Mohammad Sabaaneh: «Η τέχνη είναι εργαλείο αποδόμησης της ισραηλινής προπαγάνδας»

 

O Mohammad Sabaaneh είναι από τους πλέον αναγνωρισμένους και καταξιωμένους Παλαιστίνιους πολιτικούς σκιτσογράφους και ζωγράφους της νεότερης γενιάς.

Κουβεντιάζοντας μαζί του με αφορμή την κυκλοφορία στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Χαραμάδα του graphic novel του Δύναμη γεννημένη από όνειρα, αλλά και την παρουσία του στο πλαίσιο του 5^ου Φεστιβάλ Books n’ Beer (13-15 Ioυνίου).

Κατ’ αρχάς, είσαι εσύ και οι αγαπημένοι σου άνθρωποι ασφαλείς και υγιείς, ψυχικά και σωματικά;

Πρώτα απ’ όλα, κατάγομαι από την Τζενίν. Η κατάσταση εκεί δεν είναι ασφαλής, όπως άλλωστε και στην υπόλοιπη Δυτική Όχθη.

Τόσο η Τζενίν όσο και η Τουλκάρμ μπορούν να θεωρηθούν εμπόλεμες ζώνες. Το Ισραήλ έχει καταλάβει τους προσφυγικούς καταυλισμούς της Τζενίν και της Νουρ Σαμς.

Διαρκώς επιχειρούν στρατιωτικά στην περιοχή, το ίδιο και στο χωριό από το οποίο κατάγομαι, και έχουν συλλάβει πολλούς ανθρώπους.

Ο ανιψιός μου, ο γιος της αδερφής μου, συνελήφθη από τους Ισραηλινούς. Ο γιος του αδερφού μου, πάλι, συνελήφθη από την Παλαιστινιακή Αρχή.

Συνεπώς, δεν είμαστε ασφαλείς, παρότι η κατάστασή μας μπορεί να θεωρηθεί ασφαλής συγκριτικά με εκείνη που βιώνουν οι άνθρωποι στη Γάζα, η οποία πολύ χειρότερη και επικίνδυνη. Χωρίς φαγητό, αρχίζουν να λιμοκτονούν.

Χρησιμοποιώντας την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου ως πρόσχημα, το ισραηλινό «κράτος» έχει εξαπολύσει έναν ολοκληρωτικό γενοκτονικό πόλεμο εναντίον των Παλαιστινίων.

Ως συνέπεια, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων πολλών παιδιών, έχουν σφαγιαστεί, πολλοί περισσότεροι τραυματίστηκαν και ολόκληρες περιοχές έχουν ισοπεδωθεί. Τι πυροδοτεί αυτήν την αντιπαλαιστινιακή φρενίτιδα;

Οι περισσότεροι εκτός Παλαιστίνης καταδικάζουν αυτό που συνέβη στις 7 Οκτωβρίου. Κι εγώ ο ίδιος, μπορεί να μη συμφωνώ με πολλά από τα περιστατικά.

Ταυτόχρονα, όμως, η διεθνής κοινότητα ξεχνά ότι η Ιστορία δεν ξεκινά στις 7 Οκτωβρίου.

Ξεκινά 77 χρόνια νωρίτερα, όταν το Ισραήλ κατέλαβε τη γη της Παλαιστίνης και εκτόπισε περισσότερους από 750.000 Παλαιστίνιους από τα σπίτια τους, οι οποίοι παραμένουν πρόσφυγες ανά τον κόσμο.

Η Ιστορία ξεκινά 16 χρόνια πριν, όταν το Ισραήλ πολιόρκησε επίσης τη Γάζα εμποδίζοντας τους κατοίκους της να εξέλθουν από αυτή και κρατώντας τους υπό τον έλεγχό του.

Αν, λοιπόν, θεωρήσουμε αυτά που έκανε η Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου ως έγκλημα, πώς μπορούμε να ερμηνεύσουμε/δικαιολογήσουμε τα όσα συμβαίνουν τώρα στους προσφυγικούς καταυλισμούς στη Δυτική Όχθη, καθώς και στις προσαρτήσεις εδαφών;

Αυτά, επομένως, τα οποία συμβαίνουν τώρα στη Γάζα και στη Δυτική Όχθη αποτελούν μέρος ενός σχεδίου. Θέλουν να τα κάνουν, είναι η νοοτροπία τους, η ιδεολογία τους. Όχι επειδή η Χαμάς επιτέθηκε στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου.

Σε κάθε περίπτωση, η κατάσταση δεν είναι ισότιμη. Περισσότεροι από 100.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί στη Γάζα, η οποία έχει εξολοκλήρου καταστραφεί.

Όλες οι υποδομές που χρησιμεύουν στους πολίτες -νοσοκομεία, πανεπιστήμια, σχολεία- έχουν καταστραφεί από τις ισραηλινές δυνάμεις, γιατί το Ισραήλ θέλει να διώξει τους κατοίκους της Γάζας και της Δυτικής Όχθης από τις εστίες τους.

Κι αυτό, γιατί δε θέλουν Παλαιστίνιους στη «Γη του Ισραήλ».

Υποστηρίζεις προσωπικά -ή τουλάχιστον κατανοείς- την ένοπλη αντίσταση των Παλαιστινίων, όπως αυτή εκφράζεται από το κίνημα της Χαμάς και άλλες ένοπλες οργανώσεις;

Η ερώτηση δεν αφορά μόνο στην προσωπική μου γνώμη, αλλά και στο διεθνές δίκαιο.

Οι Παλαιστίνιοι βρίσκονται υπό ισραηλινή στρατιωτική κατοχή. Σε αυτό το πλαίσιο δικαιούνται να προβάλλουν κάθε είδους αντίσταση, κι αυτό προστατεύεται από το διεθνές δίκαιο και τη διεθνή κοινότητα.

Προσωπικά, δεν ασκώ τέτοιου είδους αντίσταση, κάνω την τέχνη μου.

Αν, όμως, θέλουμε να ξεκαθαρίσουμε αυτήν την ερώτηση, πρέπει να διασαφηνίσουμε τον ρόλο της διεθνούς κοινότητας στη στρατιωτική αντιπαράθεση των Ουκρανών με το ρωσικό κράτος. Τους υποστήριξε, επειδή δέχτηκαν επίθεση από τη Ρωσία.

Πρέπει, λοιπόν, να κάνει το ίδιο και με τους Παλαιστίνιους.

Πώς σχολιάζεις την ηθική/πολιτική συνενοχή στα εγκλήματα πολέμου που διαπράττονται εναντίον των Παλαιστινίων τόσο της συντριπτικής πλειοψηφίας της ισραηλινής κοινωνίας, όσο και των κυβερνήσεων σε Δύση και αραβικό κόσμο;

Δεν είναι κάτι με το οποίο ερχόμαστε αντιμέτωποι για πρώτη φορά. Συμβαίνει εδώ και 77 χρόνια, λόγω ακριβώς της κατάστασης στον αραβικό κόσμο και της υποστήριξης της διεθνούς κοινότητας στην ιδέα της ίδρυση του κράτους του Ισραήλ.

Διαρκώς είμαστε αντίθετοι σ’ αυτήν τη στάση, της ασκούμε κριτική και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε με όποιον τρόπο μπορούμε.

Και ποια είναι η γνώμη σου για το αυξανόμενο κίνημα αλληλεγγύης υπέρ των Παλαιστινίων και του παλαιστινιακού σκοπού, ειδικά στις Η.Π.Α. και, πιο συγκεκριμένα, στα πανεπιστήμια;

Δυστυχώς, το τίμημα της αλληλεγγύης είναι βαρύ και πληρώνεται με το αίμα μας και το αίμα των αγαπημένων μας.

Χαιρόμαστε, ωστόσο, γι’ αυτήν την αλληλεγγύη ανά τον κόσμο, η οποία αυξάνεται. Είναι πολύ σημαντικό να συνεργαζόμαστε με όλα αυτά τα κινήματα και τους ανθρώπους που δραστηριοποιούνται σε πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο.

Πρέπει, επομένως, και από την πλευρά μας ως Παλαιστίνιοι να τους δίνουμε την υποστήριξή μας, τον χρόνο μας και πόρους ώστε να γιγαντωθούν και να δυναμώσουν.

Έχετε συνδεθεί με την Al-Hayat al-Jadida, την επίσημη εφημερίδα της Παλαιστινιακής Αρχής, της οποίας ο ρόλος είναι -για να το θέσω ήπια- ηθικά και πολιτικά αμφιλεγόμενος. Πώς βλέπεις προσωπικά την Παλαιστινιακή Αρχή;

Στην εν λόγω εφημερίδα δημοσιοποιώ, μέσω των σκίτσων μου, την άποψή μου. Δεν τα δημοσιεύουν πάντοτε. (Γέλιο). Μπορείς να δεις από τον προσωπικό μου ιστότοπο πόσα σκίτσα μου δημοσιεύουν σε μηνιαία βάση.

Δε συμφωνούν όλα τους με την πολιτική της εφημερίδας ή με εκείνη της Παλαιστινιακής Αρχής. Πάντα ασκώ κριτική και είμαι εναντίον τους.

Το μόνο στο οποίο συμφωνούμε είναι η κριτική έναντι του Ισραήλ. Όταν, όμως, συζητάμε για την κατάσταση εντός Παλαιστίνης, η κυβερνητική διαφθορά και το καθεστώς Μαχμούντ Αμπάς είναι θέματα όπου δε συμφωνώ.

Μια εκδήλωση που διοργάνωσε η Πρεσβεία του Ισραήλ στην Αθήνα και φιλοξενήθηκε από την 21η ΔΕΒΘ ακυρώθηκε χάρη στην παρέμβαση ενώσεων εκδοτών, εκδοτικών οίκων και πολιτικών και φοιτητικών συλλογικοτήτων.

Υπό το πρίσμα της γενοκτονίας των Παλαιστινίων, το κίνημα BDS είναι ένα από τα πιο ισχυρά, πολύτιμα και ζωτικά εργαλεία στον αγώνα κατά του σιωνισμού σε διεθνές επίπεδο. Πώς αξιολογείς τη σημασία και την αποτελεσματικότητά του;

Η σπουδαιότητα του κινήματος BDS δεν έγκειται μόνο στο ότι στοχοποιεί τα ισραηλινά προϊόντα και τις συμφωνίες μεταξύ ευρωπαϊκών και ισραηλινών επιχειρήσεων και φορέων.

Το πιο σημαντικό είναι πως παρέχει τη δυνατότητα σε ανθρώπους σε όλο τον κόσμο να συμμετάσχουν στην αντίσταση ενάντια στην ισραηλινή κατοχή: τους δίνει χώρο, φωνή και τα εργαλεία να συμμετάσχουν σ’ αυτή.

Το κίνημα BDS έχει συμβάλει στη συμμετοχή φιλοπαλαιστίνιων από παντού, κι αυτό είναι το σπουδαιότερο.

Η τέχνη δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο από μόνη της - ίσως δεν μπορεί καν να επηρεάσει τη νοοτροπία και την αντίληψη των ανθρώπων. Τι μπορεί να πετύχει, όμως, κατά τη γνώμη σου; Συνεχίζεις να σκιτσάρεις από απελπισία ή από ελπίδα;

Η τέχνη ίσως δε θα αλλάξει τον κόσμο, αλλά είναι εργαλείο αποδόμησης της ισραηλινής αποικιοκρατικής προπαγάνδας.

Ως Παλαιστίνιοι, δε βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια «φυσιολογική», «παραδοσιακή» κατάσταση κατοχής ή με την αποικιοκρατία.

Οι αποικιοκράτες καταλαμβάνουν μια χώρα ή μια περιοχή προκειμένου να εκμεταλλευτούν τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της και οι ντόπιοι χρησιμοποιούνται ως σκλάβοι στο πλαίσιο της εκμετάλλευσης.

Κατόπιν, οι αποικιοκράτες επιστρέφουν στις χώρες τους.

Εμείς, αντιθέτως, αντιμετωπίζουμε την εποικιστική αποικιοκρατία. Το Ισραήλ θέλει να αντικαταστήσει τον γηγενή πληθυσμό στον οποίο ανήκει η γη κι εκεί έχει δημιουργήσει την αφήγησή του.

Για να δικαιολογήσουν και να νομιμοποιήσουν την αντικατάσταση πληθυσμών, πρώτα απανθρωποποιούν τους γηγενείς, ώστε να δώσουν στους εαυτούς τους τη δικαιολογία να τους εκδιώξουν, να τους σκοτώσουν και να διαπράξουν γενοκτονία.

Γι’ αυτό και η τέχνη στην Παλαιστίνη είναι εργαλείο για την «επαν-ανθρωποποποίηση» των Παλαιστίνιων και την αποδόμηση της ισραηλινής προπαγάνδας.

Ήδη από την αρχή αυτού του πολέμου, οι Ισραηλινοί δηλώνουν ότι πολεμούν ενάντια σε ανθρώπινα κτήνη. Έτσι δικαιολογούν τη γενοκτονία.

Κατά τη διάρκεια μιας προσωπικής συνομιλίας μαζί της το 2016 στην Αθήνα, η Λέιλα Χάλεντ, το σύμβολο της παλαιστινιακής αντίστασης, σχολίασε: «Κοιμόμαστε και ονειρευόμαστε την Παλαιστίνη».

Λαμβάνοντας υπόψη τον τίτλο του graphic novel σου (Δύναμη γεννημένη από όνειρα - Η ιστορία μου είναι η Παλαιστίνη), ποιο είναι το πιο έντονο όνειρό σου και πόσο ενδυναμωτικά μπορούν να είναι τα συλλογικά όνειρα;

Περισσότερο από όνειρο, η απελευθέρωση της Παλαιστίνης είναι, νομίζω, μοιραία. Δεν έχει να κάνει μόνο με την επιθυμία και τη σκέψη.

Ως Παλαιστίνιοι, πιστεύουμε πως κάποια μέρα θα απελευθερώσουμε την Παλαιστίνη και τους ανθρώπους της από τον κατακτητή και εργαζόμαστε γι’ αυτό ως διανοούμενοι και ως αντιστασιακοί, και πιστεύουμε ότι πρέπει να παραμείνουμε στην Παλαιστίνη.

Γι’ αυτό και οι περισσότεροι φίλοι μου, στην Ευρώπη για παράδειγμα, εξακολουθούν να με ρωτάνε: «Γιατί ταξιδεύεις σ’ όλες αυτές τις όμορφες χώρες; Γύρνα πίσω στην Παλαιστίνη».

Η Παλαιστίνη είναι μια εμπόλεμη ζώνη και πρέπει να εγείρουμε την ευαισθητοποίηση για τα όσα συμβαίνουν εκεί.

Έχουμε πίστη πως μια μέρα θα απελευθερώσουμε την Παλαιστίνη.

Το graphic novel του Mohammad Sabaaneh Δύναμη γεννημένη από όνειρα - Η ιστορία μου είναι η Παλαιστίνη κυκλοφορεί στα ελληνικά σε μια αρτιότατη έκδοση από τις Εκδόσεις Χαραμάδα σε μετάφραση του Δημήτρη Γκιούλου.

Το βιβλίο του Mohammad Sabaaneh παρουσιάζεται στο πλαίσιο του 5^ου Φεστιβάλ Books n’ Beer (13-15 Ιουνίου) το Σάββατο 14 Ιουνίου στο Πεδίον του Άρεως (πλατεία Οικονομίδη), 21:30.

Στην εκδήλωση συμμετέχουν: Νίκος Καμπουρόπουλος (εκδότης κόμικς), Σπύρος Παπαδόπουλος (περιοδικό Yusra) και ο συγγραφέας.

Frank Panx: «Είμαστε ευτυχισμένοι όσο πολεμάμε για τον άνθρωπο και τη ζωή»

 

Η έντονη κοινωνική και πολιτική ευαισθησία και η ανυπόκριτη αγάπη για τον άνθρωπο χαρακτηρίζουν τον Frank Panx, έναν από τους συνεπέστερους εκπροσώπους της εγχώριας ροκ σκηνής.

Μια συνάντηση μαζί του στα Εξάρχεια. Μαζί με πολλούς εκλεκτούς προσκεκλημένους, ο Frank Panx συμμετέχει στη Μεγάλη Γιορτή για τον Παύλο Σιδηρόπουλο στις 14 Ιουνίου.

Συχνά προσφωνείς τους άλλους ως «αδέρφια». Από πού πηγάζει αυτή η ανάγκη; Και τι, τελικά, σημαίνει για σένα η έννοια της «αδερφοσύνης»;

Η αδερφοσύνη είναι το άλφα και το ωμέγα. Η ανυπόκριτη αγάπη για τον άνθρωπο κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες.

Δε με νοιάζει τι χρώμα έχει ο άλλος, σε τι θρησκεία πιστεύει, τι γλώσσα μιλάει: το χέρι θα είναι πάντα απλωμένο. Έχω βιώσει αυτήν τη συνθήκη, και ανταποδίδεται.

Το να αποκαλείς ανθρώπους «αδέρφια» είναι σαν να τους καλείς σε μια ουσιαστική ενότητα. Μια τέτοια ενότητα, ένα τέτοιο δέσιμο ενέχουν μια αλήθεια που υπηρετεί τη ζωή.

Γι’ αυτό και σκεφτόμαστε κι άλλους τρόπους ν’ αγκαλιάσουμε μια συναυλία.

Όπως;

Στην τελευταία συναυλία, ας πούμε, που δώσαμε στην Τεχνόπολη τον Σεπτέμβρη του 2024 καλέσαμε τα αδέρφια μας τα οποία χρησιμοποιούν αμαξίδια να την παρακολουθήσουν δωρεάν. Το ίδιο και τα παιδάκια μέχρι έντεκα ετών.

Καλέσαμε προσφυγάκια από δομές φιλοξενίας, παιδιά από προγράμματα απεξάρτησης που συμμετείχαν και σε ένα δρώμενο. Σ’ έναν εμπορικό χώρο κάναμε το καλύτερο δυνατόν.

Το κοινωνικό πρόσημο που πάντα φέρουν οι συναυλίες των PANX ROMANA συνδέεται και με την ανάδειξη πολλών απ’ όσα συμβαίνουν, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς.

Είναι το ελάχιστο το οποίο μπορούμε να κάνουμε. Το θεωρώ αυτονόητο.

Δεν μπορώ, επομένως, να «χωνέψω» την αντίληψη άλλων καλλιτεχνών σύμφωνα με την οποία, αν -για παράδειγμα- μιλήσω για το προσφυγικό, αποκλείω κόσμο από μια συναυλία.

Με την έννοια ότι κάποιο μέρος του κοινού δεν ενδιαφέρεται για πολιτικολογία;

Με την έννοια ότι αυτή η πολιτικολογία θέτει εκτός μερίδα κόσμου που θα στήριζε την συναυλία. «Περιόρισε τα σχόλια», μου έχουν πει κάποιοι.

Αυτό κάνω, όμως, ακόμα και πριν τους PANX ROMANA. Δεκαέξι χρονών παιδάκι, τύπωνα σε εφημεριδάκι τις απόψεις μου και το μοίραζα χέρι-χέρι. Δεν είχαμε όργανα τότε. Ήμασταν πολύ φτωχά παιδιά.

Πού γεννήθηκες;

Στα Λιπάσματα στη Δραπετσώνα, στον Πειραιά. Γιαγιά, πατέρας, θείοι δούλευαν στο εργοστάσιο.

Κι ενώ τα φουγάρα του εργοστασίου δούλευαν για να τρώμε, ταυτόχρονα μας «έτρωγαν». Όλη μου η οικογένεια έζησε μέχρι τα εξήντα πέντε μάξιμουμ.

Έχω, λοιπόν, βιώσει θανάτους ατέλειωτους, γιατί όλη η οικογένεια πέρασε από αυτό το εργοστάσιο θανάτου.

Εσύ κι η μητέρα σου επιζήσατε, ωστόσο.

Είμαστε οι δύο τελευταίοι.

Γι’ αυτό και την αγαπάς και την φροντίζεις τόσο πολύ.

Όταν ένας άνθρωπος έκανε δυο και τρεις δουλειές για να κρατήσει ζωντανά τα παιδιά του, θα κάνεις κι εσύ τα πάντα για εκείνον. Όχι μόνο επειδή το χρωστάω στην μητέρα μου, αλλά γιατί μου βγαίνει και αυθόρμητα.

Αναζητώ, επομένως, κίνητρα τα οποία θα την βοηθήσουν να παραμείνει σε καλή φυσική κατάσταση.

Πετυχαίνει τον στόχο της αυτή η αναζήτηση;

Τον πετυχαίνει.

Την ενθαρρύνω, για παράδειγμα, να αυτοοργανώνεται στον κήπο του σπιτιού. Τρώμε τα δικά μας κηπευτικά: λάχανα, μαρούλια, σπανάκι, ντομάτες και πολλά άλλα. Μέχρι και παρτέρια έχω φτιάξει σε τέτοιο ύψος, ώστε να μη χρειάζεται να σκύψει.

Έχει, επομένως, τις ασχολίες της μέσα στην ημέρα. Οπότε νιώθει χρήσιμη και για τον εαυτό της και για τα κατοικίδια που προσέχει.

Όταν, πάλι, φτιάχνει ο καιρός, έχουμε αυτοοργανωθεί στην γειτονιά, και πραγματοποιούμε προβολές οι οποίες αποτελούν τροφή για σκέψη. Τις προάλλες προβάλαμε το Τι έκανες στον πόλεμο, Θανάση;

Έτσι, οι δεσμοί των ανθρώπων της γειτονιάς συσφίγγονται: μια οικογένεια θα μαγειρέψει, κάποιος θα φέρει αναψυκτικά, ένας άλλος γλυκά.

Θα προκύψει, άρα, μια πολύ όμορφη ζύμωση που καθιστά την καθημερινή ζωή μας πιο εύκολη και ουσιαστική.

Είμαστε ευτυχισμένοι όσο πολεμάμε για τον άνθρωπο και τη ζωή. Όπου υπάρχει ζωή, βρισκόμαστε κι εμείς για να την υπηρετούμε και να τη βοηθάμε.

Είναι κι οι συναυλίες ένας τόπος ευτυχίας;

Τεράστιος!

Δεν είναι μόνο οι στίχοι που θέλεις να τραγουδήσεις, αλλά και τα θέματα τα οποία θέλεις να αναδείξεις.

Κι είναι ωραίο όταν μπορείς να συνδιαμορφώνεις την διαδικασία της ανάδειξης με τους ανθρώπους που σου στέλνουν μήνυμα πως θα έρθουν στη συναυλία.

Δώσε μου ένα παράδειγμα.

Κάποιοι ήθελαν να κάνουν κάτι για τη γενοκτονία στην Παλαιστίνη στο πλαίσιο μιας συναυλίας μας. «Δε φτιάχνετε ένα πανό με ό,τι μήνυμα θέλετε να μεταφέρετε; Θα ανεβείτε στην σκηνή για να το σηκώσετε», τους πρότεινα.

Φαντάστηκα πως θα επρόκειτο για ένα πανό δύο-τριών μέτρων. Δέκα μέτρα ήταν, με κάτι κοντάρια δίμετρα!

Έκοψαν, λοιπόν, ένα τμήμα από τα κοντάρια, και παρέμειναν στην σκηνή σε όλη την διάρκεια ενός τραγουδιού με σχετική θεματολογία. Έτσι έγινε η συνδιαμόρφωση.

Με το κοινό, με τ’ αδέρφια μας, συχνά συνδιαμορφώνουμε την επόμενη συναυλία, την επόμενη δράση. Αυτό μας κρατάει ως μπάντα. Γιατί, κατά άλλα, άνθρωποι είμαστε, με κουσούρια, πάθη και τρέλες.

H διαφορά μας από άλλους είναι ότι στοχεύουμε στο καλό αποτέλεσμα.

Σ’ αυτόν τον στόχο έχουμε στρατευτεί, κι ας μην έχουμε κυκλοφορήσει καινούρια δουλειά από το 2016. Πριν από ένα-δυο χρόνια, μάλιστα, διατυπώθηκε η πρόταση να σταματήσουμε.

Με ή χωρίς νέα τραγούδια, ωστόσο, αφήνει πίσω της ένα θετικό πρόσημο παρεμβαίνοντας σε συγκεκριμένες κοινωνικοπολιτικές συγκυρίες. Είναι κρίμα να μην υπάρχει στο διάβα των ετών.

Το ίδιο ισχύει και για τους αγαπημένους μας The Last Drive. «Σας χρειαζόμαστε», τους είπα τις προάλλες. «Η βοήθεια που δίνετε είναι υπερ-πολύτιμη».

Παρακολουθούσα τον νεαρόκοσμο που κοπανιόταν ακούγοντας PANX ROMANA στην Τεχνόπολη κι αναρωτιόμουν αν αισθάνεσαι κάποια ευθύνη απέναντί του.

Όποιος ανεβαίνει σ’ αυτό το ρημάδι το πάλκο θα έπρεπε να νιώθει ευθύνη σε σχέση με το τι λέει και το πόσο αυτό θα μπορούσε να επηρεάσει θετικά ή αρνητικά κάποιους.

Επειδή, λοιπόν, θεωρούμε ότι οι ουσίες μέσα μας είναι εξουσίες πάνω μας -και τις εξουσίες, γενικότερα, δεν τις θέλουμε-, επιθυμούμε αυτό που μας βγαίνει αυθόρμητα.

Γι’ αυτό κι αισθάνομαι ενοχή όταν, παρευρισκόμενος στην ολοκλήρωση «κλειστών» προγραμμάτων απεξάρτησης, συνειδητοποιώ πως γνωρίζω αρκετούς από τους συμμετέχοντες.

Αυτό σημαίνει ότι έχουν συνοδεύσει τα πιώματά τους και με δικά μας τραγούδια, αν και ποτέ δεν είχαμε τέτοιο προφίλ. Προσωπικά, δεν έχω καπνίσει ούτε ένα τσιγάρο!

Πρέπει, επομένως, να λειτουργούμε ως «αντιβιοτικό» στο σαθρό πλαίσιο που κυριαρχεί.

Το ιδανικό -κι αυτό που παλεύουμε να κάνουμε- είναι να καλλιεργήσουμε τη λογική της υγιούς έμπνευσης. Δεν είναι το φτιάξιμο με κάποια ουσία αυτό το οποίο θα με κάνει να χοροπηδήξω σε μια συναυλία, αλλά ένα ανυπόκριτο κι ειλικρινές σκίρτημα ψυχής.

Όπως ανυπόκριτα και ειλικρινής θρησκευόμενη υπήρξε η μητέρα μου, η οποία πρόσφατα «έφυγε». Σ’ αυτήν την στάση αναγνωρίζω ένα μεγαλείο, κι ας μην είμαι προσωπικά θρησκευόμενος.

Φαντάζομαι ότι θα θεωρούσε τον Χριστό ένα ιδιαίτερο πρόσωπο που πρόσφερε ανυπόκριτη αγάπη και πήγαινε κόντρα στο κατεστημένο της εποχής του, γι’ αυτό και τον σκότωσαν.

Στις μέρες μας θα ήταν, πιστεύω, στα Εξάρχεια και στους αγώνες για τον άνθρωπο στον δρόμο.

Πριν «τσαλακώσουν» το παράδειγμά του τα κράτη κι οι εξουσίες για να το φέρουν στα μέτρα τους, ο Χριστός ήταν κάτι άλλο. Άγγιζε ακόμα και τους λεπρούς. Αυτό το άγγιγμα δίνει ζωή και πάντα αναζητούμε.

Μιλώντας για άγγιγμα, με ποιους τρόπους σε είχε αγγίξει ο Παύλος Σιδηρόπουλος;

Τον έχω βιώσει από το 1978 στις συναυλίες του με τους Σπυριδούλα και σε έναν βαθμό πιο κοντά στα πρώιμα eighties, όταν προσπαθούσε να μας βοηθήσει να βγάλουμε τον πρώτο μας δίσκο.

Ο Παύλος έβλεπε πιο μακριά από άλλους. Σου έδειχνε, αλλά δε σου έλεγε τι να κάνεις. Ήταν άνθρωπος σκεπτόμενος, έξω ακόμα και από το κινηματικό «κουτί».

Ταυτόχρονα, ήταν ένας καλλιτέχνης τον οποίο θαύμαζα για την ερμηνεία και τον στίχο του.

Το 1981-82 είχα στην Πλάκα ένα πανκ κλαμπ, την Αρετούσα, με όρους πολύ αδερφικούς και φιλικούς. Μόνο χαμηλού κόστους μπύρες πουλούσαμε. Ο Αρκουδέας, που ήταν διοικητής στο Α.Τ. Πλάκας, μάς έκλεισε.

Ήρθαμε, λοιπόν, στα Εξάρχεια. Ήρθε κι ο Αρκουδέας. Ξεκίνησε η κατάληψη της πλατείας Εξαρχείων από δυνάμεις καταστολής προς τα μέσα της δεκαετίας του ’80, κι η κόντρα της Πλάκας «μετακόμισε» εδώ.

Φθινόπωρο, νομίζω τέλη Σεπτεμβρίου του 1984, συνελήφθησαν 200 πάνκηδες και αναρχικοί.

Ως PANX ROMANA παρέα με τους Stress προσπαθήσαμε να κάνουμε μια συναυλία στο Πολυτεχνείο, αλλά μας έκλεισαν τις πόρτες. Συνέβησαν επεισόδια. Την επομένη γίναμε πρωτοσέλιδα: «Πανκ ή τανκ» ήταν ένα από αυτά.

Ευφάνταστο.

Προσεγγίστηκαν ο Παύλος Σιδηρόπουλος, ο Αλέξης Καλοφωλιάς και κάποιοι άλλοι για μια κουβέντα η οποία δήθεν θα γινόταν με μια δημοσιογράφο εφημερίδας τύπου Ελευθεροτυπία. Μου είχε πει ο Παύλος να πάω και εγώ, μα δεν πήγα.

Αντί για μια δημοσιογράφο εμφανίστηκε, όμως, ο Άρης Πορτοσάλτε, που τότε εργαζόταν σε μια δεξιά εφημερίδα. Ό,τι έμεινε ήταν εναντίον μας, εναντίον των πάνκηδων.

Δεν αναφέρθηκε τίποτα από την πλευρά του Παύλου και του Αλέξη.

Αυτή η κόντρα του κράτους με τα Εξάρχεια έχει αποτυπωθεί και σε κάποια από τα τραγούδια μας.

Από το παρελθόν στο παρόν, και στην πιο πρόσφατη μουσική σου «ενσάρκωση». Θα ήθελες να μου μιλήσεις γι’ αυτήν;

Λεγόμαστε Frank Panx & Σαλταδόροι, όνομα που παραπέμπει στο Ξυπόλητο Τάγμα επί Κατοχής και στην εποχή της μεγάλης πείνας.

Θέλοντας, λοιπόν, να μην ξεχαστεί η δράση αυτών των παιδιών, επιλέξαμε το συγκεκριμένο όνομα.

Είμαστε μέλη μιας συλλογικότητας που λέγεται Αντισώματα, μιας πρωτοβουλίας μουσικών η οποία χρονολογείται από το 2014 και που στο μέτρο του δυνατού προσπαθεί να συμβάλλει στην ενίσχυση ευπαθών ομάδων.

Kάνουμε και το Φεστιβάλ Immigraniada.

Μέσα από αυτές τις δράσεις συνάντησα και μουσικούς. Ένας από αυτούς ήταν ο αγαπημένος μου αδελφός, Βασίλης Ράλλης. Η γνωριμία μαζί του οδήγησε ουσιαστικά στη δημιουργία της μπάντας.

Τα περισσότερα τραγούδια (σημ.: ακούστε τα Πεφταστέρια) των Σαλταδόρων είναι απόρροια δράσεων ζωής «περπατημένων».

Σε ποιο στάδιο βρίσκεται η διαδικασία;

Έχουμε ολοκληρώσει τις ηχογραφήσεις δεκατεσσάρων καινούριων τραγουδιών και αυτήν τη στιγμή είμαστε στην φάση της μίξης.

Όταν τελειώσει κι αυτή, θα τα ανεβάσουμε στο διαδίκτυο και θα τα εκδώσουμε σε βινύλιο με τίτλο Μουσικές από μπαρούτι.

Καλοτάξιδα!

Η συνέντευξη με τον Frank Panx πραγματοποιήθηκε το φθινόπωρο του 2024. Διάφοροι σοβαροί λόγοι καθυστέρησαν τη δημοσίευσή της.

Ευχαριστώ θερμά τον Frank για την ειλικρινή, ουσιαστική κουβέντα και για την παραχώρηση των φωτογραφιών που συνοδεύουν το κείμενο.

Ευχαριστώ, επίσης, ιδιαιτέρως την Εύα Κολόμβου για τη πολύτιμη συμβολή της στην υλοποίηση της συνέντευξης.

Η Μεγάλη Γιορτή για τον Παύλο Σιδηρόπουλο, στην οποία συμμετέχει και ο Frank Panx μεταξύ πολλών εκλεκτών προσκεκλημένων, φιλοξενείται στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων το Σάββατο 14 Ιουνίου.

Οι πόρτες ανοίγουν στις 20:00, η συναυλία ξεκινάει στις 21:00.

Black Flag: Το εμβληματικό πανκ ροκ γκρουπ για πρώτη φορά στην Ελλάδα (11-12 Ιουνίου)

 

Mike Vallely (αριστερά), Greg Ginn (δεξιά) Φωτογραφία: Rob Wallace

Αν κάποια συγκροτήματα αξίζουν να περιγραφούν ως «εμβληματικά», οι Βορειοαμερικανοί Black Flag, από τους πλέον επιδραστικούς εκπροσώπους του πανκ ροκ και της DIY αισθητικής και πρακτικής, είναι σίγουρα ένα από αυτά.

Οι Black Flag σχηματίζονται σχεδόν πενήντα χρόνια πριν, το 1976, στην Καλιφόρνια  από τους Greg Ginn και Keith Morris.

Εντυπωσιασμένος από την ενέργεια που απέπνεε και το χάρισμα που διέθετε, ο Ginn επιμένει ότι ο Morris, ο οποίος αρχικά επρόκειτο να παίζει ντραμς, πρέπει να γίνει ο ηγέτης του γκρουπ.

Με τον Henry Rollins να έχει στο μεταξύ διαδεχτεί τους Keith Morris, Ron Reyes και Dez Cadena ως βασικός τραγουδιστής των Black Flag, το συγκρότημα κυκλοφορεί το ντεμπούτο του άλμπουμ, Damaged, το 1981.

«Ίσως το καλύτερο άλμπουμ που αναδύθηκε από το τέλμα που ήταν το πανκ της Καλιφόρνια των αρχών της δεκαετίας του 1980», γράφει ένας κριτικός της περιόδου.

Για να συμπληρώσει: «Η ενστικτώδης, έντονα φυσική παρουσία του ‘Damaged’ δεν έχει ακόμη ξεπεραστεί, αν και πολλά συγκροτήματα το έχουν προσπαθήσει».

Ο δίσκος, ωστόσο, ως επί το πλείστον αγνοείται τόσο από τη μουσικοκριτική όσο και από το κοινό, για να αποκτήσει με την πάροδο των χρόνων -και των δεκαετιών- το στάτους του κλασικού το οποίο του αξίζει.

Οι Black Flag δίνουν την τελευταία συναυλία της πρώτης του περιόδου σχεδόν σαράντα χρόνια πριν, στις 27 Ιουνίου 1986, στο Ντιτρόιτ.

Σύμφωνα με το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Henry Rollins, Get in the Van, ο Ginn τού τηλεφωνεί τον Αύγουστο του 1986 ανακοινώνοντάς του πως «εγκαταλείπει την μπάντα».

«Το θεώρησα περίεργο, αν κάποιος σκεφτεί ότι ήταν η μπάντα του. Έτσι, με ένα σύντομο τηλεφώνημα, όλα τελείωσαν», γράφει ο Rollins.

Μετά την πρώτη διάλυσή τους, οι Black Flag επανασχηματίζονται δύο φορές: μία το 2003 και μία δέκα χρόνια αργότερα, το 2013. Το δεύτερο reunion διαρκεί έναν και πλέον χρόνο.

Προϊόν της σύντομης αυτής περιόδου αποτελεί ο πρώτος δίσκος τους μετά από σχεδόν τριάντα χρόνια, το What The...

Το συγκρότημα επανασχηματίζεται για τρίτη φορά το 2019.

Η πιο πρόσφατη σύνθεσή του αποτελείται από τον Greg Ginn (κιθάρες, μπάσο, δεύτερα φωνητικά), την Max Zanelly (φωνητικά), τον David Rodriguez (μπάσο) και τον Bryce Weston (ντραμς).

Οι Black Flag εμφανίζονται για πρώτη φορά ζωντανά στην Ελλάδα, σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα την Τετάρτη 11 και την Πέμπτη 12 Ιουνίου, αντίστοιχα.

Πληροφορίες για τις συναυλίες:

Θεσσαλονίκη, Τετάρτη 11 Ιουνίου 2025

WE, Λεωφόρος 3ης Σεπτεμβρίου 3, Θεσσαλονίκη

Ώρα: 21:00

Ηλεκτρονική προπώληση εισιτηρίων:

https://www.more.com/gr-el/tickets/music/black-flag-live-in-thessaloniki/

Αθήνα, Πέμπτη 12 Ιουνίου 2025

Arch Club, Πέτρου Ράλλη 29 & Κρήτης 1, Αθήνα

Ώρα: 21:00

Ηλεκτρονική προπώληση εισιτηρίων:

https://www.more.com/music/black-flag-live-in-athens/