Ταλάλ Ντέρκι: «Έμαθα κινηματογράφο στα σοκάκια της Αθήνας»

Γυρισμένο ανάμεσα στο 2011 και το 2013, το βραβευμένο στο φετινό Φεστιβάλ του Sundance ντοκιμαντέρ του Σύρου σκηνοθέτη Ταλάλ Ντέρκι Επιστροφή στη Χομς αποτελεί ένα συγκλονιστικό οδοιπορικό στη ρημαγμένη πόλη Χομς της δυτικής Συρίας, η οποία τελεί υπό πολιορκία από τις δυνάμεις του καθεστώτος του Άσαντ εδώ και μία τριετία. Ταυτόχρονα, συνιστά το πορτραίτο δύο νεαρών επαναστατών και κατοίκων της περιοχής, του χαρισματικού 19χρονου Μπασέτ, τερματοφύλακα στην εθνική ομάδα της Συρίας και δημοφιλούς τραγουδιστή επαναστατικών τραγουδιών, και του 24χρονου Οσάμα, ακτιβιστή δημοσιογράφου, οι οποίοι σταδιακά μετατρέπονται από ειρηνιστές σε ένοπλους αντάρτες. Λίγες μέρες πριν την πανελλήνια πρεμιέρα του ντοκιμαντέρ στα πλαίσια του 16ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (Τετάρτη 19 Μαρτίου, κινηματογράφος «Ολύμπιον», 20:30), συζητάμε με τον Ταλάλ Ντέρκι.

Γιατί διάλεξες αυτούς τους δύο ανθρώπους ως κύριους «ήρωες» του ντοκιμαντέρ σου; Θα μπορούσες να μου πεις κάτι περισσότερο γι' αυτούς; Πού βρίσκονται τώρα;

Επέλεξα τον Μπασέτ και τον Οσάμα μετά από μακρά έρευνα. Όσον αφορά τον Οσάμα, είναι ακτιβιστής όπως κι εγώ και μοιραζόμαστε την ίδια στάση ζωής. Ο Μπασέτ είναι υπέροχος, περιτριγυρισμένος από πολλούς φίλους του που τον υποστηρίζουν. Είναι πολύ δημοφιλής. Στην πραγματικότητα οι δυο τους είναι φίλοι. Ο Μπασέτ τραγουδά και ο Οσάμα κινηματογραφεί τις διαδηλώσεις και τις ανεβάζει στο διαδίκτυο, μέχρι που η κατάσταση ξαφνικά αλλάζει, όταν ο Οσάμα συλλαμβάνεται το 2012 και μέχρι σήμερα τίποτε δεν είναι γνωστό γι' αυτόν. Ο Μπασέτ εξακολουθεί να ζει στην υπό πολιορκία Χομς.

Υπήρξαν στιγμές στη διάρκεια των γυρισμάτων, κατά τις οποίες διατρέξατε πραγματικά σοβαρό κίνδυνο;

Η κατάσταση ήταν περισσότερο επικίνδυνη πριν μετακομίσει ο Μπασέτ στη Χομς κι έπρεπε να μετακινούμαι από εδώ κι από κει, προκειμένου να τον βρω. Βρισκόμουν κοντά στο θάνατο επί 11 ώρες. Έπειτα επέστρεψα στο Λίβανο κι έμεινα, αισθανόμενος μερικές φορές αναστατωμένος για μία εβδομάδα, ίσως και περισσότερο.

Ποια είναι η τρέχουσα πολιτική κατάσταση,τόσο στη Συρία, όσο και στη Χομς και πώς πιστεύεις ότι μπορεί να βελτιωθεί;

Εδώ και τρία χρόνια, η κατάσταση στη Χομς είναι εξαιρετικά κακή. Οι δυνάμεις του Άσαντ ανά πάσα στιγμή μπορεί να προβούν σε σφαγή πολιτών. Γίνονται άγριες μάχες σε πολλές περιοχές της Συρίας και σε πολλά μέτωπα- τόσο ανάμεσα στους επαναστάτες και τις δυνάμεις του καθεστώτος, όσο και στις δυνάμεις του Άσαντ και την Αλ-Κάιντα. Η πολιτική απάντηση δεν είναι ακόμη γνωστή, ούτε καθορισμένη, και κανείς δεν προσπαθεί να κάνει κάτι.

Σπούδασες σκηνοθεσία στην Ελλάδα. Πότε συνέβη αυτό; Τι αναμνήσεις έχεις από εκείνη την περίοδο; Αντιμετώπισες κάποια ρατσιστική συμπεριφορά, κατά τη διάρκεια της παραμονής σου στην Ελλάδα;

Σπούδασα κινηματογράφο στη Σχολή Σταυράκου στην Αθήνα, αποφοιτώντας το 2003 με υψηλή βαθμολογία. Στην πραγματικότητα, έμαθα κινηματογράφο και περισσότερα για τη ζωή στα σοκάκια της Αθήνας κι επί πολύ καιρό μετά την αποφοίτησή μου ένιωθα νοσταλγία κι εξακολουθούσα να σκέφτομαι εκείνο το διάστημα. Έχω ισχυρούς δεσμούς με την ελληνική ποίηση και τον κινηματογράφο και δε διστάζω να επισκέπτομαι την Αθήνα, όταν έχω τη δυνατότητα. Ήμουν σε αρμονία με τη γενικότερη κουλτούρα εκεί κι έχω καλές σχέσεις με πολλούς ανθρώπους.Στα 4 χρόνια που έμεινα στην Ελλάδα δεν αντιμετώπισα πιέσεις ή κάποια ρατσιστική συμπεριφορά.

Υπάρχει κάποιο ιδιαίτερο μήνυμα που θα ήθελες να απευθύνεις στους θεατές του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης;

Ποτέ μου δε σταμάτησα να διατυπώνω ερωτήσεις, χρειάζεσαι έναν άνθρωπο έναν άνθρωπο εξοικειωμένο με την ιστορία,γενικότερα, και, πιο συγκεκριμένα, με τη δική μας. Ένα ζήτημα, το οποίο θα ήθελα να γίνει αντιληπτό από τον θεατή, είναι πως η ουσία της σύγκρουσης στη Συρία δεν έχει πολιτική διάσταση. Οι νεολαίοι εξαναγκάστηκαν να υπερασπιστούν την πόλη τους και τις οικογένειές τους,αφότου ο κόσμος απεμπόλησε τα καθήκοντά του μετά το βέτο της Ρωσίας. Σκοτώνονται άνθρωποι καθημερινά στη Συρία, εξαιτίας της χρήση βαρέων όπλων και άλλων που είναι διεθνώς απαγορευμένα. Αυτά τα όπλα καταστρέφουν τη Χομς. Ελπίζω ότι οι άνθρωποι θα εμπλακούν στην πραγματικότητα της αντιπαράθεσης κι όχι μόνο οι πολιτικοί.

Το ντοκιμαντέρ του Ταλάλ Ντέρκι Επιστροφή στη Χομς προβάλλεται σε πανελλήνια πρεμιέρα στα πλαίσια του 16ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης την Τετάρτη 19 Μαρτίου στον κινηματογράφο «Ολύμπιον» στις 20:30. Επαναληπτική προβολή: Πέμπτη 20 Μαρτίου, αίθουσα «Στάυρος Τορνές», 18:00.

Η πρώτη δημοσίευση της συνέντευξης έγινε στο http://www.3pointmagazine.gr .