Xριστίνα Κυριαζίδη: «Ο άνθρωπος επί σκηνής είναι ο πυρήνας του θεάτρου»

 

Χριστίνα Κυριαζίδη (Φωτογραφία: Κατερίνα Αρβανίτη)

Ποιήτρια, ηθοποιός και μουσικός, η Χριστίνα Κυριαζίδη διαπρέπει στις [ΡΩΓΜΕΣ], μια χοροθεατρική σόλο περφόρμανς βασισμένη σε ποίηση της ίδιας, στην Ανθρώπινη Φωνή του Κοκτώ και στους χαρακτήρες της Αντιγόνης, της Φαίδρας και της Μήδειας.

Η παράσταση φιλοξενείται στο Θέατρο Ροές μέχρι και τις 22 Ιανουαρίου. Μια κουβέντα με την Χριστίνα Κυριαζίδη.

Είσαι «Ελληνίδα ποιήτρια, δραματουργός, ηθοποιός, μουσικός, podcaster και ραδιοφωνική παραγωγός» με βάση την Αθήνα και το Βερολίνο και έχεις εργαστεί, με διάφορες ιδιότητες, σε χώρες της Ευρώπης και της Νότιας Αμερικής.

Πώς συνδέονται οι προαναφερθείσες ιδιότητες κατά την αντίληψη και βιωμένη θεατρική υποκριτική-πρακτική σου; Υπάρχεις στις «ρωγμές» των ιδιοτήτων αυτών, για να μνημονεύσω την εν εξελίξει σκηνική σύνθεσή σου, [ΡΩΓΜΕΣ];

Στην πραγματικότητα όλα είναι ένα.

Όταν ασκείσαι σε μια καλλιτεχνική πρακτική, ο πυρήνας της γνώσης που αποκτάς με την εμπειρία είναι κοινός με κάθε άλλη καλλιτεχνική πρακτική. Αναφέρομαι στον πυρήνα, όχι στα επιμέρους τεχνικά χαρακτηριστικά. Για μένα τα πάντα είναι ποίηση.

Έχω επιλέξει να ακολουθώ τις αρχές της ποίησης όταν δημιουργώ θέατρο, μουσική κ.λπ. Δεν υπάρχω στις ρωγμές διαφορετικών καλλιτεχνικών ιδιοτήτων, αλλά στον κοινό τους πυρήνα, στον τόπο δηλαδή όπου όλες συναντιούνται. 

Εντέλει, ούσα τόσο διεθνής/πολυταξιδεμένη, πώς προσλαμβάνεις και πόσο σημαντική θεωρείς την έννοια της ελληνικότητας στην τέχνη και γενικότερα στις μέρες μας;

Έχοντας ζήσει το μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής μου ως ξένη σε διαφορετικούς τόπους, έχω πάψει να αντιλαμβάνομαι τον εαυτόν μου και τους άλλους σε σχέση με την εθνικότητα, οπότε δεν μπορώ να απαντήσω σε αυτήν την ερώτηση.

Ας επαναφέρουμε την κουβέντα μας στις [ΡΩΓΜΕΣ], λοιπόν. Γιατί, κατ’ αρχάς, ο τίτλος της παράστασης τίθεται σε αγκύλες;

Αυτό ήταν μια αισθητική επιλογή που προέκυψε στην σκηνική σύνθεση {ΚΟΚΚΙΝΟ], το πρώτο μέρος της Σπουδής Πάνω στην Γυναικότητα, όπως ονομάζω τη σειρά των σόλο περφόρμανς όπου εμβαθύνω σε διαφορετικές πτυχές και προβληματικές της γυναικείας υπόστασης και ταυτότητας.

Για λόγους οπτικής συνοχής κράτησα τις αγκύλες και στις επόμενες δημιουργίες.

Κεντρικό και μοναδικό -ορατό- πρόσωπο της παράστασης είναι μια ανώνυμη γυναικεία φιγούρα, την οποία ενσαρκώνεις, σε ψυχικό, σωματικό και λεκτικό παραλήρημα.

Πώς ορίζεις την έννοια του «παραληρήματος»; Είναι για σένα μια διανοητική και ψυχοσωματική κατάσταση στην οποία συχνά καταδύεσαι ή την οποία επιδιώκεις να εξερευνήσεις μέσα απ’ τη δουλειά σου; Και αν ναι, γιατί;

Το παραλήρημα της κεντρικής ηρωίδας στις [ΡΩΓΜΕΣ] έχει να κάνει με μια ρευστή κατάσταση ανάμεσα στην δίκη της ταυτότητα και τα συναισθηματικά τοπία άλλων γυναικών που «κατοικούν» στα μέσα της ως αρχέτυπα.

Ερήμην της αυτές οι άλλες φιγούρες «δανείζονται» τον ψυχικό της κόσμο και εκφράζονται μέσα από το σώμα και την φωνή της.

Όταν καταπιάνεσαι πρακτικά με την θεατρική έρευνα, εισέρχεσαι σε τέτοιες ρευστές περιοχές, που δεν έχουν να κάνουν με το «παραλήρημα», όπως χρησιμοποιούμε την λέξη στην ψυχανάλυση, αλλά με την εξερεύνηση τοπίων ξένων ως προς τη γνωστή ψυχοσωματική σου ταυτότητα.

Στον χαρακτήρα της γυναικείας φιγούρας συνυφαίνονται «θραύσματα» από την γυναίκα-προσφύγισσα, την Αντιγόνη, την Μήδεια και την Φαίδρα, με αναφορές στην Ανθρώπινη Φωνή του Ζαν Κοκτώ. Όλα, επενδυμένα με την ποίησή σου.

Γιατί επέλεξες τις συγκεκριμένες, κατά βάση αρχετυπικές/μυθικές/μυθολογικές, γυναικείες φυσιογνωμίες; Τι τις συνδέει; Πόσο επίπονη υπήρξε η διαδικασία σύνθεσης της ποίησής σου με «σπαράγματα» από άλλα -κειμενικά- σύμπαντα;

Οι παραπάνω γυναικείες φιγούρες προέκυψαν κατά την περίοδο της έρευνας. Θεωρώ ότι με επέλεξαν αυτές, όχι εγώ. Ο τρόπος που δουλεύω τη δραματουργία δεν είναι καθόλου επίπονος, αλλά απολαυστικός.

Πολλά από τα ποιήματα μου που συναντάμε στις [ΡΩΓΜΕΣ] προϋπήρχαν, ενώ κάποια γράφτηκαν κατά τη διάρκεια των προβών. Επίσης, τα κειμενικά αποσπάσματα από άλλους συγγραφείς ήταν πολύ περισσότερα, αρχικά.

Η τελική δραματουργική σύνθεση συνέβη κατά τη διάρκεια των προβών, με τρόπο απόλυτα οργανικό.

Κάθε λέξη, ποίημα, κείμενο ήταν συνδεδεμένο με μια σωματική δράση, χειρονομία, συμπεριφορά, ή εικόνα, και έτσι από την κατασκευή της σκηνικής ψυχοσωματικής παρτιτούρας, προέκυψε και η δραματουργία του κειμένου.

Το πιο δύσκολο είναι να συμφιλιωθείς με το γεγονός ότι ένα μεγάλο συχνά μέρος του σκηνικού και κειμενικού υλικού που έχει προκύψει στις πρόβες πρέπει να εγκαταλειφθεί.

Χριστίνα Κυριαζίδη (Φωτογραφία: Κατερίνα Αρβανίτη)

Οι [ΡΩΓΜΕΣ] είναι μια παράσταση «σωματικού» -αν μου επιτρέπεις τη μάλλον κοινότοπη ταξινόμηση- θεάτρου. Στην πραγματικότητα, το σώμα σου σχεδόν «εξαρθρώνεται»  στη διάρκεια της περφόρμανς.

Το ερώτημα που θα ήθελα να θέσω, ωστόσο, είναι το ακόλουθο: Υπάρχει θεατρική πρακτική που δεν εμπεριέχει κάποιο είδος σωματικότητας;

Δεν υπάρχει. Το θέατρο, από τη στιγμή που περιλαμβάνει τον άνθρωπο ως ζωντανή παρουσία, είναι μια σωματική τέχνη.

Γι’ αυτόν τον λόγο, πρέπει να επενδύσουμε στα ψυχοσωματικά μας εργαλεία, ως πρακτικοί του θεάτρου. Είναι κρίμα να αρχίζουν και να τελειώνουν όλα με το κείμενο, όσο σπουδαίο κι αν είναι αυτό.

Η ζωντανή παρουσία, ο άνθρωπος επί σκηνής, κι όχι η ιστορία, είναι ο πυρήνας του θεάτρου κατά τη γνώμη μου. Και αναφέρομαι όχι μόνο σε αυτό που ονομάζουν «σωματικό» θέατρο, αλλά στο θέατρο γενικότερα. 

Στην περφόρμανς συνεργάζεστε με τον Ισλανδό συνθέτη Smári Gudmundson, ο οποίος υπογράφει τη μουσική. Θα ήθελες να μου μιλήσεις για τη συνεργασία σας και για τη σημασία της μουσικής και του ήχου γενικότερα στη δουλειά σου;

Με τον Smári γνωριζόμαστε και συνεργαζόμαστε πολλά χρόνια, έχουμε αναπτύξει μια δίκη μας γλώσσα επικοινωνίας όσον αφορά τις σκηνικές μας δημιουργίες.

Αντιμετωπίζω τη μουσική, τον ήχο, το κείμενο, τους χορούς, τα τραγούδια κι οτιδήποτε άλλο προκύψει στην πρόβα ως σκηνικό υλικό. Δεν υπάρχει ιεραρχία και προτεραιότητα.

Δε θεωρώ, δηλαδή, ότι η μουσική πρέπει να «ντύσει» το κείμενο, να «υπογραμμίσει» τη δράση, ή να δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα.

Όλα τα επιμέρους στοιχεία έχουν την ίδια βαρύτητα κι όπως τα όργανα του ανθρώπινου σώματος, το καθένα επιτελεί την λειτουργία του και συνδέεται οργανικά με τα υπόλοιπα.

Έτσι και η μουσική συνομιλεί με τα λεκτικά, συνειρμικά και σωματικά τοπία της παράστασης με τρόπο οργανικό και άμεσο.

Υπηρετείς ένα δύσκολο είδος, το χοροθέατρο, και μάλιστα στη σόλο εκδοχή του. Βάσει της μέχρι στιγμής εμπειρίας σου ποια -θεατρικά- κοινά αφορά, σε Ελλάδα και εξωτερικό; Αντλείς επαρκή ικανοποίηση από την επιλογή σου;

Ποτέ δεν επέλεξα συνειδητά το χοροθέατρο. Βρέθηκα να προσπαθώ να κάνω θέατρο στο Βερολίνο, χωρίς να μιλάω γερμανικά.

Ταυτόχρονα, με ενδιέφερε η έρευνα της φωνής, είχα μαγευτεί από τον κόσμο του Butoh και έγραφα ασταμάτητα ποίηση.

Όλα αυτά τα στοιχεία ήρθαν σιγά σιγά μαζί και, δημιουργία στη δημιουργία, διαμόρφωσαν μια προσωπική σκηνική γλώσσα - πολύγλωσσες παραστάσεις, βασισμένες κατεξοχήν σε δραματοποιημένη ποίηση, χωρίς γραμμική δραματουργία, με έντονο το στοιχείο του χορού, που απευθύνονται σε συνειρμικά τοπία στον κάθε θεατή ξεχωριστά, μέσα από ψυχοσωματικά ερεθίσματα και εικόνες.

Η δημιουργία αυτής της «προσωπικής γλώσσας», που βρίσκεται εν εξελίξει, συνέβη κατα κύριο λόγο από την ανάγκη επικοινωνίας με ένα κοινό που δεν καταλάβαινε την γλώσσα της ποίησής μου.

Ερχόμενη στην Ελλάδα συνειδητοποίησα πως, κατά ένα παράδοξο τρόπο, το ελληνικό κοινό έχει μεγαλύτερη δυσκολία στο να συνδεθεί με το σκηνικό σύμπαν που προτείνω, παρότι καταλαβαίνει την γλώσσα της ποίησης.

Αυτό οφείλεται ίσως στο γεγονός ότι, στην Ελλάδα το κοινό είναι περισσότερο εκπαιδευμένο στο θέατρο «μηνυμάτων» και αναζητά μια πιο γραμμική δραματουργία.

Ή απλά ίσως και να οφείλεται στο ότι το οποιοδήποτε κοινό που δεν καταλαβαίνει την γλώσσα μιας παράστασης, αυτόματα γίνεται πιο δεκτικό στα ψυχοσωματικά και συνειρμικά ερεθίσματα του περφόρμερ.

Πόσο -ως είδος- το χοροθέατρο δυνητικά συνδέεται, κατά την αντίληψή σου, με τη σύγχρονη κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα;

Δε γνωρίζω πώς συνδέεται με τη σύγχρονη κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα.

Η πραγματικότητα που παρατηρώ γύρω μου χαρακτηρίζεται από μια ολοένα μεγαλύτερη συναισθηματική και σωματική αποξένωση, και από  μια ολοένα πυκνότερη και πιο εξαρτημένη σχέση με την τεχνολογία.

Οι [ΡΩΓΜΕΣ] θα συνεχίσουν να αναζητούν περάσματα στην Ευρώπη μέσα στο 2025. Τι προσδοκάς από αυτά τα ταξίδια;

Την επαφή με θεατές από διαφορετικά γλωσσικά και πολιτισμικά σύμπαντα. Και φυσικά το ίδιο το ταξίδι που υπήρξε ανέκαθεν πηγή έμπνευσης και επαναπροσδιορισμού για μένα.

Η χοροθεατρική παράσταση [ΡΩΓΜΕΣ] παρουσιάζεται στο Θέατρο Ροές (Ιάκχου 16, Γκάζι) μέχρι και την Τετάρτη 22 Ιανουαρίου.

Μέρες και ώρες παραστάσεων:

Δευτέρα 13/1, 21:00

Τρίτη 14/1, 21:00  

Τετάρτη 15/1, 22:00  

Δευτέρα 20/1, 21:00

Τρίτη 21/1, 21:00

Τετάρτη 22/1, 22:00.

Χριστίνα Κυριαζίδη (Φωτογραφία: Κατερίνα Αρβανίτη)