«Άρωμα» γυναίκας στις ελληνικές μικρού μήκους συμμετοχές στην 64η Μπερλινάλε

Νέες, δυναμικές και εξαιρετικά ταλαντούχες, η Κωνσταντίνα Κοτζαμάνη και η Ρηνιώ Δραγασάκη παρουσιάζουν στην 64^η Μπερλινάλε που ξεκίνησε στις 6 Φεβρουαρίου τις καινούριες μικρού μήκους δουλειές τους. Η Washingtonia της Κωνσταντίνας Κοτζαμάνη προβάλλεται σε παγκόσμια πρεμιέρα στα πλαίσια του Διαγωνιστικού Προγράμματος ταινιών μικρού μήκους, ενώ το Προαύλιο της Ρηνιώς Δραγασάκη παρουσιάζεται σε διεθνή πρεμιέρα, στα πλαίσια της ενότητας Generation 14plus. Δίνουμε το λόγο στις σκηνοθέτριες!

Κωνσταντίνα Κοτζαμάνη: «Απολαμβάνω να συγχέω τις πραγματικότητες στις ταινίες μου»

Η παρακολούθηση των teasers της καινούριας μικρού μήκους δουλειάς σου με γοήτευσε. Θα ήθελες να μου πεις κάτι περισσότερο για την επιλογή του τίτλου, την υπόθεση της ταινίας και τη διαδικασία των γυρισμάτων;

Η ταινία λέγεται «Washingtonia». Tο όνομα αυτό σχετίζεται με τον Washingtonian φοίνικα.  Ο φοίνικας αυτός έχει ένα χαρακτηριστικό. Δεν προσβάλλεται από το κόκκινο σκαθάρι κι έτσι επιβιώνει σε σχέση με τους υπολοίπους. Αυτό συμβαίνει, επειδή ο φοίνικας αυτός έχει μικρή καρδιά. Κι έτσι, το κόκκινο σκαθάρι δεν πηγαίνει σε αυτόν. Το «Washingtonia» σχετίζεται, επίσης, με την πόλη της Αθήνας. Η Washingtonia αποτελεί μια Αθήνα τροπική, κινηματογραφημένη με έναν εξωτικό τρόπο. Η ταινία πραγματοποιήθηκε, δυστυχώς, με ελάχιστα χρήματα, κι έγινε μέσα σε έναν μήνα, χωρίς ακριβώς να υπάρχει σενάριο, απλώς το ένα γεγονός οδήγησε στο άλλο. Και αυτό είναι το γοητευτικό μάλλον σε αυτή την ταινία. Η αίσθηση του τυχαίου που εμπεριέχει και την τύχη και το σημαδιακό.

Μια ατμόσφαιρα ανοίκειου, μυστηριακού, παράξενου κυριαρχεί στις ταινίες, ή τα αποσπάσματα ταινιών σου που έχω υπόψη μου. Ισχύει αυτό; Σε ποιο βαθμό σε έχουν επηρεάσει, αν όχι διαμορφώσει, συγκεκριμένοι δημιουργοί ή κινηματογραφικά «ρεύματα» ;

Γενικά δε θα μπορούσα να απαντήσω με ένα ναι ή όχι σε κάτι τέτοιο.  Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι απολαμβάνω να συγχέω τις πραγματικότητες στις ταινίες μου και να τις αφήνω να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Ίσως από εκεί να απορρέει μια αίσθηση μαγικού ρεαλισμού. Σκηνοθέτες που με έχουν επηρεάσει είναι πολλοί. Από τον Απιτσαπόνγκ μέχρι τον Μπάρτας.

Πόσο σημαντική είναι για σένα η χρήση της μουσικής και του ήχου, γενικότερα, στις ταινίες σου και γιατί;

Ότι είναι σημαντική η χρήση του ήχου, νομίζω ότι είναι δεδομένο. Τη μουσική στις ταινίες γενικά την αποφεύγω. Μόνο στην τελευταία χρησιμοποίησα μουσική, το τραγούδι της Μαίρη Λω «Βαριέμαι». Αλλά νομίζω ότι το έκανα, γιατί ουσιαστικά ξεκίνησα από αυτό το κομμάτι. Το σενάριο διαμορφώθηκε, δηλαδή, πάνω σε αυτό το κομμάτι και, αν έλειπε, για μένα η ταινία θα έμενε ανολοκλήρωτη.

Η ιμπρεσιονιστική ματιά σου στο Σαράγεβο, όπως αποτυπώνεται στο Patience (After sunburn), με «ταξίδεψε» όσο κι ένα πραγματικό ταξίδι. Εκτιμώ πώς είναι ό,τι πιο ολοκληρωμένο έχεις μέχρις στιγμής σκηνοθετήσει. Πώς βίωσες την παραμονή στην πόλη και πώς αξιολογείς τη
συμμετοχή σου στο Sarajevo Talent Lab;

Το «Patience» («Αfter Sunburn») το έκανα, γιατί κάποιος φίλος που είναι από το Σαράγεβο και δεν μένει πια εκεί μου είπε να του τραβήξω κάποια  πλάνα και να του τα στείλω. Επειδή δεν προλάβαινα να το κάνω, από τύψεις τράβηξα πλάνα όσο ήμουν μέσα στα ταξί επιστρέφοντας στο ξενοδοχείο, ή στο αεροδρόμιο. Από τότε, κάθε φορά που είμαι σε μια ξένη πόλη, κάνω ένα τέτοιο οπτικό ημερολόγιο. Ένα χρόνο μετά από αυτό το βίντεο επέστρεψα στο Σαράγεβο και γύρισα μια ταινία εκεί σε συν-σκηνοθεσία με την Καταρίνα Στάνκοβιτς. Η ταινία λέγεται «Morning Prayers», που έγινε με χρηματοδότηση από το Sarajevo Film Festival

Θεωρείς ότι το διεθνές ενδιαφέρον στις ελληνικές παραγωγές των τελευταίων χρόνων αποτελεί συγκυριακό φαινόμενο ή όντως κάτι «κινείται» στην εγχώρια κινηματογραφία;

Το αυγό έκανε την κότα, ή η κότα το αυγό...

Αισθάνεσαι έτοιμη να «μεταπηδήσεις» στη σκηνοθεσία μιας μεγάλου μήκους ταινίας;

Ναι, αλλά θέλω να κάνω κι άλλες μικρού μήκους. Δεν το θεωρώ «μεταπήδηση». Η κάθε φόρμα (μικρού ή μεγάλου) έχει τη δική της ξεχωριστή δυναμική, η οποία πρέπει να αντιμετωπίζεται εξίσου κινηματογραφικά.

Σε εξέπληξε η επιλογή της Washingtonia για το Διαγωνιστικό Πρόγραμμα των μικρού μήκους ταινιών της 64ης Μπερλινάλε;

Με εξέπληξε. Θετικά.

Δείγματα δουλειάς της Κωνσταντίνας Κοτζαμάνη είναι διαθέσιμα προς παρακολούθηση στο προσωπικό της κανάλι στο vimeo: http://vimeo.com/user8246489 .

Ρηνιώ Δραγασάκη: «Μ’ αρέσουν οι coming of age ταινίες»

Μίλησέ μου για την ταινία, τη διαδικασία γυρισμάτων, τυχόν δυσκολίες που συνάντησες, όμορφες στιγμές που θυμάσαι…

Το «Προαύλιο» ήταν μια ανάθεση από το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου (Ε.Κ.Κ.) και το Athens Open Air Film Festival («Νύχτες Πρεμιέρας»). Ζήτησαν από 5 σκηνοθέτες να κάνουμε από μια μικρού μήκους ταινία που να έχει ως γενικό θέμα «Καλοκαίρι στην Αθήνα. Φόβος, Ελπίδα», με ένα σχετικά μικρό budget. Υπήρχε πανικός, γιατί, όταν το έμαθα, την επομένη έφευγα για σεμινάρια σεναρίου στη Νίσυρο. Οπότε θεώρησα ότι ήταν μια καλή ευκαιρία να πειραματιστώ με κάτι που μου αρέσει. Έτσι προέκυψε η αρχική ιδέα. Πρόκειται για κάποια παιδιά στο προαύλιο ενός σχολείου που ξεκινάνε να παίζουν μπουγέλο, το οποίο σιγά σιγά εξελίσσεται σε κάτι πιο βίαιο. Ήθελα να γυρίσω την ταινία σε πολύ slow motion, έτσι ώστε όλη αυτή η κίνηση, του να πετάς νερό, να γίνει πιο κινηματογραφική και, ταυτόχρονα, μαγική κι έπειτα άρχισα να ψάχνω το χώρο του σχολείου. Αντιμετώπισα πολλές δυσκολίες, γιατί ήταν μια περίοδος που είχαν βγει σε διαθεσιμότητα οι φύλακες και επικρατούσε ένας χάος στο σχολείο- ήταν και καλοκαίρι. Για καλή μου τύχη, βρέθηκε το 8^ο Λύκειο, που βρίσκεται κάτω από την πλατεία Κολιάτσου, ένα τρομερά παλιό σχολείο του ’30. Ο διευθυντής, πολύ καλός, μου το έδωσε και οι αίθουσες με ενέπνευσαν. Έμοιαζαν λίγο με φυλακή. Ένα σημαντικό κομμάτι ήταν ότι ήθελα να παίζουν παιδιά σε προεφηβική και εφηβική ηλικία, οπότε συγκέντρωσα τα παιδιά που είχαν παίξει στην προηγούμενη ταινία μου (σημ.: «Ο μπαμπάς μου, ο Λένιν και ο Φρέντυ») και κάποια από το Καλλιτεχνικό Γυμνάσιο Γέρακα, έντεκα στο σύνολο. Ήθελα να βγει ένα συναίσθημα με αυτή την ταινία, καθώς και το feeling της αμφισβήτησης, της ορμής και της αθωότητας.

Πώς πήγε η συνεργασία με τα παιδιά;

Μ’ αρέσουν οι coming of age ταινίες. Και τώρα που γράφω δυο σενάρια για μεγάλου μήκους ταινίες, έχουν πάλι να κάνουν με το ζήτημα της ενηλικίωσης. Η πρώτη έχει προσωρινό τίτλο «The girl next door» («Η διπλανή μου»), η άλλη ονομάζεται «Πανελλήνιος»- θυμίζει τον «Ένοικο» του Πολάνσκι. Από την προηγούμενη ταινία μου, κατάλαβα ότι, αν έχεις παιδί στο γύρισμα, το αποφορτίζει. Ακόμη κι αν εσύ θες να είσαι σοβαρός, έρχεται το παιδί και τα διαλύει! Μ’ αρέσει αυτός ο αυτοσχεδιασμός που προκύπτει, θέλοντας και μη. Τα παιδιά εκστασιάστηκαν στα γυρίσματα του «Προαύλιου». Αρχικά το παιχνίδι είναι πιο αθώο, μετά γίνονται πιο επιθετικά και προς το τέλος βγαίνουν όντως κάποια άλλα συναισθήματα. Όσο δεν έλεγα «cut!», συνέχιζαν.

Έχει επηρεαστεί η ματιά σου από σκηνοθέτες όπως ο Τρυφώ, που εστιάζουν σε αυτή την ηλικία;

Όχι. Νομίζω ότι οι επιρροές είναι κάτι πολύ περίεργο. Ο αγαπημένος μου σκηνοθέτης είναι ο Κιούμπρικ.  Είναι κι ο Γούντι Άλεν. Με ιντριγκάρει να κάνω διαφορετικά πράγματα.

Τι σε ιντριγκάρει περισσότερο στην παιδική ηλικία- ή την προεφηβική;

Νομίζω ότι νιώθω ακόμη παιδί. Όταν μιλώ με το παιδί που υποδύεται ένα ρόλο, αισθάνομαι ίση με αυτό. Στην προηγούμενη ταινία μου μπήκα στη διαδικασία να θυμηθώ πώς είναι να είσαι παιδί.

Ως πιτσιρίκα, σου άρεσε και ο Φρέντι Κρούγκερ;

Με έλκυε και με φόβιζε συγχρόνως. Πολύ έντονη εμπειρία!

Θεωρείς ότι αυτό που συμβαίνει στην εγχώρια κινηματογραφία τα τελευταία χρόνια έχει βάθος;

Νιώθω ότι έχει βγει ένα ευρύτερο φάσμα ανθρώπων στο προσκήνιο. Από ανθρώπους μεγαλύτερους από μένα που προσπαθούσαν για χρόνια να κάνουν ταινία και δεν το κατάφερναν, όπως η Ελίνα Ψύκου, μέχρι τη δική μου γενιά και τους νεώτερους. Όλοι αυτοί τόλμησαν. Έχει γίνει κάτι σημαντικό. Ας μη γίνει, όμως, το σύνηθες να γυρίζονται ταινίες με πολύ λίγα λεφτά, θα τρελαθούμε! Αυτό που με στενοχωρεί και με «πνίγει» είναι να βλέπω ανθρώπους που είναι μεγάλοι και έχουν χαράξει τη δική τους πορεία να είναι τόσο μικρόψυχοι. Αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με την Ελλάδα του τώρα. Υπάρχουν, πάντως, αλληλεκτίμηση και αλληλοϋποστήριξη ανάμεσα σε πολλούς σκηνοθέτες που γνωριζόμαστε μεταξύ μας, κι αυτό θεωρώ ότι νικά την υποκρισία.

Μπορείτε να παρακολουθήσετε την προηγούμενη ταινία της Ρηνιώς Δραγασάκη (Ο μπαμπάς μου, ο Λένιν και ο Φρέντυ) πληκτρολογώντας τον ακόλουθο σύνδεσμο: http://www.youtube.com/watch?v=PBEuJbzvAdM .

Η Washingtonia της Κωνσταντίνας Κοτζαμάνη κάνει τη βερολινέζικη (και παγκόσμια) πρεμιέρα της την Κυριακή 9 Φεβρουαρίου, ενώ το Προαύλιο της Ρηνιώς Δραγασάκη μας υποδέχεται μία μέρα αργότερα, τη Δευτέρα 10 Φεβρουαρίου. Περισσότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα της 64^ης Μπερλινάλε, στο: http://www.berlinale.de/en/HomePage.html .

Η πρώτη δημοσίευση του κομματιού έγινε στο http://www.3pointmagazine.gr .