Βίβλου συχνά οδηγούν σε αντιπαράθεση. Υπάρχουν, ωστόσο, ορισμένες εκκλησίες και θεολόγοι που ισχυρίζονται πως ο Θεός δεν καταδικάζει την ομοφυλοφιλία στον κόσμο. Η ακόλαστη συμπεριφορά, ομοφυλοφιλική ή ετεροφυλοφιλική, μπορεί ν’ αποτελεί αντικείμενο κριτικής, όχι, όμως, η αγάπη κι η έκφρασή της. Δεν το γνωρίζουν όλοι αυτό. Αλλά ανάμεσα στους LGBT Χριστιανούς το πνεύμα της αγάπης και της υποστήριξης είναι έντονο. Οι άνθρωποι που συνάντησα στη Ρωσία και την Ουκρανία είναι υπέροχοι, γεμάτοι αγάπη κι ευγένεια, άνθρωποι με εσωτερική αρμονία, «οπλισμένοι» με τη δύναμη της πνευματικής γνώσης. Το κουράγιο τους είναι αξιοθαύμαστο.

Αντιμετώπισες δυσκολίες ή κινδύνους κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων είτε από την πλευρά της κυβέρνησης, ή από μέλη εθνικιστικών ομάδων;

Προσωπικά όχι. Υπήρχε, όμως, ένα κλίμα παράνοιας και φόβου στον αέρα. Έτσι, όταν έκανα μια ταινία στη Μόσχα, όλα τα ρωσικά Μ.Μ.Ε. ενημέρωναν ότι επίκειτο η σύλληψη μιας ομάδας Ολλανδών κινηματογραφιστών. Έκαναν το ίδιο πράγμα μ’ εμένα- μια ταινία για τη ρωσική LGBT κοινότητα. Το υλικό τους κατασχέθηκε και διαγράφηκε κι οι ίδιοι απελάθηκαν στις χώρες τους. Υπήρξα πιο τυχερή.

Ποιος είναι ο στόχος του ντοκιμαντέρ σου; Να διαφωτίσει, να πληροφορήσει, να προωθήσει μια συζήτηση, να προκαλέσει; Θα προβληθεί ποτέ δημοσίως στη Ρωσία; 

Δεν έχει προβληθεί στη Ρωσία ακόμη. Κάτι τέτοιο μπορεί να προκαλέσει προβλήματα σε κάποιους από τους ανθρώπους που εμφανίζονται. Από νομικής άποψης μπορώ να διοργανώσω την προβολή, αλλά το ζήτημα είναι ο ανθρώπινος παράγοντας, όχι τα ντοκουμέντα. Ελπίζω ότι κάποια μέρα, όταν η κατάσταση στη Ρωσία είναι διαφορετική, να μπορέσω να δείξω την ταινία.

Θα παρουσιάσεις την ταινία σου στα πλαίσια του Φεστιβάλ «Outview» στην Αθήνα. Τι ξέρεις για τον ελληνικό κινηματογράφο;

Όχι πολλά, ελπίζω να μάθω περισσότερα κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ. Θα είναι, επίσης, το πρώτο μου ταξίδι στην Ελλάδα.

Το ντοκιμαντέρ της Yulia Matsiy They hate me in vain- LGBT Christians in today’s Russia προβάλλεται τη Δευτέρα 19 Μαΐου, 22:30, στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος (Ιερά Οδός 48 & Μεγάλου Αλεξάνδρου 134-36), αίθουσα 2, στα πλαίσια του 8^ου «Outview» Athens Queer Film Festival. Το πλήρες πρόγραμμα του Φεστιβάλ βρίσκεται στο http://www.outview.gr/ . Το μπλογκ του ντοκιμαντέρ είναι http://invanomiodiano.wordpress.com/english/ .