Βίνκο Μπρέσαν: «Όποτε νιώθω ότι το παρακάνω με την κωμωδία, η ζωή με διαψεύδει»

Βασισμένη στο κροατικό θεατρικό έργο Τα παιδιά του ιερέα, η απολαυστική και «βλάσφημη» κωμωδία του σημαντικότερου, ίσως, Κροάτη σκηνοθέτη Βίνκο Μπρέσαν Θεϊκό κόλπο (2013) αφηγείται την ιστορία του νεαρού ιερέα ντον Φάμπιαν, ο οποίος καταφτάνει σε ένα μικρό κροατικό νησί, για να αναλάβει το πόστο του. Προκειμένου να συμβάλει στην αύξηση του ποσοστού γεννήσεων, αποφασίζει, σε συνεργασία με τον εφημεριδοπώλη και τον φαρμακοποιό, να τρυπά τα προφυλακτικά, πριν διατεθούν προς πώληση. Οι συνέπειες είναι απρόσμενες! Η ταινία έκανε την πανελλήνια πρεμιέρα της στο περσινό Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, αποσπώντας το βραβείο κοινού στην ενότητα «Ματιές στα Βαλκάνια», ενώ προβλήθηκε και στο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου. Με αφορμή την έξοδό της στις αίθουσες από τις 14 Αυγούστου, ο Βίνκο Μπρέσαν απαντά στις ερωτήσεις μας.

Σε ποιο βαθμό είναι η ταινία σας βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα κι αληθινούς χαρακτήρες; Είναι η διάτρηση των προφυλακτικών αποκλειστικά μυθοπλαστικό εύρημα;

Η ταινία είναι βασισμένη στο θεατρικό έργο «Τα παιδιά του ιερέα», το οποίο είναι γραμμένο από τον καλό μου φίλο Mate Matišić κι εκδόθηκε το 1999. Μου πήρε αρκετό καιρό να ανακαλύψω το «κλειδί» της διασκευής του θεατρικού σε ταινία. Στην αρχή, η κατάσταση, κατά την οποία ο ιερέας τρυπά τα προφυλακτικά, μου φάνηκε υπερβολικά τεχνητή. Όταν, όμως, επέλεξα την κωμωδία ως είδος και μετέφερα την ιστορία σε ένα νησί, όλα μπήκαν στη θέση τους και ξεκινήσαμε με τον Mate να δουλεύουμε πάνω στο σενάριο. Πολύ αργότερα, τη βραδιά της εθνικής πρεμιέρας της ταινίας, ήρθαν κάποια άτομα και μου είπαν ότι μια τέτοια πράξη είχε όντως συμβεί στην πόλη Sibenik, τη γενέτειρά μου, αλλά τα προφυλακτικά τα τρυπούσε ο φαρμακοποιός.

Το Θεϊκό κόλπο μπορεί να «διαβαστεί» τόσο ως μια οξεία παρατήρηση των ηθών μια μικρής κοινωνίας, όσο κι ως σάτιρα του ρόλου που διαδραματίζει η θρησκεία στην καθημερινότητα. Είναι αλήθεια; Ή υπάρχει και μια πιο οικουμενική διάσταση στην ταινία;

Όποτε νιώθω ότι το παρακάνω με την κωμωδία, κι η κατάσταση στην οθόνη αποτελεί μια υπερβολική καρικατούρα της πραγματικότητας, η ζωή με διαψεύδει, αποδεικνύοντας πως οι καταστάσεις στην πραγματικότητα είναι πολύ πιο τρελές. Το «Θεϊκό κόλπο» δεν είναι, ασφαλώς, μια ταινία για τη διάτρηση των προφυλακτικών. Ήθελα να κάνω μια ταινία για τη χειραγώγηση. Για το τι συμβαίνει, όταν κάποιος «το παίζει» Θεός. Αυτό είναι κάτι που αντιμετωπίζουμε στην καθημερινότητά μας, κι όχι μόνο στο πεδίο της εκκλησίας.

Οι ερμηνείες των ηθοποιών είναι εκπληκτικές. Πώς τους βρήκατε; Ήταν όλοι επαγγελματίες, ή υπήρχαν κι ερασιτέχνες, ίσως ντόπιοι, ανάμεσά τους; Πού γυρίστηκε η ταινία;

Όλοι οι ηθοποιοί στην ταινία είναι επαγγελματίες. Κάποιοι έχουν ήδη πρωταγωνιστήσει σε άλλες μου ταινίες, με ορισμένους δούλεψα για πρώτη φορά. Παρακολουθώ τους περισσότερους μέσα από τις ερμηνείες τους στα κροατικά θέατρα. Παρόλα αυτά, χρειάστηκαν επτά μήνες, για να συγκεντρώσω όλο το cast, γιατί είχα αντιληφθεί πόσο σημαντικό ήταν κάθε χαρακτήρας να έχει αυθεντικότητα. Όταν κάποιος με ρωτά αν οι ηθοποιοί στην ταινία είναι ντόπιοι από το νησί, είναι η καλύτερη φιλοφρόνηση για τη δουλειά τους, επειδή σημαίνει ότι δείχνουν αυθεντικοί.

Η ταινία γυρίστηκε στο νησί Prvić. Η αναζήτηση για την τέλεια τοποθεσία κράτησε πολύ και στο τέλος την ανακάλυψα σε ένα νησί πολύ κοντά στη γενέτειρά μου, γεγονός που βασικά σημαίνει πως πρέπει να ψάχνουμε για την ομορφιά στη γειτονιά μας. 

Από την εποχή που προβλήθηκε για πρώτη φορά η ριζοσπαστική ταινία σας Πώς ξεκίνησε ο πόλεμος στο νησί μου (1996), οι βαλκανικές ταινίες σταδιακά ανθούν. Πώς ερμηνεύετε το γεγονός αυτό και ποια είναι η γνώμη σας για την κατάσταση των σύγχρονων βαλκανικών παραγωγών;

Είναι δύσκολο να μιλήσω για την κατάσταση των παραγωγών σε όλα τα Βαλκάνια, αλλά είμαι πολύ ενημερωμένος για την κατάσταση στην Κροατία. Αυτή τη στιγμή έχουμε σταθερό κοινό, που αυξάνεται κάθε χρόνο. Παρά τη γενικότερη κρίση, η κινηματογραφική παραγωγή είναι πολύ σταθερή, κυρίως χάρις στο Κροατικό Οπτικοακουστικό Κέντρο και τον CEO του Hrvoje Hribar.

Το Θεϊκό κόλπο έγινε ενθουσιωδώς δεκτό στο περσινό Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, όπου κέρδισε το βραβείο κοινού στην ενότητα «Ματιές στα Βαλκάνια». Το περιμένατε; Δεδομένου του λεπτού θέματός του, πώς το υποδέχτηκαν στην Κροατία;

Ποτέ δεν περιμένεις τα βραβεία, αλλά νιώθεις ευτυχισμένος, όταν τα δέχεσαι. Είναι μεγάλο προνόμιο που η ταινία «κέρδισε» τις καρδιές του κοινού στη Θεσσαλονίκη και πραγματικά το απολαμβάνω.

Η υποδοχή της ταινίας στην Κροατία υπήρξε πρωτοφανής. Το «Θεϊκό κόλπο» ήταν η ταινία με το μεγαλύτερο τζίρο στην Κροατία τον προηγούμενο χρόνο, ενώ έκοψε περισσότερα εισιτήρια κι από τα αμερικανικά blockbusters. Υπήρξαν, όπως ήταν φυσικό, αντιδράσεις από την εκκλησία. Ένας ιερέας, ηγετική μορφή διανοούμενου στην Καθολική Εκκλησία της Κροατίας, αποκάλεσε το φιλμ «έργο ομοφυλόφιλων, λεσβιών και κομμουνιστών». Η ταινία είναι, βεβαίως, και μια πρόκληση. Και τι νόημα έχει μια πρόκληση χωρίς αντίδραση;

Το Θεϊκό κόλπο προβάλλεται στους κινηματογράφους από τις 14 Αυγούστου.

Η πρώτη δημοσίευση της συνέντευξης έγινε στο http://www.3pointmagazine.gr .